Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

651쪽

cibus,& qui similem priori sanguine gignit,

adlubeatur maneatq; eadem iecoriSint m- peties,necessario augetur humoris vitium osolam quantitate, sed& qualitate. Quum H vero corporis humores probi sunt, sed victus ratio est improba, hoc est ex qua suciacus crassus vis colus calidus Digidus acris aut venenatus generatur,humorum malignitas increscit. Non enim solum sua praesentia victus eiusmodi humoris molem auget,sed praecedentem corrumpit. Na animal quan

tumcunque probum sanguine habeat, si prauis cibis vesci assuescat, malignis humori bus corpus implebit.

Horini autem curandomi duplex est scopus,nempe tremumtio,et euacuatio.Immutantur uel ab ipso corpore eos concoquente, uel a quibusdam medicaae A mentis in quibus tu ea continentur quae animaliu uenenumedentur,graeci , t haeuocant:tsi quae exitialia pharmaca pera

Humores in quibus comemoratis causaris genus versari modo dicebanius, alii sola quantitate, alii sola qualitate delinquunt, ut crassi, viscosi calidi frigidi Ahi tota substantia naturaque cotrarii sunt,ut acres,

652쪽

6 8 eLAvDIT MALE NI putres,&venenati. Primi sola vacuatione egent,secundos in substantiam nostram natura interdum sola,interdum vero adhibita cotraria qualitate mutat Frigidos enim calida,&frigida calidos crassos tenuantia, retentos incidentia ad naturalem statu no Bbisque familiare perducunt,atque hi vacua tione non egent, nisi qualitate redundent: acre vero ac putres venenatique in meliorem quidem latum mutari possunt, sed in substantiam nostram no possunt ut cui tota substantia contrarii sint. Mutatur autem putres quidem Cacres a natiuo calore in

pus, aut aliud quidpiam pura similen postea

vero aut ab excretrice facultate expelluntur, aut a medicamentis expurgantur Venenati autem quodammodo immutantur,no

autem vel in pus; vel in substantiam nostra

conuertuntur, exui tamen eoru malitia po Ctest, aut foras protrudi medicamentis quae graecia lex iteria vocant, cuiusmodi est an tidotus theriacae . Quoniam igitur venena aut sua frigiditate, aut calore. aut tota subiastantia laedunt, adhibenda ea sunt quae calcfaciant,li frigidum: vel refrigerent, si calidum : vel exiccent, si humidum: vel humectent, si siccum id sit vel si tota substantia contrarium sit, quae immutent, ac innocentius reddat. Haec aute media esse opor tet

653쪽

A Amri A. 6 stet inter corpus hvenena.Na quae propinquiora veneno sunt,ut veneni laedunt: quae vero a veneno plurimu distat, corpori nihil Diiosunt. Similiter aute largius sumpta, gratauem noxam corpori inferunt: parcius vero,anatura vincuntur. proindeque nihil aut parum prosunt, quare ea mediocri mole sunt

exhibenda, ut Galenus libro quinto desimplicium medicameloria facultatibus docet.

Evacualitur autem a medicamentis

potenter calfacientibus,ra purgationis bus,cl iteribu3, sudoribu3, et uomiationibus, utque hae sunt communes Octrium uacuationes Propriae uero ex totam in qui, aceruantur,sumuntur:que admodum in libris de funilate tuenda, praeserti, tertio et quarto docui nus,

Lubi de lusitudinibitis alisque lusitudini proximi, sectibu8 h putauit m M .Prom

ptius enim primarum enarrum excreet menet per uentre,iecori uero per urianas expellutur,et per sudores,qui in toto corpori, habitu contreetur: queada inodum per palatu aut nares aut utrunis

654쪽

thoraci stat sunt, per gutture uni cuius ire ciuiuum Quae uer in renibMari uesica resim per urinu.

