장음표시 사용
11쪽
enuntiationis. propter haec & alia tenemus cum grammaticis & peripateticis verbum esse partem orationis propositionis N enuntiationis. Vbi animadue tendum , esse duplex verbum , ut Porphyrius no tali cathegoricum, quod Averrois, adiectivum nuncupat,ut valet currit,& id genus, & syncathegoricum, quod Averrois,&alii substantivum appellant, ut suntes est. Tunc dicendum verbum primo modo esse parte enuntiationis se praedicatum. causa est: quia ut dicit
Aristoteles, illud non disierte nomine quo ad fgnita catum principale, sed solum quo ad consignificatum,
quatenus nomen non consignificat tempus , verbum vero nunc esse,aut heri fuisse, & fore cras Igitur ut nomen est pars enuntiati, ita verbum. verbum secundo
modo non est pars materialis,quia nec subiectum, nec praedicatum,sed significans quadam compositionem, quam line extremis non est intelligere, igitur est pars formali, At praedicatum formale,& quoniam forma
potest remanere ea de omni materia mutata , propter haec verbum illud nunquam variatur, etiam extremis mutatis. Haec est Boetii, Ammonii, Averrois, Porphyrii, Romnium graecorum expositio. Tunc ad rationes. Ad primam cocedo verbum substantivum non esse terminum materialem sed bene verbum adiectivum: nec contra hoc procedit verbum Aristotelis. Per idem ad siccundam cocedo verbum substantivum non posse esse, nec sic, nec lic propterea non est pars materialis. Verbum autem adiectivum bene. Per idcm ad alias rationes. omnes enim concludunt substantivum verbum non esse partem materialem, cuquci ta men stat esse partem formale. Verba vero adi
laeua, sunt praedicata, ut patet. Ad secundam dubitationem recentiores breuibus volunt verbum substantivum, quod est extremorum unitiuum, non magis se tenere ex parte praedicari quam ex parte subiecti, cum sit inter illa medium cum nullo magis se tenens. verba vero adiectiva ratione participis in cis inclusi se tenent cum praedicatore, ratione vero copulae & verbi substatiui cum neutro magis. Pro his facit ratio haec, quia se
ma non magis est forma unius partis quam alterius,
cum igitur copula ipsa lit forma rationis & copoliti
nis, non magis cum s ubiccio quam cum praedicato se
habere debet. Sectindo astipulatur huic id quod Aristoteles dicet. est significat quandam compolitionem, quam sine extremis non cit intclligere: igitur indi fierenter se habet ad ambo. Tettio, si verbum esset pars praedicati in omni bono syllogismo medium esset equi
vocum, quoniam variaretur continue aggregatum ex
verbo & praedicato, ut dicendo, omnis homo est ani mal. Plato est homo, igitur Plato est animal. In prima verbu m est se tenebat cum animali, in secunda cu b
mine,igitur variatur. Quarto, tunc nulla daretur praedicatio superioris de inferiori, quia dicendo homo est
animal, hoc totum est praedicatum, est animal, modo hoc totum non cst genus nec superius. Quinto quatuor sunt praedicata primo topicorum. capite quarto, uorum nullum est verbum. Sed haec postio contraicit om .ibus. Boetio quidem, quia vult verbum esse notam,quatenus in praedicato notat aliquod accidens, Ammonio & Porphyrio ut visum est. Averroi vero, quia inquit,& propriu m verbo est ut sit semper appositum,& non luppositum subiectum & non praedicatu. Rationibus etiam contradicit, quia omne additum alicui vocatur grammatice appositum , Io ce veto
Amplius praedicari est actus formae, sed verbum est
magis forma quam alterum, igitur sibi conuenit ratio praedicati& magis.,Propter naec dicendum, ut supra verbum adiectivum esse partem praedicati, aut totum predicatum , & hoc qui a non disicit a nomine verbali penes principale significatum. At verbum substaniatiuum, & ii non sit pars praedicati, est lyncathegor a praedicati, quemadmodum signa uniuersalia&partiacularia sunt synea thegoremata subiecti. Huius ratio est, quia formalia cum formis coordiunantur,materialiacum materi: s.conflata tem subiectum tenere vicem materiar, quatenus aut est subieci uvere accadentis praedicantis, aut in serius ad praedicatum,& utroq; modo habet vicem materiae, ideo sibi materialia signa comparat. Praedicatum vero, cum sit aut accidens, aut superius, rationem tenet sormae, ideo attrahit sibi formalia, quorum unum in verbum: Uc
bum itaq; ut sic se tenet ex parte praedicati. Per haec
Ad primum patet solutio. verbum enim syncath gorice sumptum signiscat formam,quae licet ut sermacum nullo magis se teneat ut syncathegorema se tenet cum suo simili, utpote cum praedicato, ut signa mat rialia cum subiecto. Per idem ad secundum, licet v c
bum ut forma sit indisserens, ut syncathegorema est signum praedicati. Ad teritum dicendum, quod syllogismus non variatur, nec medium materiale: licet variis tur verbum. Non. n. est pars materialis enuntiati aut propositionis. Ad quartum consequentia non valet i quia prae
dicatio superioris de inferiori est secundum termino
Ad quintum patet solutio. Aristoteles enim enumerat praedicata dialectica&non omnia. Tunc per haec potest solui tertia dubitatio: nam .verbum cathegorice sumptum, ut Porphyrius voluit in totum pildicatum principaliter connotans verbum syncathegoricae. Syncathegoricae vero est signum praedicatorum: ut enim
signa distributiva sue quantitasva coordinantiir cum subiectis propositionum: quia subiecta se habent ut materiae: sic verba syncathegorica eum sint formalia coordinantur cum praedicatist ut igitur illa sunt subiectorum signa , se verbum praedicatorum sue nota siue signum.
Non ualit autem er non Liberat non dico verbum: cona
gnificat quidem enim te pus, estq; simper de cliquo. differentiae tamen bute nullum nomen es pos tum: sed fit ambiamum uerbum: quoniam simili modo de quocans est Crde eo quod est,er de eo quod non est.
Secundum Ammonii expolitionem, quam ut plurimum sectamur, Aristotcles volens complere rati nem verbi excludit duo a ratione verbi videlicet infinita verba,& calus verborum. Primo itaq; proponit intentum , & inquit .s Non valet autem, & non laborat non verbum dico.l. Et se infinita siue dubia, aut ambigua verba vult dici, non vcrba. Secundo explicat in quot conuenit eum vcrbo ,& inquit. Consignificat quidem enim tempus,estq; semper de aliquo. subaudi aut signum,aut nota, aut praedicatum. ipitur in duobus conuenit cum verbo. Tum in consignifica tela s. Tum
12쪽
Tum etiam in esse de altero. etiam in aliis conuenit, sed ut breuitatis amicus reticuit alia. Deinde, quia lige verbi maneries caret nomine inquit. 3 Differcntiae tamen huic nullum nomen est impolitum, sed sit ambiguum verbum .PCuius rationem ait, Quoniam simili modo & de quocunque est&de eo quod est,&dem quod non est. F unde virtus syllogismi erit. indisserens secundum praedicationem enti ae non emi, ambiguum est dicendum, non valet & id genus est indifferen f prs- dicatione,igitur ambiguum. Quantum vero ad verba graeca attinet, verbum differentiae grice est diaphorae.
Ex hoc potest dubitare quis, si tale verbum est differentia, igitur per se in genere, & sic vere verbum cssiet dicendum . Propterea per differentiam iasi proprie illud, quo differunt species sub genere sumit, ut reste Ammonius animaduertit, sed diue sitatem, quae etiam est eorum , quae specie A: genere disserunt. Ambiguum vero Maece est aoristum, quod latine siue indeterminatum, Due ambiguum, siue indcfinitum dicatur. Illud intelligit, quod est indifferens praedicatione ad ens, & ad noui s. Amplius videtur ιν non simili modost de eo qlest, & de eo quod non est, quia de eo quod est, vere usi praedicatum, ut equus non valet aut non la borat. sed de eo quod non est nihil potest vere esse. Existere enim aliquid non existenti impolsibile est. Propterea verbum simili modo graece est omios . modo no dicit Ommimodam similitudinem. Sed ut dicit Ammonius sim quid,' enim haec vera est, equus non valet, aut non laborat,
ita haec. hypocentaurus non valet aut no laborat, & sic videtur similitudo in ratione generali, non in ratione speciali. Haec quo ad verba ipsa graca satis. Animati uertendum, ut de verbo ita est dicendum ut de nomine
apud Auermem,ipse enim vult vcrbum esse genus, cu- has duae sunt species. verbum, quod perexccli etiam intelligitur finitum de determinatum, & aoristum, quod est indesinitum praedicatione. huic positioni conisnat verbum illud, disserentiae tamen huic nullum positum est nomen. Modo differentia, aut est species generis,aut in speciem contrahens, quos tui Aristotcles non velit definitiones complere, sed desinitu per differentias di. uidere, ut illius species describat. Sed circa haec est du-
- - bitatio non parita. Vtrum, videlicet. De verbum quate-
, nus verbii est possit infinitari,& si sic, quo ab ipso ver-
bo negato differt inoronc. Tenent recentiores duo. Primum Ce verbum quatenus verbum posse infinitati.
scdmu, verbum infinitum siue a ori stuy quia ut taculanus inquii verbum negativum vim tenet duoru.a oristum vero unius, ideo aoristum verbum una dictio est&a rmat ira,verbum negatu duae dictiones sunt c tradictorium ad affirmatum . Propterea apud hos
hac non contradicunt, currit & non currit, ut non currit, tencturaoristice.
