De Claudio Aeliano

11쪽

sero, certe ludis suis gladiatoriis variisque insaniis Orbem mucti'αυit, Sed feminetis et emollitus, id quod positum est in ornine synnidis, ercules Romanus appellari non potuit. Caracalla quoque scelestus nefarius crudelis erat, sed animus rei militaris maxime amans haud patitur, ut illud nomen ad

eum referamus. Itaque quum quibus verbis Philostratus Aelianum vituperavit, equo non liqum Sed mortuum tyrαriritimαCCMSαret, post Elagabali mortem haec accusatio scripta esSedemonstretur, mors Aeliani non ante annum 2 ponenda est. Post annum da non mortuum fge eum ex hae reapparet, quod PhiloStratus, qui essit. Suhist. inter annos 22I et di scripsit, mortem Aeliani memorat. Quibus rebus certius quidquam scire non possumus de aetate Aeliani, neque perSuaSerunt mihi causae, quas attulit C. L. Κaysera ad

certos vitae annos probandos.

Cum omnium consensu haesi scripta Aeliano tribuuntur: ac Iap tuo, vel Iapi tum leto et vieto c. I libri. Permultos de natura animalium nuntios memoria dignos in hoc per Aelianus nobis reliquit. Ut ipse dicit in praestatione et epilogo, nuntios ex omnium superiorum auctorum Seriptis, quae praesto ei erant, collecto Sine ordine composuit ut variatione delectaret. Saepe fontes, ex quibus hausit, indieat, saepius tacet, ita ut neque quos secutus sit neque quantum Suo judici regiraditas moderatus sit ubique cognoscere poSSimus Aristoteles Oppianus Plutarchus pleraque ei praebuerunt, quae partim illorum verbis non mutatis, partim errore vel judicio mutata et saepe laude vel vituperatione aucta refert.

IIae variae historiae eodem modo, quo pu Superius, collectae sunt e permultis auctoribu8, qui raro nominantur,

12쪽

quamquam saepe eorum verbis utitur Aelianus, ut ex Athenaei Deipnosophistis multa immutata refert. Quum multis locis Verba, ut Sunt e nexu erepta, initio vel fine recto carentia reperiantur, minus ad legendum, quam ad auctoris usum rhetoricum destinata fuisse haec dicta factaque videntur.

o Isapi II povotet vel L p baim v v αpTE Juv. Fragmenta 353. In hoc opere ' quod amissum fragmenta servata acerbius

nobis faciunt, ea res scriptae erant, quae animum moresque et nostri scriptoris et temporis illius maxime illustrare possent. Collegit enim Aelianus multa exempla, quibus Sententiam suam de rebus divinis probari existimet, quae sententia, ut infra demonstrabo, una parte pertinaci Veterum et obsoletarum religionum amplexu, altera parte Studio noVarum superstitionum inter aequales mire elucet. Optime significari mihi videtur et origo et consilium hujus seripti, si comparatur cum similis animi peribus, quae nos rutilillein Vocamus; nam plane eadem est res, quae genuit hos libellos et Aeliani narratiunculas Orthodoaei et Pelignitis. Quod quartum opus Aeliano nostro a nonnullis tribuitur,

A s ore a coet 'En toto Xαt, mea quidem sententia Aelianeum non St, quia quum Sermone Verborumque Su, tum animo

ac sententiis nimis differt ab illis tribus operibus. TακTtκα constat alius esse Aeliani, qui vixit tempore adriani ImperatoriS.Cap. II.

De seribendi ratione ''Notum est Aelianum id, quod nobis reliquit, collegisse permultis et veteris et tui temporis Ieriptoribus Ipse in

' Mea sententia illa prima inscriptio, qua Suidas opus diversum significas, es partis ejus scripsi, quod alteram habe inscriptionem.

13쪽

praefatione librorum Iapi cum nonnulla docet de hujus scripti origine fontibus consilio, quae etiam ad cetera scripta recte judicanda haud parvi sunt momenti. Dicit usum se

esse scriptoribus primariis et sapientibus eripus est; et co potc, vN A. prooem. , quum ampli viri et philosophi ante se multi his rebus i. e. naturae animalium Studuerint. Quaecunque diligentia cogitatione labore apud hos repererit, nulla eparVa quidem re omisga se comportasse et descripSisse. Interdum etiam quod audivit ex aequalis alicujus ore refert ), vel profitetur hanc solam ob causam nuntium aifferre, ne ignorare putetur' , quum quidquid narretur a se collesitum esse velit, etiamsi ipse fidem non habeas rei'), quumque congilium suum hoc postulare putet e m ludeum, inquit , e tutiro uero ouid nos non ili Hrure et o Ser tum et nuturu et u contim ill est ps Maxime haec diligentia curaque omnium nuntiorum colligendorum nulliusque rei omittendae necessaria ei esse videtur in Nat. n. oc enim opus suscepit non modo id suam delectationem Suumque USUm,

