장음표시 사용
11쪽
argumenti ΡΡortunitate initurum quando non iniucundum fuerit tanquam incunabula earum artium respicere, quae iam adultae cum tanta litteratae Europae laude VESTRA raeclara Pera liberalique cura illustrantur coniunctis autem VESTRIS IIustriumque collegarum tasTRORVM academicorum consiliis etiam consociationem
illam tuentur ipsius antiquitatis exemplo nubili latam qua velut unius membra corporis pridem 6pulari sunt solitae. Valete. Scribebam BONNAE L. QUINTIL. A.
12쪽
Eruditionem prope omnem et ad humanitatem informatiqnem nemo nescit iis saeculis, quae consuevimus medii aevi nomine com- prohondere, septem liberalium artium orbe coarctatam esse. Des quibras potissima testimonia haec sunt, Hae infra Posuimus quod eorum Certum volumus in disputatione nostra usum ess . Exostdiniura Isidoro Orig. I, c. 2 Disciplinae liberalium artium Sutem sunt. Prima grammatica i. e. loquendi eritis. Secundia rhetorica . . . tertia dialectica cognomento logica . . . quarta arithmetim quia Continet numerorum Caussa et divisiones quinta musica quae in carminibus cantibusque comistit. Sexta geometricia quae mensura dimenSioneS-que o lectitur se tima astronomia quae continet legem Strorum. Ab Isidoro aliqua ex parte discrepat uno circiter saeculo maior Cassiodorus eo libro quom de artibus et disciplinis liberalium ill riarum scripsit sic enim ille vol. II, p. 528 h d. Gareti in praefation :dicendumque nitis est de arte grammiaticia, quae est idelicet Origo et undamentum liberalium litterarum secu/id de arte rhetorica . . . tertio de logica quae dialecticia nuncuPatur . . . quarto de mathematicia quae quattuor complectitur disciplinas, id est rummeticam , geometricam, musiciam et astronomicam Eandem autem
13쪽
hanc quadripartitam descriptionem nec Isidorus ignorat, immo sequitur in libro III, ubi ad ipsam explicationem disciplinarum mathematie
mm accedit mathematica . . . Miu vecte Sunt quatruor . id est arithmetica, musica, geometricia, Stronomia quocum congruit ipsis
Originum libris praemissa ad Braulionem episcopum epistola VI. Nisi quod priore loco illo in quibusdam libris inverso ordine ante musicam geometricia et commemoratur et tractatur, prorsus id quidem C Asiodori exemplo Vulgarem tamen ordinem sera at etiam Boethius initio librorum de arithmetica. - Rursum autem paullo ante Cassi dorum in novem Marciani Capellae libris easdem artes hoc ordine pertractatas reperimus a lib. III ad X grammaticam, dialecticam, rhetoriciam, geometriam , arithmeticam, Stronomiam, musicam. Po- Stremo Commemorandus utroque prior Augustinus, his ille verbis de sui studiis exponens Betractat. I, c. 6 Per idem te us quo Medi lani tui amismum a. 387 Perce turus, etiam disciplinarum λbro conatu sum Scribere . . . . Per m oratis Uiens ad incom Orialia quibusdam quasi assibus certis mel ervenire me ducere. sed earum solum de grammatica librum absolvere Potui, quem Ostea de armario nostro Perdidi, et de musica sex molumina . . . . im Choaveram uim tantummodo istam Uud Mediolonum disci linam. de aliis ero iamque disciplinis illic similiter inchoatis, de disim Cti . de rhetorica, de geometricia, de arithmetica, de PhilosῬhia, Solia Principia remanserunt, quae tamen etiam ipsa perdidimus: Sed habesri ab aliqtiibus existimo. Vides astronomiae loco prodire hi ilosophiam sive id Augustinus fecit arbitratu suo eique consilio convenienter quo ad incor ratia erωenire e cor rati vellet, sto illius aetate nondum omnino invaluerat certis snibus circumscriptae εὶ κυκλέου παιδεια consuetudo. Ιdque ita esse magis etiam apparere
ex eiusdem Augustini lib. I de ordine eap. 3 sqq. videtur, ubi se sciplinarum vel studiorum libera rum et discipliniarum e 38 omni minuentricem et rectricem esse rationem demonstraturus proficiscitur a
grammatica, cui diseiplinae accedere hisωriam α 37 , pergit deinde
14쪽
ad dis inicam et Meuaricam, his iungit musicam simul orationis e suumque numeros complexam, desinit in geometrica et astrologia: in eis autem disciplinis multa regnare numeros dicit.
