장음표시 사용
391쪽
spectui subiiciuntur, contingere quae tactu augire,quae auribus comprehendi i possunt. Ergo quae inter prognosti tu initia de facie proponiatur inares acti tae oculi cocaui collapsa tempora sentiuntur visu:tactu frigidae aures:taimi simul & visu cutis faciei dura arida atque extenta quae eo3em libro sequuntur, auditui subiecta sunt nempe sternutametum tussis,crepitus, strepitusque ho minis praeter naturam loquentis, vel quod mens non constet vel quoa vox sit striὰula rauca ut huiusmodi quopia vitio affecta. In morbis autem, quae manum postulant, culis exposita sunt quae nigresciant rubent.tum que quamuis ratione suum colore variant aut retinent.adde exempli eausa in humero quod sinus in parte eius articulo superie ista,& extremitas lati scapularum ossis elata, iovisu percipitur caput in ala contingitur, auribus accipitur strepitus in corpore aegrotatis,queadmodu ubi thorace perforato e plaga fertur spiritus cum sono. Vae item oculis tactu auribus odoratu gustatu mente sentiuntur,
subiecit hie omnibus sentibus mentem quam 3ixit γοω, graeci comuniter ,hia & μὰ voeant & hoc est rationem) sed quoniam & in voce quaessam ratio est philosophi illam dixerunt hoc est, interiorem ut ab hae ipsam seiungerent.Comprehen3itur interiori quid coique consequens sit quiaque contrarium, acl haec diuiso eompositio resolutio Aemostratio &s qui3 est getieiis eiusdem. Requiritur autem non immerit3 cor olfaetendi degustandi sensus ante seorsum mentionem non fecerit, quum dixit squae devi- 1 odere contingere atque audire licet postea vero omnes quinq; propones,men tem quoque adiunxerat. Multi sane d axerunt nonnulla absurda & quae scribi non merentumalii vero probabilia ac memoratu Higna. hinc autem ordiutur, Hippocratem dicunt praecepisse ut ex eorum quae sub sensus casunt, similitudine ae dili4militudine, morboru notas intelligeremus. proprie aute sub sin
sus cadere volunt ea qtiet vi comprehendantur non aliam potentia requirunt
sed una sensuum coprehensio sessiciti sub sensus eadere similiter, sed non pro
prie quae pluribus sensibus simul, & tum memoria tum ratione quam vocant componente & colligentem, accipiuntur. Colorem vero ex eoru numero esse exist mat quae proprae sub sensus cadunt itissem succum vaporem, voce, prae- 3oterea duritiem, molli iudinem, calore, frigus, & uno nomine qualitate omne, quae tactu compreheditur si mali mali punici piri alat cuiusuis alterius rei totatam naturam sensu minime pereipi sed ut Plato dixit)opinione cum sensu rationis experte omniaque esse opinabilia arbitrantur,& propterea quoia a sae piti; in ipsorum cognitione decipi,cum vel colorem tantum, vel figuram, vel utroque naturali non absimile intuentur. mala enim,mala punica,pira,vuam, nucem iuglandem, δe plura alia ex iis quae e3endo sunt,ubi ex cera coponuntur priusquam vel ad nares admoueantur vel gustentur,tanganturque 1 veris
abhorrentia non vi3eri eum vero falli non posse, qui ipsorum usum singulissensibus aestimet omnibus autem rem discutere sine memoria & enumerario - one non licere & hanc non ad sensum aut memoriam pertinere sed ad metem.
