Succini Prussici physica & civilis historia cum demonstratione ex autopsia & intimiori rerum experientia deducta auctore m. Philippo Jacobo Hartmann

221쪽

raa LIB. II. PHYSIC. f. IV. Quid quod iuccinum non solum

ejusmodi attrahat, quae extra corpora animata sunt constituta, sed illa penetrabilis esus vis etiam in corporibus animatis, humanis,deprehenditur, ut per poros humorem quempiam eliciat , quod cuivis experientia dictitabit; si enim particulam cer- vici alliget , subinde udam illam partem quam succinum obtegit intelliget, atque quasi odore succini humorem imbutum. Succinum vero quod attrahit lolidum sit, necesse est,&politum, neque ital eliciter durae materiae, quam panno atteretur: Res quoque attrahenda justa distantia ab isto sit lita, vix enim spithamae longitudinem distans attrahet, ut fidem fere excedere videri possit, id quod gricol. l. inosin. habet: nuper , inquit, cinereum citra ostium Visuti

in litore ad Pucecam est essessum, quρθώρ-

ferro fuit attritum , folia quae humi acerbat, cum ita manu teneretur,ut ab itulatio duorum pedum distaret, inseublimesublata adse traxit. H. I. Neque puto hic temporum rationes magnum discrimen afferre, si illa memorata saltem fuerint observata, quamvis orcb. d. arte Magnet. is aliis persuaseriti Porro tempm quoque , inquit, hisce experientias ρ- ciendis aptum seligendum est, saepe enim com

222쪽

: contingit, utfortiora electrica eo tempore esse ctui ortiantur, quo debiliora nullam; H. I. Verum si hoc ideo fit, quod alia fortiora, alia debiliora, neutiquam ex temporum ra- tione fieri dicendum. Et quod tempus hy- bernum,aere frigido, claro, serenoque istiusmodi experimentis aptum se comperisse scribit, illi non adeo sust agatur experientia, quae Vel eodem modo, vel non notabili discrimine succina aeque hyeme ac aestate, serenis ac nubilis diebus attrahere obtesta- tur. Miror potius qui inter citataN , ex Anglia quaesiones illa dccirna quinta habeatur, qua quaeritur, utrum virtus ambrae Electri- Ca,& Magnetis virtus attractiva & directi va ex intenso frigore alterari soleant ξ Certe ut de Ambra proprie sic dicta, atq; Magnet ' meum non sit aliquod nunc adderc , si ta- .men succinum ibi quomodocunq; innua- tur, in illo nusquam ullum experimentum hucusq; probavit,frigoris vehementia huic ipsius virtuti aliquid decessisse, quin summo frigori expositum, postea attritum, easdem vires exeruit. S. V. Haecque sussiciant ad vim attrahendi in succino declarandam, qua ipsum si non peculiariter, excellenter tamen prae

223쪽

investigabimus differentiam, quomodo myonifragrantia a caeteris, gemmis inprimis, icernatur. Gratiam quandam succina vi attrita VelaCcenia spirare, aininno quodanab extinctis exhalante odore , nullos amplius fugit: Cum jam Martialis tempori succineus odor aromatici, juxta gratiis ha bitus : Hinc Epigrammatum tertio. O .quos

cina trita, Pallidus Eoo Thure quo dignus olet. Et Epigr. 1.3δ- Tragras ii ore, quod rosarium Paesi: Suod Atticarit prima mella cerarum: quodsuccinorum rapta de manu gleba:

Item LV epigr. ρ. Lassa quod externis irant opobalsamaDrant

Succina virginea quod Uegetata manu. partici-

Atque omnia aliquid de hac gratia tpare,inductione patescit. Verum qualis ille odor dicendus quaeritur, an certum aliquod genus bene olentium cxprimat. si ad illud hac ratione proxime accedat Vero peculiarem sibique propriam spir fragrantiam. Agricola L foss. ex Avicennae mente Camphorae odorem succi

224쪽

SUCCINI PRUSS. CAP. III.

