장음표시 사용
251쪽
2m Conos Ism. Consecto sic Instrumento, Zc inseriore ejus latere imposi- - to superficiei corporis, cui Horologium Horizontale inscribendum est, si tunc perpendiculum quadret ad radium Semiis circulum bisecantem, recte se habet superficies. IV. Tandem reliquum est, ut Horologium legitimae inscruri' ἡ ' plum superficiei sic disponatur, ut ejus Plane Cardinales cum 1 pii Cardinalibus Coeli probe consentiant. Quod ut fiat, Horo. logium viatorium, seu Compassum quidam adhibent, cujus plaga Septentrionalis, & Meridionalis quando respondent lineae Horae duodecimae in Horologio, aut ei parallelae sunt, Iropositum suum obtinent. Verum hic modus investigandae ineae Meridianae exactissimus non est.': . Alii Gnomonem supra superficiem Horizontalem rectaiaris a erigunt, vel supra eam suspendunt filum, cujus extremitati
monis , portio plumbi adnexa est , & umbram notant , quam haec Fuis corpora de se spargunt, Sole in Meridiano existente, seu sub ipsum momentum duodecimae, quod ex reperta maXima S lla altitudine intelligitur. Atque haec umbra lineam Meridi, nam eXhibet, cum qu 1 quando linea Horae duodecimae in Horologio congruit, legitimum situm obtincbit. VI. Neque necessum merit ad inveniendam lineam Meridi Um. nam Meridiem expectare, eti3m extra eum sic sandem re---ia. perire. Gnomon in Plano Horizontali ad angulos rectψs eruct - gatur, & antemeridiano tempore, quando lubet. dc Di viridiana vidum lumen mittit, notetur extremum punctum umbrae, si i quam spargit Gnomon. Tunc Gnomone exempto , eX hoc puncto stationis circulus ducatur per notatam modo umbrae extremitatem. Hoc facto, Gnomon in pristinum locum &situm restituatur , ic expectetur, usque dum extruinitas
umbret a Gnomone projecta aliud ejusdem circuli punctum
iterum attingat, quo denuo notato, arcus inter hoc Ec prius
punctum bifartim dividatur, recta ex puncto intersectionis per centrum traducta, quςsita Meridiana erit. vn. Etiam ope Globi verus Meridies, & Septentrio Acile reperi- Globo ι tur. In Plano Horizonti parallelo primum Circulus describatur, secanditi in iv Quadrantes per binas diametros, & quilibet Quadrans in gradus xc. Tum Quadrantes signentur vocabulis Orientis, Occidentis, Septentrionis, & Meridiei, ac centro
252쪽
Gnomon busts proceritatis ad angulos rectos infigatur. His
ita praemissis, linea Meridiana ex ortu, occasu, aut altitudine Solis, nec non Fixarum Atimutho haberi potest. Ex ortu eadem est ratio in occasu sic habetur. Ad datum VIII.
locum 8c diem quaeratur ope Globi, in qua Coeli Plaga SoleXurgat. Dein ipso exurgente, planum , cui Circulus inscrti m plus est, cum perpendiculari Gnonome e centro excitato sic
vertatur , ut hujus umbra in Plagam Circuli Plaget Solari diametraliter oppositam illabatur, & Septentrio Circuli cum
reliquis ejus Plagis Coelo prorsus consentiet. Sed non raro accidit, ut Sol oriens aut occidens ob inter- IX. positos vapores penitus delitescat, vel obscure videatur, adeo ut umbra Gnomonis non satis clara distinctaque sit. In hu- .m .l. juscemodi casu inquisitio Lineae Meridianae differatur, donec ii, Sol supra Horizontem plus minus elevatus est, seu ante, seu post Meridiem; tunc cognita ejus altitudine quacunque via,eX ea statim quaeratur ope Globi ejusdcm Aeti muth ad hoc punctum temporis in loco observationis hujus institutae. Porro sine mora planum cum inscripto Circulo & perpendiculari Gnomone sic versa, ut umbra hujus in oppolitum Azimulis dirigatur, & diameter Circuli, cujus extremitatibus adscripti sunt Septentrio atque Meridies, in acquisito situ retenta, Linea quςsita erit. Quin quod serena nocte etiam liceat per Fixas Globi su, X sidio eandem investigare. Seligatur Fixa lucidior , dc ejus Mimuth, seu ex observata altitudine, seu Hor1 diei, eruatur inum ex eodem Aetimutho Circuli in plano descripti alter
Gnomon perpendicularis excitetur, & planum vertatur, ddonec oculus trans extremitates utriusque Gnomonis, ec incentro, dc peripheria directus , in centrum Fixae illabatur, Plagaeque Cardinales Circuli dc Coeli respondebunt. Varias hasce vias inveniendet Lineς Meridian et tradidimus, XI. quia in Solariographia haec notitia prorsus fundamentalis est, γ' -Hδdc quis certus esse potest, si diversis viis eandem Lineam of--m 'fendat, ipsissimam esse, quam expetiit. Cognito ita vero Austro ic Borcia, nee non Plagis residuis, XII reliquum est, ut Solarium Horigontale mox descriptum in suo plano ad situm Coeli dirigatur, atque in eo roboretur, Horas
253쪽
2M CORON EXIT Quae de Solarii Horizontalis praeparatione , & directio. Dp ne hactenus diximus, ex inspecto hoc Typo dilucidius lice-HAM . bit concipere.
