Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

671쪽

AR A. humido,hsicco: virtus quidem in modera-H tione,vitium vero in immoderatione potatum. Necessaria igitum hic est librorum de elementis de tempera metis,side simpliacium medicamentorum facultatibus cogni tio. Ex quatitor enim elementis inter se temperatis corpus unum simplex nascitur, quod pro mistionis qualitate aliam atque aliam habet natura Aliud enim os est,aliud caro,aliud membrana,aliud vena,aliud aristeria saliud aliam natura ortitum. Tot agi

tu sunt simplicium corporum simplices differentiae, quot sunt elementa,nempe calidu,

frigidum, humidum, siccum: reotide co- positae calidum lumidia, calidu& siccii,

Ateperatissimu: suoru virtus in symmetria, hoc est conuenietia vitiu vero in ametria, id est discrepantia elementorii positu est: vi modo dicebamus.Totide igitur morbi simplices sunt,quot intemperatura, actionem manifeste laedentium differentiae Ad eun

dem modum instrumentorum virtus vitium in magnitudine,conformatione numero,& situ posita sunt. Virtus quide,si secudunatura: vitium vero, si praeter naturam h

beant. Illa igitur probas, haec improbas adtiones edunt:ex quibus sanitatis minorbi desinitiones vestigamus. Quoniam Iursus

672쪽

σ68 et AvDIL GR LENI probae actiones ali aliis sunt meliores,mulaetae ersu sanitatis differentiae, aliae aliis perfeetiores. Una igitur optima est, quae optimas edit actiones Reliquae ab ea declinantes, sed tamen salubres niagis aut minus, prout ab optima minus aut magis desiectunt:vt fuse ante declaratum est. Cognito autem corpore,eiuSq; partibus tam simplicibus quarti compositis,earum quoque affectibus, ad remediorum naturam veniendum e quae inquatuor consistere ante docuimus, nempe

assumendis, vacuandis efficiendis , inforis incidentibus:quorum materia ex libris de alimentorum facultatibus, de boni maliq; C succi cibis,de extenuante victu,&aliis qua- plurimis ad tuendam valetudinem spectantibus petenda est:quemadmodum ad morbudepellendum ex libris de simplicium mediccamentorum facultatibus,de compositione medicamentorum, maliis quos paulo post fusius explicabimus. Horum itaq; necessa, ria est cognitio riorum quidem ad sanitatem tuendam ac emendandam: posterioruuero usus ad propellendos morbos necessarius est. Ex his palam est necessariam ad retria curatione esse cognitione corporis, eius partiu,& affectuum qui in ipsa incidunt,eo Drumq; magnitudinis Affectae quoq; partis natur eiusq; naeuhcoformationis.& societta

673쪽

tatis quam curaliis habet partibus Adiudem odia remedior unatura cognoscenda est: alioqui nec quanta S nec qualitas eius recte

adhiberi posset. Hic igitur necessarii libri sunt de usu partium, de inisterentiis Vcausis morborum: symptomatum,de locis assi

Elis,Malii quos in compositionis ordinea celabimuS. Caeterum cum morbus alius alia requirat victus rationem(longus enim uberiorem,celer oculus parciorem eiu exitus ac finis praecognosci debet ad ea victus ratione instituendam. Morbi terminus inuet Enitur ex eius magnitudine,& virtutis rob

re,&propriis actionibus. Itaque ii bra depulsibus,de iudiciis,& iudiciariis diebus,&id genus alii hic collocandi sunt. Ex his perspicuum est,si a fine ad ea qiue ad finem res risitur,procedamuS,quos libros primo, quos secudo stertio, os deinceps egere opprteat. Sed quoniam is ordo ad tradendas disciplinas parum aptus est, aliam dispositio nis rationem ad docendas ediscendasque artes commodiorem scribemus, priori contrariam secundum eorum compositionem

quae per hinis resolutionem inuenta iura Frunt Quoniam igitur in priore ordine alibris qui tueri ac mendare sanitatem docent, initium sumebamus, deinde ab his qui morbos Frofligare, ad eos in quibus artis ele

