장음표시 사용
21쪽
de subiecto copulato, de ita quaelibet est una smplis.
Quantum vero ad verba attinet adiecit & no vnia quasi dicat propolitio siue enuntiatio est una simplex, ct plures .plures quae signiscant plura, & non unum. ut Ammonius inquit, sunt enutiationes plures de aliquo uuiuersali,ut aiat gressibile bipes cst homo. Potest enim resolui haec in plures,led quia continent subaiali, iunt una. Propterea ait.& no vnu Pp tales enuntiationes. Aut dici potvi Porphyrius pilosophus aithoe esse dictu ad disserentia enuntiationu, quae sum ut definitione prosubiecto,aut pro praedicato. Na videntur multa significare:sed in re vera unum significant. Nomen quidem igitur aut uerbum limo u solum. cum non conti gat ut is, qui uoce aliquid signiscet, sic dicat, ut
enuntiet De interrogante aliquo siue non, sed ipse profert. Videtur φ Aristo. inserat ut per particulam illativa designat. Videtur vero xl, dubitatione excludat, ut per seriem verborii haberi psit. Est. n. dubitatio talis , quia dictum est cnuntiationem esse una ab unitate significatus Ad me aut verbia virus ignificat. Igitur enuntiatio una erit nomen unum,aut verbum unum. Solauit & vυlt talis, qui profert nomen aut verbum unum, unum dicit S is etiam qui proseri enuntiati Oncm una, vitii dicit: sed non eodem modo. Na dicens nome vel vabu, dicit unu prolatiue,&non enutiatiue, at is qui enuntiatione una dicit, unu dicit enuntiatiue . quatenus enuntiat unu de uno,aut remouet unu ab uno . Ethoe inquit nome quide igitur aut v crbu dictio sit sol una: cu non contingat ut is qui voce aliquid iis nisi catsie dicat ut enuntiet,sed contingat ut sic dicat ut proserat inr adiecit siue interrogante aliquo,siue non intem rogante aliquo, qm qui aliquid nonii ne aut verbo significat potest dicere ut enuntiet aliquo interrogante,ut squis petat quis hodie venenum bibit, & respolideatur Socrates. Patet i is qui dixit Socrates: enuntiauit:& hoc quia picessit interrogatio. ubi autem nulla prsfuisset interrogatio, dicens Socrates tm,no cnuntiauit,sita protulit dii taxat. Igitur enuntiatio dii rea verbo siue note qm enuntiatio semp significat unum de Uno enuntiatiue, siue praecedat, liue non praecedat interrogatio. At nomen vcl verbu pol enutiare unu de uno solii praecedente interrogatione. Proptero ait c si non contingit ut is qui voce aliquid signi cat, ite di cat ut enuntiet,siue interrogate aliquo,sue nullo, hoc est ut enuntiet in on ni casu. nam no nisi ubi praece .sissct interrogatio,sed i ple ita dicit ut in omni casu yroserat vitia. Et sic qissert c nuntiatio a verbo & nomine. Harum uiro De Oidem est implex enuriatio iret ut quae
aliquid de aliquo,aut aliquid ab aliquo enuntiat, illa vero ex his copρμα utluti ea oratio Praeda quae ne coponi ruri Ammonius vult ut Aristoteles subdiuidat eas enuntiationes, quas dicimus aut interrogante aliquo, aut quas volumus dicere per nos ipsos. Sed hoc est repetere idem pluries:quod non conuenit Aristotcli. Melius igitur diuisionis praedictae membra exponit per exempla. Et inquit,harum vero haec quide est simplex muniat ratio, velut per exempla ea, quae aliquid de aliquo, aut aliquid ab aliquo subaudi enuntiat. Hoc est ut affirmatio: Socrates est academicus,aut negatio, ut Socrates non est timidus. Illa vero cit quae ex his componitur, quod trifariam sit,ut Ammonius ait, videlico, aut ex ambabusasti attonibus, aut ambabus negationibus, vel ex altera affirmatione, altera negatione.Cuius exE
plum subdit,&inquit. v. uti ea oratio qi'aedam, quae
sane coponitur,supple ex duabus allirmationibus, ut Aiax pi ignauit,&Vlyxes furit. Ex duabus negationi bus, ut Plato non est crudelix: S Socratos non est auis rus. Aut ex una assrmatione,& altera negatione, ut Plato est i n lycio,& Socrates non in acadeiniat Et ita per
exempla patet diuisio, & membra diuisionis. rst autem simplex enuntiatio uox, quae significat aliquid esse de aliquo aut non esse, modo quo tempora distinguatur.
Alexander aphrodisius exponit Aristotelem nune omis. definire simplicem enuntiationem, qua ait desinisse species. Argumento, lenuntiatio no genus est illarii, sed veluti aequivocum quodda. Haec Aspasius ratione hac confirmat: quia eo modo hic Aristotcles enun tiationem definit quo primo priorum descripsit pro- postionem sed illic sic propositionem descripsit, propositio est oratio assirmativa vel negativa alicuius de aliquo, aut alicuius ab aliquo igitur & similiter enuntiationem describere debet. Obiicit autem Ammonius ut i imit expositor quia statim Aristoteles des-niens affirmationem & negationem ponit enuntiatio nem & non ut disterentia mugitur ut genus. Et ita nona qui vocum,sed genus erit illarum, & pre consequens
non definiendu per species. Porphyrius philosophus
cum Alexandro volens Aristotelem destri re enuntiationem simplicem, ait non pcr species desinisse, sed per virtutcs affirmationis de negationis. cse enim & non esse non sunt species enuntiationis, sed virtutes assimmationis di negationis. Sed obijcit expositor, quoniasicut indesinitione generis non debent poni species, ita neq; ea quae sunt propria specierum: modo significare e ise, proprium est affirmationi,significate no esse negationi. Igitur non debent poni in des nitione generis. Boetius autem quasi haec miscens vult Aristotelem simul diuidete enuntiationem simplicem , & definire, ut intelligenti patet:& longis verbis exponit. Sed hoc expositor refellit quia si enuntiatio simul desiniretur & diuideretur, cum non videatur deliniri ni si aut per species, ut per virtutes specieru m, necessario cum diccre oportebit velut Alexander,ves ut Porphyrius . ni Ammonio vero expositor sentit, &nos quoq; leniimus, videlicet, ut Aristoteles enuntiatione simpii rem in duas distaretias diuidit ut inde des nitiones specierum naciscatur. Et inquit' est autem simplexensiliario, supple omnis, aut quae significat aliquid es sede aliquo quod ad asstinationem attinet, aut quae significat aliquid non esse de aliquo,quod ad negati nem:&nc intelligatur Ibium depraesenti tempore, subscribit modo quo tempora distinguuntur, quasi dicat: etiam inalis verbi temporibus. Haec vero diuisio ut expositor sentit non est enuntiationis in specics, sed indillarentias specificas, non enim ait quod enuntiatio est ais alio vel negatio , sed vox significatiui eius quod est essse,quae in ditarentia assirmationis specifica, vel eius quod est non esse, quo tangitur dist rentia si citi a negationis. Propter haec ex his distis rentiis lubscribet χpecierum descriptiones. Haec est optima expositio. Verum illa Alexandri non est d risibilis. Propterea primo debes scire Alexandrum voluiste enuntiationem, non esse simpliciter aequia vocum, sed analogum , quasi analogia genus dicitur analogum speciebus Septimo physicae auscultation in Haec enim analogia persecti ad imperscctum ratio nige-
22쪽
ni generis non repugnat. Ulterius animaduertenduenuntiationem positi bifariam definiri. a prioris, de se in praecedentibns desinit Aristoteles nullas in eius d finitione addendo sipecies: aut θ poiteriori. Et hoc dupliciter. vel per ea quae intellectili copetunt: & ita per species acceptas a vero & salso,superius descripsit,aut per ea quae rebus conueniunt,& ita deseribit lite: ii dicit enutiatio simplex vox est quae significat aliquid de aliquo esse et non esse. Vox enim loco generis accipitur.Significans esse vel non esse loco differentiae a posteriori accepta. Et haec est mens Alexandri: quae mul .
tum consonat litterae. Tunc ad argumentum contra Alexandrum patet solutio. Non enim negat enuntiationem esse genus sed ait esse analogum etiam. Per haec patet responsio ad illud contra Porphyriu.