nominant autem enumerationem,no solum sed etia is , Latiλ,uti
ero. Hippocratem ergo,quum inquit, Quae & visere cotingere aut augire lice' volunt eorum quae sensibus subiiciutur meminisse vi exemplum aliquod
in medium asserret atque ubi ab iis quae sensibus simpliciter & proprie subieeta sunt ag totam naturam transit iure tunc sensus omnes, & metem quoque
commemorasse,ita, t uniuersa oratio sit huiusmodi. Aggredi mesicu; aEbet
392쪽
qualitatem interdum tota conserens corpora. quae qu19em expotatio ratione
non earet. Est & altera hunc in modum Hippocratem quum inquit, Quae &videre,cotingere atque audire licet de me31co loquutum esset quod vero ad iaὰit quae item oeulis,laebi auribus Oiloratu, gustatu me te senti utur ad aegro tantem ipsum reserit,ita ut medicus no modo indicia colligat ex iis quae ipium et sed ex iis,que aeger videt,tangir,olfacir,gustat tum ex eius mente quatenus labat aut eonsistit quὁδ autem medico ag cognitionem expe iat, nouisemente ne homo labatur an sui compos sit,in aperto est. placet aliis quod scri-ie bitur quae item oculis tactu auribus, odoratu, gustatu ad aegrotantem, quod adiungitur mente ad medicum pertinere. squidem ex iis, quae cubans videt, audit contingit gustat medici mens aliquiὰ ratiocinatur coni cit enim de la borantis gustatu aliquid ad ipsum pertinens,non secus ac de morbo na,s gu stanti amara omnia videantur, quemas mosum iis, quos morbus regius male
habet redunsat in lingua bilis si salsa pituita sali si aei is ac Aa similiter pituita plurima in ea est sicq; hominem dicunt qualitatem sui sudoris interdum
in os gestillanti, pereipere. Hoc pacto enodatibus aduersari vi3etur quod os factum mediet praeterierit quamuis eo saepius utatur cum indicia ex deiectione,vrina, sputo,ulceribus spiritu egrotatis collecta olfactu a medico aestimenta 16 turi porro autem a ratione non abhorret, fuisse hunc a librario praeter istim setit alia inulta in plurimis Hippocratis, aliorumque voluminibus, partim o missa inueniuntur partim eua Jenter deprauata. Nec abfuerunt qui locu hunc
ita explanarent non idem scilieet signiscari his verbis Qtiae visere cotinge re, & ausire licet , atque illis oculis. auditu tactu sentiuntur .potes s enim vigere quis cotingere aut aussire nullo modo re comprehensa: sentire vero sine
comprehensione non potest. Refertur huiusmodi explicatio verbi sentiret ad Semium stoi eum. eui propterea subseripsit is hieianus Quinti discipulus. quisloleam philosophia sequutus est. Quod censent igitur huiusmodi est. priora
verba solumodo in rerum genere ex quibus notae sumuntur accipi debent: se 3o quentia in eodem ad unguem habito atque comprehenso, quasi ita scripserit Colligendae notae sunt ab iis quae in corpore aegrotantis suae naturi similia &dissimilia se ostendunt. sunt autem haec ea quae subiecta sunt sens bus,atq; ex iis ipsis, non quae non bene viJentur aut audiuntur,vel quouis denique sensu
non bene sentiuntur,sed quae singulorum sensuum comprehensone & men te percipiuntur. abusum vero Hippocratem dicunt voeabulo sentiuntur semente verba facientem.Ita ut in prioribus verbis sensum unum vel alteria pretermiserit uniuersum enim eoru genus sub exemplo demo strauit in sequentibus omnium meminerit & mentem aaiecerit,magis exquisita, simiorem que enunciationem readens. nam commune est omnibus comprehensi obie--o cti speciem imprimere. ses eum quod polliciti sumus praestiterimus,referen tes quae nonnulli probabilia attulerunt, ne videretur Hippocrates eadem saepius repetere proximum est,ut ad ea,quae sequuntur veniamus: tu vero supe riores sententias scrutatus optimam eligati surpat autem vocabulum more priscorum quod idem signiscat atque mens sue intelligentia.quarem,& si posshm multorum testimonio confirmare pauculos tamen adgucam qui
mentem Y, hae dixerunt. Critias igitur in primo aphorismo haec scribit. N equae reliquo eorpore sentit, nec quae mente intelligit . & iterum Intelligunt
393쪽
homines mete an sinu; aliquis sq. Et in primo libro qui ge colloquiis inscri- ibitur, Si ipse excitatus ita fitilleq. ut mente valere , non se ab ipso tibi iniuria seret in eodem saepenumer; & in secutago colloquioruγ-h: s pius mentationem se eit sensibus ipsum in giuisono oppones. Ad haee Antipho in primo se veritate, Qui haee intelligit nee oculis longitudine comprehendit nec qui litigiiti sine intelligit sine mente eam intelligit .praeterea Omnes enim ho
mines tam in secunda quam in aAuersa valetudine atq; in aliis omnibus mete, tuntur .st plato scut prius sepe ita in quinto de rep. Huiusmosi igitur eo gitationem ut cognoscentis mentem ita opinantis opinione recte dicere posta sumtiq.Et Lysas in poli uchii ille enim in omnibus rebus, quas sua v ς meta iote pro nostro populo gestat,multorum bonorum in nostra ei uitate causa fuisse viaebitur & multa hostibia; attulisse incomoda . Eschineη item Socraticus in Miltiade,& Hyperides in Dioelem & alij rhetores medici atque poetae. quo tum omniu meminisse superuacuum est, eode modo ia vocabulu usurparunt.
Vae item omnibus,quibus cognoscimus intelligi possunt.
