장음표시 사용
151쪽
LII E SECUNDUS. Isrmaris, Maliquando in palustribus salsis juxta arundines,
malias herbas Spumam maris vocant, quia videatur exspuma crassescente congelari. Recentiores spumam maris vocant omne genus Alcyonii, de quibus egimus inter piamtas cum tamen id nomen soli quinto generi tribuat Dioscorides,Halosachne erum,idest,spuma maris patrio nomine in Propontide appellatur figura fungi,sine odore,asperum parte interna,&quodammodo pumicosum, ris que,acre: valet ad dentifricia, despilos evellendos. Ab hoc non valde distat Adarces seu Adarcha,ut Diostorides tradit. Est enim tanquam concreta sitsi lago in palustribus Cappadociae, per siccitatem emergens circa arundines,, herbas colore notis Asi lapidis specie Alcyonii molliortis cani, ut videri possit Alcyonium lacustre Galenus Adarcion etiam vocari scribit, Adarcon, acerrimum&calidissimum medicam tum foris tantum utile aliis commistum,quae ejus vim tran. gant. Evocat ex alto, aufert lepras, lentiginesialiacu tis vitia. Plinius Adarcha inquit, Latine di ta,Calamoch-nus Graece, quasi calami Lanugo nascitur circa arundines tenues e spuma aquae dulciso, marinae, ubi se miseent vim habet eausticam: Alibi idem Plinius Adarcham in Italiana scentem tradit palustrem, in cortice tantum sub ipsa coma nascentem Uusmodi vidimus fruticulum quedam aiuum pennis similem, quam Pennam marinam Vocant,cujus ca lieulo sub coma lanugo adhaeret mollis,instar serici quam in parte inferna tegiteriast lapidea acris Calamoclinus igitur lanugo est praedicta Crusta autem Adarcha. Quae a
tem solidiori constat substantia latillis agglutinata aut per se eandidior est,& mitior: hanc diximus Paraetonium appetilati apud Plinium,de quo superius dictum est.
Apis Iudaicus in Iudaea reperitur glandi esside sulcis vciuulineis secundum longitudinem discurrentibus,
152쪽
quasi de industria exeavatis, eolore eandido, fiet entia latendentibus. Dioscorides inquit , lapis in Iudaea nascitur glandis Egie eandidus, scita admodum configuratione lineis aequaliter inter se distantibus quasi de industria detornatis: tolutus nullam qualitatem manifestam gustu repraesentat. Potest ciceris magnitudine tritus ad cotem ut collurium,cum tribus cyatis aquae calidae potus dissicultati urinae auxiliari, & calculos in vesica comminuere Galenus no vesicae calculis prodesse, sed iis, oui in renibus sunt, essicacem esse.In libro de Renum arrectuum dignotione, curatione, qui Galeno ascribitur, traditur, potentet lapidem dividere este masculum,sisteminam: masculum ad lapidem renum facere foeminam ad eum qui in vesca. At quomodo mas a Demina discernatur,non explicat Extant quidam erassiores, brevioresque, quidam tenuiores, oblongiores nuclei olivae magnitudine,& sine sulcis apud PliniumTeco. lithos vocatur, quasi lapidem liquefaciens, inter gemmas, sed non inest ei gemmae honor: oleae nucleo similis videtur,
lingentium calculos frangit,pellitque Sed unde ejus origo,&tam pulchra configuratio, res est contemplatione digna. Profecto, Malii multi lapides variis figuris reperiuntur a natura conficti, ut quos in Hildesheimio inveniri testantur Tympani modo certis lineis ornatos, Trochitas vocant: quosdam figura lilii alios sagittae Belemnitas vocant, i quorum genere est, qui in fulmine creditur decidere e rauniam vocant emgie vomeris linea alba in ambitu circun dante leviter denticulata LGlotapetra apud Plinium linguae humanae similis e coelo creditur cadere deficienteLuna. Cum igitur eadem figura in multis reperiatur, non casu, sed aliqua ratione configurationem hujusmodi factam esse putandum est Quae enim casu fiunt, non in multis, nec trequenter, sed in paucis eadem,& raro contingunt ut imagines quaedam in marmoribus,, gemmis maculosis Ratio autem quaedam ex fine habetur, ut in figuris organucarum
parrium , quae sicujus gratia ab anima fiunt,aut ab arteralia
153쪽
LI E R, SQ VN DUS. In alia ex necessitate , ut in eoagulatione Crystalli exangula