Prolverbum est,& de eo quod non est. Hoc aut non competit ei nisi in oratione remaneat infinitum,siue a oristum. Secundo dicit ipsum esse semper notam siue signum, hoc aut esse non p5t, nisi inopone remaneata oristu. Tertio ut
nomen in Orone pol remanere nomen a oris tu,ita verbum ei. Quarto Ois pars oronis pol remanere in Gone.Sed verbum a oristum est ps oronis. Vltimo, si verbum aoristum seiuni extra oronem esset tale,tunc esset
inutile, atq; si a perfluum, & se volui verbum a oristum in oratione differre a verbo negato, essem acristum etia, hac positione arguut primo, quia Aristo. inquit m a oristum si h de quocunq; esse, & de eo quod
in Orone ut ipsum negatu. Disteretia aisit dicta est apud hos. Sed haec positio uare non pol. primo, quia non odverbum pol aoristari, quia non verbum substant iuuin
syncathegorice sumptum , quemadmodum nec nomeentis transcendenter sumptum apud eos. Secundo e rant, quia nullu vobum si nea thegorice sumptu, hoe
est ut importat copolitione tin, videtur possie aoristari. primo, quia aut particula negatiua addita verbo tollit ab illo compositionem pones oppositam diuisionem,
aut negationem, aut nullam ab eo aufert a stirmatione sue eompositionem i nullatenus compositionem aut allirmationem tollit. haec enuntiatio livpocentaurus non cumt,erita stirmativa, igitur valet hypocentaurus est ex affirmativa de tertio adiacente&non termino distrahente, aut diminuente ad affirmativam de sesso. Secundo, illa non disterunt quae non variant enuntiationem quantum ad veritatem & salsitatem, moin nullo dissert apud hos dicere hypocentaurus non cum egative, N aoristice tenendo particulam non quoad veritatem salsitatem, igitur non disserunt. Utimo est
auctoritas Boetii hic expressa , 5e e xpositoris ci in scdo huius, sui volunt verbum infinitum positum in oroneno dicterre a verbo ipso pure nefato. Propter haec animaduertendum est v, verbum siue adiecti uu, siue substantivum duo importare videturiunum quatenus verbum est compositionem praedicati cum subiccio, qua ridem ratione est in catheporema siue signum prae-icatom, ut signa ipsa distribu sua sun is uncathegor mala subiectoru ut dixit Porphyrius. Aliud vero non
quatcnus verbum, sed quatenus descendit e nomine,
importat idem illud quod nomen, ut laborat ide principaliter quod labor, e quo derivatum est laborat ipsum est idem qJ esse siue existens,& in ceteris id genus. Tune dico duo ad dubitationem. Prim im est, i, sumedo verbu m quatenus verbii, hoc est ut imponat copositionem δε ut est syncathegorema praedicatorum, ipsum non pol aoristari aori statione alia a negatione ipsa, ut rationes nostrae cogunt, & auctoritates tactae. S
cudum est,u, verbum ipsium quo ad significatu, in quo
cum note verbali ipso conuenit, & per quod e no ed scendit, a oristari pol aori statione videlicet transeunte in praedicatum, ut hypocentaurus non laborat, sensus est livpocentaurus est non existens laborans . remanet .n.est ii m syncathegorice si in tum pure assirmatum. totum illud quod habebat camegorice, remanet aor statum. Haec est sententia Averrois plane in paraphra- se huius partis,& in scdo huius. Inquit. n. hic,& verbum
infinitum est quod signiscat illu4 quod significat nomen infinitum.& ips illius intentionis, & illud est priuatio,quam signiscat nomen ins nitum scilicet priuatio, uae definita est in lib. prsdicamento i ii,sicut sermo noer non sanatur, ipse nanq; signiscat illud quod significat sermo noster no finitas, di ips illius intentionis, id est illius priuationis. Haec eadem in scdo huius ad verbum et ait Averrois,& sic verbii quatenus verbii a oristari non pol, sed quatenus cum nomine ipso eouenit. Periise ad via argumenta patet solutio, nam bene concludunt posse verbum aoristari & remanere in orati ne aOristum, non tu quatenus verbum de syncathegorema, sed quatenus cathegorema, & quo cum no e co uenit, ut videlicet panicula ipsa negativa a oristat praedicatum pro tempore importato per verbum,ut in hac enuntiatione, Scylla non currit acristice tenendo pataticula non sensus est, Scyllae non cuniis pro nunc inest, aut Scylla
13쪽
aut Scylla est non existens nune currens: ubi verbum eii in enuntiatione illa erit puru syncatlaegorcina prae dicati stori ilice tenti nillil aliud penitus importans nili
similiter autem ualuit,visualibit non uerbum sed uerabi casius Gut. Di erunt uero a uerbo, quotuam hoc quia dem praesens consignificat tempus, illa uero circa tacirca. Secundum Ammonii interpretationem Arist.exesudita di initione verbi ea si is verbi,ut prpcritum & suturum. Vult enim casus hosce non esse verba, sed verbi inflexiones: quaeq; hoc modo disierunt a verbo, quatenus verbum ipsiam praesens ips consignificat, illa vero conligni licat circumcirca, ut praeteritum,quod cst ante praciens, suturum quod est post praetens. Quantum
vero ad verba graeca attinet Arist adiecit tus cum dixit pnvicias tempus. Nam ut Ammonius inquit, praesens dicitur de momento, quod graece est nyn latine nunc, &qm in ipso nunc non pol eccastio de passio, quae propria sunt verbo, ad excludendii ipsum nunc adiecit ips. Amplius verbum illud circumcirca graece est pcrix , quod Boetius transtulit quod complectitur, scd rati nabiliter circumcircad: cuntur, quia praeteritum S suturum circuunt praetcns, qui praeteritum cli, quod fuit praesens, suturii vero quod erit praesens. hinc lit quod si, tum p rq sens dicatur abiblute tempus, cta reliqua nonnili ratione habita ad ipsum dicantur. Iu qm de ratione verbi est agere aut pati, actio viro S passio tro liuat nisi in tempore praesenti, in aliis verosmquid, quia videlicet sucrunt aut erun t,iure principaliter verbum praesens verbum dictum est, alia vero per inflexioncm casus verbi. Ex his coli git Ammonius completam des-nitionem verbi,& res pater. Animaduerteu, de intentione Averrois in hae paraphraxe solitus dicere hanc esse sedam verbi diuisionem , φ verborum qu a sunt recta, quaedam obliqua,& utraq; fiunt verba, verbur et um principaliter, S: per quanda excellentiam dicitur verbum, reliqua dicuntur verba in stria siue obliqua, nec valet sunt Vcrba obliqua,igitur verba. Circa hunes ocu consueui quaerere an diuisiones hae ipsius verbi sint generis in species. Secundo ut tu ob liqua sint principalius verba,quam recta. Ad primam nonnulli voluere diuisiones illas verbis esse analogi in analogata. Est enim verbum analogum quoddam ad recta obliquaq;: de ad sinita atq; in sinit a. Nam verbum principaliter derecto, dis nito dicitur, per attributionem vero ad haec dicitur de alijs, sed hoeilare non pol, quia, ut ait Alex. Aphrodisias, ipsum analogum per species debet dcscribi: modo verbum non per illa Arist. descripsit. Averrois aut vidctur velle has
diuisiones esse peneris in sipes. Sed nec haec mihi placet, quia ois disserentia specifica est per formas, modos nitudo infinitudo, rectitudo atq; inflexio sunt accidentia verbo. Propter lisc mihi videtur θ diuisiones lausint subiecti in accidentia, veru pol diuidi fulaiectu
in accidentia dupliciter. Vno modo seruata idelitate illius, ut Socratis diuisio erit, quia nunc dormit, nunc disputat, nite leait Se id genus. Et hae diuidendi rone verbum ipsum est diuisum in rectum de Obliquum,nam ut tus est idem n umero disserens accidente a pra terito de suturo,ita verbum est unum numero quod est praesens preteritum & futurum. Alio mo non seriratur iubiecti identitas, ut in diuiditur sal per ni rum ut coruus, &per album ut cygnus,& id genus,&hac diuidendi forma, verbum ipsium sectum est per sinitum & infinitii:
non. n. idem numero Potcsse utrunq; . Tu vero super Ahiecosidera. Adscdam dicere soliti sumus, verba obliqua esse ignobiliora:qui cadunt nec sunt talia, nisi quatenus circuunt piis. Sed dices Obliqua complectuntur
piis per Boetium qui sic transtulit: M addui aliquid: istitur sunt privstantiora. Dici pol verbum cui dicit Arist. principaliter intelligi depute. Tunc ad argumentum dico u, includunt illud sina quid de respectaue, non autem simpliciter ut verba ipsa recta.