Humores, ut modo dicebam,alii immu tari a natura in substantia nostram possunt: satq; hi vacuatione non egent. Alii vero n5

possunt ideoq; vacuatione egent Vacuam tu aute sectione venae,calfacientibus medicametis,purgationibus,clysteribus,aut sudoribus. Multitudo enim humoris in VeniS,vacuationem quae venae sectione fit, postulat: quae autem qualitate delinquunt, alia uncuationis differentias desiderant, quae a locis in quibus re fident desumuntur. Quum igitur vacuatio per affectu locum, aut affecto loco quam maxime fieri potest commode vicinum facienda sit quae in simis iecoris partibus primisq; eius venis,sunt per ventrem: quae vero in gibbis,per urina vacuaeso tur: priora purgatibus, posteriora diu reticis medicamentis Per sudores vero, quae in toto corporis habitu reii det,adhibitis cistio nibus,unctionibus,exercitationibus, alitiq; similibus, quae Galenus echra talae Ze esse Iubet hoc est quatures ipsa efflagitat, calida. De quibus idem autor libro tertio quam to de sanitate tueda abunde tractauit. In tertio quidern de apoclierapia silassitudinibus

655쪽

AR A RA A. Crim exercitatione partis, quarto reo de jdtenatis lassitudinibus. Qua vero in capite sunt per palatum quidem extrahuntur dia H assematis angatismis per nares vero errhinis. At quae in thorace continentur, catussi per asperam arteriam reiiciuntur: per urinas vero, quae in vesica uenibus sunt. Commode enim per has vias ex ante dictis

Iocis excrementa vacuantur.

Retrahendi autem ad loginquii ima, rem murum est omnili parti indicatio, queadmodum derivandi ad propriiqua.

APrίm viole est fluentis humoris retractio in partem aduersam:quam ad longinqua facienda esse nuc docet Galenus. Quod perpetuo vertino est. Necessario enim ad propinqua fit, quisi excretrix facultas vehem Aster est cocitata morbus magnus est,celere 3 remediu est agitat, turnor ingraui periculo in arfecta parte influit: ut in commetariis nostris in posteriorem Galeni libri ad Glaucone docuimus. Quod si affectus XI;-guus sit,nec celere curatione exposcat nul lciq; periculii ex fluxione timeatur,ad loginquit retrahere oportet:vt in humorum fluxione quae ad genu fit. Haec enim pars sine periculo fluxionem excipit, nec praeceps

remedium requirit. Itaque in longinqua flux

656쪽

s et ex AvDII MALE NI fluxionem reuocare oportet humor verbquum iam locu obsedit,non retrahi in lonia Bginqua partem,sed in vicinam derivari debet. De his autem nunc fusius disputare su peruacuum foret, quum in ante dictis commentariis abunde sint pertractata.

Quaecuque uer eiusmodi afFectiose

nes curant, salubres cause dicuntur: quemadmod morbose quae has adaugent et neutrae, quae neque laedunt, nemque iuuant. Posset autem quistium nequidem causas omiurno appellare, quam

te multisophistae sunt,qui rertam dij in

rentius cotemnunt, plurimum uero emis Cporis in nominibus conterunt: aduersus

uos in alijs operibus plurima scripsi. in M.Haec igitur est artis pars quae promph luctice dicitur.

Quae antedictas assecstiones,inquit,sum . mouent, causae salubres dicunturiquar vero adauget, morbosae:quae nec augent nec tollunt, neutral appellantur. Quemadmodum enim corporis affectus omnes inter salubre umorbosum tam limpliciter,quam in prata sentia conitituti,neutri dicuntur, ita causae omnes inter salubresin morbosas tam sim

657쪽

AR ORA A. i s D simpliciter quam in praesentia, neutra vocatur. Salubres dico, quae sanitatem tuentur, corrigui aut efficiunt. Morbosas vero,quae morbum adferunt vel augent vel fovent. Neutras vero, quae nec hoc, nec illud effi ciunt rhoc est quae nec morbum gignunt vel augent vel fouent,nec sanitatem tuetur, vel corrigunt, vel efficiunt: sed medium inter utrunque extremum statum quem neutrum appellamus,seruant. Quoniam igitur propositi affectus neutri sunt causae quae hos serauant, quae scilicet nec obsunt nec iuuat,neutrae erunt. Quemadmodum enim quae optimam sanitatem tuentur causae, quaequem diam inter optimam Mneutram vel tuentur

E vel corrigunt salubres: quae morbosum

statum vel adserunt vel augent, morbos aerita quae neutrum statum seruant foventq;, neutrae appellantur.

