장음표시 사용
31쪽
ret Inuitabat illud quoq; ,ae propemodum rapiebat
ad eum audiendum non paucos, quod in patefaciendis legum musteriis non , ut saepe multi. ieiune,&
xiliter animi sui sensa promebat, nec barbaro illo, Minepto utebatur dicendi genere , cuius foedissimis sordibus sueta effari liceat in pseudo latini interpretes ius Romanorum praestantissimum polluerunt.& inquinarunt; sed singula tanta copia,& ubertate, tantoque sermonis nitore,&Ornatu explicabat, ut aut eum orationis flumen fundere videretur . Itaq;
qui se in ipsius tradebant disciplinam , haud facile
statuere poterant, num summum potius In risconsultum, quam disertissimum audirent oratorem. Quid moror 'ita eruditione, ita eloquentia praestabat, ut non quemadmodum olim L. Crassus inter Iurisconsultos eloquentissimus, aut quemadmodum Q. Scaeuola inter eloquentes iurisconsultissimus diceretur; sed omnium iudicio&inter disertos ipsos disertissimus, 3c inter Iurisperitos, quoad iuuenilis serebat stas, iurisperitissimus habere rur . Hac tanta cum laude cum per septennium ad Institutiones exponendas operam accommodasset suam, Matthaeusq; Gribaldus, qui e secunda cathedra Ius e iuile uespertinum explanabas, ex hac urbe discessisset, Panci ro-lus incredibili omnium gaudio, qui tunc Patauit ad Iurisprudentiam incumbebant, ad idem ius explicandum traductus est; arduum sane munus, S grane, ac non nisi prouectioribus artate viris committi
solitu ι sed ita Panci rotus sese omnibus confestim in illo obeundo probauit,ut aptiorem ad illud sustinediam desiderari nedum eligi potuisse nemine re ipsa apparuerit. Celeberrimum hanc ob causam non Patavii modo. ut olim, sed in uniuersa Italia, atq; apud exteras etiam gentes, remotissima'; nationes D nin
32쪽
nomen eius esse coepit. Quamobrem qui studioso ex aedibus ad ludum ad se audiendum antea protraxerat, coepit quamplurimos ex longinquis regionibus,ac propemodum ex ultimis Europae angulis Patauium sui nominis celebritate perducere , ut hac una de causa Patauinum Gymnasium multo quam ante florentius crederetur. Nec deerant, qui se foelices existimarent, quod in ea tempora incidissent, quibus tantum virum audire, & eo duce legum difficultates superare possent, neq; sibi Magno Alexandro innidendum censerent, cuius patrem Philippii laetari solitum ferunt, quod is eo seculo natus esset, quo a praestantissimo philosophorum, & summo sapientum coryphςo Aristotele bonis artibus, ac disciplinis imbueretur. Qua in celebri tate iam ς, S incredibili sapientis prope diuinae gloria Sc si multa
Aud. non immerito commendari possent, ego tamen nihil admiror magis, quam summam Panci ro-li modestiam; qui, licet tantum sibi ab omnibus tritui videret, quantum sortasse unquam nemini , ab
omni tamen non arrogantia modo, verum etiam arrogantiae suspicione sic aberat, Vt quantum coeteros eruditione, tantum modestiae laude praestare crederetur,& magnitudine glotiae , atq; hominum applausu ne minimum quidem elatus dici posset. Ovirum singularem dignum sane , quem omnes Vel
mortuum ament, ac venerentur , cui statuae erigantur,&monumenta, quem omnes linguae praedicent,
de quo denique nullum unquam leculum , nulla aetas conticescat . Verum haud aequum est auditin Ies, me in celebranda Guidi Panci roli Sapientia, atq; in docendo praestantia ita immorari, Ut earum
Virtutum ,quas illi in caelum quosdam quasi gradus fuisse sperare M possumus,M debemus; quibus eum
33쪽
omnes eoiebbnt, atq; obseruabant, & quς vel solae
nomen eius ad omnem possent commendare memoriam obliuἰone captus videar. Quis enim quaeso non miretur summam per totam uitae curriculu. continentiam, quem nunquam iuuetutis calor, atq; impetus uincere, nun qnam voluptatum esca pertrahere, nunquam illecebre muliebres irretire potu runt3 Alexandrum Macedonem, Sc Superiorem mphricanum uniuersa demirata est antiquitas, quorualter caeso, atq; sugato Darii Persarum Regis exercitu uxorem eius, que formae pulchritudine, ac uenustate omnes eius sae culi mulieres praestare credebatur, nec non filias duas virgines matri quam simillimas ita in castris habuisse dicitur, ut non modo ex eo turpe nihil unquam audiuerint, sed inter castis smas, atq; integerrimas Deminas, immo uero in lacris aedibus degere uiderentur. Alter