Iure etiam hic quaeritur quas praeter sensum & mentem natura nobis potentia; dederit ad percipiendu obiecta exteriora. Adiungit enim Audi item omnibus quibus cognoscimus intelligi possuntJperinde quas non enumera uerit omneς. Explicabo igitur quamobre see ac scribi ab ipso exillimem ilitisspraelatus, quod 3 sequentibus necessarium est, & memoriae proditum suit a Lomultis veterum quibus placet ex opinionibus quas videtur sectarum auctores inuenisse nullam eae noua sed quae priori siculo tragita fuerui, una cum alao tum mente interiisse. si quis in opinione ad res ipsas animum aduertat neque pyrrhonis sectam neque Acas emicam stoicam Peripateticam nec quamuis
aliam post Hippo ratem sumpsisse initium iudieabit qui, in ipsi pyrrhonei ad
vetustissimos allistores suam referant sectam. Quocirca verismile est, vel ageo non verisimile, se3 necessarium Hippocratis sedulo 3e naturalibus iudieandi potentiis disceptatii esse de quosdam nullam talem posuisse, quemadmodum postea pyrrhonei quosdam ian sum duntatiat alios nihil huic tribuete; ia verum putasse quod vulgatum est. Mens viget mens au3at caetera surda sunt & 3o caeca alios utramque dedisse iudicandi potentiam sensum in iis que sensibus subiiciuntur mentem in iis quae eomprehenduntur intelligentia quosda alias
animi nostri potentias coneepisse Itaq; Hippocrates,ut eorum vitaret importunitatem generatim 3uarum potentiarum meminit, sensus & metis quas solas in nobi ut scitis ubiq; 3ocui cognoscendi die iudieandi vim habere: propter cauillatores sutem orationi a3iecit, Quae item omnibus,quibus cogno seimus intelligi possunt .lam vero aliqui censent aliam esse natura intelligentiae aliam menti; aliam illius rationis quam ώδ.Mρ vocant atque haria plures adhue potentias introduciat. Nos autem in libris, qui de communi ratio iane sunt tres hominibu; in uniuersum inesse potentias demostrauimus quibus 4o
ad artes eonstituendas librosque conscienaos utuntur, sensum, mentem me moriam:atque in memoria qui aem haerere seruarique quicquid sensu ac mente conciperetur quum singularum rerum naturam non inueniat, sed eorum quae inuenta sunt receptaculum quos da st ad ea vero quae inquiruntur inuenaenia
3a iudican3aque natura nobis mentem dedisse ac sensum. seg ubi Ae his ver ba sani gemus,s qui ita sentiant,aliam uim esse intelligentiae, lationis aliam, rursusq;,si velint,aliam mentis aliam consili quum aduersus eos id nobis sus-feiat,
394쪽
i sciat quod omnes homines euideter cognoscunt,malum mespilum,uuam,&. alios fructus, siue una animi potentia sue altera sue tertia sue pluribus comprehendantur. Omnes autem homines aeque sibi persuasum habent sensum, mentem memoria & voluntate esse . quae Asclepiades, quas nulla sint praeter alia multa conatus est fungitus euellere. His igitur propositis satis planam esse eausam existimo,quur iis quae postremo persecte docuerat a3iunxerit, Quae
item omnibus,qu1bus cognoscinuas intelligi possunt Inare medicus debet artatis opera initio ab assectuum cognitione accepto comparans ea quae in aegro tante apparent ad ea quae in sanis conspicitatur intuitus quae similia quς itemio Aissimilia & haee atque alia omnia sensu ac mente comprehendere: tum ii quasi praeter has potentia quae communiter possit secudum naturam de omnisus iudieare hae etia perinde,atque illis de inuentis iudieare. scut etiam cognoscere omnes homines possunt, quemaamo tu nos in messicinae operibus, principio habentes pro materia que sensu coprehensibilia sunt his verbis, me contingere atq; audire licetJ potentia vero haec iudicatem duplice sentim scilicet demente,quam ostedit cum inquit, Que item auribus,oῖoratu gustatu sentiu tu . utrique aute euissenter memoria subseruit.s quis aliam quavis potentiam introduxerit, nihil pugnabimus modo subiectae materiar utilis videatur. His enim verbis, Quae item omnibus, quibus cognoscimus intelligi possunt de die mentem complectitur & permittit vi s quis aliam iudicandi potentia esse ariabitretur illam quoque nobis Jeclaret. Hactenus igitur,quae in hoc libro tragi
ta sunt ab Hippoerate comuniter ad uniuersam medicinae artem pertinet, atq; idcirco ea esse prooemium totius artis proposui. proxime autem trast ad me dicinae partem quae manu mesetur, & ex iis quae huius partis sunt,ad ea, quae in ossetna mediet discere possunt aut tractare, qui in arte primum eXercentur. Nemo autem existimet expositionem melogiorem praeter meum morem fecis disquide qui totius artis communia sunt,pluribus verbis explicari debent,