Ipsi igitur verba per se quidem dicta cr nomina sunt T. L. f.
aliquid significant: nam proferens illa cogitationem sistit, e audiens quoq; quiescit. Sed si est aut non in dum signisi .eat: quando non susignum rei esse, aut non esse: neq; ip αμ es seiunctum dices: nam ipsum quidem nihil est , sed consignificat qtiandam compositionem, quae sne cor suis
Ammonius exponit Arist. velle declarare,quona moverba ipsa se habeant ad significandum verum vel sal sum. Si dices contra eum Aristo. rem hanc attigille in prohemio huius libri, igitur non erat repetendit. Ria det Aristo. hoc egisse peneratim de Oibus simplicibus, nunc peciatim de verbis ipsis rem amplectitur. Amplius tunc rem hanc raptim tetigit, nunc longa oronestici ci. Huius sorte expolitionis ca est, quia verba i
sa videntur maxime conuenire cum crone,& sic videntur significare verum vel falsum. Haec expositio non placet,quia res hec patebit in definitione oponis&ensitiationis, igitur non est totiens repetendum. Amplius εποῦ. haec expositio litterae non contonat ut videtur. Propterea expositor vult cum Boctio Arist.tradere hic ver bi cum note ipso conuenientiam de driam . Nec haec expositio placet,qn per desinitioncs eorum res haec pateat fatis. Propterea videtur mihi ia, littera sit illativa,&sie videtur ex dictis concludere clivo&q, verba sm se
& per se dicta sint nomina, & quod significat aliquid.
Sed ambigo. nullum disperatum praedicatur dedi spe t - .rato, nee per se nec cum alio, sed verbu & nomen lunt disperata, igitur non praedicariarno me de verbo. bondent Thomas Ammonius nomen hic accipi ut
coiter significat quamlibet dictonem impositam ad significadum aliquam rem ,& cum ipsum agere vel pati est aliqua res, gitur verbum ut sic dicitur nomen. Sed haec rei ponso mihi non placet pace eorum dixerim primo, quia tunc aliter acciperetur numen hic di aliter duipsum definierat, & sic in tam breuibus squi uocatione usus esset. Secundo,si nonae hic acciperetur pro dictione significante rem, tuc verba tam per se quam alio sumpta essent noIa qti utroq; mo re significent. Boetius,cui Auinconsentire viditur, vult verba Fm se sumpta dici licia si similitudinem, sed qu accipiuntur cu
tremis, tunc nominibus non assimilantur. Haec expositio non placet, qm dictum Arist. est absolutum &non s militudinarium. Animaduertendum igitur Cp rvmia Arii .loquitur de verbis ut derivantur a nominibus: S svri tunc vult, P verbum & nomen sibi correspodens sint
idem quo adsignificatum per se& principale, ut vesci idem quod valitudo, currit idem quod cursiis. Cursus enim N currit idem principaliter significant, ut album& albedo, sed dicterunt quantum ad cons gnificatum,
nam verbum cum ponitur inter extrema ultra princi,
pale signiscatum consignificat compositionem quandam: quae sine extremis intelligi nequit: nomen vero
14쪽
illi corre pondens significante tantum rem absque illo. ideo inquit. Ipsa igitur verba per se quidem dicta
at tu e prolata & non inter extrema constituta& nomina sunt,& signiticant aliquid. Haec res sequitur ex definitionibus nominis & verbi, ut patet. Quantuad verba graeca attinet dixit per se dicta,hoc est no inter extrema constituta, quia verbum habet significatu principale, & hoc habet ut per se dictum, I ut sic nomen es habet consignificatum, quatenus inter extrema ponitur. Ideo ait per se dicta, cum enim per se dicit aut profertur, cadit a consignificato, quod sibi competit, per hoc quod stit inter extrema. Igitur sibi tin remanet principale significatumr Z: cum illudni et sit ipsius nominis, verba igitur per se dicta erunt nota. Et hanc
expositione pauci, immo nullus ante me percepit. adiecit aut & nota sunt & significant aliquid,nam omnis dictio et non signis eat via dici pol nomen communissime acccptum. Ad denotandum ci vult intelligere denomine proprie dicto adiecit de sunt nomina, di signis eant aliquid. Et ita verbum illud inice S, non expositive tenetur, ut Ananionius credit. Hanc conclusi
nem fullogi rat Arist. sistens cogitationem Z quietans audientem, est nomen I significat aliquid,verbum piris dictum sistit cogitationem &quietat audientem: Igitur nomen & perte al: quid significat. tangit minorem&inquit. nam proferens illa sic seortum diati cogitationem siliit, audiens quoq; eadem i. ii proserenti acquiescit. Quantum vero ad verba graeca attinet verbum illud graecum legon transtuli proferens, quia dicere si unit pro prosurre. Estq; et sermo suus clarior, propterea stippleui illud verbum illa,quia de verbis loquitur. Verbum siste si transtulisistit,& non constituit,
qm con stituere conuenit panibus respectu alicuius totius. Lateres. n. constituunt domum, mo nec verba sic dicta sunt partes, nec cogitatio totu. Verbum DianOeam cogitationem transtuli,& non intcllectum , nam
intellectus est solum intret,igibiliu, dia noea et sensibilium, est.n. diano ea intellectus cum imaginatione coniunctus, ut dicit Themistius in libro de memoria & reminiscentia. Sed contra haec obiiciet iunior, quia si proferens verba sm se dicta sistit dia noeam , tunc ver ba significarent esse vel non esse, hoc est ammatione vel negationem. Respondet Arist. u, ille qui dicit verbum iistit intellectum quoad operatione,qus est simplicui mintelligentia.hac. n. rone quiescit audiens, non
aut sistit ad dia noeam siue cogitatione quoad scisam, quae eli esse vel noesse intelligere. Inquit. Stas est aut non est subaudi tu proferens verba per se, nondum significat, & per conlequens sistit intcllectu quo ad primam operationem, 2 non quo ad scdam,quae est intelligere esse vel non esse. Quω aut Arist. hic soluat incitam hanc dubitationem particula illa aduersativa. Staldenotat,qux est obiectioni aduersans. Responsionem hanc probat & inquit, qm subaudi tu prolatu illud si e per se non in signum rei esse, vel non esse, hoc est latin significat re esse vel non esse, sed rem tm neq; si. Haec pars m ultipliciter exponitur. Ammonius e ponit P utatur rone , maiori, qm si aliquod verbu si ilicet verum vel falsum esset iplum verbum esse, sed noc non est,qn seiunctum dictum nihil sit, sed solum
cum inter extrema collocatur: ubi tunc consignificat
compositionem quandam,qui sine compositis intellini nequit. Sed quia in graeeo scribitur on: quod latine sonatem, Ideo Alcita interr exponit: ens nihil signi si
cat. I tur nec ipsum verbum in lirod ab eo derivatur. antecedens probat per hoc, quia est equivocum decem praedica mentis. Resutat hac expolitionem Thomas, tum primo, quia ens non aequivocum cst, sed analogii
cum praedicetur sin prius ex posterius. tum et quia dictio aequivoca non nihil significat, sed multa, & qinq; hoe & qnq; illud.Tum et quia haec expositio non muti
tum facit ad intentionem putem. Tertia exponitar ut Arist. arguat de omni verbo, nam omne verbum includit ese, ut currere cursum esse de id genus. Sed ipsum esse pure dictum nihil est, igitur omne verbum pure dictum nihil erit. Sed haec expositio quam appro bat expositor mihi non placa, tunc enim cocluderem alia verba nihil estem, nam omnia illa concludunt
ipsum esse quod nihil est. Tum secundo quod Aristo. ivit. ab illo proposito di ad aliud se ii astulit, cui haee
poni,n colonat. Propterea Ammonius exponit ip- ε trasum verbum esse nihil esse, quia non significat vetuin vel saltum. sed conligniscat quandam compositionem: quae sine extremis intestigi nequit. Obiicit huie
Thomasu, hoe est coe Cibus nothus & vcrbis. Igitur .. .