uero recemtiore Carthagine, quam in Hispania quondam ste- tisse legimus florentissimam, summa laeticitate exis pugnata, formosissimae uirginis ex magno captiva. rum grege ad se perductae despexit complexus,& integram, atq; inuiolatam ei, cui desponsatam audiuerat, restitui mandauiti. Magna profecto res, magna Iaus ; sed quanto maior talem toto vitς tempore se praebere, quales ii semel fuerunt S in tanta infirmitate, atq; fragilitate naturae libidinis vim, & ardore adeo comprimere,.Vt nullum unquam excitare pintuerit incendium 3 Iam vero quis eiusdem no laudet eximia, ac prope singulare in cole do Deo pietate, ac religione qui licet grauissima reru more perpetuo premeretur. quotidie tame rei diuinae humilis , ac
supplex itererat; qui sestis diebus sacrosactas Virginigenitrici preces, ac laudes, quas vulgo officiu appellat, Ouma veneratione recitabat; qui sacra ta priscae,
34쪽
qua nouae legis volumina, Maurea factoru patrsi monum eta frequetissime euolueba qui tota hebdomada, qua Christi Domini .ac Dei nostri Sacratissima
recolitur pro humani generis libertate perpessio , pane tantum,& aqua uescebatur ; qui reliquo quadragenarii ieiunii curriculo non modo iuxta praescriptum Ecclesiae semel in die cibum sumere , sed apiscibus etiam abstinere consueuerat; qui denique errata confessione crebro expiare, &se diuino Christi corporis viatico reficere solebat. Quid dicam deliberalitate erga inopes, S egentes t Quot ipse puellarum pudicitiae periculum subeuntium collatis in earum usus pecuniis pudorem, seruauit, ac sama mi Quot aegros non tam grauitate morbi, quam summa rerum omnium inopia periclitantes aere suo sustentauit3 Quot in carcere degentibus, atq; Omni non modo auxilio, uerum etiam spe destitutis opem tulit 3 Quot senibus, quot uiduis, quot infantibus paupertate squallentibus , dc fame propemodum pereuntibus omnia necessaria suppeditauit ad uictum3 Sed quid ego singula commemoroZ Vidiastis, dum uiueret, alliduam ad eius fores pauperum frequentiam, quasi aedes illς quidam essent, ut erant, egentium portus, atq; perfugium , Audistis, dum efferretur, eorundem collachrymationem patrem sibi ereptum esse clamantium, caelum gemitibus, querelisq; complentium. Nec vero omittenda in
causis diiudicandis, & responsis controuersis de rebus reddendis summa eius, M incredibilis, ac post hominum memoriam fere inaudita integritas , qui nunquam auro, nunquam gratia, nulla unquam deniq; re adduci potuit, ut vel latum recto e tramite
digitum discederet, sed prae oculis semper iustitiam
35쪽
do, quam re ipsa iudicando, & considentibus respodendo summus sueritiasserto ac vindex , iureque Optimo de illo dici possit, φ de Seruio Sulpitio scriptium reliquit Cicero; eum non tam iurisconsultum fuisse,quam aequitatis & omnia, quae proficiscuntura legibus, summo semper studio ad facilitatem, iustitiaque retulisse, neq; litium actiones maluisse constituere, quam controuersias tollere. Quid hac in re opus est pluribusZPerditissimis hisce temporibus , quibus innum ros vitiorum omnium maculis aspersos, ac turpissime foedatos videmus,&co senescente iam mundo omnia in dies singulos in peius ruere cospicimus i merito mea sententia dici potest, uirum hunc absolutum quoddam integerrimi, atq; innocentissimi hominis specimen, S lexemplar extitisse, atq; in his tantis, tamque coecis errorum nubibus ipso vitae genere ueram , quae ad coelum ducit viam, omnibus commonstrasse . Age uero cum is Aud. Patavii sexdecim annis uespertinas iuris ciuilis quaestiones, atq; difficultates maiore semper cum l*trude, & nominis celebritate pertractasset, SI defunctu Augustae Taurinorum egregio Iurisconsulto Sim ne Craueta a Serenis . Allobrogum Duce ad Taurinense gymnasium nobilitandum amplissimo proposito praemio multaretur; morem sibi gerendum censuit optimi, ac praestantissimi principis uoluntati. Itaq; anno IIII relicto Patauino gymnasio Taurinum concessit , ut ibi pomeridianis horis e prima cathedra collega Bernardo Troilo I. C. clarissimo summo enim uiro summos semper contigit habere collegas) Ius Caesareum interpretaretur; qua an ciuitate quanta semper glorja id muneris fuerit executus, commemorare in praesenti necessarium non arbitror : qui enim adolescens hac in re documenta prP