no tribuit . Certe si Linum X linum inquit, madidum, eς aris conficitur

oleum, imponitur in operculum, fumum Camphoram olentem emittit. Hi non dixerit Avicenna, in uccino odoratam Camphorae vim inesse. Ipse vero ex sua sentcntia omnia succina jucundi odoris & nonnihil myrrham olere, in sequentibus asserit. Ex hoc Hr1g. Edrov. l. c. Succihum myrrham fere redolere tradit. Sed neutiquam huic afferto adstipulamur. Ue enim odorem Camphorae mitram, qui per accidens solum succini erit , cum alias

nec fomento, nec attritu, neque nidore suo illum referar. Myrrhictum vero odorem similiter prorsius non licet advertere,

promiscue dico in omnibus, quamvis in aliquibus frustis illud contingere queat, ad mastychen proprius odor purissimo rum succinorum accedit. Rectius autem puto peculiare genus odoris succini constitui, ut qui olei, & salis, itidem peruuliaris est, & proprius : Pinguis scili et, subtilior , crassior , cum quadam ualbedine, acriori , obtusiori , id quod experimentis plurimis, fomento, attritu,

nidore, sive iussi tu , atque inter caetera,ia magna: ramzucorum copiae manus im-

225쪽

et 26 LID presseris , & aliunde Cognosces proxime sequciati capite, ubi gracius norum odore etiam inter caetera disting rolixius tradetur. . Solum illud acta, .um porro, quod cuivis in promptu collgere,nimirum si simpliciter proprium oderem succinum habet, neque gemmis ulleundem futurum communem,utus. Caesa I. a. c. ίδ. l. c. qua Sdam gemmas bene oleitcs propterea ad succini genera pertines putet: Myrsinitem scilicet, Antachaten Aromatitem, quae geminoe vel simplicit

in tyrrham redolere seruntur; praeterea ob suavitatem odoris quam C halahit, qualcs myrrhites, Zanthenes, B presetabano chrOS, Anti Zois, Liparis. rum quod priores attinet , CX eo prora rara i succina odore referant, cumra oleant, est perere uti Cliquet. Quoad posteriores,ex suavitat riS, non licet colligere , esse succina cis, cum hic praeter suavitatem alias dilias a terrestri & bituminosa materi 1Ortiatur, ut non simpliciter, scd certo mi do suavitas ejus temperata diccnda ; quas nulla gemmarum praeter ipsum succinui CXhalet. Ut taceam omnes illas bene .l Claro se gemmas multis dubiis esse obnox

226쪽

an secundum naturam, an vero secundum artem sint compositae ; aut si secundum naturam,an non potius, peculiarem Odorum virtutem exsuccinorum generibus nactae,

ab rerum ignaris pro specie diversis venditentur. Certe cujus in historia succinimentionem feci , Clus tanta esst fragrantia,

ut quamvis diversia iit a Maltyche de Myrrha , co tamen nidoris dulcCre nares assici- ut vix ullis aromatibus cedat, habet ta-

men succineum odorem, fomento, attritu, nidore probatum, seci uti patet excellentissimum de eximium: Ejusmodi ergo glebae pro gemmis certis posuerunt obtrudi. Illud autem hoc loco praetereundum minime, cum succina mollia contrectare licuerit plurima , illa dum manibus compressi atque fovi, odorem non tam succinctam, quam resinosum aliquem , ad instar ejus, quem in particulis resinae pini inter formi carum tumulos deprehendi, expirarc: ca- dem tamen mollia accensa aut rigentia suc-

cini odorem quem dixi peculiarem satis manifesto sensibus offerre,f. VI. Non minus odor, quam por at gem is reliquis succinum discriminat. Gem- . mae enim caeterae insipidae sunt pleraeque

227쪽

PHYSIC. LIB. II omnes, Sc si quaedan, illarum sapidi qui

piam continerent, non tamen istud ad sucini gustum accederet. Qualitas vero sucini non rite ab omnibus dijudicata vidtur. Vngandus saporem contusi succidulcem e se dicit: CAgricoti etiam dulcdinem in succino agnoscit, majorem,norem, hOS exscripsit Edrov. l. c. Sed majus dulcedinem succini Prustici his vbis extollit: Succinum Prussi cum, inquess durae admodum substantiae, ct gustiatis ingulari dulcedine linguam assicit, quae cditio in aliis succini deciebus non obsertur. H. I. Sed ego in omnibus speciebsuccini pingue aliquid gustu percepi, quo, obtusae dulcedinis dici posset, sed peculris, qualis vix in aliis ullis occurret: Propautem dulcore nullo succinum nervos lguae afficit. Atque hoc tam in Oriensuccino quam qualicunque Prustico dephendi. Praeter obtusam illam dulce nem itidem in omnibus aliquid salsi sullissimi animadvertere licuit, Verum multum alia aliis excellere sensi; quaedaenim acriter linguam afficiunt, quae. Vero remissius, ut non nisi minutissime: modum lingua resoluta penetrent. S mcmoratum succinum quod singularis

