장음표시 사용
11쪽
cap. IV. De Modo explicandi Commercium inter Animam, O Corpus .
Membrum I. De ossemate Influxus P sici. 361 Memb. II. De Iasiemate Caussarum occasionatium , sive Minissentia.
Memb. III. De issemate Harmciniae Prasub
lita. Memb. IV. Sententia nostra. Cap. V. De Animae humana oriu , o Immo
cap. II. De Animabus gruiorum.
THEOLOGIAE NATURALIS Prole mena. 39 cap. I. De Existentia Dei.
Cap. III. De Intellectu Dei , O tribulis
CU. VI. De Praedicatis Dei, qua eX antec dintibus declarantur , O demonstrantur .
12쪽
f. I. NTOLOGIA , quae & Philosopbia pri- ma appellatur , est Scientia entis incommunissima eonsideratione sumpti, prout hoc pradicatum omnibus, quae eobtari, vel concripi possunt, competit. Aut clarius sorte: Ontologia
est Scientia communissimarum idearum , ac fimul Propos tιonum tradens ea, qua rebus omnibus sive absolute , e sub conditione certa conveniunt.
2. Hinc aperte intelligimus , Ontologiam in caeteris disciplinis , quaecumque eae sint , indispensabiliter usum suum habere . Λ notionibus , di propositionibus ontologicis indubitate pendet, ut quae cum in Logica , tum in Philosophia practica , Theologia naturali, Cosmologia, Psychologia, Physica Sc. pertractanda veniunt, rite intelligantur: unde etiam consequitur , primo eamdem loco esse pertractandam . Quod si autem porro supponimus in caeteris his disciplinis certa tr di debere, clarum simul, manifestumque fit, ini pla Ontologia maxime certitudini esse studendum, utendumque adeo methodo demonstrativa , seu scientifica , vi cujus in illa non adhibeantur termini, Tom. II. Λ nisi
13쪽
2 Provomena nisi clari, & distincti, consequenter accurate explicati, ac definiti, nec propositiones admittantur , nisi exacte determinatae, atque ex principiis
certis, & indubitatis legitime deductae r ob quod ipsum Ontologiam , seu Philosophiam primam
Scientiae titulo condecoramus.
SCH. Suod Philosophia prima in Scholis tradi solita aliquando in insignem contemptionem sit adducta, inde factum dicitur, quod in ea locus concessi s sisterminis male desinitis , notionibus plerumque confusis, subinde etiam prorsus obscuris, nec curatum, ut Principia susscienter probarentur : nobis proinde opera danda erit, ut juxta leges bona methodi termini , cum quibus co da alias notio conjungebatur , distincte evolvantur; adhibitisque legitimis desinitionibus , exponatur , qua cuique termino notio reseondeat. 3. ONTOLOGIA PROINDE, SEU PHILOSOPHIA PRI- ΜΛ HAUD IMMERITO CAPUT RELIQUARUM DIsCIPLINARUM , ET SCIENTIARUM PHILOSOPHICARUM
3ALUTARI POTEST . Quippe cum principia suggerat, quae reliquis omnibus scientiis communia sunt, di ex quibus peculiares scientiarum veritates vim suam , atque robur sortiuntur ; liquet adeo praestantia Ontologiae; quam sane haud mediocriter exaggerat usus ille, quem ipsa in veritatis inventione praestat: etenim cum veritates inveniantur , dum eaedem ex aliis veritatibus tamquam principiis suis eruuntur . 233. Log. , facile patet , quemque expeditius in veritate investiganda progressurum esse , si intellectum primis veritatibus, notionibusque generalioribus probe imbuerit, id quod per Ontologiam conseque
, 4. Oatologiam ineptissime quidam e medio sub-
14쪽
Iatam volunt , cum tamen ea homines carere non possint. Numquid homines, rationalcx cum ex natura sua sint, ratiocinia non formant 8 AN qui vero nullum ratiocinium formari potest sine idea communi; cum ex mere particularibus nihil sequatur: communes ideae , si & ipsae probari debent, pendent a communioribus; communio res tandem ab ultimis, iisque omnium communi iasimis, quae in ontologia explicantur u. I. rad hanc igitur indispensabiliter recurrendum . Quod si ais: hic peculiari disciplina non opus elle; satis mentem humanam per naturam suam comparatam esse ad ratiocinandum, atque adeo ad idearum communium, & universalium in sor-malionem e repono : igitur saltem quandam ontologiae naturalis speciem admittendam agnoscis; nempe quae notionibus si non obscuris , certe confusis absolvitur: connitendum vero est, ut ex notionibus distinctis ratiocinemur; an non proinde disciplina opus est, qua pro notionibus , &, Veritatibus obscuris claras, pro confusis distinctas largiatur, id est, Ontologia artificiali p3. Sed enim adversus Ontologiam speciatim istud militare videtur: omnia ratiociniis in ea aguntur; experientiae nihil tribuitur . Atqui vero non ita res habet: nititur sane Ontologia etiam experientia, at nempe universali. Veritates hae, ceu prima ontologiae principia .' Fieri non
potet, ut idem simul sit, , non sit tem e Nihil est
sine ratione sussciente , an non communi omnium
r Ambiguum est Experientiae vocabulum . EXpe rientia , sive observatio dicitur cognitio, quae sensibus ac-
15쪽
6. Quanta in Omologia farrago vocum barbararum , & plane horrisonarum: Num fructum a- Iiquem, usumve ex ea sperare deceat y Talia obtendenti facile responderi, satisque fieri potest .