figura, de qua egimus aut quae ex Ioco eontinenti insequitur, ut contingitiis, quae in cavernulis saxorum coagulantur. At vero finis cujus gratia rationei in iis quae carent Mnima ponere non possumus quanquam sunt qui putent ob influxus c testes tiguras animalium,&plantarum introduci etiam in inanimatis unde. Ostreas , multa Conchilia, &alia animalia lapide reperiri. At facultatem organicam, quae animae propria est,non oriendemus, si dicamus hujuia modi corpora non pauca, sed multa imo innumerabilia eandem prorsus eoi figurationem cum viventibus habentia, viventia extitissie,sed postea aut sponte,aut ob aliquem succum lapidescentem concrevisse in lapideam substantiam. Praecipue id patiuntur ostrearum,S caeterorum similium testς,6costa animalium, digna quaedam intra terram diu conditareum enim minus putrescant interim lapidescut ob terream substantiam Repertae autela sunt veluti Ostrearum medul-Iae figura crassioris Amygdalae aut mali Persici, materia ad figuram continentis concreta.His similem ortiim habere putandum est lapidem Iudaicum: esse scilicet veluti medullam concretam alicujus Conchilii, aut arboris fructum, materia lapidestente in eum locum corrivata. Sic videtur Belemnites, Glo petra, ea quae intulmine putatur deciderri ex Pinna,aut aliquo ejus generis Conchilio ortum ducere. Neque mirandum in mediterraneis, montibus altissimis reperiri animalia maritima in lapides conversa, non enim ab surdum est,ubique mare extitisse,imo necessarium ut tradit Ariltoteles Alia porro videtur in Trochite, Entrocho , dc Pentacrino,ut recentiores vocant,figurae ratio: in iis, qui seipcntes convolutos in tenuem caudam sensim desinentes, aut ver miculos terrestres imitantur, reperti in agro Senensi Iocis sterilibus,ac Cretosis , colore candido, Rabstantia Gy-plea quis frangantur,intus globuli inanes veluti ampullae
spessiuatur assidue tenuiores prope caudam. Fervente enim
materia, ut saepe videmus in balneis sulphureis. Bullae aiioIIantur:
154쪽
luntur: dum vero spiritus vario modo con volvitui, is m Me tiam sequacem eodem modo ducit,quae postea conerescens, eandem figuram retinet, ut patet in aluminis combustione. .Quemadmodum autem serpentes praedicti, S vermiculi ex
spherulis inanibus ordine quodam compositis coagmentati sunt, sic Entrochi, caeteri hujulmodi veluti ex vertebris invicem commissis,ob eandem causam compositi spectatur.
LApis Lyncis apud Evacem, fit ex urina Lyncis, qui vulgo lupus Cervarius vocatur haec micta in montibus coagulatur in lapidem,qui in domo servatus gigni optimos
fungos supra se toto anno: Valet contra dolorem stomacla, icteritiam, di fluxus ventris. lolcorides vanum putavit, exurina Lyncis Lyncurium appellatum fieri, sed Electrum
eme Alii lapidem diversum ab Electro, gemmam igneo colore carbunculo similem, atque frigidam, quaevi scalpatur, sede steminispraesertim cicuribus candidam .i languidam existere: nec frondesin acus modo rapere, sed aeris quoque fertique bracteolas, ut Diocles, Theophrastus referunt. Idem Theophrastus Lyncurio tribuit fungos ferre. Hodie Neapoli notissimus est lapis,qui domi asservatus si irrigetur, fungos fert toto anno de quo Hermolaus inquit Oritur fungus i saxo,id est,iapide Lyncurio sive Lyncaeo vulgari voce dicto admirabili natura: praeciditur hicinesum,&ali subnascitur anno toto: pediculi pars relicta duratur in sticem, atque ita semper creicit lapis restibili fel cunditate nee
credidimus,antequam domi natos ita manducaremus. Foriate Diolcorides huc significavit: cum de Populo inquit: Corticem Populi albae, nigrae particulatim caesum,in sulcis stercoratis mandatu,omni tempore anni fungos ediles proferre ut referunt. Quid autem mirum, eos cortices alicubi aut ob loci naturam aut propter irrigationem certam, ocstercorationem, aut ex ruina Lyncua concrescere in lapides
155쪽
hujusmodi,&populi lachrymam in Flectrum Inest enim in urina humana vis' uaedam lapidifica, ut patet in maxu- Iis,quae crustam lapidosam contrahunt. Nec igitur Eleis ct jam, nec lapides qui serunt fungos, ex humore id lo constare dicendum est,hoc enim jure visum est incredibile,sed ue-
cum lapidescentem qui latet in urina, ad eorum cIncreta οὐ
nem facere. Circunferuntur lapides subnigri maculis albicantibus, aut cineret, fungosi, librosii specie quadam igni, Diabiles. Sed a plerisque exploduntur, putant ibus Lyncuriarium seu lapidem Lyncis inter Electri genera perquirendes messe. Ideo in Germania pro Lyncurio assumunt lapidem Electro simiIem inter Belemnitas a quibusdam vocatas ob fagittae figuram. Alii ostendunt quoddam genus Electri colore mellis, non transsucidum. At lapis Lyncis fungos ferens longe distat ab Electro nec puto repudiandos eue lapides, qui quasi per manus hucusq; ab antiquis traditi sunt hoc, o is mine. Recipitur Iapis Lyncis a Nicolacialexandrino in .