non vadit ad intentione Arist. qui assumpsit ipsum esse quas euoddam speciale. Hoc nihil cit contra Amnacinium, quia licet Artici cratim acccpit ipsum esse. illud seneratim includitur in Oibus, io pol ampliari ad om
nia: nec rones contra Alex. valent. Prima non, quia cns
esse analogum sumpsit, sed non probat. Secunda minime valet,soc lignificat multa . igitur signiticat aliud. sed bene aliqua: vn haec stant simul, ens ligniscat mutata,& ens nihil saniscat. Sed utcunq; sit expositiones hae expositoris sunt ambiguae,& per illas difficii e est intelligere quid Arist. velit. Ideo arr& Porphyrio con- 'se'
sentaneae expono, illactat. n. Arist. verum listere cogitationem quo ad primam operatione intelicetiis, no aut quo adsidam, qm nullum verbum significat rem et se vel non esse, quod est in operatione da intellictus. Contra obijcies. nam iptum verbum esse, vidctur signis carerem es e vcl non esse. Igitur riatio illa falsa vi- dctur. igitur mihi videtur cy Arili. teli odeat huic obiectioni. Vbi diligenter anima direr tendum t pipsum verbum sumes est: pol capi pure atq: nude penitus ab Oisignificatione,&se dicitur syncalli orema ξ logicis. quia vlois nullus & id genus nihil significant , sed sunt
synca: hegor emata, & termini habentes ossicium. sic verbum sum es est,cum pure accipitur, ut et non coincidit cum siro participio, est terminus lissis Ofith atq; syn- cathegor ema,ideo inquit, neq; si ipsum esse sciunctum dicis S a note & participio subaudi significat esse uti non illis, nam ipsum quidem ut sic nillil est signiticatiue, sed contignaticatiue, ideo subdit i sed consigniscat
quandam compositionem: quae sine ex trcmis compositis intelligi nequit. Igitur est syncathegor a & non terminus per se significativus. Ex hoc soluitur dubitatatio & colligitur ui verbum adiectivum discit a no e penes consignificatum, & non penes signiscatum. Cuenim o e verbum adiectivum includat esse, ideo insu- . adit consignificando compositionc m illam. Ex his colligitur verba ipsa sin seducta nota sunt, quia nihil s-
pnificant prater nomina, e quibus dentiantur: ut vero inter extrema collocamur consignificant ipsum esse,&ita compositionem extremorum, S sic non sunt nomina,quo modo exponendo non accidunt tot conlusi
nes. Et haec ex positio sertasse est Porphyrii: ct si non sua est nostra. Quo vero ad graeca verba attinet ipsum
15쪽
on,pro esse accepit, n5 ut Alex. exponit pro participio: quia sces et terminus per se signiscat tuus, ut ille terminus ex intens, quod est contra intentionem liti crae, adiecit ipsum nihil esse cathegorematice, quia nihil per se significat cum sit terminus habens ossicium, io lubdit, sed consignificat, tanquam byn cathegorema,&terminus habis officium. Haec cit expolitio clara ut mihi videtur,de satis ad mentem Atili. Et de verbo satis. Da ORATIONE CAP. Io I.
O Rinti' utro suox signi carisa, cuius partium Hiis
qua separata significativa est . ut dictio: sed non ut limatio, veluti homo signi cat quidem aliquid, non cutem quoniam sit, aut non sit: sed erit efirmatio aut negatio si quicquam sibi addideris. una vero hominis ollaba nullatinus significat. non enim in hac dictiones ex . rex φgmsicut sed tantum nunc uox est: in compossitis utro signi facat aliquid Ad ut diximus non proscit . it. Illud ut diximus quod principare hic perquiritur,est
enuntiatio: huius partes de materia nomen, videlicet. de verbum declaratae sunt. pars vcro ut forma, quae est Oro, nunc declaratur. rvcro ut Ammonius dubitat non eo ordine rem assecutus eli quo in probemio pol - licebatur,dictum cst. Animaduertendi im igitur,u, nomini & verbo & omni cola sunt vox, significare, cic noper naturam, sed ad placitum, utrum vero caeterae particulae,ut sine tye,vel cum tye, an recte de determinate sive aoristice, ia ex dictis patet: differt aut oro ab utroque: qin illius pars significativa est ut dictio, nois vero de verbi non nisi per accus ut diximus in definitione praeteriit an natura sit oro ipsa significativa, an ad placitum, quia de hoc erit postea disputatio. Apponit aut illa duo v tu, sit vox & significativa, ut habeat genus Proximum .adiecit cuius pars significat ut dictio,& novi affirmatio ut habeat disserentiam: qua differt e n
His LM. Sed ad intellin huius d sinitionῖς dubitemus de sin-
gulis. lit primo,utrum oro sit vox:& videtur p no oro si non est una uox ' igitur non est vox. Antecedens arguitur oratio est multae uoces, multae uocci non sunt una
vox: igitur oratio non est una vox. Rudent sorticula concededo P oratio est multae uoces, de ulterius ti plures siue multi uoces sunt uox sue una sola uox, qu admodum plures holoe sunt unus solus h5,&0, ita sit probant: quoniamhaec uox est una sola uox,& illa uox est una sola vox. Igitur haec vox, Se illa uox Idnt una sola vox. Sed haec vox & illa uox sunt plures uoces. Igitur plures uoces sunt una sola vox: & se conced ut phires uoccs esse unam sciam uocem diuisue, ut dictum est. Sed dices contra hos, quia si plures uoces sunt una sola uox, igitur per couersionem in parte una sola uox esset plures uoces. Amplius plures uoces non sunt haeeuna sola uox, nec illa una sola uox,igitur nulla una sola vox: de per consequens plures voces non sunt una sola vox. Respondet sorticolae&defendunt partem suam cp praedicatum illius propositionis, plures voces sunt una sola vox, confunditur propter vim copulationis, quae includitur in verbo illo plures. Resoluitur. n. pluris se, di illa S illa ut diximus. mo nota copulationis habet vim contundendi,& ita negat conuersione, quia
variatur I uppositio. In prima illa particula vox supponit confuse, in secunda determinate. Et si dicatur qu modo conuertitur,quaere ipsos,quia est extra proposi-
tum. Ad sessam dicunt, cp plures voces nulla una sola vox sunt, qQ nec illa nec haec. cum quo G stat V plures voces sint una sola vox, qur in hae, istet crininus vox stat confusetfir, in illa determinate aut discreteti quod hae non contradicunt plures voces sunt una sola vox, 3: plures voces nulla una sola vox sunt cum terna ni non eodem modo supponant. Quanquam haec sint acute dicta, ta non possunt improbari, scias noesep ripatetice dicta, nec necessaria, nec in talibus captiun culis debemus detineri. Multi. n. vi logicam te ruet ad
unguem amittunt philosophiam, de mora in his impedit nominem scire veritatem. Pcripatetici igitur dicerent tr oratio est una vox unitate verbi, & sic pol dici plures voces simplices,una vero coposita ex illis propter unitatem verbi. Aliqui dubitant lecundo cur di ' sis. a. Mucxit in neutro genere, cuius partium aliquid significant ira Tis. separatim, & non dixit cuius pars aliqua signi hcat separata. Haec dubitatio procedit ex ignorantia graecoruvcrborum. In graeca.n lingua pari,quae graece meros dicitur, neutri cli generis, ideo ad nos debet venire, cuius
partium aliqua separata significat: & ita poderatio e posioris si uola est, ut multae aliae. Tertio dubitat rinia μδ. Aspasius contra illam particulam ut dictio, qfir alicui compctit des nitum, cui non competit definitio. Nahypothetica est oratio, & in partes eius significant, ut orationes. i fidet Porphyrius hic esse dii finitam uorationem simplicem, eo quia prior in omnibus reperitur. cui responsioni etiam Aspasium consentire sessit. Obijcit huic vi mihi videtur Boetius: qim des nitumno debet esse in plusquam desinitio. Igitur cum oratiost communis smplici & compostaeidefinitio etiam dicit esse com munis. Sed haec ro non cosit: dicerent. n.