quam quae proprie ad singula pertinent, ut quum maxime ubi quis in aliquo
pere ipsa pertractet nunquam alias commemoranda,id quod ego eostitui in 3o horum librorum Hippocratis expositione, ubi de mete ac sensu omnia persequutus,eorum,quae proxime retuli nullam amplius faciam mentionem. Quin haec Aixi paucioribus fortasse,quam re petebat quia quum proponere possem agitatam 3e numero potentiarum animi controuersam ac Θe ea pronunciare, magis oper preeita auxi eum,qui harum absoluta notitiam requirit,aa librum de communa ratione reiicere. Aliu3 etiam vertitur in dubium ubi praeeipit ut
ab inspectionEilliti, quod simile est; & ὰissimile inchoemus propterea, quὰδ non ita distincte omnibus notum sit quo simile & idem inter se distent. quod
ipsum de inclustria omis alibi ediplicatum. Attinent ad eandem cotemplatio nem & alia multa,quae smiliter praeterii & hoc virum qui medicinam in usu o positam prostentor eorundem vel smilium obseruatione viantur ex iis enim quidam similia censent animaduertendat alii cautiores ea, quae suae sectae uniuersae consetanea sunt tenentes omnia eadem obseruari volunt seu a3 morbos
signi seandos, seu as prognostiea, seu ad curationem pertineant, & Dionem
phreneticum eun3em esse, atque Theonem phreneticum, quatenus ambo fe
bricit,ntium insania opprimuntur: alij neque smile uno modo usurpari dictitatque intelligi seg guobus uno quissem simile signiscat, quod nulla coditione dissert vi Castor & Pollux: altero non huiusmodi, sed id in quo maius α
395쪽
minus eonspicitur. Quin & apua vetustissimo; medicos ae philosophos quo' irum scripta adsue extu videre licet simile ita usurpatum. ut qui confuse ipso citra omnem distinctionem viantur, & modo eandem formam habentia nulla ratione d stantia sinitia aleant ut 3extrum oculum & sinistrum eum uterque in ecclem homine cons Jeratur: modo. ubi unus glaucus,caesus alter est, aut niger, vel quatenus oculi sunt in diuersi; quoq; hominibus similes vocet. Magis tamen consuetum est apud ipsos glaucum glauco & caesium eqso non
secus ac nasum aducum adunco,smum simo, rectum recto similem appellare. Vae autem ag chirurgiam in osscina inegici. Huiusmodi breuitate constat eos de industria uti qui volunt obscure ioquid enunciare. nam ubi interdum uno nomine aut verbo agiecto interdum altero aut summum tertio, lucida reAgi oratio poterat cur neget quis eius au
ctorem operam dedisse obscuritati l Equidem verborum formam adiungam, qua quis claram secisset oratione, ea est. Medicinalis ars uniuersa in aestitium cognitione a3 ea commune eoo stiti sirigit que sanis similia sunt aut dissimi
ha, ex illis que mente ae sensu aperte compreheguntur inueniens atq; diiudi cans e quibus quae chirurgi tantummodo sunt,exequar atque ex his ipfs quae
in ossicina mesiei ostendi asdiscetibus aut praestari aegrotantibus possunt. sic igitur diceret qui elare loqui vellet. Osscina medici appellat, cuius nonnulli postremam syllabam per h. scribunt quo modo s seribatur lignis ca- 1 obit in arte medicinali non in loco, quem ἰα ἐοι, appellamus, quas ita dixerit. Qua in medicinali arte eius partis sunt,quae manu curat,talia sunt In sequeti bus autem patet eum,qui librum composuit seu Hippocrate ipsum seu Thes salum elu; filium non explieasse omn1a chirurgi munera, sed neq; omnia,que in medici osse ita aguntur,sed ex his ipsa quaecunque a33iscere debent qui primas institutiones aggrediutur. Quin & in9e originem traxit inseriptio libri quam postea sequuti sunt Diocles philotimus,& Mantia; Sati aute fuit
sc inscribi ' u m G σ3 i. o. 4,hoe est de iis,quae in discina medici sui. Miror autem Asclepiade qui vi, 'to .u scripturam seruans putauerit signiscare a tem medicinalem quam miti inihi signiscat,at non ulvio O,sc,vita vi pro 3 oosscina accipiatur, si eis ait morbos curados pertineat. sed huiusmodi conte-plationes attinet a/ nomina quibus parum insistere debent qui in reru verita tem incumbunt.Fa verδ quae proposita sunt proximis verbis docere in eipit - δε fgrotans agensiministri machinamela,sume, Ibi,quomodo, quot,qui ,, L Lbus quomodo quando corpus,instrumenta,tempus modus locus.
