장음표시 사용
21쪽
te annis animum ad iurisprudentiam appulerunt , adhucq; a doctore qualia nutrice alendi sui tam uarias, atq; profusis epulis hi credite in opprimuntur potius, quam alantur . Vereor, ne hoc, uod dicam, cuiquam sorte admirabile uideatur: icam tame in tanto enim eruditissimorum hominum conuentu minime defuturos intelligo, qui modacii me hac in re condemnari nequaquam patientur. Sunt, qui copiosissimas illas, &in omnem partem longe, lateq; diffusas commentationes, quas a compluribus , dicam ne iuris , an propris nominis illultrandi gratiat editas videmus, non modo iuuenibus non attingendas putent, sed earum etiaplerasq; Vulcano consecrandas arbitrentur: scilicet
- nimis hi quidem sunt progressi; sed tamen uel hinc facile intelligi datur, nimiam explicandis in reb. logitudinem saepe complurium iudicio impedimento potius esse , quam adiumento; atq; illis, qui nodum in hac ciuili disciplina aliquanto longius pr
Cesierunt, non uiam , ut par esset, hoc modo sterni,
facemq; praeserri, sed potius aditum obstrui . de quas da quasi tenebras offundi. Quae cum ita se habeant, enitar Aud. quantum potero, ut media quadaincedam uia, atq; ita me gerere conabor. ut quemadmodum caeteris in reb., ita &in hac d digentissime auditorum meorum utilitati a me consuli omnes intelligant . Pol tremo quo melius boni interpretis munere fungar, totis contendam uirib., ut quecunq; a me proferentur in medium, ordine claro, atq; dilucido disposita sint,& digesia: quid enim tandem
prodesset nec extra propositae materiae terminos evagari , nec in rebus discutiendis longiorem esse, quam deceat, nisi ea ipsa, quae ad rem pertinent, dc quae praetermitti absque culpa, dc insigni nota non possunt,
22쪽
possunt, ordinis quodam quasi lumine illustrarentur3 Memini a Xenophonte, cuius libros studiose legendos esse cum doctissimus qui'; , tum uero Cato Mnior apud Ciceronem testatur, litteris proditum esse, nihil reperiri melius ordine, nihil praeclarius, nihil admirabilius. Egregie: nam, ut de natura sileam, ex qua ordinem si tollas, omnia sine dubio , quae
uel infra,vel supra Lune globum reperiuntur, cominuo labentur, S ruent, atq; huius tantae pulchritudinis,& uarietatis , quae neminem non in summam rapit admirationem, ne tenuissimum quidem uestigium relinquetur; ut inquam hoc omittam, quid tandem in rebus pertractandis uno omnium consesu magis quam ordo necessarium reperitur 3 Fac quς so, quae ad aliquam pertinent materiam, confuse, ac perturbate proponi. Iam&memoris non sine magno labore mandari,&,quod caput est, persaepe, non dica ab agrestibus , de imperitis, sed ab acutissimis atq; eruditiss homini b ne itelligi qui de poteruti Fac contra eadem ordine quodam, Aserie colligari, atq; connecti. Facillime sine dubio a quouis licet hebeti, atq; tardo squalem tamen e vob. lectissimi adolescentes neminem esse certo scio in sed facillime, inquam , a quolibet percipientur, &memoriar a pleri iq; perexiguo, a multis etiam nullo plane labore mandabuntur. Verum his de reb. iam satis: malo enim accusari, quod tacitus multa praeterea,
quam quod diutius quam par est i , uestra abutar benignitate, atq; patientia .Reliquum est, nobilissimi Iuuenes, ut quando me uestri in re litteraria progressus cupidissimum, S ad subeundos omnes uestra causa labores paratissimum animaduertitis; re
liquum est, inquam, ut vobismetipsis deesse nolitis, efficiatisq; , ut a nemine ignauiae, atq; negligen
23쪽
tiae nomine coargui valeatis q. Vanum esse sique dubibu anum, de inane, me aliis omnibus ex nimo curis, atq; cogitationibus eiectis utilitatis vestrae studio laborare, eniti, vigilare, dc fructum, ac progressionem vestram quie i, & commodis meis hilari amm nteferre; nisi tms qu ; Herculeas illas ingenii vestri uires exercendas. 3c varios suscipi εdos labores putaretis. Quod cu ita sit, in cubile, incubite orbis terrarum spes maxima, ut hanc pretiosissima ciuilis sapientiae gemmam, cuius nitore, ac pul-clititudine allecti. atq; incitati ad hoc celeberrimu bonarum artium emporium uosmetipsos contuli si is, quamprimum comparetis. Efficite, ut omnes intelligant, uos nec voluptatum illecebris, nec laborum, aut vigiliarum incommodis retardari, quo minus ad illa obtinenda, quibus nihil dignius, nihil honestius, nihil deniq; laudabilius reperitur P vehementissimo, atq; incitatissimo cursu feramini In tendite, intendite neruos, ut ad prςcidendas litigantiu calumnias, ad inopes,& egentes ab improborum ut, de iniuria protegendos, ac denique ad tutandam omnibus in rebus iustitiam. M aequitatem instructissimilares patrios post exigui temporis spatium repetere. atque iucundissimam parentum, & propinquorum vestrorum estigiem intueri positis. Vos, mihi credr-dite, laborum interim susceptorum nunquam paenitebit; immo uero usque ad extremam senectutem maiores dignitatis, utilitatis, ac deniq; uoluptatta fructus in dies singulos percipietis.
