장음표시 사용
51쪽
a Felis.inc. fraternitaris. t. de haeret. Iacobus
ponto in j. Epyiοί cum inquit, Qui peccauit in uno, factus es reus --
b In Neruenit. M.quae. j. quis ius dice. non obtemp. e Iinter clarae. C. desum.
cum supremi illi magistratus ordinariam iurisdictionem Prmidalium reformant, quamuis iustae fidei, quam de ipsis vulgus debet habere . derogatur, &pro fabula habetur Aresta ab ipsis Praesidalibus pronuntiata. Siquidem credi potest, errorem iuris vel facti illis inesse, sicut ordinariae iurisdictioni, quem quotidie illi detegui. Qui enim in uno falsum dixis.
se semel comprobatus fuerit, in reliquis mendax es se intelligitur. Idem de errore fatendum est ideo supremae illorum iurisdictionis autoritas cotcmnitur, quando subalternae eorum sententiae 1 Partamentorum iudicibus in melius rosormantur,quandoquideculpam unius actus ad omnia sequentia opera exte-di saepissime videmus. Recte itaq; facturum Principem aestimarem, si ordinariam iurisdictionem detraneret a nouis illis Consiliariis, ut tantum e X traordinaria cognoscerent, quae intra metas edicti soli imversatur. Deserunt ipsi quidem litigatorum iurgia, eaq; indccisa relinquunt, ut quisq; tueatur suam iurisdictionem: & ita ordo confunditur h. Nec debet grauate serre princeps, quod haec scripserim de hoc magistratuum ordine,qui habet cor rectum ad e colenda officia iustitiae. Siquidem illustrissimi Reges, quorum iucundissimam habemus memoriam, multos magistratus,a se vel a maioribus suis creatos abrogauerunt,s aequitati & iustitiae aliquando damnosii fuissent. Idem fecisse rempub. Romanorum, quae totius orbis tenebat imperium egimus φ. Boni enim Principis est, mutare leges ro rei opportunitate. Cur igitur magistratuum dignitates non pote-
52쪽
rit alterare, vel corrigeresi mutatio eiusmodi reipublicae sui regni profutura videatur Z Frisidales Iudices, infitiar, habere non delent a litigatoribus tortulas , qua flectes vulgo qpellant.
C A P v Τ i I LE T v s quaestio in aula Principum fuit agitata de modo sportularum, quas eX sngulis litibus iudices exhauriunt: vulgore- portum aut species nominant. In omnibus auditoriis Curiarum earum praefinitio pro modo litis & causae fuit recepta, ct corroborata diutina consuetudine: cui dedit causam humana necessitas, in qua iudices incumbunt:& ne in litium decisione labor sit sine mercede h. Debet enim a litigatoribus tantum suppeditari, quantum sat esse videbitur victui mediocri . Parum esset conueniens dignitati, si rerum essent indigentes, qui omnium abundatia eos
antecellere dcbent, quorum suturi sunt iudices:& id quidem ne despectui sint hominibus propter paupertatis vilitatem ψ. Duo quidem sunt, quibus inualuit consuetudo iudicum de recipiendis sportulis: tarditas ct pigritia ipsorum iudicantium: altera es incredibilis S esseaenata celeritas ipsorum litigantium: quia molestus est labor in diiudicandis litibus, cum sit graue suscipere inimicitias eorum, qui in iudiciis succumbunt. Ideo nemo Consiliari orti causarum definitioni adesse vellet, nisi esset calcari punctus aut illectus sportularu dulcedine. Futurae enim mercedis f spes grauitatem laboris iucundiorem es- scit. Quandoquidem iudicum negligentia, vel ta
qui causa in uthent. deius. e Experiem tia es marias .
