장음표시 사용
31쪽
ro Ontologi a. sed enim, quoniam caussa proprie loquendo plu
rimum differt a ratione, ut alibi docebimus, IPSA
CUM ulla ratione , cur illa sit , vel fiat ἐ7. Non est heie loci absque responsione argumentum illud praetereundum, quo sutficientis rationis pri cipium rejicere solent nonnulli tanquam inutile . Non paucis hoc argumentum exponit laudatus Stay cit. lib.
At neque se egregiam commendat ob utilitatemo Haec ratio e facilis non se via , nec nova pandit, , Propterea ad verum et vel, si libet dindita cunctis D Sit rebus ratio, quae sufficit; illa videri ,, idcirco ne queat nobis , praestoque repente ,, Esse tenebrosiae, subeuntibus abdita regna , , Naturae Velut AEneam exeita Sybillari Taenariae duxit per opaca silentia noctis δ,, Scilicet illam ipsam vestigarunt rationemo Qui caussas rerum vestigavere latentes. Infinita tamen caussarum summa prosecto est ,, Haud minus Idcirco , quas ignoramus, & ullo,, Conatu, aut ullis opibus pertingere non est eis Ipsa latet quoniam rerum natura tenebrisse Obsita; nec tenuem nobis nisi protulit umbram. His dissimilia non sunt, quae addit P. Boscovichius , dc in nota ad hunc Stay locum, & in Suplem. sub n. 3q. g. Advertere tamen facile est , eodem modo poste generalia quaelibet principia repudiari ceu inutilia. Sic
inutile dicendum erit principium illud : Nihil si sine
caussa, cum nos rerum ignoremus naturam , & infinita propemodum sit summa caussarum , quarum nos plurimas videre non possumus . Inutile dicendum erit principium contradictionis: Impossibile es idem, simul esse, bnon esse, quoniam in particularibus quaestionibus saepe nescimus, utrum illae involvant simul elie,& non esse; nec possumus determinare , an sit res , vel non sit RNullum denique erit, ut ut firmum , ac omnium c u- sensu, ac voce praedicatum generale principium , quod non sit ceu inutile rejiciendum; cum nullum sit , quod se solo , sine aliis adjumentis possit nos veritatem in particularibus materiis edocere , ipsatque naturae res patefacere . Principiorum generalium utilitas , ut iam
32쪽
CONFUNDENDA EsT. Potest id ipsum quoque ita
D. r. Notae fuit Observatum , non in eo est posita , quod illa veritatibus particularibus inveniendis ,
aut demonstrandis per se sufficiant ; sed quod sine illis
certo cognosci nequeant , nec recta methodo inquiri in illis quoque rebus , quae nostram intelligendi vim non superant . Haec porro utilitas insignis etiam est ex rationis lassicientis principio , cuius neglectu errare plu Timos ev ipsa Auctoris lectione constabit. 9. Facile ex dictis n. praeced. colligitur , minus re He Bo ovi chium in cit. Supplem. n. 33. e S reprehen dere , qui pro exemplo usas principii rationis sufficientis proferunt eum Vvolssio s. 73. Ontol. Archimedis demonstrationem de aequilibrio corporum: ideo enirn Cl. Auctor eos carpit , quia in ea demonstratione . , sup- , , ponitur in corporibus vis inertiae positiva , quae stari tum conservet ἰ supponuntur bina pondera aequalia , ,, quorum alterum alterius vim elidat , & supponituris nihil aliud in rpsa corpora sequi librata agere . Hincri supponitur positiva caussa quietis,& excluditur per ,, suppositionem omnis alia cauisa , unde consequituris quies, positivus positivae caussae effectus,, . Quid hinc tamen λ Sit quies corporum positivus positivae caussae
effectus, neque enim est hoc in loco hae de re disputandum e si datur eaussa positiva , cur illa corpora quiescant in aequilibrio , nulla vero , a qua turbetur aequilibrium ; an non ideo servant aequilibrium , quia ex una parte datur id , unde intelligitur , eur aequilibrium servandum sit a corporibus ; ex alia vero nihil datur, unde intelligi possit, cur aequilibrium impediatur; atque adeo, quia datur ratio sufficiens sequi librii, nulla vero datur ratio sufficiens aequilibrium impediens λ Numquid ue locum habeat principium rationis sufficientis excludi debent omnes caussae peculiares ese sectum peculiarium ' Postulat immo omnino legitimus illius principii usus , ut in quibuslibet particularibus