si licet oratio quatenus oratio sit cois simplici de compositis, ta quatenus hic describitur non conuenit nisi
simplici per se, quia cotracte & no coiter hie describis. Melius igis contradico eis: quia Arili. postea diuida
oscinem in enuntiativa, de no enuntiativa,& enuntiatiuam rursus diuidet per simplicem & copositam: & nul-
tibi iam ipsam compositam desinit alia definitione, igitur vult eam esse hic des nitam. Secundo oro compe
tit uni uocae, simplici,do copositae: igitur debet dari una desinitio communis uni voca, & nulli bi dedit illam sigitur esset mancus. Alex. vero de Ammonius respondetu, haec definitio est eois omnibus ut ipsum definitum: nam et oratio composita habet partes quae significant, ut dictio. Huic opponunt alii ut Philoponus de Syrianus, quia Arist. ait ut dictio: de non ut affirmatio. mo oro composita habet partes quae significant ut allirmatio:& ita male adiecissct,de non ut affirmatio. Abi .sbluuntu, dictum philolophi debet intelligi supplendo
sic, ut dictio nec ario, & no necessario ut a Trinatio, di se competit omnibus. Ego aut dico pace latorum RUm pdixerim v, Arist. dixit ut dimoi qui licet partes oratio- Π nis compostae sint orationes, in non ut orationes, sed ut dictiones significant separatae: dc hoc satis. Dubitat in quarto, cur adiecit ut dictio de non ut astirmatio, satis
enim fuisset dicere ut dictio, nunquam cnim dictio est affirmatio. Respondent quidam: quia Arili solitus est
nonnunquam dictionem pro assirmatione accipere:
ne igitur usus impediat,suppleuit de non ut assrmatior de signanter ait,& non ut aitirmatio, quia negatio addit ad assi mationem , proptereas non ut affirmatio satis habetur etiam ς, nec ut negatio. Haec responsiose dicta ,si est alicuius expositoris graeci, taceo, qua ipsi
16쪽
verba Atissimelius intelligui, &verecundii est pugnare contra graecos de verbis graecis. Hoc in non tac
botu, ubiq; Arist.du dictione vocat. γxccea phasim vocat:as firmatione vero cara phasim. Sin aliter no memini me legisse,notia nego cataphasim coponi exca- Ity ta & phasis. Ideo dico tu, suppleuit no ut asi irmatio, ad denotandu partes oronis ut dixi posse significare ut anfirmatio: sed Arist.vult no sic intelligere sed quatenus habent vim dictionis. Hoc. n. suppleuit propter Orationes copositas: cuius partes lunt a stirmationes : sed novi assirmationes: sed ut dictiones significant. Vltimo quaerit Philoponus vim liaec delini lio copetat solum orationi persectae Rndit in soli persectae luis c
petit: qm partes non dicuntur nisi in relatione ad totu: totum aut &perfectuidet &cu oratio hie definiatur in relatione ad partes, vidct rationabiliter hie desinitivi persecta. Sed contra obiicit Boetius primo: quia omne copositu habet partes, cum aut tam perfecta uim persecta habeat partes: rationabiliter qualibet erit totu & perfectu. Secundo tune partes orationis & cuiusq; compositi no essent partes nisi in fine copositio nis:quia tunc solum compositum dicitur esse copositu. Mihi vides ut rationes sae non militent: quia no dicit aliquid copolitum, nisi propter forma & materia, cuorationi imperfecta: dent aut sorma aut materia, ali teresset psecta, rationabiliterno dicit compositu nec totum: Tunc ad rationes dico: u, oratio imperiecta noest totum, qm vel caret verbo simpliciter vel verbo principali:&y consequens caret sorma:& sic nec est copolitum nec totu,sed quaeda vocii multitudo. Ad
secund si dicos partes no simi partes nisi postu est linium tot u. ante enim dicunt partes in porctia, nisi igitur intellectus actu coponat lubiecisi S praedicatu cu ve bo .no erit actu totu:& sic nec actu partes, & iic coc
do id ad quod deducit. Alclius igit cotra illos potest objici, qm statim oratione hie dei initam subdiuidit per psectam & imperfectu:qua rem incogrue egisset, nisin -- . a. Vtriq; hac desinitione esse coena volui flet. Colliste igit ous a turdesinitione. oratio vero est vox signiscativa, cuius
parti si aliqua significativa est separata: vi dictio,& non ut a stirmatio: hoc est significatione simplici, non c5- posita, aut diuisiva. Qin aut aliquid significare ut pars pol else dupliciter: aut pars coposita, ut in hypothetica: aut ut syllaba, ut in voce composita, ideo duci facit, Primo declaratu, pars octonis signiscat no vi pars coposita,videlicet,n5 ut a stirmatio vel negatio.Secundo
ιγ nec ut syllaba. De primo inquit veluti homo signis eat quide aliquid, no aut fgnificat εν est aut noest, sederit a stirmatio aut negatio si sibi quid i addideris, hoc est ver solia. Et sic per excplii patet prima pars. Deinde declarat secunda, & inquit.vna vero hois syllaba nullatenus signiscat:quod probat p exemptu de locu
Emaiori:&inquit NO. n. in hac dictione rex, rex significat, sed im vox est la, no habens vim lignisca di. Cotta,tu dices: quia in copositis ut in hircocemusignificat pars. I sidet in copositis no bus signi licat aliquid ipsa pars seorsum,sed ut diximus non pro se ad intellectu totius, cuius erat pars. Sic it patet cy pars orationis n ec significat ut pars coposita,nec ut syllaba igitur signiscat ut dictio. Oratio igitur est vox significatiua cuius partiu propinquam aliqua est signi ficativa separata per se quidem ut dictio, non autem se
per ut a stimatio vel negatio.
O V cat: moratio omnis fenificatura quidem, non turica
nt instrumentura , sed quem sedam dictum est secundum a Meis M. institutionem. An m.
Syllo rabat Plato in eo libro,qui Cratilus inscribitur,opone esse natura, S no institutione sic.oro est instrumentu virtutis interptatiuae naturaliter nobis in xistetis. Peripsam. n.significamus alae assectiones, ceu m viro. per instrum utum.omne aut instrum tu virtutis naturalis est natura: veluti virtutis vi suae oculi, auditiuae aures: Se id genus.igis oro natura, sed no institutione est. hie erat Platonis syllo simus. Huic ii det Aris.&con Arse se.
sentit maiori . negat in minore. nam virtutis interpretatiuς primit instrumentu & propriu est pulmo, guttur,
dentes,lingua,& id genus: quae naturalia sunt opo v
ro est essectus illius virtutis mediatibus illis instrumetis& ita minor salsa est. Inquit. Est aut oro ois significatiua quide,non tamen ut instrumentu, sed queat modii dictu est)fim institutione,& ita Platonis minor salsa est.
Quantum vero ad verba graeca attinet organon, vult Boetius esse positu pro natura: quia ut diciu est Plato omnium artiu instrum et asin naturam ipsarii artiacosistere ponebat: & ita erit sensus oro significat novi instrumentum,hoc est natura Ad ut dictu est in capitulo de note sis synthecen, hoc est sm inis tutione, liue placitu, siue foedus,sue pactu. Melius aut Aristo-
teles organon ni pro natura posivit, sed pro instrumento: luia per hoc ut Ammonius de Alex. aiunto Arist teles minorem Platonis negare intendit. Sed adhuc solutio Aristotelis non videtur tuta. Platonici. n.quidam Hermippus & Numenius Ohij ciui. na idem videtur de effectu. Oratio. n.effectus cst virtutis naturalis per in strumenta naturalia, de cis essectus virtutis naturalis pinstrumenta naturalia est natura, non institutione. igito ratio ipsa natura erit. Secundo, oro cst instrumentuintellectus,qui est virtus naturalis. nam im illectus oratione significat syllogismo, qui oro est, ratiocinaturi definitione,qus rursus oratio est,desinit. Sed ut supra. omne virtutis naturalis instru men tu est natura. igitur oro natura erit, non aut institutione. Ad liae Ammonius lolutione innuit *quead modii in tripudio m tus ipse a natura est, modificatio illius ut ita dica ab institutione & artificio, ita in oratione voces siue si ni natura sunt, modiscationes vero institutione t& ita
quatenus voces siue soni orones natura sunt,quatenus
tales voces institutione formant. Tunc ad ratione primam maior salsa est. potest enim aliquis esse effectus virtutis naturalis per instrumenta naturalia ut tripudiit&esse institutione. Ad secundia ait Ammonius ut intellectus non est natura: quonia nullius corporis actus
est sed quasi supra natura: de se nihil prohibet virtutis
supra naturam esse essectu institutione. Sed haec responsio stare non pot: quia saltem intellectus cst vim tus naturalis: distinguendo naturale contra arte. Igitur effectus suus debet csse naturalis: ut distinguitur cotra arte. Propterea dicedum v, artificialiu principiti im- m mediatu est voluntas. Haec enim est immediata causa institutionum,& propterea qii concurram intellectus& naturalia instrumenta virtutis interpretati uar, quia tamen ola subiacent volutati,ideo institutione sunt de non natura.&hoc nesciuit explicare Ammonius licet sorte hoe voluerit balbutiri. Alexander aphrodisius enititur probare orationem esse institutione: quia cuius quaelibet pars est institutione, totum institutioneestata orationis partes ut nome & verbu institutione
17쪽
Dis . . sunt: igit tota oratio. Haeeratio pace sua petere videtur, quia Plato de Socra.in lib. Cratili .volucreetia nomina & verba naturaliter significare. Am plius similis quaestio est de note & verbo:qn ipsa sint essectus virtutis naturalis pinstrumeta naturalia. Ideo melius a signo ide probari pote quar apud diuerses sunt diuersa
institutione esse videns. id. n. quod naturale est semper est v niforme, sed orones apud diuersas linguas diuer-lae spectantur,qq ide significent, igitur no natura, sed ---- i iisti tu tione sunt :& haec est sua melior ratio. Sed circa ha c recentiores ambigunt, utru nome, quod signiscat aliquid, si imponatur de nouo ad significandum aliud, remaneat idem nome, verbi causa, istud nomen homo signiscat Socratem & Platonem, vim si ponatur ad significandum idem quod equus remaneat idenomen. Secunda dubitatimvirum oratio, quae de nouo imponitur ad lignis cadu aliud et primo significabat, ut haec Oratio, homo est animali dato ir, signiscet deum esse, teneat vicem orationis vel dictionis. Ad prima rudent nonnulli recentiorum G, nomen impositum de nouo aliter ad significandum usignificabat
non est idem nomen,hoc probat excpior quia sicut ex variatione formae artificialis resilitat alia atq; alia res artificialis, ita ex var atione significationu resultabut finitia alia atq; alia nomina. Sed haec positio stare no pol.
prirncti quia ad variationem eius quod de foris & per accidens accedit nihil debet variari: scit nomen & verbum significant ex volii tale ta ii, significatio deforis accidit nomini & verbo, igitur nomen per illius variationem non variabitur. Amplius si ad variatione si
gnificationu varientur nomina, ad conuenientia mateade. Igitur homo& Anthropus erunt unum nomen:x lini. πω quod nemo dixit. Ideo dicendu, tin nullatenus variar' ' tur nomen ilicet varietur signiscatio O illa sit accides ipsi nomini. Pot tamen dici variatum extrinsece, que admodum coluna fit dextra vel sinistra ipso animali variato.nee valet: significatio formalis variatur, igit nomen, quia illa est sibi extrinseca, sicut colunae dextrestas. Ad ratione dico ιν variata forma artificialis intrinsece variatur res artificialis:modo non sic est in nominibus. Ad secundam rii dent ijdem in oratio de nouo imposita ,significandum nouu coplexu, vim habet dictionis. Hoc absolute dictum est falsum, quia voloca, homo significet mihi equit bos animal, desacio hae propositione: homo est bos patet ιν quaelibet dictio& pars ligniscat ut dictio,igii tota non significat ut dictio. Amplius haec oratio de nouo sic significans est oratio: igitur partes eius signi scri ut dictiones perdis-
finitionem datam. Propterea dico ui oratio pol imponi ad significandum aliquod coplexum de nouo dupliciter. Vno modo pone soch partes signiscent, ex quarum significatione resultet significatio totius, &hoe modo signiscat ut oratio, ut argumenta cogunt.
alio modo ponendo in oratio significet, primo illud - coplexum de nouo nihil de partibus asseredo, hoc est non p hoc ut significatio eius resultet ex significatione noua partisi. Et hoc modo bene dicunt v, significat ut dictio, quoniam sua significatio non resultat ex signiscatione parti uiniquo in casu non erit oratio, licet partes sint notam ec prositio licet significet coplexu,sed dictio eritam.de hac re supra disputatum est.