compositionibus facientibus ad calculum,& vitia renuma ave lieae, quodvi Populi albae cortex facit, teste Dioscorides.
SVnt&lapides in viventibus animalibus geniti, Ut in reis nibus, vesica, aliis partibus, sed praeter naturam: non enim contingunt nisi morbosis, cx urinae quidem sedimento in renibus aut vesicae eondensato aliquando ex crassitiefellis in ejus vesica, qui crocei sunt, aut subvirides At nulli ex his ad medicinae uni assumpti sunt. Bezaar secundur naturam idetur in animalibus eum ferentibus nasci, nam inplerisque ejus generis reperiri traduntur, Ferunt enim Lusitani qui inviam incolunt, capras esse silvestres magnitudine &igura Cervis similes,cornibus Hirci In eorum ventriculo reperiri lapides , quos Arabes extollunt adversus venena: animal in Persia, corasone Para vocant, id est, HuTum lapidem vero Pazar, Indi Bazar Arabes Bezaar.
156쪽
Qmniam veris hic lapis unice seper omnia Alexipharmaea
pollere visus est, ideo omnia Antidota, quae a tota substantia venenis adversentur, Bezaartica vocant, quasi Alex L pharmaca. Concrescit hic lapis, ut reserunt, in eorum ventriculo prope meatum,unde pabulum ruminatum in alterum ventriculum transiriittitura initio juxta paleam quandam tenuissimam,ex pabulo ruminato congestam,sucisco ambiente in crustam friabilem transeunte, superficie admodum lam&splendida colore herbaceo nigricante, aut pallescente,aut cinereo figura inplerisque oblonga standisesside interdum alia, atque alia forma. Supervenit In processu temporis alius,atque alius succus, unde lapidis coaugmentatio fit per crustas instar cepae Maximi non excedunt ovi Gallirocei amplitudinem olerique ut ova columbarum&exiliores reperiuntur. Quo maJores eo valentiores exustimantur,ideo in majori precio habentur. Persici reliquos bonitate antecellunt. Reperti postea sunt & in India occudentali magna copia in simili animali , sed caret cornibus, degit in locis frigidis in montibus Perv. Differunt quoque lapides ejus nam crusta non ejusdem coloris sunt intus, Mextra,ut Orientalium sedeXtra quidem ut plurimum n grae sunt, aut fulvae, aut cinereae minus splendidae,inest aliquando veluti aureus pulvisculus splenaeias intus autem omnes subcandidae sunt,ueluti ex fibris compositae idcirco minus aduIterari possunt quam Orientales. Depraehenduntur adulterati uacalfacti mollescunt, si ferro candente peruforentur synceri nequaquam. Prarierea adulterati, si fra gantur, non habent in meditullio cavitatem, neque paleam, sed aliquid aliud. Quidam fabulati sunt lachrymam
esse cervorum in angulis oculorum congelatam, postquam amatu serpentium molestati, in piscinas refrigerationis se
tia se dimiserint tunc enim lachrymam hujusinodi erumpere, quae lapidescat in angulis forte quia hic lapis aliquando lachrymam prae se fert tereti figura, nullo intus cavo instar guttae congelata: Serapio tradit multos habere colo
157쪽
res nam inquit quidam lutei sunt, quidam cineret, alii sub virides, allicandicantes. Probatissimi omnium Iutei, deinde cineres, qui ex Corasceni adseruntur: oriuntur in Sy ma, India, & Oriente. Multi alij lapides illissimiles sunt,
qui non eandem habent naturam, neque accedunt ad eius et ficaciam. Α BeZaar lapis est valde lubricus, lenis, & tactu mollis, mediocriter calidus Exauthoritate Rhasis, inquielapis est citrinus, mollis, non habens saporem aut vergit aci ci trinitatem, S albedinem cum quodam colore vini, lenis&lplendens sicut lumen Aduersatur secundum totam. substantiam omnibus venenis tum calidis tum frigidis, seu intus auumptis,seu ictu venenosiorum animalium illatis itam haustu quam gestatus, Impositus super plagas. Assumptus pondere duodecim granorum hordei, aut plagae. illitus uberat a morte M expellit venenum per sudorem