Possunt enim poni in definitione generis propria speciem: no quide in definitione propter quid, sed in de- D sis. t... finitione quia:& a posteriori. Similiter ad illud eon
tra Boetiu,simul. n. definit ut notat illud genus vox,
α diuidit ut notat differentia accepta a virtutibus,hoc est proprijs sipeoerum. Credunt sorticolae Arithotelam per smplice intelligere cathegoricam, & per compositam hypotheticam. Propterea quaerunt virum Oisenusatio Lit cathegorica, aut hypothetica l Circa haeuaestionem quida volui enuntiationem hypothetica, Ibj- esse eam, quae ex pluribus cathegoricis constans con-ε iunctione una est: de q uonia plures cathegorica , posis lint coniungi pluribus modis, squaeda enim pernota cauis, ut quia Socrates bibit venenii, fuit sortis: Aliae per notam temporis,ut quando veneris in bellum, datio tibi praemium. Aliae per notam loci: ut ubi Socrates moritur,sepsitur. Et possunt etiam coniungi plures cathegoricae innumeris sere modis Ideo hvpotheticqsecundum istos sunt serae innumerae. Quare o s enuntiatio, quae ex pluribus constat emitiationibus est hypothetica. Et sic inductio, exemplum, & enthina ema: atq; syllogismus: δe caetera id genus cum sint enuntiationes colunctae per notgillationis, omnes sunt hypo---μ. theticae. Alij ponunt hypotheticarum, sex species siue modos.ut condi cicinalem , copulativi, disiunctiu1, ἀώμ. causila, teporalem: dem si di locale. Sorticolae coiter aiunt tres esse species ut conditionalem i disiunctiva i& copulativa. Nam caetera ad has reduci contenduta Theophrastus vero & Eudemus volunt hvpotheticam ocmesse conditionale & nulla alia nisi conditionalem. Huic Boetius assentit in primo Topicora su rum .ubi ait conditionales propositiones esse, quas graeci hypotheticas vocant. Amplius in libro de syllogicrnis hypotheticis ait conditionalem enuntiatione somtiri speciem & nomen ab hypothesi graece, latine conditio siue suppolitio . Rursus Aristotcles in libro priorem vult ex hypotheticis ensitiationibus csistitui sillogismos hypotheticos. Constat autem per ipsum non nisi ex conditionalibus. Conditionalium vero graeciduas tradunt species. altera est: quam continua vocat.
Vt si sol exoritur: dies est super nos. Altera est: qua discontinua nuncupant, ut vel tu es,vel tu non es. Quae
conditionalis discontinua appellatur, quia posita conditione θ non sis,scq uitur te non esse, cum itaq; nihil ponat inesse, conditionalis erit: cum inter partes disiun m -- sga tu discontinua appellatur. Haec est me, omp. - nnium graecoru :& Boetii ubiq;.Qua ratione sit ut hypothetica sit spes em1tiationis colun . Nec cathegorica diuidit cotra hypotheticam,sed potius coua con
Iuncta. Consequἴter videndu de spebus con ditionalis cotinue.Et dicendum ut Ammonius & Boctius len ista liunt spes posse enumerari aut penes qualitate cathegoricarum e quibus constat, aut penes serma, quae habetur ex vi notae conditionis. Si penes qualitate partivi tunc sunt quatuor species. Prima ex cathestoricis ambabus as firma suis veluti si sol lucet,dies est. Secunda ex ambabus negati uis,ut si non est animal, non est homo.Tertia ex prima assrma sua, di secuta negativa. ut si dies est,nox non est.Qu ita exprima negativa &secunda assirmativa, vis dies non est, nox est. At si species colligantur ex nota conditionis. Quonia haee nota si . potest trifariam sumi. aut pure coditionaliter. ut si habere homerii,studerc: Aut permissiuae, v t si ad me veneris, mille basia dabo:aut illative,ut si dies est. sol lucet harum trium tertia est in usu graecorum & 'proprie conditionalis continua. Consequenter quaeramus penes quid atteditur anfirmatio vel negatio coditionalis cotinuae. Respondent recentiores nota conditionis est tanqua semma conditionalis:& quoniam e forma qualitas proficiscit sicut e materia i pia quantitas iure ea dicitur negauua, cuius conditionis nota negatur. Contra vero a r-matiua,cuius conditionis nota assirmatur. Qua rati
ne sit; ut quaelibet harum sit nega sua: non si dies est, sol lucet. Item i: non dies est, si sol lucet. Rursus, dies est: non si sol lucet. In his . n.oibus semper conditionis nota negatur. Boetius vero in libro de hypotheticis πε- aflirmatione vel negatione naciscitur ex qualitate consequentis. Vult enim coditionale esse negativa etiam si solum consequens negatur. Haec enim est negativa. si est. A. non est. n. Haec aflirma sua. si non est. A. eli. v.
Haec positio persuaderi pol, qm vis tota li 'potheticae est in illationectaequetis. Hypothetica ei im nihil ponit inesse. sed stolum asserit illationem. Igitur negatio debet esse supra consequens,ubi vis illationis habetur. Sed dices quales erunt hae, non si dies est, sol cst ortus.& sol est Ortus noli dies est. Videtur mihi ιν etiae usmodi sunt negatiue,qm in cimnibus iis vis negatio- 'nis exercetur supra cosequente ipso. Et pro tanto sunt negatiuae pro quantocosequens negatur. No per hoc - quia conditionis nota negatur, sed quia cosequens ne agatur sequi ex antecedente. Quare apud Boetium p test conditionalis esse negativa trifariam, aut per coditionis negationem, aut per negationis praepositione: aut per negationem consequentis. Et de quantitate
agamu Aorticolae tenent conditionale continua nullius esse quantitatis, qm quantitas est conditio subi G. Modo illa non est ex subiecto,& pra dicato, quare
erit ola non quanta. Probabiliter teneri potest omne , a conditionalem continuam esse quanta .Et hoc a quantitate cosequentis. Vocat enim Aristoteles syllogismorum hos uniuersales, hos particulares. & hoc quant tale conclusionis. Igitur cum conditionalis csitiuua sit
uti enthim ema potest dici quanta ab eius cosequentis
quantitate. E i ita haec u niuersalis, cuius consequens
est uniuersale,illa particularissimili ratione. Haec quidem erit uniuersalis,li cis homo serit, ois homo mo- . . 'uetur. Haec particularis, si oli homo currit,quodda salcurrit. Et de veritate di salsitate transgamus . A uer-roes septimo physicae auscultationis,commeto secundo vult aliquam conditionalem esse veram, cuius antecedens& consequens sunt impossibilia: aliqua esse salsam, cuius antecedos & coseques sunt necessaria. Et
23쪽
ita tenet conditionalem diuidi per verum & salsum.