effectibus attente circumspiciamus circumstantes Omnes,& peculiares eorumdem caussas . Hinc cum cit. loco
addit Boscovichius : o At ubi independenter ab omniis suppositione idipsum principium rationis sufficientis
33쪽
ostendi: et si quis admittat aliquid non esse sine
caussa, non hoc ipso admittit non esse sine ratione sufficiente . Etiam dum quis e. g. Observans aquam ex calida fieri frigidam provocat ad principium aquae intrinsecum, vi cujus illa frigus recuperet, admittit aquam non sine caussa fieri frigidam; admittit tamen fieri sine ratione sufficiente, cum ex illo principio intrinseco, tanquam termino inani, nullo modo intelligi queat, cur aqua ex calida frigida evadat 8 Tum anne pro iisdem haberi poterunt propositiones hae e Datur caussa , cur DEUS existat, & Datur ratio suffciens , cur DEUS existat Z Immo vero, an non prior absurdissima reputabitur, non item posterior PLiquet ergo propositionem illam : Nihil est sene caussa, minime confundendam esse cum principio rationis sussicientis, quod ita etiam efferri solet r
Archimedes adhibuit pro sphaerica Terrae forma, erra-M Vit sane . . . Quid igitur nobis obsiciunt utilem ejus is principii usum apud Archimedem, cum id ipsum prin ,, cipium Archimedem, cautas ignoratas habentem pro se nullis , in errorem induxerit - ., Perinde est , ac si diceret: Erravit Archimedes , eum non recte usus est principio rationis sufficientis: ergo inutile est tale pri cipium . Dum objicit nobilissimus Scriptor Archimedis errorem , non probat , recto usu 'Uncipii rationis sui ficientis non determinari aequilibrium corporum , sed probat non recte quempiam uti illo principio in particularibus casibus, nisi sedulo illa omnia perspiciat , a quibus pendent effectus , quibus applicatur ; & simul ingenue fatetur, principium rationis sufficientis , ejusque usum non fuisse Archimedi ignotum .
nis sumetentis principio distingui , ostendi quoque p test notionem causiae conserendo cum notione rationis. suffi-
34쪽
Ontologia. 23 SCH. Nos a posteriori adhuc elicuimus , aduruxiamusque principium rationis susscientis : sunt vero ,
sufficientis , idque eo loci fiet, ubi A. de Caussis agit.
a. Caussam a ratione distinxit & S. Thomas LiD. I. coni. Gent. cap. 87. inquiens : Quamvis autem aliquari ratio divinae voluntatis assignari possit ; non tamen ,, sequitur , quod voluntatis DEI sit aliqua caussa. ,, 3. Quamquam vero aliud sit caussa, aliud ratio sus.ficiens non raro tamen ipsum caullae nomen ad rationem , cur aliquid sit, significandam , largius sumitur , ut Iam indicatum est Nota s n. 2. Etiam S. Augu-Binus, qui lib. I. de Gen. contra Manisb. cap. 2. , ct q. 28. inter 83. , illos carpit , qui se caussas voluntatis ,, DEI scire quaerunt , cum voluntas DEI Omnium , is quae fiunt, ipsa sit caussa is idem ipse aliis in locis & docet aperte DEUΜ non sine ratione operari ,
nomenque caussae , atque rationis promiscue usurpat . ,, Fixum apud nos esse confitemur , inquis lib. XXI de CimDeι cap. 3. ,. non sine ratione omnipotentem DEUΜ fa- cere , unde animus humanus infirmus rationem non ,, potest reddere. Quamvis enim lint, addit in D. X., , ad Consentium , de quibus ratio reddi non potest; non tamen non est..Habent enim omnia, repetit in Ep. ad ,, Evodium olim CL , caussas suas , atque rationes re-
ctas, & inculpabiles, quae DEUS, vel usitata , velis inusitata operatur . Sed hae caussae , atque rationesti eum latent, miramur, quae fiunt. Nec ideo reprelaen-- denda est sententia , qua dictum est : si ratio quaeri- tur , non erit mirabile et hoc enim dictum est , nonis quod ratione res careat, sed quod eos lateat, quibus,, DEUS hoc voluit esse mirabile . ,, Habet his non dissimilia S. Doctor & cap. II. de Gratia M. T. . & lib. XI. de Cim. Dei cap. 2I.