1. Utra autem x stini tempora nemo quod sciamus progressus est anquirendo, si sorte estigia indagari possent artium illarum liberalium ommuni societatis vinculo iam vetustioribus saeculis coniunctarum. Nam Quintilianum constat sane institutionis oratoriae lib. I, c. 10 strictim persequi orbem imιm doctriniae, quam Graeci ἐγκυκλιον παιδεέαν τοcant, idque ita instituere ut grammaticam, quae eomplectitur etiam enarrationem historiarum I, 9, 18ὶ excipiat musice et geometria, haec autem Primum divisa esse in numeros et ommas I, 10, 35J, paullo autem post g. 46 se tollere ad rationem usque mundi dicatur: quorum apparet hanc vim esse, ut unius disciplinae et nomine et ambitu comprehendantur arithmetica, geometria et astronomia sive ut ipse ait II, 18, 1, astrologia) quemadmodum otiam Cassiodorus Variar. III, 2 de geometria loquitur quae tantum de caelestibus disputet. Sed tamen his latendum est et dialecticam praetermissam esse nam in rhetorica quidem explicanda totus est scriptor , nec vel singillatim discretas vel certo numis definitas reliquas. Idemque in Graecorum eos philosophos cadit, qui de artihus lihoralibus, utiles an inutiles essent et a philosophia segregandae, magna aePe cum eontentione quaesierunt e quom disputationibris quaenam cognoscantur 7κυκλια μα Θηριατα vel παιδευματα, hic exponere longum est neque enim id agimus ut litterarum apud veteres historiam pertexamus, et satis in hoc genere omerius, ossius, Meinersius, alii elaborarunt. E Bomanis autem hominibus aliquanto diligentius, quam Quintilianus, singulas attigit Seneca epistola 88, qua deiberalibus studiis disserens unde actum, ut in quibusdam codd. et seorsum collocata et de septem liberalibus arιibus inscripta sit)
15쪽
grammaticam, i geometrism , istis ari, arithmetitam es eam uri perstringit quae caelestium notitia continetur Vides et pisne et distincte promiscuo enim disputandi ordine in singulis pereensendis utitur no hunc quidem liberales disciplinas, quales insecutis saeculis
communi consensu tractari solitae sunt, descripsisse in certumque o hem coegisse. Et tamen id ipsum magno ante Quiritilianum Senecamque intervallo pridem actum erat longe luculentissimo eiHs viri exemplo, cuius Praeclara industria et prorsus incomparabilis raditio nihil vel humanarum vel divinarum rerum non attigit, immo ingenii sui
lumine non collustravit M. Terentii Varronis Cuius is memoriam temporum iniquitate haud paMllum obscuratam, hodie autem propemodum intermortuam, eo nunc studiosius peram dabimus ut quantum fieri possit redintegremus, quo Persuasius habemus eis, quorum supra testimonia composia imus ScriptoribuS Psiam Varronem non ex gua ex arto auctorem et exemplum exstitisse suarum de liberalibus artihus disputationUm.