Pro hae positione arguut recctiores, cotradictoria diuidunt omnem enuntiatione sim verum & fallum.
ut dicit Aristotcles primo priorum: sed conditionalis continua habet contradictorium: quia potest negari&affirmari .Igitur est vera vel salsa. Secundo cuiussi bet cotradictorii altera pars est vera Scaltera falsa. me sunt contradictoria, si Ἱies eli, sol lucet. Et non si dies est sol lucet.Igitur altera vera: de altera salsa. & qdquid
dicatur, sequitur conditionalem esse veram vel salsam.
ratis. Sed haec positio stare non potesti quia ut dicitur in praedicamentis ab eo quod res est vel no est, oratio dicitur veha aut salsa. Sed hypothetica nihil ponit inesse, aut in non esse. Igitur non potest dici vera vel salsa. s. Propter haec videtur mihi saluo meliori iudicio ii, niilla livpothetica debet dici vera ves falli, sed bene necessaria vel contingens quam quidam vocant bonam aut malam. Rectius necessariam aut contingente, siue
impossibilem. Et haec est intentio Boetis ubiq;. Tunc ad rationes dico. Ad primum, P contradictori u in hypotheticis non eadem ratione aecipit veluti in simplicibuς na in simplicibus destruit veritate vel sal sitate hoc est id quod est in re, vel quod non est in re. In livpotheticis vero destruit necessitatem vel impo sibilitatem illationis. Et ita contradicere est fere et qui uoce.Tunc ad formam dico, ut contradictoria diuidunt veri a & salsum in cathegoricis, in hypotheticis necessarium aut impossibile. Et hoc satis. Similiter ad se
cundu . contradictorioru enim de necessitate alterum
est verum,alterum falsum in cathegoricis in hypotheticis vero alterum necessarium, alterv impossibile, vel D My . Gungens,hoc est non necessarium. Et de conditi
nati disicotinua agamus,quaeq; daliunctiva dicit. Et primo dicamus P quaelibet pars disiunctivae pol esse consequens,ut dicedo tu es, vel tu non es. Quaqua Boetius
utatur ubiq; duabus disiuctionis notis,ut vel tu es, vel tu non es.Et hoc ut notetur nihil poni inellis, nec in prima nec in secunda. Dico igitur ιν queliba potest esse
consequens. Nam vel nati uetur vel quiescit, psit habere consequens altera in disterenter, quia si non moueturi, quiescit,& si non quiescit, mouetur. Tunc dicendum . , tr disiunctiva soluest negativa vel a stirmativa per negationem praeposita Causa est, quia quicquid teneatur pro ccbiequente, intclligetur negatum, quod no est D. meo. ita in ipsi conditionali continua. Secudo dico valiqua est uniuersalis, S aliqua particularis. Sed non aquatitate alterius enuntiationis: sed quoties ambae sunt
eiusdem quantitatis. Causi est, quia qua ibet pol esse
consequens, ut igitur seriactur quantitas coni quentis, D. M oporici ambas esse eius de rationis Sed dies vel o m. ne. A. est: vel quoddam. n. eli: quanta est ista. Dici potestu, haec est alicuius quantitatis vase, quonia illius cuius
quantitatis est ab ea cathegorica quae sumetur pro conse aucte. Acili vero est disiunctivae uniuersalis,& disiunctivae particularis. Nec haec cotradicunti Pot enim una mei disiuinua esse uniuersalis S particularis hac ratione videlicet, liliunctivae uniuersalis, & da fluctivae pam D. -- . ticularis. De veritate vero & sallitate ita sentiendu veluti de eoditionali cotinua.Cum.n.dis luctiva sit conditionalis,& conditionalis nihil ponat inesse, in re nulla erit vera,& nulla falsa, sed quaelibet dis luctiva erit aut necessaria, aut impossibilis, siue possibilis siue conti gens. Et de aequi pollentiis negatiuarum dicamus. Et quam qua recentiores multa dicant, mihi videtur, negatio praeposita toti coditionali aut notae conditionis, aut cosequenti, facit aequipollere copulatiuae costitutae
ex antecedente c6ditionalis&opposito consequentis verbi causa, si homo est: animal est. Siquis praepones negationem dixerit non si homo est:animal est. Hae vulti ignificare homo est,s: non est animal. Similiter hac,
non si dies est sol lucet aequi pollet huic, & dies csti resta no lucet. Huius causa est, ia coditio non ponit incite, copulatio vero ponit, quare cum particula negativa neget conditionem, ponit copulatione, Scum neget consequens,ubi est vis omnis, ponit etiam oppositum consequentis. Simili ratione no vel mouetur vel quiescit qui pollet copulatiuae constitutae ex oppositis ambarum cathegoricam, videlicet,& nsi mouetur, di noquiescit.Causa vero quare negatio praepositae dis lucti-uae sacit aequipollere vel ponit copulationem, est quia copulatio ponit inesse. Veru ponit contradicto tu ambarum partium, quia in discontinua quaelibet pars potesse consequens,ideo cuiuslibet partis Oppositu de octponere. In continua vero est consequens determ natu,
ideo ponit solum oppositu consequentis. Haeo dehypotheticis ad mentem graecorum expositorum volui dixisse. Nam ab Aristotele pauca habemus. Sortici l ae cro, cum studiorum suorum finis sit onctatio no esse, multa dicunt in consessione veritatis,quae pretereunda sunt: cum in illis non sit scelicitas, neq; ad ita licitate
praeparent. De enuntiatronibus vero coniunctis, qm regulae sunt innumers, non est nu cpriviens pertractatio,
verum si ocium dabitur, ad importunitares forti thrum atq; captiunculatorum interdum occurremus: dc
quid peripatetice sit sentiendunt circa corum captiu culas &cauillos exponemus. Nunc vero de his sit dictum in tantum. DE A F F IRM ATION E ET NEGATIONE.
Ffirmatio vero est enuntiatio alicuius de aliquo. Negatio autem est enuntiatio alicuius ab aliquo.
Nunc datis disserentiis, quibus enuntiatio desecndit in astirmationem S negationem .videlicet, ese &non esse, describit illast de inquit, affirmatio vero est
enunciatio alicuius praedicati desubiecto aliquo, negatio vero est enunciatio alicuius ab aliquo.Tangitur . n. inuntiatio loco generis. Caetera driae loco. Sorticolae vero dicunt: enuntiatio a stirmativa est, in qua verbum principale assi matur, negatio autem in qua
verbu principale negatur. Sed desinitio Aristo.est me horiquia est data ex iisque sunt per se.Nam ab eo quia praedicatum subiecto inest, a stirmativa proficiscitur
enutiatio: ab co autem quia remouetur, negativa emergit. Et ite desinitio Aristo. est accepta a causia definitio torricolam accepta est a signo. Est. n. affirmatio & n patio in verbo veluti in signo. Ideo illa est quasi ace pia ab accidente. Sed dubitatur: qm in ista aliquid
remouetur ab aliquo, videsicci, Soc. differt Platone S tamen est animatiua, in ista vero. Soc. negatur de equo est negatiua: & tamen est enuntiatio alicuius de aliquo. Similiter quoque& ha : positio negatur, Pr politiones interimuntur: & id genus. Dicedum ut d sinitiones sic intelliguntur: amrmatio est enutiatio aliis
cuius praedicati de aliquo se biecto. Negatio est enumtiatio alicuius praedicati ab aliquo subiecto. Tune di co Φ haee est assimatio Soc. differt a Platone:qm resoluitur in hanc,Soe. est differens a Platone: ubi praedic
24쪽
tum est totum hoc, dissicrens 1 Platone: de non Plato: Tale autem praedicatum inest subiecto. Fortasse illa.
Socrates negatur de equo est negatiua: quia est sensus: equus non est Socratcs. Fortasse est amrniatiua:de est sensus. Socrates est negatus de equo. Haec de affr-matione & negatione.
-- cum vero sit enuntiare Cr quod est non esse.et quod non
est esse: π quod est esse. ν quod non est non esse: π eirca ea
tempora, que sunt extra praesitu militer, continget cmme quod cr quis assirmauerit legare, atque quod negauerit, affirmare. astare patet cuilibet affirmationi negationem, e erilibet negationi afrmationem esse oppositam.
G c. Tractaturus Aristo. de oppositionibus enuntiati num prpponit talem conclusionem: omnis assirmatio negationi opponitur, & omnis negatio assirmationi.