Ad Ontologiam quoniam pertinet tradere notiones maxime abstractas, utpote rebus omnibus convenientes . I. ; in communi autem sermone nou deprehenduntur nomina, quae illis respondeant, necessitate quadam evenire debuit, ut in eam termini introducerentur, quos vetus Latium fere ignoravit: atqui vero hi nequaquam continuo inter nescio quam barbaros , horridumque sonantes numerandi sunt et voces barbarae an non illae demum sunt, quae aliis in latina lingua receptis praeter necessitatem substituuntur; minime autem illae, quae excogitantur ad denominanda ea, quibus nondum fuit nomen aliquod impositum pNumquid non cuivis scientiae , artive integrum esse debet terminos quosdam proprios habere , qui Techniet audiunt ρ Cur istud Ontologiae conces
cuto singimus . . . Audendum tamen : namque , ut Cicero ait,
etiam quae primo dura visa sunt, usu molliuntur. Quintil. Instit. Orator. Lib. I. Cap. s.
16쪽
De Principio Contra dictionis .
T. I omine Principii hic universim indigi ramus
I, Veritatem, ex qua alia veritates probantur,er intelliguntur. Hinc in specie Principia Ontologiae censebuntur illa veritates, ex quibus veritates ontologica probari, ae intelligi possunt. Quoniam autem ex veritatibus ontologicis peculiares porro veritates tum in quibusvis disciplinis , tum adeo incommuni etiam vita probantur, & intelliguntur , discimus sane , Principia Ontologiae eas esse veritates , in quas omnes alia demum resolvuntur , esseque
adeo veritates absolute primas.. 8. MENS NOSTRA ITA COMPARATA EST, UT COGNOSCENS REM ALIQUAM ESSE , IUDICARE NE UE
AT EΑΜDEM NON EssE. Clarissime id quisque in se experiri potest; dum quippe cognoscit se exissere. fieri non potest, ut judicet, se non eXi-
17쪽
stere; dum cognoscit Solem actu lucere, nequit judicare, actu Solem non lucere . Sceptici adeo ipsi admittere coguntur fieri non posse, ut quodsbi quis apparere cognoscit, judicet sibi non apparere; quod ipsum propositionem nostram stabilit, ac confirmat. SCH. Poterit quidem quis rem e. g. aliquam actu videns dicere, se eam non videre , sed nempe conscientia repugnante. o. Hinc ergo est, quod sine probatione concedamus hanc generalem propositionem: Fieri non
potest, seu impossibile est, ut res aliqua sit, s fimul non fit : itemque in casibus particularibus e. g. istas: Impossibile es, ut homo currat, s fimul non eurrat: in lapis fit durus, s smul non durus , a
Io. Propositio haec: Impossibile est, seu fieri nequit , ut idem fit, D simul non sit, Principium contradictionis nominari consuevit. Ad cujus vim , atque effcaciam plenius intelligendam de contradictione sequentia annotasse juverit. Est nempe Contradictio simultanea ejusdem rei affirmatis , 9 nogatio . Hanc nemo non facile agnoverit obtinere in propositionibus singularibus , quarum , cum utraque idem subjectum, & praedicatum habuerit, una fuerit assirmativa, altera negativa, e. g. Petrus est scribens; Petrus non est scribens β. Ioo. Log. : sed enim ex eo ipso, quod contradictio obtineat in propositionibus singularibus ejusdem subjecti, & praedicati, quarum altera assirmativa, altera negativa est, sequitur, contradictionem obtinere etiam debere in propositionibus , quarum una particulariter negatur, quod altera universaliter assirmatur, vel vicissim : e. g. Omnis homo
18쪽
est animal; Aliquis homo non est animale aut generaliter: Omne A est B; Aliquod A non est B . Ostenditur id ipsum ita . Propositio haec : Omnis homo est animal. hunc habet sensum: Omni illi, cui convenit terminus homo, convenit terminus animal; atque ideo recte in has singulares resolvitur : Hie homo est animal; Ille homo est animal ; Ille homo
est animat: contra haec propositio . Aliquis homo non est animal, utique ita resolvenda venit : Hic homo non est animal; vel Ille homo non est animal; vel Iste homo non es animai: jam vero in his propo-stionibus d Hic homo est animal; me homo non est animal, indubitate obtinet contradictio: itaque &in istis obtinet: Omnis homo est animal; Aliquis homo non est animal, quae scilicet illas, uti ostensum est, in se continent. SCH. En formam generalem: Omne A est B. med est B. Illud A est B. Istud A est B. be. Aliquod Anon est B. me A non est B. Illud A non est B. Lstud A non est B. 9c. r. Haud absimili modo ostendi potest, iNTER