Conualescentibus aut ex morbo, ac finibus ea debetur uici ratio, quae grgcis analeptice et anathreptice dicitur,

hoc est instauratrix si altrix lialis uero fit eorum assectio, et quibus poetiis imum causis ad naturale statum reis uocentur in libris de curandi ratione ia

658쪽

tem operesiammatim docebimus.

Analeptiae,uietus ratio est, quae conualdistentium ex moibo vires reparat: Geroco mice,quae sanitati senum prospicit, utrisque communi est anath reptice Nam tam corti ualescentes quam tenes eodem fere modo aluntur at et refici titur. Quonia aute ex leui occasione senilis status in morbum decidit, simili victus ratione his qui ex morbo conualescunt,curari debent. Haec aut metadia est inter eam quae sanorum propria est, P eam quae aegrotantili: ut mox docebitur.

Eiusmodi igitur est haec sectio. Probiu quidem sanguis est, sed paucus,

cum quo et stiritus uirilis, ut uocant, et ni natis Solidae quoque partes secaciores, unde et earum uires imbecillio,

res obriu uniuersum corpius frigidius emistiti

Videtur hoc loco Galenus de his solum

qui ex morbo calido sicco conualescunt, verba facere Maxime enim eiusmodi morabus humiditatem dissipat, repartes solidas uniuersumq corporis habiti desiccat. Sed Hisi rem penitu intueamur, nullum omnino corpori totius morbum inueniemus , qui si ius perseueret, haec nata nominuehat,

659쪽

A' A RN A. spsiuess calidus siue frigidus sit, siue siccus Irae humidus,sive ex his mistus,semper enim imbecillitatem gignit, imbecillitas vero atrophiam,vi quae aut parua ut nihil correo luat, unde sequitur sanguinis spirituum penu ria, totiusque corpori refrigeratio ac caloris natiui inopiarunde solidae partes infirmae redduntur. Negare enim nolim eiusmodi incomoda ex calidis siccisque morbis quam frigidis lumidis maiora nalci .Quod vetur id sanguinis quod in conualescentibus relinquitur, probum sit, vel ex eo constat, quod corpus tum ab humoribus vitiosis p rum sit et alioqui conualescentium status omnino morbosus esset. Sive igitur morabus qui praecessit,ex humorininio natus sit, siue ex sola intemperie covalescenti si corpus vitiosorum humorti expers esse debet. Nam non alio modo coualescere corpus dicitur Senum vero sanguis non simpliciter, sed pro aetatisratione probus est.

salubres autem cause commemor

tam ab monem emendari u ut sumis

matre dicam, celeriter ac tuto corpMalunt: particulatim uero noderatus momsibin,potM, et somnM. Motuu Maero maeter vestitiones Funhambulati

660쪽

nes, frictiones, et balneae. Quod si ex his multo melim habeant, quotidiana

opera paulatim tractent. Cibos alite maeterdum quide humidos coctus faciles e mini ne 'igidos sumant,teporis utar progres et eos qui uberimatant. Commode uero in potu uinum datur, aetate quidem meditam, Frina uero purerum ac pellucidum,siue id album sit,faue subflauum:odore iucudum,quod guMyu nec aquam omnino, nec uehemetem aliquam qualintem restrat. Itaque nec dulce sit, nec acre, nec amarum. De his

autem,ut modo dicebam in libris de cuta

rundi ratione sui me est disturatumi.

Dubitari potest an quemadi nodum conualescentium, ita senilis statu instaurari dicatur, an potius conseruari Coualescentes enim in pristinum statum redeunt, at lenes reuera non redeunt,sed tantum in suo naturali statu conseruantur, aut certe impediuntur ne praepropere ad extremum senati per ueniant. Ipsis ramen quemadmodum coua D Iescentibus ex morbo analepticem trIbuit Galenus. t id autem melius intelligamus, reuo