Et syllogismus componitur sic omnis affirmatio pocsibilis negari negationi opponitur, Et omnis negatio possibilis assirmari opponitur assirmationi: sed Omnis negatio potest animari, de omnis assirmatio negari:
igitur omnis assirmatio negationi oppopitur, δἰ econtra. Maiorem p rstermisi,Minorem vero probat ex - - - plo. Ad cuius cuidcntiam animaduersione dignum: - u, materiae enuntiationum omnes ad duas rc ducuntur . ad habitudinem subiecti ad praedicatum assimatiuam, quaeli fuerit in actu dicitur esse ut in terminis animal homo. Homo. n.in anima ad animal habitudinem dicit a Trinatiuam .Propterea appellatur in esse: Equo piosciscuntur enutiationes asirmativae de inesse. Si vero suit habitudo in potentia, erit contingens esse
assirmativum aequa exoriuntur enuntiationes de contingenti in esse, cuius termini et ut iustum homo. Aut materia enuntiationum reducetur ad habitudinem si abiecti ad praedicatu negatiuam quod est aut in actu, ut in his terminis equus,nomo, ex hoc emergut enuntiationes de inesse negato , aut in potentia, ut in his terminis grammaticum, animat: ex hoc nascuntur enuntiationes de contingenti non inesse. Qui ratione i sit ν ex parte rerum duae sint omnium enuntiatio. . num materiae. Ex parte vero nostri modi enuntiandi ut Ammonius innuit sunt duae formae. na noster enuntiandi modus esse potest aut assirmando, aut negan-d Quare sunt quatuor:duae quidem materiae ex paria te rerum. Duae vero formae ex parte nostra. Ex parte νη- --. rerum nuncupamur esse,& non esse, Ex parte nostra appellatur affirmatio & negatio. Sed quoniam cum
sunt quatuor termini possunt sex modis coniugari, dicemus sex fieri coniugationes. quarum quatuor sunt impossibiles, duae tantum impossibiles. Prima erit ex habitudine affirmativa quod vocatur esse, &nostro modo ammandi, quod dicimus assirmationem, & r hie est utilis Ni s hominem esse animal enuntiemus. Alia ex habitudine negativa,& nostio modo negandi. Vt si enuntiemus hominem non esse animai,cum tamen homo si animal, &haee est inutilis. Tertia erit ex habitudine negativa de nostro modo nepandi, ut si equum homine non esse enuntiemus: haecq; etiam utilis erit. Quarta ex habitudine negatiua Ze nostro modo affirmandi, ut si equum hominem dicimus, dc haec inutilis est. Est quinta ex affirmatione & negatione: quae sunt ex parte nostra, quod non potest fieri. Sexta esse de non esse, ex parte rerum: quod minime est
possibile. Erunt igitur coniugationes sex: quarum duae sunt possibiles, te inutili Ex iis exemplariter potest patere minor. Nam si ense contingit negari, & non esse contingit assirmari: , omnis a firmatio erit possibilis negari. Et omnisn gatio postibilis affrniarique suit minor. Inquit. Cum vero sit enuntiare & quod est in re, non esse, ut i ii in gatione falsa. Vt dicendo homo non est animal. Et quod non est in re,esse: ut in a firmatione salsa, ut dicendo aethiops est albus. Et quod est, esse, ut in amomatione vera.& quod non est, non esse: ut in negatione vera.&non tantum de munitationibus per pWsens tempus, sed etiam de circa ea tempora quae sunt extra praesens similiter,dat minorem,& inquit .contingit & omne quod quis affirmauerit negare. nam si a iafrmat esse. illud negarepossumus. si aut at non egie, etiam illud negare possumus. Contra etiam de quod 'negauerit assirmare propter cande ratione. Sic quasi per exempla patet minor. Tunc inscrt conclusioncm, de inquit, quare patet cuilibet affirmationi negatione de cuilibet negationi assirmationem esse oppositam.
Quae suit coclusio syllosismi praepositi. Animaduertendum vim rationis c,omne quod ais r matur contingit negari, de econtra: Omne quod negatur contingit assirmari. Igitur assirmatio de negatio sunt oppositae, antecedens deducebatur. nain quod est assirmatur contingit negari,de quod non est etiam quod a s matur contingit negari, igitur omne assirmatum contingit negari. Contra etiam, quia quod non est,
quod negatur cotingit assirmari, de quod est quod negatum,contingit negari. Igitur omne quod negatur: contingit assi mari. Qupre afirmario & negatio erutoppositae. Sed dubitatur contra consequentia, qm Diauras.. omne quod mouetur, contingit esse album. Contra etiam . omne album contingit moueri, de tamen albude motum non sunt opposita. Igitur licet omne amrmatum contingat nefari, de econtra, non propterea debent putari oppolita. Dico,non sunt similia. Omne enim quod mouetur, contingit esse album ipso remanente in motu:de econtra, omne quod est aubum,contingit moueri ipso remanente cum albcdine. Propterea non sunt opposita. At assirmatum si neg
tur non remanet cum affirmatione. nec etiam si negatum affirmetur, remanet cum negatione. Propterea
sunt opposita, unde quoniam omne album conti git esse nigrum,& si sit nigrum, non remanet album, ideo album de nigrum Opponantur.
25쪽
. Ar Quid oppositio sit declarauit, mane quid contradiciari, ctio, sub cribit: de debet sic intelli .co radictio est hoc affirmati QS negatio oppositae: hoc est cui radictio est
oppositio assirmationis & negationis. Ponitur opposito loco gnis, reliqua collocamur differentiae causa. Ammonius credidit non rem definisse Arist. sed unde ipsa contradictio nomen sium nancistatur. Affert s-gnum quia in graeco sensus sit & hoc contradictio,as. firmatio& negatio oppositae. hoc. n. loquendi modo non utimur nisi in nominum impositione, ut dixit supra &sit nomen infinitum, hoc certe est bene dictum: credo tamen q, Aristo. simul nomen finxit: & nominis rationem Itibiecit raso autem quam significat nomen desinitio est. Et ita simul nomen & rationem nominis: ut mihi videtur abstulit. Dico autem ea opponi, quae est eis rem de eodem, er non aequi uoce, Cr ectera idgenus: quae determinavimus ci μαι bisti eas importunitates.c .st. Soluit dubitationes. nam contra dictam descripti r , iam nem potest multipliciter inflari. Primo h. re est oppositio ses assirmationem di nagationem, ais est grammaticum. nimal no est grammaticum: qtiae iii non est r. . . . . contradicti . Secundo haec est Oppositio sim assima tionem & negationem, canis latrat, canis non latrat:
Tritia. quae ita non est contradictio. Tertio lipe est oppositios, asti rmationem & negatione sthiops est albus dentem, aethiops non est albus pedem: quae non est contradictio. Quarto: haec est oppositio asstinationis denegationis.Plato currit tarde, Plato non currit veloci-α- . ter:quae nec est contradictio. Quinto lixe esto positio assirmationis de negationis, pluit hodie, non ita, . pluithaeri, quare iam non est contradictio. Sexto, de haec, pluit in Gallia, non pluit in Italia .Et caetera id genus . Propterea ad haec cia satisfaciens vult descriptii nem esse intelligendam sic, concluso est oppositio an firmationis 3e negationis seruata identitate subiccti 5e praedicati. Per quod tollitur prima obiectio: aiat no est
. . L . idem numero subicctum: non introce, per quod tollis secunda. Canis. n.equivocum clis in idem:per quod cessat obiectio de ethiope. cst. n. illud sm diuersas pariates eundem modii quo etiam debetur quarta.Nam
non est eodem modo,q uod assumitur sim idem te pust quo demitur quinta inllantia:qmea sent vera in diversis temporibus: fim cuilcm locum: quo et i m demitur vltima quae ipcedit ex dria loci. Et si aliquae essient,quae
solent seri a sophistis: etiam audiendae sunt. Erit igitur
contradictio oppositio eiusdem de eodem: non aequi- uoce sin idem: eodem modo, tempore eodem:&F- eundem locum: Ze siqua alia erunt. Et tune patri contradictionem differre a sub contrarietate, contrarietate, subalternationeq;. Inquit, dico autem eam opponi
supple alteri, quae est eiusdem de eodem di quo ad primam conditionem:& non aequi uoce quo adsecudan
Et caetera id genus:quae determinavimus ad sophisticas
De subiectis 3e praedicatis Propositionum diuersam in his quantitatem constituens,ex qua sat oppositae. Cap. V. Vm c tem rcr*m aliae quitim sint viriuersales, A. mita Rcro parii larer. Dico calcia uniuersale quod
de pluribus aptum est praedicari, particulare creo quod
non. Veluti homo quidem uniuersale, callias vero particu alare necesse igitur est eum aliquid inest alicut, vel non inest, id cui inest interdum quidem enuntiare ese aliquod eorum quae alicui insint uniuersalia, interdum vera aliquod eois r et quae sunt particularia. Tractaturus Aristo. de resiliis oppositionibus enuitationum, primo de quibus subiectis sint enuntiati nes concludit. nam per hoc poterimus scire id, cui signum ula sit addendum. Est autem δ' textus: in omnis enutiatio si aut de subiectis v b', aut de subicctis particularibus. Et syllogi at sic o es res aut v ses aut partu
lares: omnis enuntiatio est de rebus igitur Ois enuntiatio aut est de usibus, aut de singularibus subiectis. Huius rationis proponit maiorem: dc inquit: Icum autem rerum aliae quidem sint v res,aliae particularcs: haec est maior:quam definitione 3e exemplo exponit. de inquit dico autem ure quod de pluribus aptum est praedicari. Particulare vcro quod non, subaudi aptum est de pluribus praedicari. Veluti homo quidem v la, Callias vero part stulare: Haec est expositio maioris subintellecta tunc minori, videlice ip enuntiatio omnis sit de rebus: dat coclusionem: de terminat suspensiuam .d.
