장음표시 사용
441쪽
PART ITIONEs - 3s quod negat factum, rationem aut potest , aut de ιet , aut solet reddere. Itaque ni his cassis eademo prima quaestio , O disceptatio es extrema. In illis autem, ubi ita dicitur, Pton minuit maiestatem , quod egit de Caepione turbulentius. Populi enim R. dolor iustus uim istam excitauit, non Tribuni actio. Maiestas autem, quoniam est magnitudo quaedam populi R. in eiu s potestate ac iure retinendo , ausia est potius, quam diminuta. Oubi ita refertur Materias est impersi atque in omni populi I dignitate; quam minuitis, qui per uim multitudinis rem adseditionem uocauit: existit itala disceptatio , minuerit ne maiestatem, qui uoluntate populi R. rem gratam ct aequam per uim egerit. In his autem caussis, ubi, aliquid re die factum, aut concedendum esse facitum defenditur ,
cum est facti subiecta ratio, bicut ab Opimio Iu
refeci, salutis omnium O conseruandae reip. causesa: relatumq. es ab Decio, 'Ne sceleratissimum. quidem ciuem sine iudicio iure ullo necare potuisi e oritur illa disceptatio, Potuerit ne rente salutis Xeip. caussa ciuem euersorem ciuitatis indemnatum necare. Ita disceptationes eae, quae in his controuersiis oriuntur, quaesunt certis personis ct temporibus notatae iunt rursus infinitae, detradiisq. temporibus O personis, rursum ad consultationis formam, rationemq. reuocantur. Sed in grared,
mis firmamentis O illa ponenda sunt, si qμa exscripto legis, aut tenamenti, aut uerborum ipsius B B a iudici',
442쪽
iudicii , aut alicuius stipulationis , aut cautionis opponuntur defensioni contraria. Ac ne hoc qui dem genus in eas caussas incurrit, quae coniectura continentur. quod enim factum negatur, id argui non potest scripto. ne in definitionem quidem usnit, genere scripti ipsius. nam etiamsi uerbum aliquod descripto definiendum es, quam uim habeat;
ut cum ex tentamentis, quid sit penus, aut cum ex lege praedui quaeritur , quae sunt ruta caesa et non scripti genus ,sed uerbi interpretatio controuersiam parit. Cum autem plura significantur scripto , propter uerbi aut uerborum ambiguitatem, ut liceat ei, qui contradicat , eo t rabere significationem scripti, quo expediat, aut uelit; aut, etiam si ambigue scriptum non sit, uela uerbis uoluntatem: sententiam scriptoris abducere , uel aliose eadem de re contrarie scripto defendere; tum disceptatio ex scripti contentione existit,ut in ambiguis disceptetur , quid maxime significetur : inscripti sententiaeq. contentione , utrum potius sequatur iudex: in contrarijs scriptis, utrum magis sit comprobandum . Disceptatio autem cum enconmtuta,proposita esse debet oratori, quo omnes argumentationes repetitae ex inueniendi locis
conjciantur. Quod quamquam satis est ei, qui uidet quid in quoque loco lateat, quiq. illos locos
tamquam thesauros aliquos argumentorum notatos ba bet: tamen ea, quae sunt certarum caussarum p ropria, tangemus. In coniectura igitur,
443쪽
PAR TlTION Es 38ν cum en in infitiando reus, accusatori haec duo priQma sunt , sed accusatorem pro omni actore. γ petitore appella d possunt enim etiam sine accusatore in cavis haec eadem controuersiarum generauersari sed haec duo siunt ei prima caussa, ct e uentus. Caussam appello rationem esciendi; men tui id ι quod est essectum, Atque ipsa quidem parrititio caussarum paullo ante insιasionis locis distria buta est. Quae enim tu consilio capiendo futuri temporis praecipiebantur ; quamobrem aut utilitatem uiderentur habitura , aut ociendi faculta tem , eadem , qtirile facto arguGentabitur , costi gere debrbit. quamobrem O utilia illi, quem a
guet , fuisse , ct ab eo inci potui se demonstret.