53쪽
ditate, lites squarti cursus triennalis tantum esse de bet' in aeuum perpetuum extendi perspicimus licet ad definitionem controuersarii ingens quaestus eos inuitauerit: longo q: eos pigriores hiare cxistimauerint, si gratis & mercede nulla deliniti, ad iudicanda procederent. Caeteriim usus feruescens litigadi sui tin causa, ut a Principc permittorentur sportula qubseditiosorum hominum in litigado compesceretur audacia . Quotus enim quisq; est, qui auciacius fratrem in iudicio n6 interpellaret, ii gratis haberet ii dices,' mercede nulla conductos: cum numerosis sportulis &fortas e grauioribus, quam in iudiciuna deducta res sit, a litibus pleriq: no deterreantur Z Intolerabile enim pondus impensarum formidolosos homines k litibus abhorrere saepissi me cogit in. Demum si salariti publicii, quod iudicibus praescripsit Princeps, ipsis sufficeret, nec aliud commodii sportularum eXpectarent, tomerari, litigatores no essent in c5ditione deteriore positi , quam humani litium
cotemptores, cum omnes teneantur eX aequo ad CO-
tributionem publici salariis. Ueriim si tam sit tenuis causa, ut sumptus rem ipsam superet, aut propter egestatem in praestatione litigator minime si suffiiaciens: e casu gratis ius csse reddendii Spraecipit Imperator. Ideo litigantiu penuria peruersam illa coi suetudine restringit. Ipse tamen,accuratius perpei se negotio, in ea semper sui haeres, ct sententia, ut crediderim improbu e se usum sportularu,quas a litigatoribus iudices extorquet. Siquide in omnipa te iuris venalitia iudicia reprobatur'. Quid vero est
54쪽
aliud venales esse sententias, quam pro sentet iis obtinendis pecunia offerre aut accipere ZSi vera si eorum iactantia, qua gloriantur se prouinciarii Praesides esse,in quibus omnia munera prohibita sunt,praeter esculenta& poculenta , quae intra paucos dies prodigatur: neq; sportulas, neq; aliud quippiam accipere debent .Quinimo ex Hesiodi sententia munerum largitiones in iudicibus improbantur propterserdium insectioncm, eosque doni uoros appellat,
Id est, - Rapta Plurima iudicibus sic corrumpendo dedissi Doniuoris sane qui cupiunt Astemere litem. Memores sumus & ipsi, ab eo tempore, quo seri mcircti currimus, multos egentissimos homunciones iniurias atroces suisse passos, quarsi vitione non sunt ausi deducere in iudiciu praetextu durissimae pauper talis, cuius mole ad sportularum pensones erant insufficientcs.Deinceps c5 paratio non est inepta sacerdotioru ecclesiasticorii cum publicis magistratibus. Atqui illorii ministri nihil debet accipere ab his, qui res sacras peragunt , nc simoniae labe teneantur, praeter decimas & voluntarias oblationes. Ita neq; illi magistratus,praeter publicii stipenditi, nihil habere debent ratione publicae functionis. Caeterum turba magna ct graues dissensiones inter fratres Consitarios subortu tur in rationibus sportularum, quia aliis largius, aliis vero strictius praefiniuntur, non inspecta
55쪽
is propriis terminis, int de iure. g.
Praetor.g. lere iussi. h. l. quidam
conditione personaru . nec qualitate ii tis: ita ut propriis c5moditatibus inseruietes, plurima sint pertu batione assecti,quae distrahit animu a vcritatis cognitione h. maxime in dirimendis litibus. Est item aliud, quod me in hanc opinione perduxit, videlicet quod sint sibi ipsis iudices ad suum com odii, large interdum praefinientes modii sportularii, quod abhorret ab omni dispositione iuris. Aberrant igitur iudices illi, ' procul sunt a vero, si in functione ossici) aut dignitatis ad amplissimas diuitias ratione magistratus peruenerint.Tam graue fortasse est sectus, magistratui locuplete fieri in dice do iure, qua tu est sacerdotem in rebus sacris S diuinis mercatura ignominiose eXercere. Ille enim ius fusi cuiq: reddens, merito sacerdos' dici potest. Exitus aute illaru diuitiarum, male quaelitas esse manifeste dem5strat, quae cito dilabutur,& cum Simone Mago in aeternae salutis interitu possessore infeliciter tralatiis. Et id, quo magis abolendu usum sportularu putauerim, est insatiabilis cupiditas quorudam iudicii, aut Consiliari orti, qui ut loculos infaustos impleant, ex sanguine litigat tu, saepe interloquutur, clim diffinitive negotia decidere valeant,& plures aliquado euomui sentctias in litis decisione, cum una tantu sufficeret. Faciut enim ex industria, ut cx litibus oriatur infinitae lites S, quas totis viribus dirimere ' debent, non aute in immcnsum proludere. Serpsit auto paulatim haec barbara &immanis cossic tudo ex eo quod Xenia quaeda ad modii exigua olim litigatores iudicibus offerebat, latu excitadi gratia: quae repudiarc aut omnino n5 accipere
56쪽
pere erat inhumanti' unde nomen adhuc retinetur, flet fspecies, proprietate vocis liberalitatem b, no neces- e -- β ei statem indicante. Idcirco haec vorago sportularum,
haec infernalis hirudo, quae substantiam pauperum sistos . de UeXhaurit,rectum impedit iudicium S,2 iustitiae ossi- fαρ id.