confert quoque anulo inclutus si OreeX sugatur ulcera pu-
nutenra ex veneno pulvis ejus insperius purgat Rhasis ita statui, bis vidisse efficaciam hujus lapidis ad .ersus venenum Napelli, quod est toxicum validissimum , quam nec in Theriaca, nee in alio ullo antidoto vidit Lusitani ejus usum transtulerunt ad multos alios moxbos edocti ab Indis. Nam pondere trium granorum hordei cum aqua florum Citri
aut lamis, quae ex floribus Auratiae habetur, adversius omne venenum exhibent:cum aquavero Metosae ad febres pelti-Ientes,ad animi deliquium, quod per intervalla repetit, ad stomachi vexationes, uteri molestias Vertigines, pilepsit --,&tandem in omnibus morbis melancholicis, veluti in scabie fessina, lepra, prurigine, quartana cum aqua Bugio Lia saepius propinant jejuno ventriculo Post universales purgationes. Ad praeservationem ab itidem morbis solent quinque diebus post purgationem hune lapidem sumerer quidam podere decem granorum pro singua is vicibus exhibent cum aqua rosae ea alii audent usque ad triginta propinare non timentes noxam ex medicamento, cui nulla sie
insignis qualitas. Sed cum Omnia metallica, B quaecunquα venenia
158쪽
venenis ad verantur, aliqua ex parte inimica sunt naturae humanae, non tutum est in magna quantitate uti ut Galenus testatur. I. Simpl. cap. 18 inquit enim: guae deleteriis adversantur, si largius sumpta fuerint, graviter animantis corpus oblidunt. Quamoorem ea moaeratione quantitatis omnes idgenus facultates exhibere oportet , ut neque copia nimia corpus offendant, neque exiguitate sua a dele teriis vincantur. Hax Galenus. Ideo melius qui circa Gmuz degunt, nonnisi in exigua quantitate exhibene , qui usus hodie in nostris regionibus invaluit. Nam pondus trium granorum exhibent,in quotidie per plures menses in morbis diuturnis cum vino ubi non adsit febris:aut cum a. quae praedictis, ubi ea adsit. At urgente qualitate Veneno satius est ampliori pondere uti, idque rarius ut unica
vice, aut altera vincatur venenum, tardare enimvi mollius
agere periculosum est. Repertum porro experientia est,si Iapis verus est,& syncerus , dentes eorum nigrescere, qui
hauserint, ideo cavent, cum devorant', ne medicamentum
dentes attingat, cochleari intra fauces demita.Hoc signum est vim aliquam deleteriam continere ut solent Alexipha maca. Quoniam vero Bezaar Occidentali, minoris emcaeiae compertus est , augent ejus do sim usque ad sex grana. Cum igitur magna sit cisserentia inter optimum , qui ex Persiariabetur eaeteros, qui in aliis regionibus inveniuntur,ssilebant e perimento optimum depraehender sine quo emptor recusabat. Id hoc modo fiebat filum toxico illinebant,qui apud eos est succus radicum Ellebori albi, deinde acu filum trajiciebant per canis pedem, aut aliam antia malis partem relicto filo in vulnere: cum vero urgerent gravia symptomata, lapidem propinabant ex aqua nam sit ritimus esset, auxilium ex eo temedio animal sentiebat t1in minus,adulterinum censebant. Sed hodie mercatores
examen id recusent quasi pauci effectis promissis respondeant. Alium lapidem praedicant in India Orientali, quem Malacensem vocant, quia in Malaca invenitur in felle Hi-
159쪽
stricis, eo lore purpurae dilutioris, gustu amaro, tangenti lae vis,&lubricus ut Sapo. Hunc Malacenses praeferunt lapidi Bezaar adversus venena eodem modo exhibentes ex aqua. quae amara redditur sed hie rarius invenitur.