Vtilitatis coniectura mouetur, si illud , quod armguitur , aut ebonorum , aut malorum metu feci-D dicitur: quod se acrius , quo illa tu utroque genere maiora ponuntur. Spectantur. etiam ad caussam facti motus animorum, si ira recens ,si odium uetus , si ulciscendi sudium, si muriae dolor , si . honoris,si gloriae,si imperii ,si pecuniae cupidi, tu , si periculi timor', si aes alienum , si anguniae rei familiaris, si nudax ,si leuis, si crudelis ,si impotens , si incautus , si insipiens ,si amans, si e
mota mente , si uinolentus, si cum*e esciendi , si eum opinione celaudi, aut ,si patefactum esset, depellandi criminis, uelperrumpendi periculi, uel mlonginquum tempus disserendi: aut si iudici, poenaleuior , quam facti praemium: aut si facinoris πο-
444쪽
luptas maior, quam damnationis dolor. His sererebus facti suspicio confirmatur, cum O uolunt
iis in reo caussae reperiuntur, O facultas. In uoluntate autem utilitas ex adeptione alicuius commodi , uitationeq. alicuius incommodi quaeritur, ut aut θes , aut metus impulisse uideatur, aut alius repentinus animi motus, qui etiam citius in frau-:dem, quam ratio utilitatis impellit . quamobrem sint haec dicta de causs. C. F. Teneo, O quaero qui sint illi euentus, quos ex cavis esci dixini. C. F. Consequentia quaedam signa praeteriti , σquasi impressa facti uestigia: quae quidem uel maxime suspicionem mouent, quasi tacita sunt criminum testimonia. Atque haec quidem grauiora, quod caussae communiter uidentur insimulare Oarguem omnes posse , quorum non interfuerit alia quid: haec proprie attingunt eos ipsos, qui arguuntur , ut telum , ut uestigium, ut cruor , ut deprehensum aliquid, quod ablatum ereptum ust videatur , ut responsim inconstanter, ut haesitatum , ut
titubatum, ut cum aliquo uisus, ex quo suspicio oriatur, ut eo ipso in loco uisus, in quo facinus, ut pallor, ut tremor, ut scriptum,aut obsignarum, aut depositum quippiam . Haec enim, ct talia sunt, quae aut in re ipsa,aut etiam antequam factum est, aut postea suspiciosium crimen ociant.Quae si non erunt, tamen causs ipsis, O esciendi facultatibus niti oporaebit , adiuncta illa di*utatione communi , nonfuisse illam tam amentem, ut indicia fa-
445쪽
P A R T I I: ION E a 3 DGurui effugere , aut occultare non posset, ut ita a pertus esset; ut locum crimini relinqueret. Conet 'nis isse contra locus, audaciam temeritati,no rudentiae esse coniunctam. Sequitur autem illa locis ad augendum,non esse exspectandium,dum fateatura, argumentis peccata conuinctio hic etiame empsa ponentur. Atque haec quidem de argumentis autem erit etiam testium facultas: primum.,geno erit ipsum laudandum,dicendumque,ne. argumentiri
teneretur reus, ipsumsua cautione fecisse, tenes fugere non potivisse . Deinde Ainguli laudent Dacuae autem essent laudabilia, dictum en . Deindo etiam argumento firmo, quia tamen saepe falsami est, posse recte non credi e uiro bono ct firmo ,sine. uitio iudicis non posse non credi. Atque etiam , si
obscuri testes erunt, aut tenues , dicendum erit norii
esse ex fortuna fidem ponderandam; ct eos esse. ca iusque locupletissimos testes, qui id, de quo agatur,afacillime scire possint . Sin quaesiones habitae, aula
postulatio ut habeantur, caussam adiuuabunt; eoum si mandum genus primum quaesionum it, lice ..dum de ui doloris, de opinione maiorum , qui emri
rem totam, nisi probassent, certe repudiassent; de institutis obcniensium , Modiorum, doctissimorirum hominum, apud quos etiam, id quod ace bis es emumen, liberi, ciuesq. torquentur; de nostrorum etiam prudentqsmorum hominum innitutis ; q, bcum deseruis in dominos quaerino uissent; de incem tamen, coniuratione, quae fatia me, consuer