Habita An. Sal. I 199. 7 Idus Novembris. '
24쪽
In Obici Guidi Panestoli IC.Clarissimi.
ITA iuncto Iurisconsulto celeberrimo,atq; omni virtutum , dclaudum genere cumulatissimo Guido Pancirolo Nob. Aud. Mcerrimum Patauino Gymnasio est vulnus inflictum, ereptus studiosae iuuentuti praeclarissimus , atq; benignissimus dux , de parens, orbataei deniq;Respub. litteraria lumine longe maximor, atq; civrissimo . Itaq; iure optimo squali et gymnasium, Iugent ciuilis sapientiae studiosi, ac deniq; litterati omnes summo, ac plane incredibili moerore coni,ciuntur. Quod si obeunte Platone solem e mundo sublatum iudicauit antiquitas; quid eo mortuo videatur,qui sapientia Plato, probitate Socrates, eloque tia Cicero, Iuris prudentia deniq; Paulus, auti Vlpianus suisse existimatur. Equidem tantς pondus iacturae mecum ipse perpendens, atq;)vno die, Una hora, uno deniq; temporis momento loge plus
amissum cogitans, quam multornm non dicam dierum, non mensium, sed annorum, immo vero saeculorum curriculo recuperari possit; tam Iehementi dolore angor, atq; di1crutior , ut edere vocem Vix queam; cum praesertim non solum coiremunes eum
aliis dolendi causas habeam , sed multas mei ipsius proprias,atq; peculiares. Extincto enim Guido Pancirolo illum extinctum video, cui meam, quantula
25쪽
cunq; sit , in Iure ciuili progressionem maxima ex
parte acceptam refero; ex cuius doctrssimis, luctin dissimisq: termonibus summatia dc utilitatem, S uoluptatem percipei e consueueram; qui deniq; me sibi tam multis devinxerat beneficiis,Vt omnia , quae
a gratissimo animo proficisci posIunr, illi a me deberi semper exitii malim. Verum cohibenda nunc mihi uis dolor is Aud. , parcendum lachrymis, atq; illorum iustis obtemperandum, qui me h unc in locum ascendere voluerunt; commemorandae scilicet quaedam ex praecipuis amplissimi viri laudibus : quod quidem munus quippe virium mearum imbecillitati longe graui stimum otii iure fortasse optimo recusare potuis lem qui enim ad laudandum Panci rota ipse omni destitutus eloquentia susticiam , que pro dignitate laudare ne disertissimi quidem oratores possent r) minime tamen faciendum censui, ut eius uiri , quem omni semper laude dignissimum iudicaui, quemq; , dum anima spirabo mea perpetuo prς dicabo, publicam laudationem recusarem. con bor igitur pauculas quasdam ex plurimis tanti viri laudibus exprimere ι' qua in re si forte minus et quenS, immo vero id enim potius est dicendam in si rudis, atq; infans in dicendo rudicaborta illud mensi
mediocriter solatur, ac reficit, quod me saltemierga humanissim iam praeceptorem pium, &: pro uirium mearum modulo gratum exhibuero. verum unde nam haec mea proficiscetur oratio3 Dicam ne, eum ex nobitissima ortum patria hoc est ex illa urbe, quae a Lepido condita, vel, ut pleriq; malunt, instauratacu m aliis multis nominibus, tum hoc maxime vigere ex litimatur, quod ei quasi loecundissime parensi su in mos, ac piaestantissimos in omni disciplina viros Respub. litteraria resert acceptos t Dicam ne, eum
26쪽
ex familia natum Panci rota, quam Omnibus ornamentorum generibus ita condecoratam constat, ut merito inter eius urbis praecipuas commemorari queatὶ Dicam ne, patrem ei fuisse Albertum,virum non tam summa Iurisprudentimornatum cogniti ne, qua summum ob. singularem probitatem, fide religionem, innocentiam ipsius iurisprudentiae ornamentum, Δί Serenissimis Ferrariae Ducibus adeo earum, quam qui maxime,l Dicam ne eum optima fuisse valetudine, ut non modo nullis pene vexatus
unquam morbis septimum supra septuagesimum aetatis annum attigerit; sed in hac ipsa etiam postrema aetate, qua plerosque languere conspicimus, corporis vires quasi alter Cato haud magnopere desideraret 'Minime vero, auditores . Laudentur haec in