Necesse igitur est cum aliquid ut priaicatum inest alicui vi subiecto in astimatione, vel non inest in negatione: tunc supple tur ut graeco est supplendum: id cui in si hoc est subiectum interdit quidem enuntiare esse
aliquod eoru quae alicui insunt una, interdum esse ali, quod eorum quae sunt particularia. Sic igitur' omnes)biectum enutiationis de necessitate aut est vis, aut particulare.Haee cst expositio partis. Quo vero ad graeca verba attinet verbu particulare Πsce est cathecasioni quod nonulli volunt latine esse s ngulare, α recte lentiunt.Ego vero inter singulare de particulare nunc dic serentia m no iacio. Accepi. n. haec ut multivoca. Multae quaestiones de dubitationes hoc sol ct concitarit quae cum sint potius metaphysice,iure praeteriri possunt. Siquidem igitur esse aut non esse de uniuersali uniuer oluer enuntiaucrit qui sietam, contraria erunt enuntiationes. Dico autem de uniuersali enuntiationem uniuersalem, vela.
ti omnis homo albus est, nullus homo assus est. In enuntiationibus inuenitur multiplex oppositio. Oppositio. n. inuenitur in terminis, de de hae loquitur
Aristo.in post praedicamentis: ubi distinguitur in qua,
tuor, videlicet, contradictoriam, contrariam, priuatiuam,& relativam. Inuenitur etiam in syllogismis:& de hac loquitur Arist. in primo poste.cap. de ignorantia: ubi docet sacere syllogismos ex contrarijs propositionibus ad ipsa prima principia. Inuenitur quoq; in propositionibus siue enuntiationibus . de de hac nunc I quitur. Vbi eas enumerat quatuor: qm enuntiati nes aut opponuntur Penes quantitatem trii, aut pene qualitatem, aut penes utrunq;. Si penes quantitatem:
est subaltanatio, ut quilibet homo albus est, quida limmo albus est. Aut nullus homo albus est, quidam h
mo albus no est. Si penes qualitate aut seruata uniue salitate, aut seruata particularitate. si penes qualitate seruata uniuersalitate, est contrarietas ut omnis homo iustus est, nullus homo iustus est.Si seruata particularit te est subcotrarietas. vi quidam homo currit: quidam homo non currit, at si penes utrunque: erit contradiactio, ut omnis homo disjutat quidam homo non disputat. Nunc igitur de contrarietate proponit do dicit.
26쪽
Siquidem igitur esse aut no esse de uniuersali, vla qui iaspia in enuntiauerit contrariae trunt enuntiationes. dico
autem de uniuersali enuntiationem uniuersale, veluti m ois ho albus est: nullus ho albus est. F Sed dices cotra: quia tunc hae sunt contrariae cisho albus est, nullus honiger est:& olfho iustus est, ct nullus equus iustus est:& ois homo discipline capax est, nullus equus bipes est. In cibus enim iis de uniuersali enuntiatur esse & no esse. Dici poteth in suppleuit per exemplum compleni
tum definitionis contrariae. n.enuntiationes sunt alii mali odi negatio uniuersites eiusdem praedicati de e dem uniuersali subiecto. Laborat expolitor assignare IV colorem, cur hae opponis species in enuntiationibus nomen contrarietatis nacta sit: & frustra ut mihi vide tur. Nam illud quod assignat pro colore, adlluc cur contrarietas dicatur: habet qonem. non enim pol reddi cacur inter album & nigrum sit contrarietas. inter album de non album contradictio. Nomina. n. ad inlii tuentis sunt libitum. Sed supposta ratione nominis reddi potest causa: ideo de nominibus loquamur ut plures, rationes nominum nunc Omittentes. Onando autem de uniuersalibus non uniuersaliter non sunt contraria: que autem significant aer, contingit nonnumquam esse contraria. Dies autem non universiliter enuntia a
re de uniuersalibus, aeluti est albus homo: non est albus hoamo: homo nant; tam fit uniuersale, non ut uniuersali utitur enuntiatione. Omnis enim non significat uniuersale, sed γο-nium uruuersaliter.
Expositores graeci,& si multipliciter te tu exponat roes pariter volunt Aris . describere subcontrarias indefinitas. Sunt.n. sub contra bifariam:aut particulares,
ut quidam homo albus est,quidam homo albus no est:& indesinite, ut ho albus est,ho albus no est:& inquit. qqn autem de uniuersalibus subie ris non uniuersaliter quispiam enuntiauerit, non sunt contrariae, quae aut significantur, contingit nonunquam esse contraria. Erit igitur sensus. indesinitae iubcontraria sumas irmatio&negatio de subiectis uniuersalibus no vniuersales:qu tum signiscata contingit esse nonnunquam contraria.
Ait Alexan ultimam particulam esse additam propter propones: in quibus de subiectis uniuersalibus pra dicantur praedicata uniuersalia ad illa non uniue aliter: ut homo est animal, homo non est animali nam tal habent vim contrariarum. Hec expositio&si comuniter approbeturimi hi non placet. Arist. n. nihil meminit de praedicatis uniuersalibus ad subiecta uniuersalia. Propterea animaduertendu est cyad miles nitas su cotrarias requiritur primo ut non sint uniuersales: & phoc differunt a contrariis,& conueniunt cum subcontrariis particularibus. Requiritur secundo u, sint de subiectis uniuersalibust & per hoc disserunt 1 contradicto ij singularibus,videlicet, Callias est albus. Callias
non est albus. Tertiou,snt aptae inici uniuersales: &per hoc differunt a subcontrariis particularibus: ut quidam homo albus est,qitidam homo albus non est. non enim hepossuntestici uniuersales sm consuetum m
dum loquendi.Esset enim improprie dictum .ias quida homo albus est. nullus quida ho albus est. at indefinitae cum sint capaces omnis quatitatis: ob quod indefinitae dicta sunt: esset possum uniuersales non contra cosuetum modum loquendi per solam additionem signi uniuersalis. Erit igitur senius, indefinitae lubcsitrariae sunt affirmatio de negatio de subiectis uniuersalibus no vni
uersales: quarum fgnificata contingit esse nonnim qua contraria. Dico assirmatio A negatio loeo generis S ad disserentiam subalternarum. dico de subiectis uniuer. suibus ad disserentiam contradictoriarum singularis. dico non uniuersales ad differentiam contrariarum. dico:quarum signiscata contingit esse nonnunqua contraria,ad disserentiam particula tu, qus eis ci non possunt uniuersales per additionem signi, has exponit per exemplum. d. Dico aut non uniuersaliter enuntiare de uniuersalibus: veluti est albus homo. non est albush5. ho nanq; cum si uniuersale, ipse enuntians non ut unia uersalienuntiatione utitur. hoc est no vniuersialiter a cipitur. Nam non additur ipsi signit uniuers ile omne, vel id genus:quod licet non sit univcrsalis res, est tamsi uniuersalitatis nota:&hoc est. O s.n. non significat uniuersale sed uniuersaliter : hoc est: est uniuersalitatis nota: & per consequens sine ipso nihil uniuersaliter ten tur : de per exemplum quod lubiecit: signis cauit tales affirmationes&negationes esse enutiationes eiusdcmpra dicati de eodem uniuersali subiecto, ut diximus de contrariis. Quaeriit quot lunt signa terminorum. ocssenti ut illa reduci ad duo: quia vel est lignum siue nota re u uniuersalitatis, ut ois nullus Se id genus: aut particularitatis: ut quidam, aliquis & id genus.Huius cam expositor ex Ammonio assignat P ei ulmodi signa sequuturmodum apprehendendi rem ipsam: uniuersale aut apprehendi pol resipectu suorum ii ppositorum bifariamraut quatenus actu haeret cibus suis suppolitis, aut actu ab omnibus remouetur: de hunc mo)um sequutur s- agna uniuersalia negativum&asi irmativum. Alio movi intelligitur parti inesse vela parte remoueri:& se habentur signa particularia affirmativum de negativum raut pol considerari in dispositione neutra. Et cum haec consideratio sit priuatiuat ideo non fuit aliquod signum illius. Sed dices: nonne natura uniuersalis ut natura humana potest considerari ut absoluta ab indiuiduis i cur non datursignum illius apprehensionis. Amplius: rnon datur signum singularitatis. Philoponus primo priorum in solutione quaestionum stoicorum ait:0, natura qA intelligitur abstracta intelligitur vi singularis
singillaritate naturae r Secum singulari nullum conlpe
tat signum, ideo ut se illi nulla correspondet lignifica tionis nota.Singulare quoq; uniuersalis nulla eget significationis nota: cu implo illa habeatur sua nominis vi. Diei in posset dari tertium signum consequens apprehensionem rei sub rone singulari : ut sunt pronomina demonstrat tua: quae pnt demonstrare singularitatem naturae & singularitatem uniuersalis. Possumus. n.dicere lite natura humana in communi est tantum ipsardi se utimur nota singularitatis:& etiam possumus dicer istae homo disputat:& utimur similitera& se signa consequentia nostrum apprehendendi modii lunt triat ut uniuersale, particulare,& singulare.