q. Addendum etiam, ita dependere prinei pium illud rNibit it sine caussa a principio rationis sufficientis , ut consistere illud, isto negato, nequeat. Fac enim falsum esse: Nibit si sine ratione sociente , cur fiat ἰ quomodo probabitur, vel quomodo stabit hoc aliud: Nihil fit sine caussa An non si fieri quidquam potest sine ratione lus-ficiente , hoc est , quin detur aliquid , unde intelligi possit , cur fiat ; fieri etiam poterit aliquid sine cauia
35쪽
r Ontologia. a priori, scilicet en principio contradictionis illud
demonstratum eunt, quas tamen demonstrationes , cum
ta, hoc est, quin detur aliquid , unde intelligi possit , a quo fiat y Dici similiter lolet: Posita caussa ponituν e
fectus, quod de caussa eompleta, & actu caussante, ut ajunt, intellieitur: sed ideo hoc sensu verum est axioma, quia cauisa completa , & actu caussans continet . rationem lassicientem effectus et quare, negato principio rationis sufficientis, & istud excidat, est neeesse: Posita caussa ponitur erectus. Huc etiam revocari potest vulgata illa definitio, qua dicimus, quempiam tum habere seientificam alicujus effectus cognitionem , cum illum per suas caussas cognoscit: quia nempe, qui effectum ita cognoscit, non solum illum esse cognoscit , verum etiam & quomodo, & cur sit, intelligibili modo potest explicare. Caussam igitur talem esse oportet, ut ex illa cognita intelligi quoque possit quomodo , & cur sie effectus: atque adeo ut sit vere caussa, hoc est non solum ponens, sed vere caussans effectum, effectus rationem sussicientem debet continere. 3. Hinc vero, ut perperam quis inferret, idem esse caussam, & rationem sussicientem; eum aliud sit , caul sam, ut sit completa , & caussans , debere continere rationem sussicientem e ectus , aliud rationem omnem sus ficientem non aliud esse, quam caussam, ut luce clarius patet vel ex duplici illa propositione, quam A. pro eX emplo ponit : ita perspicue innotescit , cur illi , qui non satis haec perpendunt tape fallantur non caussam pro caussa afferentes. 6. observat Uvolmus s. 7r. Ontol. in hunc eos impegisse defectum, qui in physicis ad antipathiam, sympathiam, aliasque occultas qualitates, tanquam ad naturalium quorumdam effectuum caussas . confugere consueverunt . Sibi isti caussam attulisse videbantur , neC sine caussa effectus illos fieri admittere: at dum causiasam hujusmodi esse debere non attendebant, ut eX illa possit effectus intelligibili modo explicari , in termina inani, tanquam in caussa, acquiescebant: unde reipsa, nec rationem sussicientem, nec illorum effectuum veram causiam adsignabant. Similiter qui observans aquam ex calida fieri seisidam ad principium aquae intrinsecuin a
36쪽
brmitati nos studere oporteat, hic non adducimus , via furi in Recitationibus, quid, quantumve iis tribuendum veniat. Eas porro etiam quaestiones, an principium rationis sincientis absolutam necessitatem inve
hat 8 an sine omni restrictione sumptum libertati os-
eiat ' alibi deeidemus ; posteaquam ne e veras , sinc rasque tum 1ieelitatis , tum libertatis notiones inqui
cum, tanquam ad caussam provocat, cum tale principium non sit ex Λ. , nisi terminus inanis , notione quadam deceptrice deluditur , dum sibi non sine caulia aquam ex calida fieri frigidam , videtur admittere . nam reipsa non solum sine ratione lassiciente , verum etiam sine caussa effectum illum fieri admittit ; cum tam esse non possit causi a inanis terminus , quam ne quit esse ratio sussicienS . . C
8 ὶ i. Μultis modis a priori, vel quasi a priori, seu
ex principio contradictionis demonstrari potie princ I pium rationis suffcientis constabit ex iis , qu' deinceps adnotabimus e nunc breviter argumentum illud expen damus , quo utitur Uvolssius S. 7 Ontol. , dum ait .