446쪽
est, quaerendum putauerunt.' Irridenda etiam disputatio est, qua solent uti ad infirmandas quaesiones; meditata, puerilisq. dicendae tum facienda fides,diligenter e se , ct sine cupiditate quaesitum dictaq. quaestionis argumentis oeconiectura ponderanda. Atque haec accusationis fere membras 'it. Defensionis autem primum infirmatio caussarum,aut non fuisse,aut non tantas,aut non sibisoli, aut commodiuspotuisse idem consequi, aut non js esse mortibus,qui non ea uita, aut nuctos animi motus , aut non tam impotentes fuisse. Facultatum autem infirmatione utetur, si aut uires, aut animum, aut copias,aut opes abfuisse demonstrabile aut alienum tempus I aut locum non idoneum, aut multos, arbitros, quorum crederet neminia aut non se tam ineptum, ut i usciperet, quod occultare non poseser; neque tam a mentem,ut poenas, ac iudicia contemneret . Consequentia autem diluet exponendo non esse illa certa indicia acti, quae etiam nullo admisso consequi possent i consistetq. in singulis: ea
aut eorum,quae ipse facta esse dicet,propria esse defendet potius, quam criminis; aut, sisibi cum accusatore communia essent, pro periculo potiηs, quam contra salutem ualere debere: testiumque, O quaestionumgenus uniuersum, quod poterit in singulis, ex reprehensionis iocis, de quibus ante dictum
est, refellet. Harum caussarum principiasuspiciosa
ad acerbitatem ab accusatore ponentur,denunciabi turi. insidiarum commune periculum, excitabis turi
447쪽
turq. Eser, ut attendant. A reo autem quere
la constati criminis , collectarumq. sussicionum, O accusatoris insidiae , O item commune periculum proferetur , animiq. ad misericordiam allicientur , O modice beneuolentia iudicura colligetur. di arratio autem accusatoris erit quasi membratim
gesti negotiis piciosa explicatio , si arsis omnibus
argumentis , obscuratis defensionibus. Defensoris aut praeteritu, aut obscuratis si picionum argu
mentis , rerum ipsarum euentui erunt,casusq. nam randi. In eonfirmaudis autem nostris argument tionibus , infirmaudisq. contrari s , saepe erunt ac eusatori motus animorum incitandi, reo mitigandi. Axφιe haec quidem utrique maxime imperoratione facienda, alteri stequentatione argumentoru, O coaceruatione uniuersa; alteri ,si plane caussam redarguendo plicarit, enumerauone, ut quidque diluerit , O. miseratione ad extremum. C. F. Scire mihi iam uideor quemadmogum coniectura tractanda sit. nunc de definitione audiamus. C. P. Communia dantur in isto genere accusatori defensior'. praecepta. uter enim definiendo describendoq. uerbo magis adsensum iudicis,opinionemq. penetrarit; ct uter ad communem uerbi uim,et ad eam praeceptionem , quam inchoatam habebunt in animis inqui audient, magis O proprius accesserit; is vi cat necesse est. non enim argumentando hoc genus tractatur, sed tamquam explicando excutiendoq. uerbo: ut si in reo pecunia absoluto, rursusq. reus
448쪽
394 ORATORIAE σcato, praeliaricationem accusator esse definitatemnem iudicij corruptelam ab reo ; defensior autem
nou. omnem , sed tantummodo accusatoris corruptelam ab reo. Sit ergo haec contentio prima uerborim , in qua etiam si proprius accedat ad consuetudinem mentemq. fermonis defensoris definitio , t Men accusator sententia legis nititur .QVegat enim probari oportere , eos', qui leges scri serunt ratum habero iudicium, si totum corruptum sit: si unus. accusator corruptus sit , rescindere, nititur requitate ,m ilia qua cribenda lex sic esset: quaerique tamen complecteretur in iudiciis corruptis , ea uerbo uno praevaricationis comprehendisse dicitur.