DUAs PROPOSITIONES CONTRARIAS, SI MODO UNA EARUM vERA SIT , CONTRADICTIONEM INTERCEDERE , NON AUTEΜ , SI UTRAQUE FALSA SIT . Pro
positiones contrariae in genere sunt: omne A essB; Nullum Λ eli B. Ponamus sub omni A contineri C, D, E, F. Itaque propositio universalis: Omne A est B, his singularibus aequivalebit: C est B , D est B, E est B, F est E : proposito vero universalis Nullum Λ est B istis : C non est B , D
19쪽
nentur, relinquitur , in ipsis universalibus conis tradictionem involvi. Haec equidem ita habent , si una ex contrariis propositionibus est vera: quod si vero utramque falsam esse ponimus , nec propositionem hanc: Omne A est B, licebit resolvere in istas singulares : C est B, D est B , E est B, F est B: nec istam Nullum A est B in has singulares et C non est B , D non est B, E non est B ,
F non est B : verum prior universalis propositio hanc solum particularem continebit : Suoddam Aest 5 ; posterior vero istam: aeuoddam A non est B: particularis autem propositio particulari non contradicit : itaque nec inter universales dato casu contradictio intercedit. SCH. Pone in particulari casu hanc propositionem universalem esse veram: Omne elementum cst grave ; recte illa resoloetur in has sngulares : Aer est gravis; Ignis est gravis; Aqua est gravis; Terra est gravis: tam aeri namque, quam igni, aquis, vrerrae convenit nomen elementi ; consequenter etiam
gravitas f. Io. . Formata iam propositione universali altera: Nullum elementum est grave resoLvetur ea in istas respective fingulares : Αer non est gravis Ignis non est gravis ; Aqua non est gra- vis; Terra non est gravis, quae utique superioribus respectioe sngularibus propositionibus contradicunt: iuipsis ergo universalibus contradictio tali casu inυοἰ-
Iam vero pone falsam esse hane propositionem unia versalem a firmativam: omne elementum est fluidum: eo ipso erit aliquid , cui convenit nomen elementi , nec tamen convenit illi fluiditas ; itaque nonnis hanc veram propositionem licebit formare t Quoiadam elementum est fluidum . Similiter propositis
20쪽
altera universalis : Nullum elementum est fluidum; eum falsa ponatur esse, hanc solum particularem eontinet : Quoddam elementum non est fluidum aquae alteri particulari minime contradicit.
I 2. PRINCIPIUM CONTRADICTIONI s EST VERITAS ABSOLUTE PRIΜΑ, QUA PRIOR NEC DATUR , NEC DARI POTEsT. Ponamus namque veritatem aliis
quam esse priorem principio contradictionis , ex qua istud deducatur, dabitur propositio, ex qua haec propofitio: Fieri nequit, ut idem simul si , vnon sit, probari possi r enimvero illam propositionem vel veram, vel salsam dicis: non utique salsam, quo enim pacto ex propositione salsa veritas sequi possit 8 igitur veram illam amrmas :at ego, non supposito principio contradictionis , eamdem veram esse aequali jure negabo, falsamque asseram poterit namque non praeitructo principio contradictionis eadem propositio esse vera, & non esse vera , seu esse falsa : absu dum hoc dices esse: atqui hoc ipso jam supponis,& concedis principium contradictionis, quod tamen ex illa propositione tanquam notiore deducere, & probare niteris : quid proinde reliquum, quam ut principium contradictionis dicatur , ve ritas absolute prima, qua prior non datur , nec
Iῖ. ITA QUOQUE MENTEM NosTRAM COMPARA- . TAM EXPERIMUR, UT QUODCUMQUE IUDICET, VEL
3 Adnotare non pigeat, aliud esse primum nostrae cognitionis principium, de quo in Ontologia disputatur; aliud esse idearum nostrarum principium , de quo in Psychologia . Principium cognitionis est ex s. 7. Ve --tas , ex qua veritates aliae prsbantur, atque intelliguntur: id earum nostrarum principium est id, unde suam trahunt ideae nostrae originem. Illud itaque ab isto longe differt.