Aut enim nihil est sine ratione iussiciente , cur po ,, tius sit , quam non sit, aut aliquid esse potest abiqueri ratione sussiciente , cur sit potius , quam non lit .ri Ponamus A esse sine ratione sussiciente , cur potius ri sit , quam non sit et ergo nihil ponendum est , uniae is intelligitur , cur A sit et admittitur adeo Λ eile , is propterea quod nihil esse sumitur et quod cum lat an ,, surdum , absque ratione lassiciente nihil est , leu H- ,, quid esse ponitur , admittendum etiam cst aliquia ,
unde intelligitur, cur sit αν, , ' .a. Huic Dolssii argumentationi quaedam inesse viri tur aequi vocatio ; cum enim infertur primo loco . Ei
go misit ponendum est , unde intelligitur , cur A si , potest id intelligi vel assit malivo, vel negativo lentia : Hassirmative intelligatur , sensus est : Ergo ponendum es nihil , tamquam id , unde intelligitur , cur A sm : si intelligatur negative , sensus est : Ergo A est , quamvis non ponatuν aliquid , unde in1elligatur , cur A sis . Jam-
37쪽
De Ente , ejusque Essentia , &Existentia . CAPUT I.
De Impossibili, o Possibili , Indetem
22. . ossibile definitur, quod contradimonem in- Uolυit. SCH. E. g. Creatura absolute necessaria contradictionem involoit; quia duo hi conceptus ejusmodi sunt, ut unus alterum tollat : unde creatura absolute
necessaria est impossibile quid.
vero si ponam A esse sine ratione lassiciente , cur po tius sit , quam non sit , non dabo hinc sequi , ponendum esse nihil tamquam id , unde intelligitur , cur Αst ; sed contendam non aliud sequi. quam esse Α , licet non ponatur aliquid , unde intelligatur, cur A sit ratque adeo nec sequitur admitti A esse , propterea quod nihil esse sumitur , sed esse Α , quin propterea necesse sit admittere aliquid , propter quod sit ; quae postrema propolitio non est absurda in hypothesi data , neque contraria , sed consona primae positioni est . 3. Quod si prior illa consecutio: Ergo nihil ponendum est , unde intelligitur eur A sit assirmativo sensu admittat ut , admitti pariter debet esse A, propterea quod nihil esse sumitur ; quod plane absurdum est : nam si ponitur nihil tamquam id , unde intelligitur , cur A sit , atque adeo A est, propterea quod nihil esse sumitur, nihilo aliqEa profecto notio respondet; nempe esse id, unda
38쪽
23. Ex quo autem intelligitur, quidpiam non ante pro impossibili habendum, quam latis constet , in eo contradictionem involvi.
aq. de intelligitur , eur aliquid sit : quare eum nihil id dicatur , cui nulla respondet notio b. I 7. ), esset simul , & non esset nihil . . Addit Uvolmus in nota ad eumdem 6. IO. , , quod is si ponamus lapidem , qui erat frigidus, tactum suisse,, calidum, & nihil ponatur in lapide, vel extra eum- , , dem , ad quod ortus caloris reserri possit , admitti,, nece1sario etiam debet, lapidem, qui erat frigidus , , , factum fuisse calidum , eum nihil esset in lapide, &M eXtra eumdem , a quo calor proficisci potuit et quo- niam tamen calor cepit , qui ante non erat , ut ay M pareat , cur nunc calor fuerit subortus , qui antex, non oriebatur , admittendum erit , aut nihilum in
,, lapide abiisse in calorem , aut nihil extra lapidem ,, eumdem produxisse: hoc est assirmari debet, lapidem, , eite calidum , propterea quod nihil fuit in lapide ,ri vel extra lapidem , a quo proficisci potuit : quis ,, Vero non ultro largietur, haec esse absurda ; atqueri ideo affirmabit dari aliquid vel in lapide , vel extra, , lapidem , unde calor iste ortum suum duxit Z Hoc argumento utitur & Cl. P. Franciscus I acquierius in
3. Sunt haec quidem optime dicta , si prius fuerit animadversum , uti in Nota 7 in n. 4 , stare non pos se principium illud : Mibit m sine caussa , nisi admittatur hoc alterum : Nihil sit sine ratione susciente. At nisi