In eo uero quia est praedicatum iniuersasse ii, quod est Ninniuersaliter praedicare :on est uerum. Nulla enim affirmau - , tio est uera, in qua de uniuersaliter praelicito uniuersale praedicetur, ut est omnis homo omne animal M.f. - Aristo. Fm omnes refellit dubium' quod apud me debet lie introducit dictum estu, contrariae sitntas firma- tio Se negatio uniuersales de uniuersalibus: modo dubitatur, cum cotrarietas sit maxima opposito, de summa repugnatio: videtur cp debeat esse tam sim subiectum quam fm Pnedicatu . Qua ratione videtur vitae iubie- actum
27쪽
ctum quam predicatum d beat uniuersaliter teneri fincorrarias qualitates. sic. inesset maxima Oppositio. Ma Ris. n. Opponuntii r hinnis bo omne animal est:& nullus
homo nullum animal est: quam si es et disserctia penes subiecta tui, videlicet, dicendo ois homo a al est. nuulus homo aial est. Respondet Arist. in oppositionibus contrariis non esse possibile id fieri: qm semperam
nutiva esset salsa di sic nunquam contingeret eas diuidcre verum dc latit in . licet n. nonnunquam sint simul ulli tamen interdum sunt simul vem: ubi aut adderetur signa uniuersalitatis viri': uniuersalibus, sempera iiirmativa esset salsa in omni materiat quod est cotranaturam corrariariam. Propterea inquit, in eo vero qgelii nedicatum uniue sale id uodes uniueitiliter praedicare, non cistumam: subaudi iubiecto exas ente v ni uersili uniuersaliter tento, ut fit in contrariis ipsis. Nulli enim firmatio est vera, in qua de uniuersaliter praedicato quod ponitur a parte lubiecti uniuertate uniuersi liter det crini natum P t dicetur: ut Omnis bonan omne animal dii. Ex li γ non colligitur lignum uniueriale noposte addi ad praedicatu, ut multi sumunt, sed is in enuntiationibus contrariis, in quibus uniuersale univcrsali ter subiicitur, non .icbet univcriale uniuersaliter prae dicare ut in exemplo Aristi t. colligitur. qvieres docet expositorem non recte sentire, qui si imit uniueri aliter
ex his Aristo t. verbis notam via tersalitatis non esse ad dendam praedicato. Speciatini enim Aristotiloquitur ut in ipsis contrariis enuntiaticinibus,in quibus univcrsalia subiecta uniuersaliter sit biiciunt. Vt iuvero uni, uersalitatis notapoisit addi pra dicato, quae illo est impertinens nostro prop'lito. Et de ea disputaui primo priorum textu illo, dico autem uniuersalem. in ii ne ilialius digressionis. pro nune aute responderi potest pria motu, conuenietius subiecto additur, qua per lignum notatur quantitas acceptionis subiecti pro suis suppositis igitur sibi esset dignius addi. Secundo ut ait Ari- t. primo priorum .cap. 1 q. quo modo autem idonei erimus quia inutile erit ad syllogismorum modos vclsiguram. Dico secundo, cpintcrdum addi potest: interdum vcro non . Additur quidem quotiens praedicatum sua natura remouetur subiecto: tunc enim subiecto potest addi signum uniuersale affirmativum, prae dicato signum uniuersale negativum: ut omnis ho nullus equus est. Quotiens vero praedicatum natura sua
subiecto competit sibi uniuersale signum a stirmat iuuaddi non potes i. si idem signum addatur subiccto: quia est haec falsa. omnis homo omne animal cst. Similiter de
haec.omnis homo est omnis homo: ubi tamen uniuersale signum negativum subiectis adderetur, ambae essent verae, videlicet. nullus homo omne animal est: nullus homo omnis homo est, de caeterae id genus. Similiter
quotiens praedicatum non habet nisi unum stuppositu addi potest signum uniuersi lea si irinatiuum praedicato, ut sibi est omnis sol. Possunt aut e lixe reduci ad normammam vel praedicata habent plura supposita actu, vel unum i m. si unum tin, si haec regula a Urmatio vera erit: ubi uniuersale uniuersaliter privdicatur de subiecto: nam haec est vera,om nis sol est omnis soli siue istes,l est omnis sol. si vero praedicatum habct actu plura, Sit haec prima regula: negatio est vera, ubi vis uniuersaliter praedicatur de subiecto uniuersali uniuersali teri ut nullus homo est omnis homo: mullus homo est omnis equus: nullus homo est omne animali & id genus. Secunda regula assimatio est verat in qua viri
uer ale uniuersaliter negatum praedicatur de subiecto uniuersalit ut equus est nullus homo: Ze haec similiter oeli unu est nullus homo. Tertia regula. ois assi attoeli falsa, ubi praedicatum uniuersale uniuersaliter praedicatur de subiecto uniuersalitvtois ho, omne animal est: fisi omne animal est, de id genus. Multa alia dici solent, . quae omitto. Poteli rame dici aliquod esse verum per σν-Σ - accidens, quod est falsum per se.Et ita dicerem signum uniuersale per se esse addendum ad subiectum, per accidens autem gratia matcriae: nonnunquam nihil prohibet addi ad praedicatum, ut in calibus praedictis. Opponi quidem ιgitur Uirnrationem negationi dico conis tradictoriae eam qua uniuersiliter significat ei. quae non universaliter: ut omnis homo albus est, non omnis homo ultas est: nullas homo albus est est quidam homo albus. Ex is ut videatur quo modo differunt contriadictoriae δ: contrariae enuntiationes describit rursus utrasq; Se potest descriptio contradictoriarum sic colligi. enutiationes contradictoriae sunt a stirmatio & negatio uniuersalis, & non uniuerialis eiusdem praedicati de eodε subiecto uniuersali: haec suit declarata: dc per exempla declarat,& sermo patet. Sed ambigesi qm verbia sinitum & verbum infinitum contradictoriae opponii tur: quarum in littera nihil meminit. Respodet Ammonius Arii l. descripsisse enuntiationes contradictorias & non simplico voces. Propi rea ait litterae esse supplendum hoc modo opponi astrinationem negationi enuntiatiuae eontradictoriae dico:& reliqu a: nam per haec tolli tur dubitatio. Animaduersione dignum in contradi ctione enuntiationii reperiri omne genus opponis: vi ea quae est penes quatitate, cu una sit vlis,alia particularis: Ac ea, quae est penes qualitate: qua una a stirmativa
altera negatiua: qua rone sit,ut haec maxima habeatur. cotrarie utra uniuersale affirmatione σvniuersale neu sis agationem: ut emnis homo iustus se, nullus homo is lus est. Nime describit contrarias:& viilla, a, cotraris sunt as e M. firmatio & negatio cles eiusdem praedicati de eodem subiecto uniuersali ut pcr ex epta eius patet. Est auth
oppo minor contradiction: qm sm sola qualitate habetur. si uero maior subcontrarietaret qm enutiationes contra rix maxime di istant, cum in una praedicatisi
de quolibet subiecto assim et ur , in altera de quolibet negetur in subcoirarietate distatia est p partes. Exeptu. Figura ostendens Q tuor modis opponi propositiones.