674쪽

c o et AvDII MALANI elementa traduntur, procedentes, in qua retractanda necessariam esse corporis eiusq; partium cognitionem dicebamus, atq; ideo ipsum usque ad simplicissima eius partes elementa ipsa resoluimus: in compositionis ordine ab his qui elementa docent,contrario processu ad finem ascendentes auspicabimur. Tractanda igitur primum sunt elementa deinde natae ex his simplices ac pri mae corporis partes, postea reliquae, grada Glim ad finem ascendendo. Elementa qua

ut Galenus calidum,frigidum,humidum, siccum,ex quorum mistione ac temperatione omnia quae in hoc orbe condita sunt,gignuntur,&in ea resoluuntur. Mistionis a tem rationem habebimus, si singulorum seorsum naturam nouerimuS. Cognoscet mus autem,si quae in unoquoque cernuntur, accurate expenderimus. Ignis igitur omnitaealidissimu Vtenuissimus est cieturque&agitatur motu suo. Aer humidissimus, aeremisse calidus: tenuitateque partium pol HIet, sed minore quam ignis . A qua igni conistraria est,quatenus attinet ad primas qualiatates. Etenim elementorum omnium gi-

dissima est, sed minus quam aer humida, subtilis, tenuis, ut autor est Aristoteles. Terra vero siccisianaa,mminua quam aqua

675쪽

cum alii elementis enim maxime igni contraria est,crassia enim di densa est, Caeterum sumine crantraria elementa, loco sibi proxima non sunt, sed inter ea alia sunt posita, quae ut utroque participant ita utrique sunt

contraria,sed non summe. Nam inter igne Amaquam, quae maxime pugnant(calidus enim diccus ignis est,aqua vero frigida

humida' positus aer est,qui suo calore cum igni,& humiditate cum aqua communicat. Ad eundem modum aer terra pugnant. Ille enim humidus&calidus est, haec vero

sicca&frigida. Igitur his interposita aqua est, quae , triusque particeps est, xviri

que contraria,communem enim humiditatatem habet cum aere, frigiditatem cum terra. Quatenus vero humida est terrae

siccitati & quatenus frigida, aeris calori repugnat. Quod de a natura factum est, ut melius ac facilius elementa misceri possent Nam summe contraria in se mutuo non facile transeunt,neutrum enim alterum vincite sed tamen luctando utrumque vim acrimoniamque suam remittit. Quae vero qualitatem aliquam communem habent,in se prompte transeunt Hinc fit ut elementa pura non sint,nisi forte(vt

tradit Aristoteles ignis, qui nec ubique pur

676쪽

6 5 eLAvDII MALE NI purus est,qua parte enim aeri iungitur. stam habet naturam,nempe suam aerea, iuxta vero orbis lunae concauum, puris Si mum esse veri limile est, cum aer ad eam partem peruenire non possit, quin prius ab igni immutationem acceperit, ob sute inu Ctationis tacilitatem,ignis vehementiam,&distantiae longitudine Sed ad id unde di gressi sumus redeamus. Ignis igitur in aere, aer in ignem facile mutatui dem simili

ter in aquam,& haec in aerem: quei Madm dum aqua in terram,& haec in aquam, Ignis vero in aquam,& haec in ignem non protinus transit,sed aetas interuentu Ad eundem modum aer terra se habent. Facile igitur ignis cum aere miscetur, Maer cum aqua, aqua cum terra Contra ignis aegre cuiquar quanquam tame faciliti cum reliquis omnibus quam reliqua cu reliquis, Efficacissimus enim eius calor est, qui cum tenuitate iuniactus. prompte se miscet ac intinuat cum omnibus reliquis elementis, quae tota per tota motu suo agitando primum commiscet,

deinde tempore sequestrat, insequestrata

cogit,seruatae continet, quod in musto cernitur,primum enim feruor omnes vini pariates confundit,deinde tempore separat,cras

siores enim ad vasis imum, subtiliores adiuraimum transmittit: in autem substantiae id

677쪽

ARS PAR v A. Is in medio collocat Atque hanc ignis portionem in unaquaq; re genita natiuum calore dicimus,elementa miscentem,& mixta conseruantem. In homine igitur na de eo pratacipue nostra est disputatio varia partes vita Esuntur simplices inter se tota substantia diL feretes caloris huius beneficio separate,&in sua natura coseruatae. Quonia igniScalor, ut modo dicebamus, essicacissimus ac vehementissimus est, obiecta est illi aquae rigi diras, quae eius vim ac impetum retunderet. alioqui enim non alioru solum elemetorta substatias dissipaturus erat ac demoliturus, sedi sua. Itaq: ad concordia elemeta peruenitit summa, si pares sint eoru facultates: non summa, si impares. Non unqUa enim calidu nonnunqua frigidum, quead modii hu-Pmidum aliouado Uno nunqua siccu, inter . dum ex his duo simul superiora sunt atque horum omnium rursus infinitae propemodis sunt differentiar, unde infinitae sunt rerum species quae in hoc orbe generantur Cia rursus ignis ob suam tenuitatem , facile dissi pari possit:cum terra,quae compacta est,dura ac densa miscetur, ut ipse in ea diutiusseruetur. Eodem modo siccitas humiditati obiecta est, ut tandem facultatis suae impetum ac vim utraque retnitteret . quemadmodum calor cum frigiditate iunctus,ut inodo