254쪽
Solarium Verritale Directum ad Austrum,
Post traditum Solarium Horizontale, & qus ad comple- L
mentum ejus desiderantur , progredimur ad Verticale MisrM Directum, quod inscribitur superficies, quς cum Hori- oria is zonte angulum rectum constituit, & parallela est primario Circulo verticali, transeunti per punctum Zmith ac verum ortum ec occasum aspicitque dis eae Septentrionem,aut Me
'It sat Horologium Verticale Directum Meridiei obver- II. sum, describatur in plano Semicirculus, cujus diametri altera extremitas, quae verius occasum est, ostendet sextam matu- Ir ,.ἡtinam , dc quae versus ortum est , sextam vespertinam ἔ & mmua hunc Semicirculum radius. in duos Quadranus distribuat, qui miavi, reseret lineam Horς duodecimae. Dein Globo, Coluro, In- ζ 'diceque, ut ante, dispositis, Quadrans Altitudinis puncto Te, 'nith is occidental; Meridiani latsre affigatur , & extremitas γejus est parte , qua gradus notati sunt, vom occasui appliee- tur, Ec reservetur in hoc situ immota, Delo Globus in occari, sum volvatu se usquci dum Index Horam ὐximam ostendo: 'aut xv gradus AEqualmis Meridianum pertra eant ; tum gradus notetur quem Coturus in uic Globi positura E Quadrante intersecat arcus inter Lenith dc Coturum interceptus ope Semicirculi AEnei, ὸς 'Me, 8c mediante circino mensuretur a puncto peripheriae, quod linea Horae duodecimae in ea assignat, versus utramque extremitatem, & ubi terminatur Uersus occasum , notam facit Horae undecimae antemeridianae ι ubi terminatur vellas otium , primae pom
in Horii decima dc Reunda investigentur, Gl aes pier Ho- Iss. nun premovendus est , & denuo notaresus directi, quem Co- η lusus e 'Quadrante alfituMis in hoc situ abscindit, qui, 2' quando iterum ab eodem puncto in Semicirculo Morologii ex utrique parte mensuratur, extremitate sua punctum decimae Ff - &sω
255쪽
xin Cono F n D: & secundae assignabit. Similiter laborandum , ut habeantur Horae residuae, nona & tertia, octava Sc quarta, septima &quinta. Ad haec puncta in peripheria signata si rectae ducanis
tur, una cum tribus ante duetis, duodecim prodibunt lineae Horariae, quarum sex antemeridianas Horas, & sex pomeridianas ostendunt, neque plures in hoc Solario duci possunt, quia diutius a Sole non illustratur.
N. Ut quae de Solario Verticali Directo Meridiem respiciente M M' prolata sunt, felicius observentur, ejus Schema subjicimus. et Delineato huc usque Horologio proxima cura esse debet de
Uinis erigendo Stylo, seu Gnomone. Is autem centro Semicirculi in gendus est, & supra lineam Horae duodecimae sic eleva dus , ut cum ea angulum componat, qui non elevationi Poli, ut antea , sed complemento elevationis Poli , seu altitudini 2Equatoris aedetquatur. Aut a puncto Peripheriet , quod insignat linea Horae duodecimae, versus ortum aut occasum a
256쪽
cus numeretur , qui aequalis sit elevationi AEquatoris , 8c ex hoc termino recta in centrum educatur , & perpendicuIaris in lineam duodecim et, atque istiusmodi Trigonus ex aere par tus Ec siupra lineam duodecimae perpendiculariter erectus,
Restat tandem , ut hoc Solarium 'supra planum Hori- VI. zontale ad angulos rectos disponatur. Ec plagae ejus Cardin Ies cum Cardinalibus Coeli respohdeant. Hoc quidem qui di fieri debeat, ex ante dictis apertissimum est. Illud vero ope sitis. Tabellae Quadrangularis, de qua Paragr. D. Capitis prOXi-- praecedentis, facile expeditur. Nempe sic disponatur Soralium, ut linea Horae duodecimae in eo acquira aralle- Iismum cum Filo Tabellae Quadrangularis ex centro libere& cum quiete dependente , atque hoc situ observato, Horologium uti oportet crectum est , & suprema Styli superficies
Cum axe confruet, & ejus extremitates Polos assignabunt, adeoque officio suo. Hic defungetur. o.