etiam ad consuetudinem sermonis usumque orationis animum infendiSSem, per Procedente magis quam pro meo consilio aucta amplitudine hanc operis partem omittendam esse cognovi Quam ob rem a rebus

grammaticis plane recessi et ita in angustum deduxi opusculum, ut solo de animo scriptoris, qualis exprimitur scriptis, disseram, de forma operum nihil dicam nisi quae ad animum recte judicandum necessaria esse videntur. Eandem ob causam, quum ne de scriptis quidem ipsis, quae fribuenda sint Aeliano, quae non in tribuenda pluribus verbis mihi disserendum esse putaverim, et de libro II es t IIb oram sic et de 'A potκι καὶ 'Erit retoλα quae si mea sententia, infer theses huic opusculo additas recepi Tamen hoc loco profiteor neque mihi videri, id quod visum est plerisque viris doctis, diversos esse libros sept povotet e Impi uiri 'ENα pretia , quum nimia si cognatio efformae o animi omnium fragmentorum, neque, id quod Perigonio placuit edit. uehu praef. p. XXVII illas unius ejusdemque scripsi diversas esse inscriptiones me censere, quum vocabula et ps d Eio apud Aelianum numquam idem significare videantur vid, cap. VI fin.).

14쪽

ut Var. Ηis t. sed quia ad homines docendos et instruendos nihil magis aptum esse censuit, quam Scientiam naturae. anc ob rem haud semel fit, ut non contentus nuntiis traditis quaestionem instituat et referat quod ipse expertus sit e B se teste Stiseriore ostis mihi non erit, sed quod isse e nouel cicum )h. - Postqtium diu inBestiquue et inquisiτi summo Sitidio, C ROBi ete.' . Nam cuique Viro culto atque erudito harum rerum cientia ejus opinione utilis et necessaria est ' :e Nominem eruditum nullumqtie rem fri Stru tidientem Scire ortes, etc. -)Qua de causa tanti aestimaverit Aelianus scientiam animalium naturae, apparet ex opinionibus ei propriis de rebus divinis atque humanis, id quod infra si exponam. o loco tantum hae non praetereunda esse videntur Aelianus ipse dicit' inflammatum se esse amore quodam insito et innato ad animalium naturam perscribendam et maximam diligentiam adhibendam. Dignissima habet animalia subtili descriptione omniumque bene eruditorum hominum notitia, quod virtus quaedam in animalibus mente et ratione carentibus apparens admirationem nostram magis concitet, quam Virtutes hominis mente ingenioque praediti. ue aecedere, quod multis in rebus animalia nobis praestent robore prudentia sagacitate pietate quadam, ita ut nequaquam plane nobis inferiora habenda sint, quibus de causis et utile et jucundum esse cuique viro liberali naturam animalium cognoscere. Minime igitur hoc tantum sequitur, ut narret res mirabiles praebeatque opu gratum ad legendum, sed id quod respondet animo UUS pio a Severo, doeere et emendare vult sui temporis

In Natura Anim Aelianus exemplis summa diligentia

undique quaesitis demonstrare conatur tota in natura, praesertim in animalibus, latere vim superiorem et arcanam meque quicquam in mundo divinam mentis ' N. A. V di N. A XIII 3.

15쪽

quodam spiritu carere. unc ad finem neque scripsit Naturalemiistoriam, ut Aristoteles Plinius alii, nec delectationem praebendo studuit, sed excerpgit ex omnibus Seriptis, quae praeSto ei erant, eas res notas et ignotas, quibus illa sua opinio probari videretur. Quo factum est, ut fero in omnibus, quae narrat de animalibus, aliquid mirabile et primo aspectu incredibile insit, qua in re haud negligendum est multa, quae o salga esse putamus vel scimus, illo tempore omnibus credibilia et ab omnibus credita fuisse. Aelianus certe Omnia, quae narrat, Vera habuit, nullaque res ab ejus opinione abhorrere putanda est, nisi cui expressis verbis fidem deroget,

quod quidem haud raro fit ). Aut brevibus verbis profitetur

Se non credere aliquam rem exa os et o At D secto - καt lxE

, ae id laudo detrius '). Semper e ratione narrandi, etiamSi neque consensum neque dubitationem exprimat, sati per3pique