2. Praestitit autem illud M. Varro editis novem discipli- narum libris, quorum ne coniectura quidem a quoquam significari argumentum meminimus De quibias communi testimonio Cassiodorus
e. 3 p. 36 h et Isidorus II, c. 23 sic Dialecticiam et rhetoricam P arro in nosem disci liniarum libris tali similitudine de iste dia
lectica et rhetorica est quod in iranti Ominis Pugnus istrictus et alma distensia illa merba contrahens, ista distendens. Ipsum autem libri indicem ne quis ita interpretetur, ut item septena o numero definitas disciplinas Varronem putet novem libris explicasse, quorum Uno potuerit Commianiter de Omnibus loqui, quemadmodum secit praemisso antiquitatibus rerum humanarum libro teste Augustino de civ. de VI, 3 statim subiicimus Vitruvii verba, e quihus certissime
intelligitur singulas singulis libris disciplinas distribulas osse, lib. VII praes. 14 Fusdius enim mirum de his rebus rimus institiait ederet olumen item Terentius Varro de Omem disciplinis ianiam
de architectura. P. Se timius duo. Vt in ipsius primi libri prooemio
16쪽
complexu esse, quae ad genus uni emum spectarent, videatur. Quale illud est apud Cassiodorum . b28 Scire autem debemus , sicut Varro dicit utilitatis alicuius caussa omnium artium exstitisse rincipia et haud dubie alia compilara non nominato auctore vel a Cassiodoro vel ab Isidoro atque etiam a Marciano Capella exposita, Malia tamen ut in coniectura posita in Praesenti praetermittimus omnia. 1. Singolorum autem libro m argumenta indagantibus praesto haec sunt partim aperta testimonia Partim non ambigua vestigia, per eadem illa potissimum scripta haud parvo numero sparsa. Ac de di lectica et rhetorica iam vidimus antea. t dialecticae quidem
auctorem Varronem Pert opertorum verborum artifici etiam Marcianus re p. 96 ed. Gro prodidit, illam ipsam prodeuntem facienso sic exordientem: Ni Varronis mei inter Latiales glorias celebriati mihi eruditio industriaque sumeteret, ossem femina Doricae nati
ni apud Romuleae ocis examina aut admodum rudis titit satis barbiam meriri. quime Post Platonis aureum flumen atque Aristotelicam iacultatem M. Terentii rima me in latiniam ocem et acit industria ac fandi ossibilitatem e scholas Ausonias co a Nit. Ad eum de dialectica ibrum pertinet ortasse Gellii quaedam memoria XVI, 8 cum in disciplinas dialecticas induci atque imbui meliamus, necessus ivit adire atque cognoscere quas Ocant dialectici isα7ω γώς.
tum, quia in rim περὶ ἀξιωμάτων discendum, quia M. Viarro alias Promata, alias roloquia amellat e. q. s. Proloquia ubi appellaverit, ipse Paullo post nos certiores secit Gellius, in libro de lingua latina
ad Ciceronem quarto et vicesimo unde in promptu est ex imo dialecticae libro alterum nomen praefata rePetere.
2. Ad rhetoricam autea dubitari potest num riscianus spectet lib. I p. 872 P. 468 r. Varro iamen etiam ad Olui ρ tulis in III. Rhetoricorum: G, Ostquam idolueri, haec iuventuae .
17쪽
Nam Rhetoricorii libri arronis si eas itierunt unquam si quod emeveri simile reamus, diversi fuerunt a ommodisric illa expo&tione. Ac proclivis est de librariorum vitio suspicio quando in Nonii codicibus non modo de re publica et de re p. r. et de rerum rutium libri sola seribentium vel legentium oscitantia positi sunt pro rei osticae libris, sed manifesto errore ipsorum adeo Rhetoricorum lib. xxter p. 59, 2. 2, 10. 14 commemoratus Pro Rerum humanarum lib.