36쪽
ὶ Ipraestantiae dederat singularis,M paulo post omnem
laudis superarat excellentiam, hic natu iam grandis qualem tandem se seraebuerit, unusquisque facili me cogitatione consequi potest . Nouus, nouus
sane Battolus, nouus Baldus et si quid ego Baldum
laquor, aut Bariolum3ὶ nouus Papinianus exortus
illa in urbe videbatur; ut gymnasium illud aeque clarum, ac celebre uix, aut ne uix quidem unquam fuisse omnes tum ciues, tum peregrini & sentirent,
Praedicarent. Quam carus autem florentissimae illi, atq; innumerabilibus prope nominibns praeclarissisimae ciuitati semper fuerit, satis meo iudicio test tur, atq; declarat, quod eum post aliquot annos inde discedentem suos inter ciues adscripsit; neq; egregiam suam in illam uoluntatem satis adhuc proditam',& patefactam existimans eidem duo salina argentea inaurata, de totidem magni pretii pocula
dono dedit. Ipse uero Serenis . Allobrogum Dux Emanuel Philibertus proh Deus immortalis) quanti semper eum fecit' quanta humanitate, ac liberalitate fouit3 Dilexit , uel coluit potius P. Virgilium
Au ultus Caesar, qui nil unquam ei negandum existimauit, praeter illud, quod ipse in ultimo uitae actu iudex in res suas plus nimio seuerus depoposcerat , libros uidelicet Aeneidos praestantissimum ingenusui monumentum igni mandari. Magni fecit Iacobus Cattariensis Franciscum Petrarcham , qui creberrimis ad eum missis per uniuersam Italiam addo etiam Natbonensem Galliam, litteris, atq; nunciis rerum ab eo suarum sedem ac domicilium Patauiuirihssetti uoluit. δί hominem plane diurnum honoribus, atq; muneribus ad summam usq; inuidiam semper est prosecutus. At non minus profecto a Selenissimo, atq; liberalissimo Duce, M ingeniorum
37쪽
ut amatore eximi inaestimatore egregio, M singuiari Panci roto est unquam tributum; quin immoM hos,& caeteros omnes, a quibus litterarum quempii magni iactu sciamus,sortasse superauit: cuius praeclarissimis insistens vestigiis Sereniss. eius filius Carolus Emanuel Panci rotum, ubi patri successit, omni humanisatis, atq; beneuolentiae genere semper est
amplexus; quin etiam cum mille quotannis aureos ordinarii stipendii nomine, ei a parente numeratos nosset, honoris ergo, &suae in illum beneuolentiae testandx causa centum adiungendos putauit. Vndet cim Aud. annos Panci rolus Taurinensem callie dram tenuit, nec unquam quippe Sereniss. domus
humanitati, atq; beneficentie summopere obstriuctus de illa relinquenda cogitasset , si in ea degens. urbe suae potuisset consulere ualetudini. Verum cuillius aeris grauedine alterum oculum pene amisis, tiali ero uero non mediocriter laboraret, inde di-Redendum, M. Patauium, ubi summus, & nobilissimus in gymnasio locus ei a Serenus Senatu Veneto deferebatur, sibi commigrandum existimauit, tanto quidem Serenissimi Ducis maerore,qui eum gymnasii Taurinensis lumen,& columen iudicabat, ut ei stipendium ad mille,& quingentos aureos, quo illuTaurini detineret, augere voluerit. Verum Panci rolo non pecunias aucupante, sed de una nobilissimi, α maxime necessarii sensus ualetudine aut aliqua ex parte recuperanda , aut non penitus amittenda soli cito illius, uti cupiebat, animum flectere, & discessum impedire non potuit. Anno igitur I 82, aetatis uero tuae nono supra quinquagesimum Patauium Pancirolus reuertitur , tanta studios rum iuuenum laetitia, qui uberrimos se fructus ex eius explicationibus norant percepturos , tanto ciuium
38쪽
nium plausu, quibus eum alias ob causas, tum eura
ob facilitatem morum, S modestiam singularem carissimus semper fuerat, tanto ipsius Senatus gaudio. ut eius nomine Patauinum gymnasium iterum coecorari maxime cupiebat, ut Patauium quasi numen qnoddam, si dicere fas est, reuersum uideretur. Obierant Aud. paucis ante mensibus praeclarissimi. atq; iuxta tritum illud uetustate prouerbium omnibus absoluti numeris iuris interpretes Ioann Caephalus, Tiberius Decianus , & Marcus Mantus Benauidius . Itaq; his tribus extinctis luminibus immutata Academiae Parauinae faciest amissum deacus, Mornamentum, obscuratus deniq; splendot uudebatur .'At Pancitoli reditu redditam confestim pristinam illi speciem detractum decus restitutum. amissum deniq; splendorem recuperatum, recup ratum dico3 amplificatum, atq; auctum omnes iudicarunt. O fortunatum gymnasium, cum talem, ac tantum uirum recuperasti; fortunatissimum, cum erudita eius uoce circunsonabas ; nunc vero in socii-cissimum atq; miserrimum, cum Ornamento tam