AEtites, vulgo Aquilina, quia repetitur in nidis AquLlae,ut Plinius testatur,simili ratione videtur compositus,ut Bezaar, habet enim in meditullio cavitatem in qua
aliud corpus continetur sed fossilis est no ut ille gignitur in
animali. Continet autem in alvo alium lapidem, qui dum quatitur, sonat, ut Diostorides tradit, quasi uraegnans Glium in utero gerat unde gravissis conferre existimatus estinam sinistro brachio alligatus custodire partus creditur in tempore autem parturiendi inde ablatus ec eminibus4pplicatus faciles partus reddere, ut legitur apud Dioscoridem multaque alia promittit vana, quae non Iolum Medicinae,sed Scinaturae limites egrediuntur. Plinius tradit binos inveniri, marem re foeminam nec sine iis parere quilas,& ideo binos tantum. Foeminam putant in Africa nascen
tempulit lum&mollem, intra se ac velut in alvo habena tem Argillam suavem,candidam Marem autem in Arabia durum similem Gallae, aut subrutilum, in alvo habemtem durum lapidem Tertius in Cypro invenitur colore si milis Africano, amplior dilatatus nam caeteris globosa est facies habet in alvo arenam jucundam, lapillos, ipse tam molys, ut etiam digitis fricetur Quarti generis aphiusius appellatur nascensjuxta Leucadem in Taphiusa,
invenitur in fluminibus candidus & rotundus, huic est inal. volapis,qui Callimus vocatur, nec 'uicquam tenerius Alius
praeterea Etites ponitur inter emas dictus a colore Aquia De cauda candicante. Item Enhydros semper rotunditatis absolutae,in cando te lae vis, sed admodum fi uctuat intus in ea
velutita ovuliquo AE tueminItalia habemus codore futis 1 VO
160쪽
I UETALLICI svo intus magis nigricante figura variap& magnitudine ejus
erusta praedura, densa, pravis, nune aspera, nune laevis: in alvo nunc continet lapidem ejusdem substantiae,nune argitilam pallidam,mollissimam, bolo Armeno similem nunc utrunq;. Reperiuntur ilebae instar panis, plures Etitas in se continentes: Q edam solide antra crustam furrugineam, Maspera farctos lapides multos continet,& cretam mollissimam aliquando eadem crusta intersectos, nullo inani tio.Inter hos contineri lapidem Ostracitem puto. Nam glebae selidae sunt, lapidem continentes scissilem in plures lapides intercedente crusta, non in laminas, ut quidam interis
praetanturapud Dioscoridem Inquit enim Ostracites testarsimilitudinem habet,crustosus,& scissilis: mulieres utuntur pro Pumice ad pilos auferendos Potus in vino drachmae pondere, menses sistit a purgatione sumptus prohibet conceptionem: Mammaru inflammationibus imponitur,& ad nomas. Alius porro est apud Plinium Ostracites sive Ostra clas inter gemmas,cui ostrea nomenvi similitudine dedere, unus adeo durus, ut ejus ramentis aliae gemmae sculpatur,alter Achatae similis. Alius praeterea est Ostraciti congener, de quo inter Hematitas dicetur.Oriuntur iij omnes in collibus labulosis,& argillosis prope Levanem,qua tedituraretium. In eisdem locis reperitur &dapis Geodes, cadidus fisurio, longa utrinq; acuminata specie stercoris canini, videtur ex argilla parum addensata costare,si frangatur,4 plenus reperitur ex eadem substantia per crustas aggregata friabili, instar Bezaar: Hunc forte quidam acceperui pro Bezaar fossili in AEgypto Plinius Etitem foeminam non absimilem tradidit in Africa nascentem Ceodes hic non ab re dici potest, quia argilla quaedam videtur lapidosa.Ei Dioscorides tribule vim astringendi,siccandi:caligines oculorum discutiendi ita liniri ex aqua ad testiui mammarum inflammationes. Ex hoc genere videtur esse lapis Samius, de quo egimus in terra Samia nam simili modo nascitur in argilla candida,&creditur ut Etites partus accelerare,& conceptus custodire.