Omnia hic percurrit a quibus per quae quibus cum & circa quae chirurgia merceatur 3einde narrat quale esse praedictorum v nuquodq; debeat,& quomodo aut quo tepore adhiberi. Ex his pleraque in aperto sunt sicut aegrotans, agensiministra machinamenta,lumemseὰ & in sequentibus ab ipso quoq; auctore exponutur,quum referat quomodo aeger se messico exhibeat qua ratio- one medicus agere circa ipsum debeat & assipetes subseruare. Non feetis etiam quaecunque de machinamentis & lumine nouisse nobis necessarium est . insequentibus persequitur. Post haec uberius detistiangi ratione pertractat,non quo multa verba faciat in toto enim libro studet breuitati sed quo nihil quod utile sit, voluerit praeterire. Ergo q1iaecunque propositis verbis continentur, praeterquam aegrotans, agens ministri, machinamenta, lumen examinanda
sint, atque ante omnia Vbῖ, quod primo propositum est m diffit,euiues dictionis
396쪽
COMMEN T. 1. 333i ctionis posteriorem syllabam Iones per si nos per ne scribimus. haes gniscat
locum in quo quis situs est. quocirca non absurde sacer aliquis ad omnia quae dicta sunt eam referri siquidem aegrotanti idoneo loco opus est, vocantur aha tem aegrotantia, quibus manus curatio adhibetur ijs non minus idoneum lota cum requirunt medicus & instrumenta ex luminibus vero quod artiseiosum
est licet ubi volumus eoiloeare. Quod deinceps a 3iungitur squomodo οχα
dixit nos per e scribimus ο- notat ante non modo apud nos, sea apud Iones quoque rerum quae traguntur,veluti qualitatem.eos enim qui artem a93i ut non solum scire locu conuenit vhi aeger iacens aut sedens manu curandus est
io sed quomodo figurandus, quomodo item, qui agit,& qui agenti subseruiunt. Machinamenta item non solum 3ebent loeo idoneo eollorari; sed in orginem quoque disponi. singula enim & medico & eius ministro se ei ut maxime ad manum. Videtur autem lise omisisse instrumeta vi quae intelligi ex machinata mentis possint: sed quamobre inordinate eorum meminerit, mox coliderabitamus. nunc autem explanare covenit, quae proxime subiiciuntur quot,quibus, quomogri. singula hare a 3 ea reseruntur,quae superius aicta sunt,quae ad et ita rurgiam praeparata scire debent adgastentes quot sint & quibus ex ipsis quomodo utendu. sic ut particula quomo3o quum paulo superius particule ubiJ subiiciebatur,stum:nunc vlendi ratione sigili ficet. Ibi ergo ponitur quomo , o dri iuxta assuerbium loci subi hie autem au&ta relatiuum ad exponendum quibus instrumentis machina meimsque agendum st. Quod a dijcit quadrioccasione aperte demonstrat,per quam uti singulis conueniat. Quae subiiciu-tur his verbis scorpus,instrumenta, tempus, modos, locu . non 1mmerito re quiritu quid sibi velint. nam quum s aegrotan dixit aegrotantis corporis s
militer verbo i quan3o temporis, verbo Ruomodo modi verbo vbi loci
vim notauit, cur igitur haec repetit & turbato ordine instrumeta inseri r eum proxime a machina metis ordine poni magis potuis ent 'quanquam & si nullus eorum meminisset, intelligi ex machinamentis poterant. Sed his occurretare possumus affirmantes instrumenta nunc intelligi scalpellum, terebram, ha-3o mum,scalprum laminam membranae custogem & qtiar smisia sunt qua possumus etiam ex machinamentis comprehendere,quum sint eiusdem generis. Huiusmosi instrumenta, quia proprie parata sunt curationis gratia, idcirco ι nuncupauit.quod vocabulum in opere de ratione victus in morbis acutatis, qua ge balneo usurpauit, quum inquit, quippe in paucis domibus vel in frumenta quae dixit,) vel ministi inueniuntur . scaphia igitur,rotas,
pelvim labra & quaecunque accommogantur aegrotantibus, stib eo nomine comprehendisse credibile est.Restat as hue absurdum in reliquis quorum unast mentio cum instrumentis. Fortasse autem corpus nunc fixit a j ectam par tem o tempus vero id quod ipsi adiungitur. nam ubi manus curatio as moue - o tur, scire conuenit quamdiu inceperit affectus,qui curandus est. Ipse enim cauit, ne tertio alat quarto Aie membra extenclerentur,aut articuli reponerentur.
potest item tempus nune gietisse sum manu curatio si.quandoquidem conari in quibusdam debemus manu quam eelerrime uti, quum periculum ma uimum ex frigore iam sequatur, sciat in sis, qui suuntur, celerrime enim intolerabili 3olore prehenduntur, qui manu curantur: in aliis autem, ut suffusionibus longiori tempore agenda res est quum demissa acu; Aiu contineri ea parte debeat, qua non quere, sed vehementer insdere sustitionem volumos.