E. - - Enuntiatira uero non omnis, sed illa, in qua veram dul' ' fisum est, non art in omnibus est rutim deprecativa oratio quidem est ed neq; vera nepsui c. cetera quidἴ igitur resispiantur, nam ad Oratorii,aut poesta illarum magis comeratio attinet enuntiativa vero praesentis cotemplationis est. Diuiso ensitiationis,ut Boetius est auctor, hac ra- . tione fit sumpta oratione pro genere, oronum alia imperfecta, ut Plato in lycio: Alia vero psecta. persectae vero lsi liceat bimebrem sacere. Alia enutiativa, aliano ensitiativa.quaq; divisio, ideo p inersi membrum negativum das,qih shbdiuidentibus mcbris genus coenomenon habet. no enuntiatiue vero alia est deprecativa, ut adsit letitiae bacchus dator. Alia impcrat tua: ut accipe, daq; fide. Alia interrogatiua,ut quo temeri pedestin quo via ducit in urbem lAlia vocativa, ut o qui rex holum ii deso; aeternis regis imperiis. Enuntiatiua ' ζ tavero est ut dies est dies no est. No enuntiativa tu vero si species expositor reducit ad tres. qm illae quinque ordinatae sunt ut unus ex intellectu alterius dirigas: quod quidem in tribus si modis. Primo ad attedendu mente, S: ad hoc oratio destruit vocativa. Secundo ad respondendum voce,de ad hoc facit interrogativa. Tertio ad exequedum opere, quod etia trisaria t.aut pexpressionem desiderii,& ad hoc facit optativa, vel respectu superioris.& ad Loe iacit dei casua: aut respectu
inferioris,&ad hoc facit imperativa. Siquis aut vellet posset reducere etia has ad bimebre, quae res cia non multum coierat,sit hoc satis. Aristo. itaq; mirabile breuitate utens: ut Ammo.inquit. tria facit sere insimul. orationem diuidit, enunciativa definit: intentione ad
spem astringit.Diuides oronem ait. enuntiativa vero non cis. Et sic innuit orationualia esse enuntiativa, alia
non enuntiativa. Deinde innuens definitione inquit. sed illa in qua verum vel salsum est. est igis enuntiatio oratio in qua vel verum vel falsum est. Vt vero clarior esset haec desinitio labscribit disteretia, qua disteri a caeteris. Quae in definitione posita est, & inquit. no aut in cibus est veru,videlica vel salsum. veluti depraecatiua oratio & cxterae id genus oro quide est, sed neq; vera, neq; falsa.Deinde abi jcies a consideratione piati orationes n6 enusativas astringit intentione in sp m. Nahucusq; de partibus interpretationis: & de coi ipsa oratione locutus est. Et inquit. caeterae quide igitur resi quantur. na ad oratorias ille rhetorica, aut potam sue poeticam magis illarum consideratio attinet. Enuntiativa vero patis cotemplation is est, quae sipEs est oronis potior:huius vero species sunt astirmatio & negatio.
Hic igitur sunt quς Aristoteles breuibus coplexus est
Quantum vero ad verba graeca attinet verum vel sal ν - μliam in enuntiatione sunt,in intellectu, atq; rebus.In re 'bus quidem ut in causa, qti ab eo quod res est vel non or . est enuntiatio sit aut vera aut salsa. In intellectu vero, quia intellectus subiectit olum verorum, & ita in intellectu sunt uti in subiecto.In enutiatione vero ipsa sunt ut in signo,ceu sanitas in urina. Sed supradictis emergut dubitatione Prima,videt v, Aristo. male definierit enutiatione per veru vel salsum: qm versi vel salsum aut sunt driae, aut propria. siquide propria no erit bona des nitio.s dAx,tue cost tulit spes:& itas suas spes des nisset. Secuda cur solii de enuntiatione est cos deratio. Logica .n .est scia cois,igit de cibus. Tertia de propositione tractas in lib. prioru & in lib. posterio m. Igitia si hic de enuntiatione cu idem sint. Ad prima rndet Ammonius, vi enutiatione signa ter des nil p versi vel
salsum: qu alunt fines eius:& definitio dat s sine multotiens.
18쪽
totiens.Vel dici p&,q, sunt ut propria , quae ponuntur loco dimeretiae,quae nobis latet, etia si sint disterentia & constituunt spes. genus definiri per spes fieri potest,
ut dicit Alexan. quando vel differentiae latent: aut g nus non si penitus uni vocum. Ad secundam ria det Theophrastus philosophus Q, omnis oratio aut instituta ordinataq; est ad auscultatione auditioneq;: aut res ipsas. si ad auscultationes atq; auditiones, sic pertinet ad rhetorem atq; poeta, ut Plato ondit in phedro. de Socrates pillebo. Si vero ad res, sic enutiatio instituta est ad librum posterioru de ad sciam: & ita erit pro pria huic considerationi. Ad tertia dici psit, q, enun tiatio dissert a propos sone Pqm propolitio ordinatur ad syllogismis,& quatenus ordinas ad stilogismu dicitur propositio, quae s ordinat ad demonstrationem,
positio dicis,s adsvllogismudialecticu, a positio dialectica. si ad syllogismu sophisticu propolitio siophistica. sed si ad syllogismum simpla vocas propositio alta
solute. Enuntiatio vero dicis quatenus subordinas intellectui s voces exprimetis de rebus veru salsumve. Et ita differunt quia enutiatio est extra mente im in Voce aut scripto:ypositio extra di intra mente. Enutiatio
etia dici pol propositio, &coclusio,&problcma: pr hiema in dialectico syllo sino coclusio in dem Ostratione ite q: dici psit quaestio:& id genus: propositio nonis praemissa. Haec is latius explicabuntur in libro priorum & posterioria Quae rut rursus sorticolae , an eiusmodi propositiones,lona coruscat, lego & id genus sunt enutiationes. Se do an disterat dicere, ego lego,
ego Augustinus scribo,&dicere lego scribo. Ad prismam radent nonnulli sorti cole villiusnodi propositiones nec sunt orationes, nec enutiationes: bene insunt coplexa quaeda in virtute. Mouentur autem a
sumento ut illam una pars utpote subiectu est in mente,videlicet, ego. Alia vero in voce, utpote praedicatu .Lnutiatio aut &σs oro est penitus in voce vel scripto de ita eiusmodi esse non possunt orones ves en sationes. Sed illi delirat penitus. Na eiusmodi sunt in voce aut scriptora: in eis est verum ves salsum: igitur enuntiationes. Haecin .suit Aristotelis des nitio. Nee contra eos aliter arguo: sunt. n. haec desederisibilia. Αnimaduerte igis ' eiusmodi sunt enuntiationes,'m Ue
ha sunt subiectu & praedicatu & copula,in ista dictione
lego, aut ambulas: est subiectum vi primae vel secundae Psione verbi,quae sua natura illa importat. Est praedicatum,quia resolui pol in participiit, est de copula propter ide. igii absolute est enutiatio.' Ad ratione dico, .subiectum no est in mete ita ut non sit in voce:est. n. in mete fortasse explicit 'in voce vero implicite uti de pridicatum. Ad secunda rndent non ulli, Π, illiusmodi propositiones disic rut: qm csi addutur subiecta illis, quae sunt pronomina de primae & secudae planae,denotatur affectio aliqua sue praecisio quaeda, verbi causacti dicis ego Augustinus scribo,denotatur in aut solus scribo aut nullus ita bene scribit. Et tuc iuxta hac regula deductit captiuculas. Prima, ego Augustinus scribo. igii nullus alius scribit aut nullus alius ita bene seri
bit.Tenet captiucula per regula. Secunda non valet. ego Augustinus curro igii ego sum. Est. n. antecedens verum ubi ego solus currere: cosequens vero salsium:
quia denotaret me solii egeaertia haec est absolute salsa. ego sum, tu es: quia tunc nullus alius esset. ideo di xit deus. ego sum qui sumtqm alia a deo vel non sunt, vel non ita bene. Bene tame concedent lias sum, es, Sc
id genus. Sed illi propter captiunculas sepe tradunξ
in pueriles sabulas. Haec. n. illi digna satis Iunt. Nadii dico ego sum vel tu es: aut in his volunt esse intelligenda subiecta,aut non. si no: igitur erit aliqua enuntiatio psectam nocu subiecto. Si vero volunt esse subis et a intelligenda.sed intellectus pol explicare voce omne quod cocipit:&non aliter pol, qdicedo ego sum: vel tu es. igitur eae riuiualet sum : & ego sum: es de tues. Secunia, tuncti esset nugatoria tin deus csti tinego scribo:& id genus, Propterea videi mihi illius, di orones non differre quatum ad re: sed solu quo ad
vium rhetoricum atq; ornatum . quo. n.ad veritatem
idem est dicere tu es,& es, ego scribo: de scribo. Addunt tamen rhetores pronomina ipsa primae & secundae per nae non una emphaticos: veluti illud Mar nis: Me ne incaepto desistere victa sub illo pronomine me,intellexit reginam deorum,de sorore, & Iouis coniugem. Similiter Cicero. Ego omni oscio ac potius pietate erga te caeteris latisfacio. sub illo pronote ego: se illum talem qui cum lentulo familiarissime vixit ,&qui tot beneficia ab eo acceperat intellexit. Addunt igitur rhetores eiu simodi ad amplitudine .licet quoad propositionum veritatem, quam logicus conlidera nulla sit differentia. Et hoc modo intelligendum est illud Prisciani grammatici .Haec satis. autem una prima oratio enuntiatius, ef rmatis, dea --
inceps negatio: ectere vero omnes coniunctione sint MM. Necesse es autem omnem orationem enuntiatiuum esse ex ra .