prae stanti,&egregio priuatum, ac destitutum iaceas. Hic Aud. , ut propemodum infinita sileam, temporare mihi certe nequeo. quin de summa Panciroli cuerga omnes ,tum uero erga studiosos benignitate, de cura, atq; studio in eorum adiuuandis conatibus, minuendisq; laboribus pauca dicam . Ecquis enim quaeso unquam fuit, non dico ex illis, qui ei familiares erant,& cogniti, sed ex ignotis, id externis, cui Panci roIi fotes atq: aures non semper patuerintlRogares, ut legem diffacilem, & perobscuram ex . ponereti Exponebar. Vt dubitationem ex publica. ut interdum sit explicatione emergentem tolleret Tollebat. Vt periculum faceret, num ad luscipiesu dana,
39쪽
dam,ut appellant, Doctoris lauream absq; nomini periculo postes accedere3 Faciebat . Quid plura
Nemo unquam fuit tam ignotus, tam fortunae destitutus bonis, loco deniq; natus tam humili, cui non ille suam libentissime operam detulerit; quin immo cum sibi de aliquo bene me redi praestabatur o casio, tum se beneficium non dare; sed longe maximum, ac prs clarissimum accipere existimabat. Quaquam ne illud quidem in hac postiema, in qua ueror, oratione silentio pretereundu reor; ex eius ludo
quali ex praestantissimo quodam summorum hominum seminario plurimos prodiisse, qui non solum in iure dicundo , S: explicandis, legibus mirum in
modum excelluerunr,vemna etiam ad altissimos dignitatum gradus peruenere ; ex quibus ut omitam Episcopos,& Cardinales, duo certe Pontifices Max. praetermittendi non sunt, Greg. xiiii. proximis annis extinctus,&is, qui in praesenti singulari quadam uirtute,&inaudita faelicitate regit, ac moderatur orbe terrae Clemens viii, qui quemadmodum adolescens
eum semper plurimi fecerat, & purpuneo fulgens galero magno in pretio habuerat; ita ad Summi Potificatus apicem euectus,&uniuersae dux,&caput c5stitutus Ecclesiς eum, ut ferebatur, in amplisumum purpuratorum patrum coetum cooptasset, nisi eius Ipectus omni prorsus dignitatum cupiditate uacuat' cognouisset, eumq; multo libentius reliquum uitae priuatim, quam Romae inter Dynastas, ac Principes acturum existimasset. Rerum, opinor, humanarum Pancirolus imbecillitatem cogitabat, atq; illam naturae legem, qua ne ipsi quidem Reges, ac C sares se solutos gloriari possunt, semper habebat ante oculos; moriendum scilicet esse,& hanc, quae dicitur uita, non uere uitam, sed iter ad uitam esse, nec quase
40쪽
in I tu a, si e mat9 ra: Hrm te Deo homi nu imgeneri elle tributam. O uerte praeclaros, ac pene diuiρoshqiysmodi homines, qpibus cum nullus honoriri ut non debitus possit, honores tamen refugiunt Di ius, quam appetant ita quo propius ad i mmortae litatem accedunt, eo stp de morte cogitant. Hic vis apex omnis eruditionist, atq; sapientiae eo plurisi meo quidem iudicio faciendus, quo pauciores vel ςx iis ipsis, qui totam in bonarum artium studi is auatatem conterunt, qui se nihil no tenere profitentur, qui deniq; ab omnibus quasi totidem oracula coluntur, ad eum peruenire conspicimus . Te nunc appello Gui de Panci role vir clari si me , te inquam appello,& quando tibi uiuenti quas ob beneficia erga me tua gratias tibi reserre & debebam, &optaba,
ob mearum tenuitatem uirium referre nunquam potui; eas nunc saltem, antequam oculis subtraha-rre nostris, hac lectissimorum homina audiente corona, ago tibi gratias, quas possum; no d solum
curaturus, ut meritorum in me tuorum memoria infixa sit animo meo sempiterna, sed etiam, ut que madmodum te uiuentem semper ut patrem obseruaui, ita&extinctumiparentis semper nomine appellem. Vos uero nobilissimi iuuenes, qui praestantissimo praeceptore, uel beneuolentissimo potius parente orbati estis, cogitate eruditissim is ab illo editis operibus, multis etiam edendis, eum uobis esse a- aliqua ex parte superstitem, neς si illae uoluere uolse: ritis fore autem non dubii Q, iquin omne i uelitis)Istuctu uos jllo penitus carituros, quem ex Qius doctissimis explicationibus percipere solebatis. Sole
tur etiam cum uos, tum ca Ie ros omnes , qui obornatissimi uiri obitum marent quamquam quis nota