. id quod a Scaligero opmaque eo certius intellectum est, quo probabilius ad eundem Ber hum librum consimili errore orti et rei publicae lib. XX p. 161, 7 h ec de re rustica lib. XX, p. 19, 22 reseruntur Quanquam ut libere quod sentimus lateamur, licetur secto illud III Rhetoricorum ita tutari, ut male Priscianus in hanc partem interpretatus esse credatur Disciplinarum librum III de hintorica, qua citandi forma percommode uti vetustior aliquis grammaticus potuerat, si modo ante rhetoricam, non post eam ut Cassiodorus Isidorusque dialecticam Varro tractaverat. Id autem ipsum prorsus credibile est non tantum propter Augustini Marcianique, antiquiorum et locupletiorum testium, exemplum secundo loco dialectis ana collocantium, sed magis etiam iccirco quod a contrarii ordinis auctoribus Cassiodoro et Isidoro ipsius Varronis de utraque arte Verba, quae Su-
pra posuimus, ita produntur ut rhetoricam praepedat dialectica Ceterum Percommode cum risciani exemplo comparari illud potest, quod delingua latina libri sat multis grammaticorum locis ita commemorantiar, ut asseratur Varro de linguia latinia ad Ciceronem vel simplicius etiam Varro ad Ciceronem adiecto eo libri numero qui ad opus uuive sum xxlv libris comprehensum spectat, tametsi quattuor ra, initio libri minime sunt ad Ciceronem eripti.
Primum autem Iocum res ipsa loquitur grammaticae are
nem cum reliquis auctoribus imuibus tribuisse. Quo libro Iacile
18쪽
perii ieitur illum tanquam quibusdam lineamentis eam artem adum-hrasse, quam uberius cum in XXIV e. linguia latina libris, tum eis libris perse tus est quos de lingua latina vel potius de sermone lia lino ad Marcellum seripsi Nec desunt Varronianae doctrinae certae
apud posteriores disciplinarum scriptores notae Isidorus enim I, c. Primordia ait grammaticae artis litterae communes existunt, quas librarii et calculatores sequuntur quiarum discψlina elut quaedam grammaticae artis infantia St, unde et eam Varro litterationem Ῥο- t. Quocum conserendi Augustinus de ord II, 35 nata est illa librariorum et calculanum professis elut quaedam grammaticae infaritia, quam Varro litterationem ocat graece autem quomodo melletur, non satis in Praesentia recola Marcianus Ili p. 50, ubi verba faciens Grammatica hinc inquit mihi Romulus litteraturae nomen adscr*sit, quamωis infantem me litterationem oluerit nuncia are, sicut GPud Graecos ραριματιστική Primitus ocitabar Asper uischii p. 1725: quam grammaticam Terentius etiam Varro Primum ut adhuc rudem amellatam esse dicit litteraturam Marius Victorinus eiusd. p. 2451 Gaissmetr. p. 2): ut Varroni lacet, ars grammaticia, quae a nobis litteratura dicitur, scientia est eorum quae a poetis, historicis Orat ribusque, untur ex arte maiore eius Praeci uia sicia sunt qua tuor, ut ipsi lacet, scribere, legere, intelligere, Probare.' Atque haec omnia etsi suapte natura talia sunt, qualia potuerint etiam in alterutris de lingua latina libris tractari, tamen omnis de singulari
commentario dubitatio planissimo testimonio removetur, quod e Gn.
Cornuto Cassi odoriis excerpsit cap. 1 de orthographia p. 576i p. 2286, 3 .ὶ Praeterea in libro quem de grammatica Varro scri-ρ sit, cum de litteris dissereret item svulgo it in inter litteras non
In alio igitur libro haec posita fuit eiusdem Varronis partitio ad Graecorum exemplum magistrorum conformata Grammatici osticia, ut asserit Varro, constant in partibus quattuor lectione, enarratione, emendatisne, iudicio Testatur Diomedes II, p. 21.
19쪽
re dis utimi quod multo minus miriam, quam quod i quoquclis ram esse negat: in quo quid viderit nondum de rehendi. Ipsius verba
subiiciam , litterarum artim sunt et dicuntur ut a et bt partim dicuntur et non sunt, utra et ac partim sunt neque dicuntur, in φέρ.