28쪽
sic igitur habes Oratuor opp6nes. Maxim quidem omnium est contradictio cum quantitate di qualitate se. In secundo gradu est contrarietas eum sit opposiatio fim qualitatem sim letoia. In tertio gradu est se, contrarietas: nam est oppositio penes qualitatem, sed est sm partes. Vltima & minima in lubalternatio: qm est oppositio penes quantitatem . est oppositio penes
quantitatem minor,quam illa penes qualitatem: qm inquan titate non est oppositio, ut dicitur in pra dicamentis, sed bene sm qualitatem: haec omnia ex dictis patet. Pol vero harum ratio sic sumit quia enuntiationes dicipiit oppositae aut in quantitate solum,& liae tubalternae dicuntum aut in qualitate solia,&hae bifariam. aut. n. in
toto,& hae contrariae suntla ut non in toto,sed in parte:& hae subcon trariae haben tur, aut in quantitate & qualitate, S: sic habentur contradictoria: Ratio igitur harus te haberi potest. ε , .... QR propter bσqi tim maluerae sint fri nequit, i iii re oppostae de eodem simul uerae sint contingit interdum. nita non omnis homo inus est, est quidam homo albus. et , . Quo modo enuntiationes oppositae se habeant ad
veru m & falsum, nunc declarat, Ssim reccntiores ea, quae dicet. erunt leges enuntiationum Oppositarum. ἡ-alo. Prima itaq; regula est, uniuersalis astrinatiua&vni- -- ι . uersalis negati ita non pii sunt esse simul vci ae . Nec uda
regula subcontrariae ij opposis possunt esse simul verae. Inquit. quapropter hae quidem simul verae sint: fieri
nequit. Haec in prima regula. iis vero oppositae de eodem simul verae sint, contingit interdum: ut non Omnis homo albus est,& est quidam homo albus: haec estri , H, , et secunda regula. Prima regula potest ex dictis sequi.
probatum est. n. ea ulmodi enuntiationes esse contrarias.Contraria aut non possunt eidem competere:vt album & nigrum, bene tamen ab eodem remoueri: qua
ratione fit ut non po: sint esse simul verae, bene tamen ut supplent iuniores logici timul sallae: ut omne ani est homomullum animal est horamba. n.siimit sali, sunt. Similiter . omnis ho albus est: nullus homo albus est. Prima igitur regula locum habet Propicr naturam co-
s. n. trariorum. Secunda Vcro valet per primam. St. n.co
uariae non possimi esse simul verae, subcontrariae non
possum esse limbi saliae. v bi. n.haeessent simul falsae,cum hae contradicantallis: illae erunt simul verae, per legem contradictoriarum quae dicit si una est Elsi, alia vera: quare si illae ambae sali, sint contrariae quo sunt illis c tradictoriae erum simul verae: &quia prima regula sequitur ex dictis:& scda ex prima insertur, iure Arist.litteram hane fecit illativam & quasi corruariam.
QMeuns quidem igitur contras mones uniuersalium
sunt uniuers iter,necesse est ali eram veram esse uel falsum: Q . er quaecuns in singularibus sunt. u est Socratis albus, non
es socrates albus. Regulas contradictoriarum nunc tradit.Prima est...ia 2 ' contradictiones uniuersales non possunt esse simul ve-- rae nec simul salsae M omnino necesse est alteram vera -- μ. esse alteram salsam. Secunda regula. contradictiones in
singularibus similiter nec simul vere, nec simul salsae
esse possunt: sed necessario alteram veram alteram sil- sisse. sam esse opori etiHarum regularum nulla alsignari potest causa: qm est axioma sue dignitas, ut illa,imposi, bile est idem simul esse di non esse. C Q cm puero in uniuersalibus non uniuersaliter, non Amper clura quidem uera est,adema rate falsi. Simi enim
verum est disere, quoniam est homo cibus, Cr quoniam non est homo albus: π est homo pulchre, π non est homo pulue r. si enim turpis est, pulcher etiam non erit: π s sit,
Qignia regula est in sub contrariis indefinitis, vide- --ry- licet, subcontrariae indefinitae esse possit ni simul verae, nunquam aut simul salis. simul. n. veru est dicere: qita est ho albus, & qm non .est homo at bus: & est hopulcher,&non est ho pulcher. Probat haec sic: haee stant '. Mis. simul,cst lio pulcher,ut Italus,est lisi turpis,ut δ' hiops:
sed turpis est non pulcher: igit ur stabunt illae simul, est ho pulcher, utpote pro italo: est homo non pulcher,pro turpi aethiope. Amplius si aliquid sit album, non est aubumi igitur stant simul lao albus est, pro eo qui iam Ω- eius est albus diomo non albus est pro eo qui fit albus. Sorticolae probant regulam ex singularibus .hie vel il- πί 'le vel ille est albus:igitur fio est albus i hic vel ille no est albus: igitur homo non est albus: quare hae stabunt si
mul, homo cst albus: honio non est albus.
sed hoe alicui illico absurdum esse uidebitur, proptereas uidetur gnificare.non es homo albus simul, cr quod malus homo albus est. At nes idem signiscant, nes mulsunt
Sed ob ij ciet statim aliquis contradicta: quia hae, hoalbus non est:& nullus lio albus est idem significare videnturi Respondetu, neq; idem significant: neq; sunt simul necessario verae. Quod non idem significent patet: quia una uniuersalit cr signiscat is toto, altera non uniuersaliter Quod vero non sint necessario semper stamul verae, patet: quia stat hanc esse veram, homo albus no est illam vero falsam, nullus homo albus est. In quibus potest colligi regula si ta sit balternarii, videlicet,u, si uniuersalis sit vera, semper sibi subalterna est vera, contra autem esse potest sub altertia vera, & subalte nas salsa. Sed circa praesentem lectionem soliti liimus dubitare. Primo, quia Arist. vult singulares oppositas esse cotradictorias:vt Socrates albus est,Socrates albus non est:quod falsum esse videtur, qm sola qualitate opponuntur: igitur non contradictiariae. Secundo, quia tunc uni essent duς contradictoris ut huic.est Socrates albus, cotradicerent haec, nullus homo albus est,Socrates albus non est. Tertio,quo modo disteret indefinita, quae ab Aristo .dicitur non uniuersalis,a particulari.