Viso hoc Solario, idem ad Septentrionem subjicimus. MAH-
257쪽
Vm. In concinnanda Solario Verticali directo. quod Boream Moisis , licitandum nota est , nam deseriptio linearum H adsis avi rariarum in hoc , ec delineam statim Vere si una existit ea
est emis demque., tantum m sinum est, convertatur in Septentrionem,tur, & latus inserius fiat siuperius , dc contra . ac numeri Hor, rum permut*ΗΗ- qmpe pro nona matutina ponatur tetitia matutina .e sitatu desineatio requiritur, pro octava quarista. pro septim1 quinta. In sexta matutina 8c vespertina nulla accidit in num is permutatio. Dein pro quinta pomeridiana ponsius septima vespertina , pro quarta octava, pro tertia nona, si huc usque Sol refulseat. Reliquis Horis in hoc Horologio hisce in oris non indigemus , nam ibidem post tertiam ipta aestato Sol exoritur, di ante nonam jam occidit. IX. Interim quo, ec hujua Solatii: natura perspiciatur eXpiab Isu. tua , idem qm P Simo Pretcedente Paginae apposuimus. Ima ι.. cipit aquarta matutina, dc in octava vespertina desinit.
Solarium emeridianum eum Orientale , tum Occidentale. Uperest , ut de Solario Meridiano quidpiam subjunga- mus. Describitur in plano, quod Horimnii, sicut Veristicale directum, perpendiculariter in existit, ec Meridiano: sic consorme est , ut eum nulla parte intersecet, atque aut vero ortui , aus occasui obvertitur. Modus vero p ,rrandi Solarium Meridianum orientale, dc occidentale prorsus idem est ; tantvis in orientali Horae antemeridianae destribuntur ordine descendente , quemadmodum in Occidentali Horae pomeridianae ordine inversio, seu ascendente. Π inando autem SoIarium Meridianum Orientale , uti di .isa ' cet , parabitur , sequontem hunc Typum referet, qui quomodo inchoandus, consummandusque sit, subjiciamus.
258쪽
2 Dκ sonan Is s. Sic verd proceditur. Primum in plano ducatur linea H riZontalis , & altera ex aliquo ipsius puncto , quae cum ea iis ι' angulum faciat aequalem elevationi AEquatoris in eo loco, in quo Horologium Meridignum erigendum est , & haec linea cum plano a uinoctiali coineidet. Tum in posteriore linea descrivatur Semicirculus Horarius ad illam distantiam a puncto concursus duetarum linearum , ut in Solario Meridiano orientali linea Horς undecimae commode delineari possit, &diameter descripti Semicirculi parallela esse debet lineae , seu V lano AEquatoris, cui Semicirculus ad angulos rectos in
Porro radius hunc Semieirculum. in duos. Quadrantes dis, tribuat, qui partita est linea Horae sextae matutinae in Orien-
259쪽
23o C o R o N a εαεε - tali Solario. Insuper quisque Quadrans in sex aequales por- . tiones dirimatur, & ex centro Semicirculi per notata in peripheria puncta tot caecet rectae lineae in AEquinoctialem Pr ducantur, quot desiderantur lineae Horariae. Tunc per haec uncta incidentis rectet ducantur, radio, qui Semicirculumisecat, parallelet , di hs Horas monstrabunt antemeridianas in Solario Meridiano orientali.
R Caeterum quod Solarium Meridianum orientale a Solario. d a. Moridiano occidentali revera non differat, nisi in situ H ε m. rarum, clarissime observari potest, si Solarium Meridianum occidentale , quod hic exprimimus , cum proxime tradito
Consecto De usque gemino Solario , cura sequitur parandi utriusque Gnomonis. Hic autem erigendus cst ad angulos Diqitigod by Corale
260쪽
gulos rectos ex puncto AEquatoris , quod radius Semici culum bisecans in eo ostendit ad parem cum radio longitudinem , & apicis siti umbra . quando Horologium debitὸ ermctum , directumque est, Horas indicabit. Aut loco delineati Gnomonis uti licet Lamina ex solidiore materia , figurae autera parte longioris, cujus latitudo exacte longitudinem radii ex Semicirculo horario exsequat, & longitudo sit pro lubitu. Consect1 sic Lamina secundum longitudinem infigatur ad rectos angulos lineae Horet sextae ad parem utrimque distantiam ab AEquatore, servata post firmatam Laminam altitudia ne supra planum Solarii , quae cum memorati radii longitudine omnino congruat , tum suprema sua superficie , quae cum axe Mundi coincidit. & lineis Horariis Parallela est,
Horas ex voto demonstrabit. Atque haec de SOLARIORUM COR NIDE, nec non