Defensor autem leniatur consuetudinem sermonis, verbi q. uim ex contrario reptriet quot ex uero accusatore, cui contrarium eia nomen praeuaricatio nis ; ex consequentibus, quod ea littera de accusa-
rore soleat dari iidui ; ex nomine ipso, quod rini scat eum , qui in mitrariis caussis quasi uarie esse
positus uideatur . m huic tamon ipsi. confugiet dum es ad aequitatis locos , ad rerum iudicatarum auctoritatem, ad finem aliquem pericvli . commu- neq. 'boc praeceptum, ut cum uterque definierit quammaxime potuerit. ad communem sensum, ni ..uerbi , tum similibus, exempliimbesmm,1 qui item locuti sunt , suam definitionem sententiamq. Gomet. Atque accusatori ili Nyc genere, caussarum locus ille communis; minime este concedendum, ut is , qtii de re coUteatliri, verbi δμ- terpretatione
449쪽
PARTITIONEs 39yterpretatione defendat.Defemr audiem ad ea,quae proposui, aequitate nitatur : O ea cum Ρcum D ciat, non re, μd deprauatione uerbist urgeri quae ratur. Quo in genere percenstre poterit plerosqμe inueniendi locos . nam ct similibus utetur , oecontrariis, O consequentibus', quamquam utem Me , tamen reus , nisi plane erit absurda caussa, stequentius. Amplificandi autem caussae, quae, aut cum digredientur a caussa, dici Dient, aut cumiperorabunt, haec uel ad odium , uel ad mistricomesam , uel ad omnino animos iudicum mouendos ea his , quae sunt anteposita, fumentur, si modo rerum magnitudo, hominum ne autinuidia, aut δε-,gnitas postulabit. C. F. Habeo istae nunc ea, quae,
eum quale sit quippiam disieptatur, quaeri ex utra
que parte deceat , velim audire. C. F. Confitentur
in isto genere, qui arguuntur ,std id fecisse ipsum, in quo reprehenduntur . sed quoniam iure β fecis-Ρ dicunt: iuris est omnis ratio nobis explicanda: quod diuiditur in duas partes primas , naturam, atque legem: ct utriusque generis uis in diuinum, O humanum ius es distributa. quorum aequit tis es unum, alterum religionis. Aequitatis autem uis est duplex: cuius altera directi,, ueri, o iusti, O, ut dicitur, aequi ct boni ratione de fenditur : altera ad uic studinem reserendae gratiae pertinet: quod in beneficio gratia, in iniuria
ultio nominatur . Atque haec communia sunt naturae , atque legis :Dd propria legis O ea, quae script
450쪽
scripta sunt, ct ea, quae sene litteris, aut gentium
rure , aut matiorum More retinentur. Scriptorum
autem priuatum aliud est, publicum aliud: publi
lex . S.C. foedus: priuatum , tabulge, pactum , e uentum ι Ilipulatio. Quae autem si Dptumidη sunt , ea aut consuetudine, aut conuentis
hominum , ct quasi confessu obtinentur ἀπ oque epiam hoc in primis , ut nostros mores egesq. tuea mur , quodam modo naturali iure praescriptume ID Et quoniam breuiter aperti fontes sunt quasi quidam aequitatis e Meditata uobis ad hoc caussa rum genus esse debebunt ea, quae dicenda erunt in orationibus, de natura, de legibus, de more maio--m, de propulsanda iniuria, de ulciscesida, de omni afte iuris. Si imprudenter, aut necessitate, aut
casu quippia fecerit; quod non concederetur iis, quisia θonte O uoluntate fecissent: ad eius facti deprecationem ignoscendi petenda uenias: quaesu metur ex plerique locis aequitatis. Expositum es, ut potui breuisme, de omni controuersiarum genere o nisi praeterea tu quid requiris. c. F. Istud equidem, quod iam unum reflare uideo, quale sit, eum disceptatio versatur in scriptis. C. P. Recte intestigis. eo enim exposito , munus promiis omης confecero. Sunt igitur ambigui duobus aduersetriis praecepta communia, uterque enim hancnnificationem, qua utetur ipse, dignamscriptoris prudentia esse defendet: uterque id, quod aduersarius