397쪽
At modus vitiorum originem nunc significare potest, quum ipse censeat co- ignoscendum esse megico, quomodo os fractum est aut suo loco motum, ii
eut ipse etiam in libro de vulneribus capitis indicauit quibus moὰis illata plataga fuerit ubi ait, Vulneratur autem caluariae os tot modis & rursus suntque unius euiusque modi species fracturae plures . ΔὰAit praeterea colligi etiam os potest quamuis in suo statu seruetur, & colliso rim, non aeeesat, atque hic est seeundus modus . tum alium adijeien; inquit Itertiit; hic modus est :& tu sus quartus hie modo; . Illud insuper a ratione videtur alienum quod locum iterum a ascribat, quum supra dixerit ubi J quo adverbio locus significatur. Quare nonnulli eam dictionem aliter exposuerut simulque scripturam immu- iotarunt sic ut pro locusJ iterum ivbillegatur. haec tamen scriptura libri expotastores non latet, quam non ignorant plurimi eorum, quos experimenta susti nent.Sed vi res magis perspicua sit eam repetam habet autem sc, A grotans, agens ministri machinamenta lumen ,vbi.quomodo quot,quibus quomodo, quando, corpus, instrumenta, tempus, modius, locust. volunt igitur, quando
anquit primum Iubi id simpliciter intelligendum, quum liceat id verbum re
ferre ad aegrotantis corpus 5c instrumenta voeasique hic instrumenta credunt ea, quae supra machinamenta dixerat, at qui m seeundo repetit subi J ses isse laborantis eorpus de inserumenta idoneo loco collocanda. ses s prior scriptura & superior expositio maneat, ocus in stae totius orationis affectam cor- Loporis partem signiscabit Consuerunt enim medici tam locos dicere, quam corporis partes, & a quibus3am consecta sunt integra volumina de loeis age ctis. Hactenus percursa sunt sola capita rerum quae tractari 3 ebent:docere vero proximis verbis ingre3itur . quapropter ag ea asiungendum animum exi stimo nam, si quid eorum non recte intelligatur, in arte exercenda 3 etrimento erit: ex iis, quae adhuc proposita sunt, si quid non bene acceptum fuerit, noti admodum ossiciet. AGens sitie sedeat sue stet, commoae tum sui habita ratione, tum illius, qui curatur ac luminis.
Antea euposui illa ab Hippocrate recenseri a quibus, perquat,quibus- 3 ocum, circa quae chirurgia eserceatur: IA' quibus ergo intelligere debemus medicum & ministro; per qua' instrumenta: quibus eum lumen & locum:
circa qua jcorpus totum laboratis,& vitiatam partem quae & propositis ver bis de sequentibus singula exequitur, qualia esse oporteat, non tamen eo or dine qDo enumerauerat. quandoquiAem orsus fuerat ab aegrotante, quod ab antiquis omnibus seri solet atque ubi velis sexcenta legas exempla apud omnes. quod autem pertinet ad hunc locum, satis erit, quod a poeta secundo Iliasso, in enumeratione profertur, Dic mihi Musa virum,quis maximus est,uel equorum,
Atridas pariter qui sunt in bella sequuti o primo enim proposuit viros,deinde equos, non tamen primo de viris respondit sed inquit prima pheretias ae debetur gloria equarum,
Quas auium in morem celeres sumetus agebat A quales artate,pares tergoque piloque Monte in Pierio quas enutrirat Apollo, Insgnes ambar he martis terrore carentes. M aximus
398쪽
1 Maximus at longe fuit Aiax ille virorum. Indignatus adhue,dum nulla subibat Achilles
praelia nam pugnans omnes virtute preibat. Alibi rursus eum dixisset, Tristis erat gemitus toruo ec iactantia vultu. Subiecit prius satistaeiens illi,quo3 secundo loco propositum fuerat. Carsentum & dura miseri, qui morte peribant.
In septimo autem Iliado; volens quasi Θe industria insteare non esse ha bendam huiusmodi ordinis rationem, quum perpetua quinq; tradisisset, primum de secundo tractaui tum de quinto, posthaec de quarto, deinde de ter io tio.qui locus ab his versibus ineipit, Beotii hic,Iones prolisa veste secori
Haec de ordine orationis nune semel dies, si e stissiciat, ne quis alibi cle huius
Dogi re cupiat audire. Quor igitur ad agentem attinent id est ag chirurgum, clara sunt omnibus qui a3 ea volent animum aduertere. Ostendit enim agentem siue sedeat siue stet dum manum adhibet, comode figurandum esse tum
quod ad seipsum pertinet tum quod ad aegrotatem & lumen. Quo3 eostium quum perpetuum statuerit in sugulis qui gicta sunt commo3a 3einceps colia
locassi rationem demonstrat orsus a lumine,quod postremum positum fuerat. io I Vminis qui9em 3um species,una communis,altera artisciosa. communisia c. non est in nostra potestate quae arte comparatur sta est in nobi .