verbo, aut casu uerbi: quando Cr hominis ratio nisi ipsum est,aut fuit,avt erit,aut tale aliquid a itur neque et ora tio inuntiatiua Qvaobrem unu quoddam sit π non multa anima resibile, bipest. Neque enim quia propinque dia o l. Fiat.
cuntur: uni erit. Erit alterius hoc tractare negocib
enuntiatione nunc dilii dat Aristotcles:& volui u, Aristotcles breuibus duas diuisiones enuntiationis expliacet:quarum v na est en ut rationu queda cst una limpli qusdavna coniunctione. Qua expositor eo approbat ui etia intibus aliquid est unu simplex, ut indiuisibile, aut cotinuit,alteria colligatione, au i copositione, aut Ordine. Secuda vero ut expositor ait subdiuisio est enutiationis unius in assirmation de negationem. Vnde receliores volui diuisiones esse huiusmodie nuntiationu quada est cathegorica, quaeda hypothetica Cathegoricatu alia est affirmativa, alia negativa. Mouet Boetius dubitatione virm id quod ait prima ad affirmatione reseras, ut sit posterior negatio. An id quod ait prima ad simplice retulerit orationem tris e-cud alit quae ex oponibus iungis. Hac Boetii quaestio 'resoluti in tres. Prima vim diuisio enutiationis p una&eoniunctione una sit prior diuisione P affirmati
nem de negatione. Secuda uti v assirmatio sit prior negatione. Tertia vini simplex sit prior coluncta .Rndet A. G- expostor,e quo accepta ut recetiores: l, prima diuitio vomen utiationis est per cathcgorica sue uni simplice de hypotheticam siue coniunctione una. Huius ratio ab ex-
positore colligis, quia prima entis diuisio est per unum de multa. Igii prima enuntiationis diuisio esse dc bct similiter. Aha vero diuisio est potius si ibdiuisio enuntiationis simplicis. Sed pace horti dixerim: hoc stare nopol,qm etia hypothetica siue colunctione una est assemativa vel negativa. Igit no diuisio secunda siue subdiuisio alterius me bri est illa, quae lit per assirmatione Mubuet Periher. B a &ne-
19쪽
& negitionem. Secundo errant recentiores qsi volunt
lia ne diuisionem esse per cathegorica & hypothetica:
issi tunc ibia conditionalis esset colunctione una. Amano. n. Ne Bout volunt hypotheticam no essenili duobus modis: aut conditionale, aut dili unetam quaret, species conditionalis est ut dicemus. Vsi de graece hypothesis conditio est. Igit hypothetica conditionalis est iiii . Ideo dicendii ad prima thaee duae diuisiones enuntiationis aequales couertibiles cu ipsa sunt. Vt. n. ens diuiditur per unu & multa:& peractu & potetia de
id genus. iam oe ens aut est unum, aut multa. Simili Oetens aut actuari potetia.Sico .s enuciatio aut Una fi plex aut coniuncta Et ois etiam aut afirmativa aut ne
satiuarit ita aequales iunt diuisiones eiusmodi:& non una libbdiuisio alterius. Dico lectando ephaec diuisio svnam &coniunctione una noeit uisio per catheg ricam S hypothetica. No. n. vi Boet.& Amnio. Mute cathegoricum opponit hypothetico:sed colunctione ni. I bii aut coniunctio non uno mo: sed interdu copulatione, interdit i pe,interdum loco,& id genus. Hae. n. simi coniunctione vitae, qu ibi exoritur,dies est: quia coniunguntur coninctione ipis . He limila, ubi tu dia sputas,SOcra. iacet,& aliae eiusmodi. Quae tu non sunt hypotheticae. Recte igitur Aristo verbo colori utens, dicit caetem verooes csiiunctione sunt una: Z non di- φν--. xit caleras ocs esse hipotheticas. Ad sedam respondctas rinatio solum ex parte vocis eli prior o Mitis negatione quia est simplicior. Nam neSatiua cnutia- μ' tio 'asarmativae addit particulam negativa. Expositor aut adiecit duas alias rones, sin a Trinatio est prior ex
parte intellectus, qm a sit alitia significat composi--. tionem intellectus, rugatiua significat diuisione. moeompositio est prior diuisib ne, cu non sit diuisio nili
compositorsi. Scito in parte res: qm amrmatio signifi. . cat esse, negatio non esse. modo e illa&vla habitus na- GH Mis iati tura D prior est priuatione. Sed haec additio no placet.
Prima quidem non: qm ὶ pari diuisio esset priori ompolitione: alii non eli compositio nisi diuisorum. Amplius ut dicit Ammo. as firmatio de negatio quoad c5 politione de unitatem non disserunt 2pn v tr. q; est co posita ex verbo de note. Licet illa dicat ut diuisita terra. Secunda vero minime:qm priuatio nat are praecedit
habitu, vidi in Praedicamenta s. Prius. n.ca talus CScus
et hil videns,& ita satis est rei pontio Amino. ι Boetius
A. to etiam approbat. Ad tertiam rfidet noctius in enucia uo simplinc est natura ivlix . At coniuncta non eli una
--. nisi politione N quasi ab extrinseco. Sed quod est naturale prius est eo ql positione est tale. iure sim ce
priore oportet esse coniuncta quail insionem Ammo.' i cmit. Scd haec riis io vῆ cotradicere Aristo. quia si enutiationis limplicis unitas est a natura,etia ipla erit a natura. eadem. n. ratio est entis,& unius propositionis&vnius: ut dr in elenchis. Sed Aristo.ait contra Platone et . . nullam ψω messe, natura. Igitur vξ haec expolitio contra Aristot. Propterea dico, P via inuentiva, quae . . compolitione agitur,simplex enunciatio prior est, via
vero ana litica hoc est resbhitoria coposita est pilor simplici. ,ed qui Aristo. in isto lib. eli inuenti ri iure lim
plicem praeponit. Inqlut igitur, est aut una prima oratio enuntiatiua a uirmatio. de Hidens ad particula, prinis subscribit , deinceps negatio:Mipla negatio voce posterior est. Ad particulam illam una.rstans ait: aliae vero coniunctione su ni una. ut hypothetica &id ge-Da. -- nus. Sed adhuc est dubitatio Alex. videlicet,virum d uisio enuntiationis per assirmationem se negationem sit generis in species. Secuda est dubitatio Ammonii virum haec siue enunciatio siue propositio sol existente super terram dies est, sit simplex, aut coniunctione una. l espondet Alexaderu, diuisio enunciationis per ammationem de negationem non esset generis in species :qlii in genere non est ordo, in enunciatione est ordo. I espondet Am monius,& BOctius, Ze expositor l, bene una potest esse altera prior coparatione facta inter se ut in numeris patet. Sed .co paratione ad teritu: utpote ad coe genus nullus est Ordo: qin aequaliter
sunt orones veri vel falsi participes, quae est definitio
enuntiationis.& lige responsio potest stare. ias in Boetius & Ammonius inter affirmationem & negationem nullum alium voliat ordinem, nisi prolationis di vocum. Expolitor alios a fieri, quos deiecimus. Ad
secundam dici pol quod illa est conluctione una: qm
ablativus absolutus resoluitur per colunctionem altu, in dicunt gramaliel .Hxe de diuisionibus collieunt. Deinde ut Ammo.& Boetius introducut. Aristo. v lens disputare de affirmatione & negatione: quae sunt species enuntiationis. praemittit quoddam utile ad sermonem de illis, videlicet, U Ois enunciatio constat ex verbo, videli et praesentis tris: aut casu verbi: qae est praeteriti aut suturi. Tacuit vcrbum infinitum, ut ait Ammo.Tu quia principaliter de amrmatione itaquetur:tum vel maxime,quia coordinatur cum negativo. habet. n. iam eo sere eadem vim.Sed dubitat Ammo. cur praeteriit nomen. put. n. imo constat enuciatio ex nomine & recto, ut sol oritur:de casu eius,ut me ted et
scribere. Respondet primo hoc esse praetermissum: uapotest esse enuntiatio, S: non ex note vel casu nois: viscire tuum nihil est i ubi verbum est subicctum. Nulla in enunciatio esse pol sine verbo, aut verbi caesu. Finc responsio non valet: qm verba illa in enuntiatione nomina stini. Propterea Pori p. plailosopli', quE Boeticiis Iequis, voluit praetermisit se ipsum nomen: quia verbii est plineipalior pars, cum sit pars sormalis, quasi to-