678쪽

c ex AvDIL MALANI dicebamus. Facultate igitur in omnibus' bus genitis hae quatuor qualitates sunt inter odii pares,interdia impares Qua da enim coteperata sunt quaeda calidiores, quaedur gidiores, qua dataumadiores, AEda sicciores: quibus in opu redactis, qua laSunaquaeq;xes genita sit,sen Lbus apparet. Caeter aerdi aquam o solum ad teperatione cotrario-xum et eruentotum ut ante dictum est, miscen Liar, sed aer quide ut ipsius ignis, Maqua aeris substatia foueret,no enim se solused reliqua quoq; elemeta ignis commit, maximeq; si in inistione pra polleat. Prcia te id, aqua adeolligenda cotinendaq: mista ele Hmenta velut glutinu quod cla praebet opera rarra vero reliquorti elei doetor invelut substratia est. Haec omnia ex Aristotelis physiologia, maxinseq; ex libris de ortum in teratu petenda sunt,ex Galeni libro de ei rnetis iuxta I ppocratis sentetia .Hqc enim genitis rebus omnibus coia sunt. Ex elemetis, hominis teperatura nascutur, certis limitabus coclusae quos ultra citraq; prodire nopossunt. Certa enim est humanae vitae lati- udo,qua sine morte egredi no licet. In hac

igitur omne homini templiaturae cotinetur, eiusq; porticnem aliquam Lingulae Q. Nunt. Tempera a. verbi gratia,in eius me

eo constituta est reliquae a messio ver in A

679쪽

ARV Ru A. pyextrema deflectunt Asiae enim ad calidum, aliae adfigidum,aliae ad siccum, aliae ad humidum vergunt, aliae ad calidum & humi. du,&reliqine pari modo ad latitudinas ectrema tendunt,magis aut minus pro pi pollentis elemeti portione: ut ante declaratum

est. Ex his perspicuum est infinitas esse temperaturas in maioris hinoris ratione dis ferentes et quarum singulae eius latitudinis portionem assumunt. Sed de his fustius orate quam ad praesentem rem attinea dispuutamus.Ad institutu igitur redeamus. Quo-Bniam igitur ex elementis hominis remperam ei ita nascuntur, libros de elementis in quuntur tres de temperamentiS: Onum duo priores, ut Galentis inquit, de animantium, tertius de medicamentorum temperatione tractant, hunc libri de simplicium medicamentorum facultatibus sequuntur, ut sine quo facile intelligi nequeant. Post duo de temperam edis libros opusculum de inaequali intemperie legi debet, vi ex quibus statim pendeat. Quoniam antem

temperamentorum disputatione intelligian corpus optime constitutum iit, benequci C habitum,an contra, non potest duo exigui libri,vnus deoprima corporis constitutione alter de bono habitus sequuntur: quam

680쪽

6ZS CLAvDIL VALENI praecedere potest. Ex temperamento enim nascitur facultas &ex facultate actio. Huic

igitur libri defunctionibus animae succeiadui:qui cu fine partiti actione edent; cognitione hoc est cuius hae sint subitaliae,cuius magnitodinis&formationis sint in quesitii habeat Jntelligi no possunt, peritia incicidendi corpora requirunt. itaq; legendi hic

sunt anatomicilibri,ac in primis de admini 1 irationibus anatomicis postea de disse actionis Atrouersia. de vivorum mortuo ruq incisione, kliber cui titulus est an sanguis natura in arterii cotinetur. Ex his at

rem qui actiones edia duo sunt de musculorum motu in tres de thoraci sin pulmonis motu:quibus succedit liber de respirationis causis: post hunc liber de voce De anima aule principatu,de naturae in ima functionibus tractant libri de Hippocratis VPlatonis placitis. liberite de sectione Hippocratis. quos omne sequitur opus de usu partiti. Libros aute de semine, ut in quibus de oratus partibus tractetur,in hoc ordine collocat Galenus. Sunt tamen qui post libros denum oribus legendos esse autumet. Hisco Estitutis.ad ea veniendum est quae praeter naturam in corpus incidunt deinde ad eorum noscendorum curandorum rationem.

Quaquam autem Galenus hoc loco libros de