228쪽

odoris aromatico succinei, itidem saporis est singularis, a succineo ad aromaticum aliquantum declinantis, ut tamen succine- una gustu experiri facile queas. g. VII. Colorum quos ratione bifariam succinum a reliquis gemmis discernitur. Non quidem, quasi singulare colorum ge- nus obtineret, quod in nullis gemmarum aliis occurreret , sed quod succinum fere Omnes Colorum varietates, quae singulae in singulis gemmarum speciebus sunt notan dar, universim complectatur, si ve quod nullum gemmarum genus tot modis colores diversos in se contuendos praeli eat, usi suc- cinum, album, nigrum, fuscum flavum,

ruleum,&c. ut qui hac ratione succino- rum species accurate recenseret,non succi- norum, sed colorum catalogum ederet;

in primis siversicolores massas , illos colorum lusus per integras glebas , quam pCr

partes erranteS annotaret, tanto numero

in nullo alio gemmarum genere conspicCrer. Praeterea gemmarum vix ulla species adtingendum, aut inficiendum , vel illustrandum idoneam subministrabit materiam , id quod succinum artificibus non una ratione praestat. Verissimum enim

229쪽

annotavit, typogr phos illud cum suo atramento coquCrC. is.

quod 'Nigan , ex oleo & succini parvis particulis, quae ad tornationes usui este

nequeunt , coquatur atque apparetur

modo quem superius attigimus) Vernisium , quo utuntur fabri lignarii ad opera sita inungenda, quo fiant nitidiora. Sic integra hypocausta, Conclavia, palatia, in quit, saepe resplendent ex vernisio. Imo, quod addendum erat , pretiosa Musicorum instrumenta lignea hujus beneficio pulcherrimos, prolubitu artificum, colores exprimunt, cum illitis pigmentis verni- sum superinducatur, quo illustrantus, ut multa re magis illustrari queant. Verum

quo Oe ' quod una cum aliis Auris. Agricol. 67 c. addit: Rutenos & Tartaros uti sco bibus & parvis particulis succini, ad prae parandum ac tingendum suas illas pelles, ex quibus flavesdentes calceos , atque

alia conficiant. Siquidem adhuc host 3 aetate cados aliquot vilioris succini, quod Schsiice dicitur ό illuc missos novimus, neque solum ad inscienda coria, sed ad pel les Zobclinas decolorandas splendidius ad hiberi, vulgo notum est, quod etiam pellio nes aemulari norunt. Atq; quod Rusiorum

230쪽

sUCCINI P RUSS. C A P. III.

plerique Graecae lingua corruptae, per sacra gr camon sint ignari, probabile est ', cum βερον κοιν s. βι ρονίκη sequioribus Graecis succi num dictum fuerit, uti ex Eusathii in Homerum comment. videre licet in Pinace:

Russis potissimum succina accepisse veror sit simillimum, verosimile quoque fict,illos: hujus vocis auctores , vernicis β αν--

autem nomine eosdem Germanicum

uisimilain corrum pondo detorquendoque cxprimer2 voluisse. Sed ii arc obiter. g. VIII. Singularis nota succini esset, luce passim ab Auctoribus ipsi assignatur , facultas virginitatem probandi. Veru m, m i ru inquantum hic suam plurimi prostituant socordiam, qui non minus temere, quam negligentes alios exscribere sueverunt, arque

quae nulla experi cratia approbaVit, quaeque cx fama tantum alii referunt,pro Vere Com- pertis audacter jactitant. Matthio ου qui dem in diosc.L.I,ρ3. h. m. recenici fabulam: qui referunt Prurhe= i , in quorum litora cim maris Succini plurimum expuunt, jus genin quoddam reperiri, quodplane cry altami repraesentat. huic vim mirabilem inesse testan- . P F tor, '