cia omnino labefaciat & destruit. In commoda au- c c. cum ab rem haec non latuertit Principcm Iustinianum, qui- 'bus torquentur subiecti ob exactionem immodera
tam lportularum: minimcque ignorauit Villitato , d β.eos quibus augebuntur res domesticae singulorum,si li- δε--. inligatores t mmunes sint a iudicibus per abolitionem o rh.ut i
sportularum:quamuis quaestus immodicus imperio sisee q-hfuerit attenuatus, fortassis quod ex fisco maiora a fgnabantur stipedia iudicibus, quae ad mediocrem victum sufficerent pro conditione personarum, &ossici) qualitate perpensa. Ea enim ratione fiscus imperialis, licet eius quaestus esset diminutus, locu - pletibus hominibus abundaret . quo ordine intro' e Zq. Uiducto, plurima reru ubertas esset in imperio, & po- deremus. pulis: quo fieret ut Princeps S populus omnium a- in C. Cum e bundarenti, quibus iter esset interclusum hostibus, ut ad bellum inferendum nobis formidolosi, ct non s audaces existerent,& illorum viros abiectae essent, s l. ij. O Lquorum animis tunc prostratis Princeps noster to- mercatores. tius orbis imperium facile obtineret. Demum obli- C. de comercivioni tradendum non est, quod quidam mali iudi ces, cum videt causam esse pauperis cuiusdam contra potentissimum F,qui nullam litigandi habet occasionem, pauperque ille miniis sum ceret ad prae- i ahd stationem sportularii: ideo illi auaritia corrupti suL Ou ael.
57쪽
fragium dc calculos praebent in fauorem S gratiam potentioris, qui promptas in manu iportulas litis relatori exhibet, quamuis iuste secundum legem vinci debuerit. Hic est finis,haec sunt nefaria pericula a Linfundo. sportularum, viri Christiani. Non dubito ipse, quin si de re ed Principis ' recta fuerit mens & animus peruigil in ιθ C pr suturis malis euitandis: qua peste & atra lue totam
Galliam ille purgabit, si edixerit, amplius non esseptam Hi e locum sportulis, S praescripserith vel ex fisco, vel
plar d. q.eon eX publico victui honesto iudicii salaria conuenien- siderem M.in tia, ne mendicare, aut clanculum iudicia venunda- --- tiμ' re cogerentur: quibus lassicienter constitutis,s vl-
G, sed, sui iussi cum aut Consiliariorum eam legoni temere dh violare praesumpserit,&aliquid fuerit ausus accipe-
cir ab omni. re, praeter esculenta & poculenta , quae intra paucos,ia o ces ad vende da iudicia fiant tardiores . Ex his satis
l b. H. . iij. conisat, nihil aut parum roboris habere rationes, . tit. defueria quibus inolevit peruersa illa consuetudo de iudicut inte- sportulis. Na leges omnes, quae loquuntur de eo Recta si, ε Πςrς sportularsi, decisiones solii tradui de sportulis, . b. ἡ quas pedanei aut delegati iudices percipi ut, qui exf d. g. i, qui publico,aut ex fisco nullum percipiunt falarium.