aliis, celcbrentur tu iis qui patriae splendore, qui maiorum meritis. qui naturae muneribus contenti nihil commendatione dignum,& laude sibi agendum existimant. In Guido vero Panceroto qui patriae, atq; familiae maiorem reddidit laudem quam accepervi,qui paternam gloriam non aequami modo sed etiam superauit, qui deniq; naturae bonis non ad uoluptatem, sed ad communem hominum utilitate,& commodum; non ad explendas,ut multi, libidines, sed ad virtutes exercendas semperest usus, non modo non celebrentur, sed pro nihilo prorsus habeantur. Quid igitur dicam3 Dicam, auditores, eum bonis it Iis, quς sapientum omnium consensu caeteris longe praeitant, quae, ut ille ait, neq; eripi, neq; surripi pollunt, quae uetustate no senescunt, quae neque
incendio, neq; naufragio amittuntur, quae nulla temiporum,ac rerum uarietate mutantur,quibus deniq;:ιnomines mortui spirant, extincti splendescunt, &vel post funerum, & exequiarum tu ita in omnem su
27쪽
persunt aeternitatem, dicam, inquam,eum animi bomis ita prςditum,atq; instructum fuisse,vix ut sciam, an elapsae Iarae rates talem quequam protulerint; superiorem certe neminem unquam extitisse mihi iure optimo posse videor affirmare. Nam cum primum, ut ita dicam,ex incunabulis prodiit, Δ articulate loqui coepit ad ingenuas artes capescendas, imbibendasq; disciplinas illas,quibus aetas puerilis ad humanitatem informari solet, tanto studiose contulit, ut breuissimo temporis spatio doctissimis viris Sebastiano Corrado, SI Bassiano Lando facem , Ut ita dixerim, ei prςferentibus, summam, ac plane incredibilem fecerit progressionem. Itaq; illa aetate , qua ccc eri Vix quidquam sapere existimantur, Latinam, SI Graecam linguam ita callebat, ut eas nolabore sibi, ac studio peperisse, sed ipso cum lacte saxisi e videretur. Hinc effectum t omnes vel me diocri tu dicio praediti paucis illum annis ad summuhonoris, bc gloriae apicem non magno negotio per
uenturum praenunciare non dubitarent : vulgare enim, ac peruagatum; quemadmodum ver , quam
futurae sint fruges demonstrat; ita prima vitae tempora, quid a reliqua expectari possit et a te, plerunq; ιignificare. Cum vero ad iurisprudentiam, ut sua cuiq; innata sunt studia, natura magnopere inclinaretur, ac propenderet, atq; ad eam amplectendam Paterno non mediocriter alliceretur exemplo, Ferrariam annos natus septendecim sese contulit, ut tapraeclare, illustriq; disciplinae , quam coeterarum reginam merito appellauerim, operam in illa urbe
nauaret. Ibi aliquam diu clarissimos Iurisconsultos Paselum, Hyppolitum Riminaldum audiuit, quorum ductu; & auspiciis cum plurimum profecisset, Ticinum prosectus est , ut Andream Alcyatum
28쪽
II,irum In omni pene eruditionis,atq; sapienti egenere persectum ac perpolitum audiret; Platonem sciticet imitatus, qui ut rerum rum humanarum, tum diurnarum cognitione, atq; , Vt uno dicam verbo, phi
losophandi gloria coeteros antecelleret, praecipuis artatis suae philosophis operam dare voluit. Itaq; licet pluribus annis Socratcm mortalium omnium ipsius oraculi testimonio sapientissimum Athenis audisset; magnam tamen Graeciam petus e fertur, ut Pythagorςum praeceptis , ac disciplina imbueretur, neq; adhuc extincta ingenti illa, qua flagrabat discedi siti in Aegyptum nauigauit, ut sacerdotum Aegyptiorum, qui tunc ubiq; gentium mirum in modum praedicabantur, doctrinam degustaret; Persas etiam, atq; Indos, ii Apuleio credimus, ad hauriendam Magorum.&Gymnosophistarum sapientiam aditurus, nisi propter bellorum turbines, quibus tunc uniuersa prope Asia agitabatur iter sibi minus facile, actutum fore putastet. Huius i itur tam praeclari, ac pene diurni hominis vestigia secutus, ut dixi, Panci ro-lus Ticinum ad Alcyatum audiendum se contulit
ibiq; cum aliquandiu in iure desudasIet, S: sapientissimi uiri doctrinam sibi satis gustasse uideretur , Marianum quoq; Socinum, qui Bononiae magno studiosorum uel ex remotis locis conuentu iura profitebatur, sibi duxit audiendum; demumq; in hanc nobili ssimam. S toto terrae ambitu celeberrimam bonaru n artium palaestram, in qua Barioli, Baldi, Alexandri , ac deniq; clarissimi utriusq; Iuris athletqvires patefecerunt suas . sese recepit, ubi maiore, qua
usquam antea animi contentione ingenii neruos xerceret. & optatam Doctoris nomen consequere.