speciem dixit quod voeabulum nune semel intelligens ubiq; in memoria habeto. Maiores enim gnece soliti sunt appellare, &-& &partes quae generi subiiciuntur. Dixit igitur nune Hippoctates luminia ei te duas pecies quas digerentias duas,& mo/os fixerit. Est aute commune lumen,quo omnes homines utuntur sub dio potimi in m deinde in ampliss-mis ardabus quibus patentiores res sunt ac luminis plenae quales nunc habitant in multis eluitatibus qui medicinale artem exercent quas a messico Auctovocabulo medicinas appellanti artificiosum lumen maxime fit, ubi lucernas,3 o faces lampadas,aut tale quid accedimus,deinde, Dum totas fenestras, aut ea rum partem patefacimus seu alias claudimus alias aperimus. quod aeque in se ribus accipiendum es. Varum utriusque duplex vilis lumine aduerso aut auerse. .-. D Dplicem proponit usum utriusque speciei luminis,& communis, &eius quod arte comparatur assuers scilicet aut auersi asuersum nominans est e bita, ubi stilicet iis, quod a chirurgo curatur, aut inspicitur ad lumen spectat auersum vero bis sol, ubi a lumine paulum declina quod in stigiisone fit &vno nomine in omnibus vitiis oculoria quorum assectus neque bene cognosci, nec curari queut ubi homo ex sciuerso luminis collocetur atq; ideireo sugien- o Gum est aduersuria lument auersum aute ita sit oportet, ut is,cuius oculi a ehi-1Drgo tractatur,vel a lumine avertatur vel ad ipsum spectet obliquus. Loquor
autem nunc de ipsis oculis, n5 de palpebris,siquissem hae tractari possunt & shomo aduerso lumine collocetur seuti quanao aquosa vesca editrahitur; vel pili laqueo excipiuntur aut sutura palpebris inlieitur, aut senique ubi meditacus diductis palpebris no eget.lgitur ii lippies aliquis vehemeter exulceretur, vel id morbi esperiatur sub quo sigura in oeulo si acino similis auerti ex toto a lumine debet per omne lepus, Dis quando medicus oculis remedia adhibet,
399쪽
cum eorum pars, quae laesa est, sne lumine subiici curantis eospectui non pos- isit. id quod etiam accidet, ii in oculo exeidere ungue velit sum)sonem deducere vel manu tale quid prestare.seg obliquit; ad lunae spectare gehet cui manu; iniicitur, ita, ut nec lumen pupillam feriat, nec medicus prohibeatur arte
hoe est aspectu eatu partium quibus medetur. Grice autem aperte dicetur,qui aversus a lumine est non se oritu, non υπ' 41 sed potius ah s ias aut asse
AVersi quidem luminis exiguos usus,& euidens moseratio.
Noe supra demonstratu est,nulla enim pars erueeptis oculis in eiusmodi lumine manu; curationem desiderat sea quoniam scur diesimus nullo pa- a octo agmoueri manus potes ubi aeger ex toto auersus est a lumine praecipit, ut inter aduersum lumen,& auersum figuretur. at no propterea eque in omnibus morbis alumine auertegus est, sed quatenus res ipiti cogit. nam si exulceratio
est aut pus iubes aut in oeulo sigura similis aetno si aut ingens insammatio
seu acris materiae cursus oculum exercet lumen vel modicum insessissimu est, se ut momento materiae curium excitet,& dolorem moueat: leuiorem offensam sub ltimine senti ut quibus curatur sususo unguis vel tuberculum in angulo, quod parum palpebras diAuci patitur. Iam vero qua moderatione auerrendii; homo sit a lumine facile comperieg s in haee duo ineumba; ut & chi rurgus i3, quod agit, in oculo aperte viaeat,& aegrotans non magnopere af- 1 sigatur. quoὰ si virumque contrarie figurari hominem hortetur,ei quod magi; urget insistito: si neutrum superare iudicaueris; homine prorsus medium collocato inter lumen assuersum atque auersum. Nos sane tibi viam indicauitamus hac usus inuenies, qua mos eratione aeger a lumine si averten3us. Hap pocrates vero ita loquitur existinians omnibus eui3entem suturam, si qui inta uenire ipsam studeant non enim ruθes docuit, quemadmodum nos nunc, sed admodum in disseis linis assuefactos, sc, ut ex eorum, quae supra ostensa sunt, consequutione talia per se nullo negotio assequantur. Vod vero ad a)uersum attinet ex luminibus quae gantur,conferuntque, comi erit ad illust se imum oportet cui manus adhibetur. 3 o Vt plane cospicari chirurgus possit, quicquid in corpore aegrotantis molitur in omni corporis parte, oculis exceptis, eligere locii debet maxime lucidu.sst aute muYime itiei diis sub dio in sole ubi nihil ossicit elu; luci. sed tali, lo