A C edictali lege prohibitum est , nequis huic sordini Consiliariorum adscribatur ante aetatem XXV .annorum: quia qui aliis praeesse volunt, in aetate perfecta debent
58쪽
esse constituti: qualis esse non potest ante illud tempus'. Siquidem morum integritas, in qua excellere debent huiusmodi iudices. corporis icmperaturam sequiturh,ctim sit symmetrica quaedam proportio corporum & animorum. Haec autem temperatura non facile perspicitur in adolescente, tum propter sanguinis seruorem, qui ipsum ad omne genus illecebrarum4 nefarie inuitat,tum propterrorum inscitiam, in qua lubrica illa aetas quotidie versatur: quia qui ad iudicandum in foro accc dere volunt, praeter summum prudentiae lumen, magno rerum usu praestare debent Huius enim ciuilis disciplinae exercitatio non est propter cognitionem tantiam, cuius pucri sunt capaces, sed propter usumi, SpraX in S, cuius expers est minor annis XX v. Advsus enim acquisitionem nos longo tempore indigemus : cuius labenti curriculo omnes humanas ar- res incrementu suscipere Martianus h notauit. Uerum Romani adolescentos ne in otio vitam dege rent, ante aetatem illam in foro erant auscultatores, quos Graeci vocat ακ vκρυς 19 4 μυγους', ct censendi habebant immunitatem. Ipse tamen adoles cc-tibus quibusdam ad functionem magistratus aditu minimc intercluderem, si morum honestate fruge paternam, vel avorum sanctimoniam, aut maiorum antiquam grauitalcm videantur redolere. Quo casu, si me Princeps audiret , aetatis venia essent dona-di. Nam Apostolus Paulus Episcopatus dignitatem Timotheo no denegauit propter aetatis lubricum: quippe cum admirabilis in eo virtus adolescentiae
lia. f. de a- ΔΓ.b Galentam libello, cui titulus, Quod
animi mores corporis temperamentum sequantur.
q. adolesi s. g. mandati. e M. J. circa
59쪽
imbecillitatem pensaret. Idem in Iure ciuili de Nerua filio legimus.qui de iure respondit publico, climvix decimum septimum aetatis annum absoluisset Quod etiam Celium Iut consultum fecisse in sua adolescentia scriptum est , quorum responsa S legis
autoritatem prae te ferebant. Contra vero, si aliquis sit ingrauescentis aetatis senex, in quo mentis vires di animi industria suis rebus male gestis deficiant, aut qui vita turpi ct inhonesta rcpuerascere videatur: non modo a functione munerum est arcendus J, sed etiam diris execrationibus ab omni hominum coetu expelle dus esset. Is verius puer,quam Vir, Venit appellandus. Hoc psaeclaro edicto voluit Princeps interesse inter Praesidales Constiarios, ct supremos illos Senatores Partamentorum: quia sicut horum autoritas maior est, quam Praesidalium ta maiorem aetatem, nempe triginta annorum, Vctus Regum constitutio tribuit Consiliariis supremarum Curiarum . quod canonica lege prouisum est. Maximas enim dignitates ecclesiasticas nemo potest obtinere, nis ad metas 3o .annorum peruenerit. Inferiora autem ministeria & dignitates cXercere pos uni, qui ad as. aetatis annum progressi sint, quorum tem
porum curricula Principes nostri sequuti sunt in magistratibus eligendis.
60쪽
ui ad hae munis iudicana assumuntur,iacentia gradu saltem debent esse decorat A
E Τ Α Υ I s maturitas sola iudicandi munere dignos non facit. Inanis 'est enim a Lob alio-
temporis cursus ad aliquid perficie dum, '' Ρης M si aliis potentioribus causs adiutus non ff. Afuerit. Quinimo s operam peruigilem & artificium acto bh ingens non addideris,lis quae aliquado nouisti, tem- rarier in L pus ' ipsum obliuionem parit,quax sapientiae est ini- 'μὰμtes. g. micissima , cum qua nihil rectum,nihilque laudabile fieri potest. Ideo Principes nostri suis Costitutionibus, praeter aetatis maturitatem doctores aut Li- Ο tabis centiatos eos cs e volunt, quibus reipublicae curam Rct administrationem commendauerunt. Studiorum is sic. autem metas ad quinquennium AE usque extendi pla- ρ ρ ςVit quo spatio diligenter peracto cum maxima la F 'n's boris tortura ad latus Principis,aut ad publicum re- gimen laudabiliter aduocatur. Verum quia diutius side excusa. in scholis' versatum fuisse minime sus icit,&diuer- tonsas percurrisse academias legentiti, si violentia qua- μ' γ' dam ct magno impetu laboris Iurisprudeliae verum se lumen non pertigerit. quod sine docto aliquo interprete obtineri non potest, nec ex solis libris intelligi. Testis est Cicero finquien nullam artem literis sne s Cicer. lib. interprete, ct sine aliqua exercitatione percipi pos- se D Hse. Non longe abieris. Num Ius ciuile vestrum ex Π
libris cognosci potest3 qui quam plurimi sunt: do
ctorem tamen lumenci: desiderant. Et ne temere illud tempus in studenuo videantur consumpsisse, in