titit enuntiationis pictitia. Signum aut afieri ut i ta es praedicato, ν in verbum nomen nanciscitur
dicitur. n.cathegorica, hoc est praedicativa. Haec es una expolitio, quae stare pol. Mihi in videtur φ Arist. respondeat quaestioni tacitae, dixit. n. esse enuntiationii alteram simplice,alteram coniunctione unam. Isi quis obiiciet. ois enunciatio costat, ex verbo, verbu aut importat compositionem,u sine extremis non est intelli gere. Igitur Ois enuntiatio ii coposta Cui tadet besse nutiatio Ah coposita ex note & voebo.Sed de simplex quia non ex pluribus enuntiationibus constat.Veluti haec. si ta exoritur,dies est quae pluribus constat oronibus. Et tune continucilitera sic: licet enuntiationusit qdam simple necesse est in ocm Gone enuciatiua esse ex verbo, aut casu verbi. igitur dξ simplex simplicitate opposita compositioni ex pluribus enuciati nibus. Et haec est exporectior. Primo,qa illa particula aduersaliua aut porri non loret sic obiter,nisi ad obiectiones tacitas tollendas. Sego,quia interpolitio sui iasset nimis casualis Se no pertinems. Tacuit aut nomen:qει vectu intelligi non potest absq; extremis. ω autola enuciatim Oio ex verbo costare debeat, ybat y loeu, maiori sic. qa siqua opoeeten siciatiua line verbo
maxime esset desinitio. Jo inqt,qn & hois ro, nisi ii min, aut sui, auderit:aut tale aliqd adiiciat, neq uail o oenuciauua stagit cis erumciativa oro ex verbo costare debet.
20쪽
re debet. Sed qm de delinitione locutus est,& quaestio
de unitate eius est alterius negocij, ideo se excusat, in terponit tamen colatatione cuiusda fallae rtilionis. Dicebant enim quidda,l delinitio eli una. quia partes propinquius iacent. Inquit. quamobre unum sit & nomulta animai,gressibile,bipes. Interponit solutionem falsam:&inquit, neq; enim quia propinque dicuntur: una erit.Tuc redit ad excusationem,quasi diccs, quare unu sit desinitio erit alterius hoc tractar negocii. Aiaduersione dignu , ut declarat Boetius & Ammonius ad unitatem des nitionis esse necessaria partita propinquitatem,quia ubi partes longo inici uallo cocisae proserrent, definitio no esset una. Ne igit credat hanc esse causam vera,remouit illa & transmiserit nos ad scptimu &octauum meta. Lilicet de unitate desinitionis Arist. trasmiserit nos ad metaphysica, Dubitant expositores
graeci quae est caula unitatis desinitionis Rudet Theophrastus in libro de astirmatione di negatione, p desinitio est una ratione subiecti: quod desinit. Secundo
propter partium proximam constitutione na. Obiiciunt contra Theophrastu, quia tunc definitio no esset una per se,qua esset una ratione subiecti, & ita ratione extrinseca. Secudo, quia tuc oia accidentia e sent, unuessentialiter, qui aiuntiit uno Ilibi ceto, vel f illuca,quae essent in uno subiecto. Ammonius affert duas causas.
Prima est partita vicinita Secunda vero cli, quia in re est aliquid loco materiar, aliquid loco formae. & cuinter haec nihil mediet, rati Q nabiliter faciunt dc finitioncm unam: Sed ambo pollunt bene dicae, quia
ut Averrois ait in .incta. m. q2.dclinitio Uno modo potestium ivtinii ruinclitum, quo intellectus inducitur ad intelligendas essentias rerum, & cu lostrumentum sumat unitatem a tine. linis aut cst desinities sentia,iure ab vilitate definiti desinitio crit una. I tsic recte Theophrasius est. Altero vero sumi pol il ut in ipsa rei essentia, quae cum rcsulta ex vltima diisc-rentia siue ultima ibrina, quae est vitimus actu , sic bene Ammonius est. Sed luc res non est hic trabanda, ut bene Arist. Dubitat etia Themii ius primo poste. quia videtur ui definitio I tenuntiatio quia est speciesipponis immediatae, ut ait Aristocibi lite autem vult non esse untiationem. Hanc quaellionem multi soluere enituntur, quo in pruno poste. cCnsutamus. nucvero Philoponi expositione asterimus, in de finitio potest cos derari ut praemissa,& sic est propositio & enuntiatio, ut Arist. vultibi.Alio modo ut terminus, &lic loquitur Arist.hic:quia ut sic non in enuntiativa oratio, sed terminus ut dicit. Est aut una oratio enuntiatius, cui ea que unum significat aut ea que colanctione est una. Pluris uraro es quae plura Crnon una nificat. Aut ex quae ne continctio iesunt. Expositores sere oes volunt Arist. diuisionem p positam nunc exponere, quod ut mihi videtur stare non potest Addit. n. nonulla nicbra quae non piliuisit. Ideo Arist. diuisione enutiationis rursus nuc alio modo ordit,quae hac forma reducit. Enutiaticino, alia est una. Alia plures,vna bifaria dicit, haec quide simpliciter illa vero sm quid ut dicemus, Plures rutilis bifaria: eae quide plures, ua plura di no vnu significat, ille plures, a sine colunctione multae sunt. Huius secuta d, uisonis prima pars primae parii primae diuisionis aduersat. Secunda vero pars eiusde, si undae illiusmodi.
Ambigui quae diuisio sit haec ibi det & line lapide
o est diuisio aequivoci in signis eata. ut si h5 diuidere
in verum,S marmoreu. na sola emitiatio una est enuntiatio, plures vero stant una Platione, & metaphoricae. Secundo dubitant quid Aris . velit p enuntiationum re
plures sim quid. Ad hae Boe.& Ammo. cocorditerrifident:& volst ιν unitas & multitudo reserans ad enutiationis signantiam. Simplicitas vero& compo ad voces. Ex his fiunt sex colligationes: quarum duae sunt impol sibiles, quatuor possibiles: ut figura declarat. unciationum comtigationes siex: qiMtuor possibilo,
O duae imposibiles. Et ita una simplex est, q est una sim pyr, ut ho est r&nale. est. n. una quo ad signantiam. Simplex vero quo advCccs una vero coposta est una sim qd, ut si sol utitur: dies est. Socr. disputat:& Plato legit:& id genus. H .n.dr vna sin qd, quia coiuctione una. Plures etia bifaria sunt Plures copositae contra primu me bru, ut q inconi uictae sunt tales, ut Socr.lesit, Plato disputat, Arist.mouef. sunt. n.plures& copos item voces. Plures vero simplices, ut canis latrat. est qui de plures signatu, vocibus vero simplex. Simili moliue aiax pugnauit cu hectore. Multi. n. luere alaces. Hsc quo opponit ad scdm membri. Sed huic obiicit expositor. Primo,quia p disiunctione, qua interponit ur distinguere inter oratione, q significat unu,& q est una coniunctione. Secudo,quia si apra dixit, is est unii quodda: e no multa. aiat pressibule bipes: a vero est colunctione unum O in unu , & nomulta, sed est unu ex multis. Sed islsrones si uolae sunt Prima qdem, qa non dis iugit inter una, & coiunctione una: sed inter una simplice, i si bintellexit in primo m bro,& una coniuctione. Ad scdam dico u, penes aliud accipis unitas en tiationis,&definitionis hie & ibi. Qin hic sumit unitas a signiscatu: multitudo etia. Ibi aliter ut dirim us. Tertio dubitant:ois homo vel equus currit,est una simplex, aut una coposita. Simila Plato athenitas sapies achademic' est in lycio: est una simplex,uel una coposita. Sili Ois homo si est bos mugit, di Soc. dc Plato disputant sunt ne unae simplices ' an unae copos iu te Qui cud velint Boetius, Porphyrius, Ammonius:& alii dico p ilibet harum est una simplex. Na verbum est unu a quo sumit unitas enutiandi. Prima Oem una desubiecto disiuncito,secuda una desubiccto coposito.