eu; interdum nullus est in aegibus aegrotantis scpius est quidem collocare tamen ibi hominem no expedit hyeme propter frigus aestate propter ardorem. utriusque enim sua noxa est a33e,quod cauere perflatum oportet, cuius causa saepe non modo idoneo aeri hominem non comittimus,sea cavemus,ne pro pe portas & fenestras ducatur, si vehementior perflatus accedat. Vitamus autem, ut quum maxime perpatu ubi veremur ne quid neruosum patiatur scuti
torsus solem in iis,quae putrescut vi pote quibus periculum subest, ne sanguis 4o erumpat. Recte igitur asiecit ex luminibus quae datur conseruntq; .no enim simpliciter eti luminibus,quae 3antur,eligensum est ma&ime luelaum: sed intueri etiam oportet an illustriissimum sit,ex iis quae conserunt Iis Vbi quidpiam aut latere oportet aut conspici non decet. l sentetitia suci lii; verbis auctor minus eui3eter expressit, ita,ut partes,
quae tractatur no videatur in aduerso lumine collocandae, quandoctaq; aut lata
tere quidpra oportet aut cospici no decet,at longe aliter sensit i3 circo subiicit. In quo
400쪽
, I N quo casu id quoa manu curatur, ad lumen conuerten sum: chirurgus au- 1 rem adis quod curatur cuim eo ne lumini offciat. Debuit enim apte tota sensetiam aperire hoc modo.qiiod vero ad aguersum attinet ex luminibus qui dantu conteruntq couerti a i illustrissimia oportet cui manus asinovetur no tamen purii ac sine vilis tenebris lumen seruare: sed, ubi latere quidpia oportet,vel conspici no Jecet, seipsum ita collocare vi partes,quae curatur sibi conspicue snt,cum caeteros omnes lateat. Vniuersa igitur orationis sentetia se habet. Roget fortasse quis causam, qua bre medicus velit assistentes eaelare.an quia docere magisterili chirurgie aliquos ex praesenti-io bus nolet tanqua indignos qui iὰ percapiati quan de ab aegrotantiu necessariis est etia eauendu quod no ferant i9 incidi quod necessirita est corporibus quae eiusmodi manus opera requirunt. in δignantur eni & chirurgo quasi carnisei succensent Qui3 quod re saepenumero eogit vel putre teste abscindi ex toto, vel neruum transuersum secari ne homo neruorum dissetione prehenseretur. quida vero igiotae nec videre suppi ratione sustinent:alii ne suppuratem quidem locum plane aperiri a medico permittui, in quo casu medici propositum est, ut his minime aduertetibus abunde assectu locum secet, & pus uniuersum effindat.id quod & ob laborantis timore nobis interdu aeeidit nonulli siqui
dem ita manus curatione pertimescui, ut exanimetur metu ipso tormeti,priuiasto ii inci3atur. in quo casu medicuς dicere probabiliter debet, quatum spectat ad manum adhibenda postero gie se eos3eraturum nue se nolle manum inij cere, sed perfundere aqua vel spongii fouere ut locu eataplasmati, aut me3icamento idoneum reddat atq; interim timidum hominem nec opinante secare.
Hic quis e medieus assistetes caelat ut ipso, aspectu prohibeat:alia vero ob la horantis pudore, ubi graui animo fert videri a multis,quo vitio in ano vel ob sicenis partibus assigatur. has enim partes inuitissimu; quisque alteri ossediti
foeminae vero clunes pectus,ventrem, atque ageo magis pubem. porro autem
quidam Hippocrate reprehendens haec ait ab ipso ridicule apposita.nam qui has partes caesari volunt quae manu curantur,hi, in proeliui est omnes eheere 3 o seras,& meaico dutaxat, aut uni cuipiam, vel alteri ex iis qui adsunt maxima familiaritate coniuncti rem committere. Verum qui hic profert,ignorare vi detur complures,quos sque pudet prohibere prcsentes aspectu & missos Lee re atq; suos assectus eospici. pit etia saepe ut & si iussi suerint discessere euitosquisa aut nonnulli ex similiaribus atq; amieis solliciti studio eognosce 3i quae
ad aegrum spectat remaneant impus ete per huiusmodi ergo occasone ineat medicus gratia apud ςgros qui Dahas obest polliceaturque ipsς seorsum nullo au3iete, se manu ita adhibitur u ut multos lateat potest enim ut dixi)dum vel aquam persundit vel spongiis fouet quasi nondu sit manum admoturus, mo mento effectum perscere iis qui vigere cupiunt aliam rem agentibus.Verum o huiusmodi quaestiones praeter medicinae praecepta sunt quae nos eorum, quae dicta sunt consequutione impulsi, & eontradicetium importunitate comme morauimus sed proximum est ut ad sequentia transeamus.
- I Ac enim via qui agit,ui3et quod tractatur eonspectui non sublieitur. 1 1 Hie quoque, persecta oratio huiusmodi est Hae enim oratione, qui
agit partem cernit, quae manu curatur,eaq; ipsa cerna ab aliis non potestJ.neque enim quod parti accidit que curatur,utrumque ad medicum resertur,ne