Non minus certis, sed longe pluribus testimoniis de geom tria constat. Primum Cassiodori de art. et disc. e. 6 p. 560 : mundi quoque figuram curiosissimus Varro longae rotunditati in geometriae Olumine O anavit, formam ψsius ad Oυ similitudinem trahens, quod in latitudine quidem rotundum, sed in longitudine probatur Oblongum. Deinde Marciani VI, p. 190 denique si Marcum Terentium aucosque Romuleos exffias consulares, nullus Prorsus erit, cuius ista geometria limen intrarit. Praeterea Schneiderus in Vitruv. VlI, praes de geometria ait librtim ad M. Coelium Rumnscriptum ratidia sit. Frontinus de limitibus agrorum in commentatione autem de Varr. vit et scr. p. 23 adeo libros Ix Disc*linariam ad M. Coelium Rumum scriptos memorare cum lias Vitruυium . S. dicit, quod ei Fabricius praeierat Bibl. lat. I, p. 125 rn ' Horum omnium nihil verum est. Nam apud Frontinum quidem p. 38 ed. Goes haec tantum exstant: nam ager arcisnius, sicut ait Varro, ab arcendis hostibus est meluttis. Sed inde a p. 23 per aliquot
Paginas emcriptum est caput romaticum de casis litterarum hoc praemisso indice INCIPIT LIBER MARCI BARONIS DE GEOMETRIA AD RUFUM FELICITER, additis in margine his: al. SILBIUM. item LRUFUM SILVIUM . Eoque spectat rasonii opmae annotatio p. 298
ed. Bip. Huius de geometria libri fragmentum metustissimum
D Terti modi sallit libros o Disciplinarum ad M. Coelium Rufum Scriptos memorare Gellium X, 1 dicens ann in Vitr. l. s.
20쪽
rans bardigis 6 eo quadratis de certa' loquendi consuetudine illius iis exa tum nobis communicapit vir doctus summaque humanitate' praeditus Ioannes'Arcerius, sed ita mutilum et corrutum ut ni g, Mne multum finierat aut omnino Periasse aut ita ac
tium non de iter discrepans a Goesiano exemplo. Summa autem diligentia neutro loco Arceriani codicis inscriptionem exhiberi nunc intellectum est F. Blumii nostri in us Rhen. iur. VII, p. I9 sq. narratione, qui hunc indicem testatur Incipit liber Marci Barronis de geometria ad rufum feliciter fiuium, Apparet igitur soli sive
Popmae sive alius eoniecturae eique satis incertae deberi M. Caolii Rufi nomen, clarissimi viri, de cuius rebus Praeter alios verus Orat. Rom. fragm. . 458 sqq. d. nov. et rellius Onom. Tuli. Η, Ρ. 113sqq. exposuerunt Vt ad eum Rusum parum caute Meyerus quoque in Cic. Brut. 79, 273 et Eltendtius his eloqu. p. 127 d. nov. Varronianum librum rettulerint sine ulla dubitationis significatione, corruat autem etiam temporum computati Schneideri, quam his Disciplinarum libriqadhibuit Silpium sane Romanum hominem novimus nullum, e Siliis autem nullum usum Contra P. Suillius ci quod nomen mox raro in codd. scribitur Suilius tu sus praesto est consul a. u. 797, de quo Plinius N. H. VII, et Tacitus Anti lib. XI. XIL XIII cuius quidni avus loluit aequalis esses Varronis p Quanquam tali riu dem coniecturae non habemus qui maiorem probabilitatem aliunde
conciliemus Ille tamen usus quicunque suit, huic inscriptum de
geometria lihrum Varronis etiam in re aromatica Versatum. SSe non minu certum St, quam non esse Varronis quae ei tribuuntur in illa Iagrimensorum congerie. Immo casu intercidisse, quae e Varrone e cerpta essent, prorsus credibile est, relictam autem inscriptionem cum alienis coaluisse. Idque cum ipsius Arceriani codicis rationes persuadent, in quo inscriptio illa ultimum locum integri quaternionis M)tenet, de casis autem expositi, in summo quaternione XII incipit,