tui . Hic dici facile nequit auditores, quam carus tum ob acumen ingenui, tum ob morum probi.
29쪽
.tatem eum aliis in locis tum uero Patauit iubes illis fuerit qui ea tempestate legum expediebant nodos.&studiosam Iuris Pontificii, atq; Caesarei iuuentutem publico munere erudiebant. Erat temporibus illis iucundus Marco Mantuae Benauidio, cuius mortui gloria uiuet semper in memoria vivorum. Diligebatur a Iulio Ora dino, qui acutasti inus inter praecipuos sui temporis legum interpretes a cunctis est habitus. Quid multa Neminem prorsus ex eruditistimis illis uiris reperisses , qui eum longe
carissimum non haberet, atq; eius honestissima cosuetudine non mirifice oblectaretur. Interea cum vi fit, adhibendus esset . qui iuris ciuilis elementa, hoc est Iustiniani Caesaris institutiones e secunda cathedra explicaret, S plurima, eaq; no leuia suae ipse iam praebuisset argumenta virtutis, neminem ii, quorum eo tempore consiliis litterarum studia regebantur; viri, ut plerique Omnes,quibus id muneris a Serenissimo Senatu committitur, summae eruditionis,& singularis, acerrimiq; i udicii; neminem inquam,
tales viri ad huiusmodi prouinciam suscipiendam eo aptiorem iudicarunt. Quare posthabitis plurimis, & his quidem non obscuri nominis Doctorisbus, qui ad eam cathedram toto pectore anhelabat. Guidum Panci rotum, licet nondum docenditius,&facultatem accepisset, hoc est, nondum, ut moris est, Doctorum in album esset relatus, ad docendum euexerunt. O rem admirabilem memoriae superiori
nouam, posteritati praedicandam 3: Celebrantur Aaphricani , quod antequam eis Consulatum petere per aetatem liceret, Consules uniuerso gestiente poeipulo omnibus sunt suffragiis declarati. Commendatur Cn. Pompeius , qui cum nondum vel magu
30쪽
t Istratum ullum gerere, vel in Senatum venire posset.
ad maximum, ac turbulentissimum bellum geret idum, nemine sere non approbante, factus est Imperator. Cur non laudetur Panci rotus,qui antequam Doctoris ius, ac nomen consequeretur, ad docenduin Patauino gy mnasio, hoc est in luce Italiae . in ociblis gentium, in ipso Sapientiae domicilio summo, plane mirabili omnium plausu est electus Sed quemadmodum, ut ait Cicero. ab excellenti eximiaq; virtute non est progressus expectandus aetatis, ita in iis, quos ad omnes quantumuis inuolutas,& obscuraSquaestiones euoluendas , SI illustrandas apti sibmos constat, non magnopere, requirendos esse tit
los graues,& cordati homines semper censuerunt. Hoc igitur uix quartum supra vigesimum agens an- nu cohoneliatus munere Guidus noster ; moxq; a nobilissimo Iurisperitorum Collegio omnibus , no dico consentientibus, sed eximiam Iuvenis lapientiam admirantibus Doctor renunciatus, , quanta Deus immortalis laude, quam insigni, atq; praeclara hominum acclamatione idem munus obire caepit Quid dicam3 Studiosorum confestim omnium ora, atq; oculos in se ita couertit,ut licet eu u iro conrmatae iam gloriae Hieronymo Campi samperio illo, qui egregias in nonnulla Institutionum capita edidit lucubrationes, in huiusmodi munere decertaret, paretamen statim cum eo habere coeperit auctoritatem, Millum auditorum multitudine, atq; frequentia saperaret potius quam aequaret . . Quanquam nil mirum:rilicet enim intra iuuentutis annos adhuc Ver4saretur,ea tamen persepe docebat . quae doctissimi fere senes igitorabant,ut ς tatis immaturitate doctrinae grauitas, atq; maturitas longo intertullo sepera-ίTr ret