fuerit haec animadversio praemissa, cum Scholastici , ut notat idem V volssius in nota ad g. 7 I. Ontol. , non ad miterint in physicis effectum sine caussa , admiserint tamen sine ratione sufficiente , possent iidem responde re , lapidem , qui erat frigidus , factum sutile calidum sine ulla quidem ratione sufficiente , non tamen sine ulla caussa sive intra , sive extra lapidem ex i stente et atque adeo non esse affirmandum , lapidem esse cali dum , propterea quod nihil fuit in lapide , vel extra lapidem, a quo calor proficisci potuit , sed esse affirman dum, lapidem esie calidum, propterea quod datur caus
39쪽
α8 Οntologia. 24. Possibile est omne id , quod eontradictionem non involvit, sive, quod in idem recidit, in quo
ea , ouae insunt, sibi non reyugnant. SCH. E. e. A qua calida non involvit contradiactionem, quia conceptur sunt ejuscemodi , unus alterum non tollat; hinc aqua ealida est quid
et . Quam hic dedimus, Possibilis definitione
possibilita tem stricte sumptam , quae non in-eongrue Possibilitas rei vocatur , volumus expres.sam. Alia est Possibilitas actus , sive exissentiae , cum priore minime confundenda: ad hanc possibilitatem actus, sue existentiae respicientes possibile dicunt, cui producendo eaussa aliqua sum erit . Solet quoque possiab. litas rei appellari interna ;possibilitas existentiae vero externa. Circa utramque sequentia merito annotanda veniunt: I Deficiensa , a qua calor proficisci potuit , & reipsa processit ,
quin sit admittenda ratio sussiciens , cur processerit . Adeo scilicet verum est , ad accuratas demonstrationes diligentem requiri attentionem , nequid ad ipsas perti
nens Praetermittatur inobservatum .
6. Est praei rea observandum, non semper rationem, qua assirmamus , seu admittimus esse aliquid , elie pariter rationem lassicieritem , cur istud sit . Video e. s. Petrum certo loco eΣistentem ; habeo hine , cur assirmem , Petrum ibi esse , quamvis ignorem quomodo , aut eur illuc venerit , & ibi siit . Nec sane , quod ego illum videam ibi existentem , est ratio lassiciens , cur ibi ille sit , cum potius e contra ratio , cur illum videam ibi existentem , sit , quia ille ibi est .
7. Postremo e cum A. quaestiones illas , num ratio nis sum eientis principium absolutam invehat necessita tem , an saltem libertati officiat alibi decidendas reservet , non est quod praemature hele loci eaedem inserantur . Siquid circa illas adnotandum occurrerit , opportunis id locis praestabitur.
40쪽
Onto Iogia. 29 ente possibilitate interna, externa nullo modo obtinere potest: ad contradictoria enim essicienda nulla potentia, nulla caussa suppetere pote it . II. Cui Producendo caussa necessaria non sufficit, id possibilitate externa ita destituιIur, ut illatiυe etiam interna destituatur c per princ. Theol. Nat. III. Non tamen universem, seu non ob defectum cujusvis caussae, quod destituitur possibilitate exterea , etiam interna destituitur. o SCH. Ruisque jacile intelliget, qua de possibilitate
hoe Deo allata sunt, ea ad impossibilitatem quoque pedi sinere. Erit proinde alia imposibilitas interna , ea que stricte sumpta , de qua nos supra , alia extera aseonsequenterque aliud impossibile ab intrinseco, aliud solum ab extrinseco. 26. Impossibile ab intrinseco est, quod contradictionem involvit 9. 21. γ. Porro dic tur absolute ab intrinseco impossibile, quod in se, 9 natura sua inυolvit contradictionem: e. g. αuadratum triangulare: is othetice autem impossibile, quod1 abeertis quibusdam conditionibus , s circumstantiis contradimonem involvit: e. g. Conclave tenebricosum , Sole radios suos per fenestram transmittente.
SCH. Nonnumquam i ossibile dicitur, quod dissetis est; item quod vetitum , 9 illicitum est . Est autem, ut nemo non agnoscit, im ossi Vilitas fulcemodi minus stricta , passimque moralis audit. to
9 DEUΜ non posse ab ulla caussa produci res est manifestissima : ergo DEUS non est vere possibilis e
Pis non improbet absurdum y Melius ergo ens , quod aliqua cauisa potest producι , ens potens rate dicitur , velens extrinsece post bile. io ) cujus impetibilitatis ratio ex principirs moralis actionu depenues, Er μιν , illua in moraliter imposibile . . Hoc