intellegi potest, quae sit Aeliani opinio. Si quid refert nullo

auctore nominato, certe non dubitat, qui res vera sit. Nam quotiescunque nuntium praestare tuerique non Vuli, aut Semel aut saeptu auctorem nominat, quem Sequatur, praeSertim quum manifestum fieri velit sententiam se non suam sed

alienam proferre; sin diffidit alicui testi, numquam suam

16쪽

secundum id quod sibi proposuit ea et laevi tαραλElatovettα'E E vcsv. Ut Saepe' Ctegiam auctorem sequitur, quamquam de eo dicit' eat vi etsi, καvoc EXMi risettat et Est vivetotouet sv Triotvcvs hanc ob rem ubique addit,et olet Suieti, ne ipse omnia credere putetur. Contra quum plane SSentitur auctori suo, non modo ejus narrationem, sed etiam

judicium silentio pro suo profert. Sic Plutarchum ' Oppianum' Aristotelem si Athenaeum multos alio mox nominatim mox Silentio sequitur Theophrastum expressis verbis

tκανόζ,' interdum repetitis verbis e petieis cotiscit, similibus indicat dubitationem quandam ). Nulla igitur est causa dubitandi de veritatis amore, quem quum aliis in rebus tum in hoc opere curae sibi fuisse Aelianus affirmat'). Tamen studio rerum admirabilium investigandarum haud raro permotus egi ad diligentem quae-Stionem neglegendam, ita ut interdum quasi occaecatis oeulis Veteres Scriptores secutus sit. Fere ridiculum est, si dicite miti et iis inferioribus curer illo linitiae ' , nam quam facile potuit ipse rem experiri Contra laudanda est diligentia et cura, qua Aelianus tot nuntios memoria dignos nobis tradidit et memoratis multis fontibus, ex quibus hausit, notitiam

Do Stram Veterum Scriptorem auXit.

Quae crebra fontium indicia, quum non nisi ad hujus operi finem auctori opus essent, in ceteris Aeliani scriptis desiderantur. In Var. Ηist perraro' ' docet unde sumpserit id quod narrat; etiam rarius suum judicium de Vero ac

17쪽

falso profert. Id hanc ob rem factum esse videtur, quod has narrationes magis ad suam delectationem suumque usum fortasse rhetoricum Aelianus collegit, quam ad legendum, id

quod probatur quum compositione maXime Variarum rerum sine ordine facta, tum singularum narrationum diverga forma,

quae partim subtiliter et copiose perscriptae leni atque aequabili orationis fractu currunti), partim breViter comprehenduntur vel tantummodo perstringuntur ). Itaque etiam magis huc pertinere videntur quae scriptor dicit' de Nat.

ΗiSt. neque ea lecturis negata A), quamobrem tantum afuit ut quae in legendo scriptores veteres repererit in ordinem redegerit, ut non semel si interruperit alicujus rei narrationem professus alio loco se perrecturum esse. Quo factum est, ut de eadem re pluribus locis agatur, quibus interdum aut idem repetitur, quod ante a dictum est, aut refertur quod dissentiata priore narratione. Ut pluribus locis idem narrat de Pytha

gora' Pherecyde Pericle ' Aegyptiorum legibus ' multis

aliis contra sibi ipsi non constat in eo quod dicit de araneis '). Denique brevibus verbis de orationis genere et consuetudine sermonis disserendum est ii . Operam dedisse Aelianum, ut lectissimis verbis uteretur orationemque illustraret et eXornaret,

18쪽

ipse dicit '). Qui ornatus verborum ac splendor orationis etsi nequaquam ubique reperitur, tamen neque in Nat. D. neque in Var. ist. deSideratur, quamobrem non Sine cauSa Philostratus dicere videtur Aelianum linguae Atticae non minus peritum fuisse Graeeis in Attica habitantibus Laudat Philostratus et puritatem et venuStatem Sermonis, quo Nicostratum et Dionem Chrysostomum ad imitandum sibi proposuerit Aelianus Certe haud raro jucunde redundat oratio et fere poetica arte decora est, quum saepe splendori aliquantum ei aspersum Sit.

An non laude digna est illa amoena Tempe vallis de- Seriptio 'i, quaeruomerum suavitate aequat, et illi similis Atalantae vita illustrata', Magnus lepos est illi quoque loco, quo de elephantum Africanorum insidiis disserit e Viri, inquit '), nuri es huntortim coli , eos qticte Zeno hic et illi fontini et Us ussi unt. Hi cormit, ille bibit; liquis

Omnibus his rebus, quae ad genus orationi coloremque Sermoni pertinent, plane inter se consentiunt Var isti et Nat. D. Neque minus animus seriptoris ex utroque Scripto elucens par atque idem est, ita ut facere non possimu quin utrumque opus eidem auctori attribuamus q). Quod ne illa quidem controVersia prohibere poteSt, quae exstat inter Philostratum, qui Aelianum numquam DaVem conSeendiSSenarrat, et Aeliani ipsius verba' , quibus Alexandriae moratum

' Non ejusdem auctoris esse haec scripta visa sunt praefer alioSValchenario annos ad Phalar in edit Lennepti p. XVIII et Bernhardyo(Wissenscha l. Synhax p. i. nos. I).

19쪽

eum esse efficitur. Nisi Philostratus errasse putandus sit, fortasse Aelianus aetate minus provecta hoc dixit, postea iter feeit inscio Philostrato. Diversa Sermoni colore, paria animo consilioque sunt fragmenta tertii scripti. Ut in illis duobus saepe est lenis et grata oratio ), si in pere, quod erat inscriptum Iept

povotet et Napi et u Evαpetatis '), Sermo PS SPVerus acer Vehemens plenus irae contra omnes, qui deos contemnere

vel nefarium philosophiae genus sequi auctori videntur. Quos homines docere vult' nullum scelus effugere posse deorum ultionem ac deterrere studet imprimis ab impietate et superbiaeXempli eorum, quos poena deorum secuta sit. Quibus de causis ex hoe scripto quamvis mutilato animus moresque Aeliani maxime intellegi poSSunt. Ut tribus his scriptis idem sit auctor tribuendus, reliquis nunc omissis indiciis efficitur duobus enuntiatis Aeliano propriiS, quae in omnibus reperiuntur. Optime significat

animum ejus graVem SeVerum paene morOSum, quod, quotiescunque per Joeum aliquid dicturus est, quasi excusatione egere sibi videtur quamobrem Semper addit etv m vi

De tempore, quo nata sunt singula Aeliani seripta, nihil certi nobis notum est. Verisimile est Variam ist ante Nat. D. Scriptam esse, quum inter laeta dictaque, quae sunt in Var. ist. pauca tantum ad animalia pertineant et horum paucorum major pars in Nat. An repetatur. Quod quidem probare mihi videtur Aelianum primo operi, quum hominum dicta saetaque memoria digna fortasse juvenili aetate et in usum scholae rhetoricae, colligeret, etiam id adjunxisse, quod de animalibus in legendo ei occurreret, qua re postea congilio Nat. An scribendae capto in noVum opus recepit, nam certe non id denuo narrasget, quod jam aptissimo loco, in Nat. n. scriptum haberet. Si de compluribus animalibus primum in Var. ist mentionem fecit,

20쪽

deinde fere eisdem verbis in Nat. An disseruit de araneis i), de ea ne Aegyptio ), de vulpe marina' , de muribus ), de Geloniis ea neq), de cycnorum ausu'), de aliis. anc opinionem probat animus gravior et severior qui apparet in Secundo opere Severitas fere morosa senilisque elucet e fragmentis, quare scriptum Iept aris 'Eνα seres postremum fuisse puto.Cap. III. De republiea quid senserit Aelianus. Quod attinet Aeliani sententias de republica, magi e Silendo, quam e dictis nobis concludendum est. Nam ut tot Variis omnium populorum narrationibus ad omnes fere res memorandas ducitur, sic fere numquam movetur ad indicandum id, quod de republica civilibusque temporibus Sentiat. In epilogo Nat. An brevibus verbis docet eos, qui quod a republica deficiat et honoribus publicis neglectis ad studium litterarum se verterit ei objecerunt, sibi licuisse em ni cumen et in ut rerere si); tamen se maluisse animalium naturae studere. Quae sententia confirmatur paucis locis, quibus opinio de rebus publicis reperitur, id quod perraro sit. Videtur censuisse Aelianus optime se sibi conSulere, si muneribus publicis contemptis plane in otium se referat. Quod judicium ex illius aetatis moribus temporibusque civilibus haud difficile probari poteSt. Aetas IIadriani Antonini M. Aurelii, qua civitas Romana terroribus primi Imperii saeculi liberata quasi respiraVerat, et finibus usque ad extremas oras propagatis omne arteS litteraeque in imperio pacato beatoque florebant, ut multis

I Id.