Ad primam dici potest. v in singularibus est verum
contradicere: qm contradictio est oppositio, cuius noest dare medium sm se .ut patet intelligenti.Tunc dico in contradictione singularium sius scere oppositionem qualitatis tin. Sufficit. n.' quicquid una assi a talia negat. Ad secundum dico ca, prima contradictio est in εἰ-M .
singularibus . in aliis vero ratione singularium. Hae. n. contradicunt:omnis homo albus est, non Ois homo a Lbus est: quia dicunt opposta circa unum singulare. Reducuntur. n. ad unum punctum indiuiduunt. Et ita co- cedo uni esse duo contradictoria non sque primo: hule enim .Socrates albus est,prima cotradictoria est: Socrates albus non est. secunda illa, nullus homo albus est rquae ideo illi contradicit,quia dicit oppositum circa idenumero. Ad tertis Ammonius prolixe loquitur'. quae s. isti tia. breuibus expositor noster de clarius collegit: ego tamebreuioribus utens,dico, ν differt indes nita 3 partic Iari: quia subiectum indefinitae est capax omnis quantitatis de per se labiectum particularis non nisi per accia
29쪽
dens. me. n. est pcr accidensvn uersalis, omnis aliquis homo albus est. Secu ndo, quia su biectum pa rticularis determinatum est ad certam quantitatis speciem, subiectum vero in ic finitae capax est omnis quatitatis. Pr pterea a oristi siue indefinita dicta est. Patet autem er quod κna negatio unius afrmationis D. Posuit Aristot. plures oppositionis species, quibus videbitur fortas evni assirmationi plures negationes opponi: aut contra uni negationi plures a firmationes. Ad tollendum igitur cauillum hunc occurrit obiter declarando uni amrmationi negationem unam, contra vero negationi uni affirmationem una opponi. Et hoc proponit dicens: parci autem & u, una negatio unius assirmationis sit. contra vero unius negationis quod si una ammatio.
Idem naq; ut negatio neget oportet. quod affirmiuit firmario ipsa cr ab eodem: sive Mutire si illud, ue unia
ur ala quod iam, aut universaliter, aut non uniuersatiler sumptiam. Dico autem, ut est Socrater albas, non est S
Probat quod dixerat ratione primo: Se syllo ratse. Quicquid negat illud idem quod assirmatio amrmauit,est una negatio unius a firmationis: deinde seribit minorem dicens, idem naq; ut negatio negci oportet quod astirmauit assii matio ipsa,&ab eodem subiecto. siue lingulare sit illud subiecitam, siue uniuersale quoddam hoc aut voluerialiter, aut non uniuersalit crsumatur . erit igitur conclusio, o vni affirmationi una est negatio opposta cuius exemplum ponit:& patet. modsi quod iis aliud ab eodem negauerit, aut ab alio idem, non eris illi oppota sed ab ea diuersa. IIuic ital, mnis homo albus est, contradicit illa. nim oreris homo albus est. Huic utro, aliquis homo aluens e l. illa, nuIlus homo aubas est: tale demum , est homo albus, ilis, non est homo albus. Quod quidem igitur asyrmatio una negatiori ues c tradictoriae opponatur, π qiuae sint bae, dictum es : er qu)delia contrariae sint, π qai sint istae, dictum est: π quod honemnis vera uel fusa contradictis, ta propter qui π quanado vera vi Isalsa, etiam dictum est. Dubitabis fortasse , si negatio praedicatum idem de subiecto alio neget ab eo, de quo idem prsdicatum assirmatio ais auit,est illi contradictoria. verbi causa ,est Socrates albu , non est plato albus: aut si neget aliud praedicatum de subiecto eodem de quo a Urmatio assirmauit: ut dicendo. est Socrates albus, non est Socrates probus: sunt ne istae contradiistoriae Respondet dicens, γ si quoddam aliud praedicatum ab eo subiecto negauerit negatio ipsa : aut ab alio subiecto nega uerit idem praedicatum: quod affirmatio assirmauerit, non erit illi opposta contradictoriae, sed ab ea diuersarquam iuniores logici vocant impertinentem, siue disperatam. Hae. n. vi contradicant debent esse de consimi
libus subiectis atq; pradicatis. Dcinde concludit multa exempla,& epilogat:& scrino patet transatione solii. Illud vero dubitatione dignum est: quia inter indes-nitas videtur ponere contradictionem, ut interhas,h mo albus est, homo albus non est. Hoc vero soluas eas esse contradictorias quotiens subiectum sumitur pro eodem numero puncto, Pro diuersis autem suppositis sumendo, dicendum cst vi s i pra. Ei autem una es aformatio.ea negatio una, quae unum
demo significatoiuest uniuersaliter universale, siue non D
militer. Velati, omnis homo albas est, non omnis homo utilus U:esi homo albus.non est homo albus: nullus homo alubus est, eliquis homo dissus est: modo albam unum senisicit. Quod β ductus nomen est unum positam, e quibus. Πum n 3 eonstat, non est una affirmatio, neque una negatio. Veluti si equo hemini qui iam nomen tunica imposuerit: haec
oratio tunica est alba: non erit una affirmatio, neque manegatio. Conueniunt omnes velle Aristot. declarare quae sit enuntiatio una,qum: plures. Primo fortasse ut Ammonius lentit, quia praedixit uni affirmationi negationem Unam opponit qua ratione euenit ut declaremus quaest ammatio una, quaesie negatio similiter una. Secum do fortasse hoc declarat,quia ambiguum est an uniuersalis enuntiatio una sit, cum multitudinem amplectatur. Propterea consentan cum cst, videre, an cum illa uniuersalis enuntiationis multitudine stet unitas : quae res declarabitur si quaesit una assirmatio, quaeue una negatio explicetur.Tertio ut Alexan. ait: quia in oppositionibus omnibus necissaria est unitas enuntiationis, cum in aequi uocis non si oppositio ideo neccsse est videre que sit enuntiatio una: quaeue plures: inquit ea a sit una est assirmatio eaq; negatio una, quae Unum predicatum de uno subiecto enuntiando signiscat siue tale subiectu m si uniuersaliter uniuersale, ut in uniuem sali enuntiatione: siue non sit uniuersaliter uniuersale similiter ut in caeteris non uniuersalibus. Cuius rei exempla ponit: x patenti addit tame smodo album unum
fgniscet hoc ideo adiecit quia expresserat per excpla in enuntiationibus unis semper subiectum debere Alevnum. ne itaq; quis credat solam subiecti unitatem susscere, adiecit s modo album unum signiscet F qua ratione declaratur cy ad unitatem enuntiationis necesi
ria est de Bbiecti di praedicati unitas. Ex quibus quae en Entiatio non una sit, subiungit dicens :* si duobus
nomen est unum positum: e quibus unum non constat non est una affirmatio: nec citam una negatio: veluti si equo & homini quist,iam nomen tunica imposuerit, haec oratio,tunica est alba non erit ammatio. nec liscalia, tunica est non alba . erit una negatio igitur enuntiatio non una est, aut qsi unum de pluribus:aut plura de uno, aut plura de pluribus etiam nominis unitates cruata enuntiat. Addit se quibus unum non constet: F quias significata vocis sint plura , ex his tamen conssct unua ut numero aut ratione adhuc enuntiatio erit una .haec enim una est, Socrates est homo e quanquam Socratcs
significet aggregatum quodda pluripos Similiter hae
est una omnis homo albus est : quanquam plures homines sibi, illius subiecto comprchendantur: quonia ex illis resultat unum secundum rationem.
Di fert aute nihil hoe ab eo quod dicitur, est homo equus albus, hoe viro nihil differt ab eo quod dicitur, est homo alisbus: Cr est equus albus. Q odsi hae plura significent, C sint
plures, parci ex primam aut plura aut nihil significare. non est enim aliquis homo equus: quare nee in his necesse est a Luram veram,alteram a Cam esse. Syllogizat quae excplis cauerat sere expositorie se. homo est albus, equus est albus, plura significant: & sunt plures: haec oro,tunica est alba, est illae duae: Tuus albus est:homo albus est:igitur haec oratio, tunica alba- est, plura signi licat:& est plures.Inquit differt aut ii ni
hil hocI id est haec oratio tunica est alba ab co quod diu
30쪽
citur, est homo equus albus: hoe vero nihil differt ab ue in singularibus sit, siue in uniuersalibus uniuersalia
eo quod dicitur est homo albus, de equus albus. haec terisemper locii habet: qm altera contradictionis pars minoris vis. addit maiore dicens,,si hae plura signi si vera,altera falsa est. Rursus S in his secunda lex sub eo centi de sint plures, patet de primam aut plura aut nihil trariarum uniuersaltu ni non uniuersaliter et locum ii significare: plura quidem, silio equus plura sunt: nihil bet:quoniam esse posIunt amri verae: nunquam autem si equus sit homo, aut contra fio equus: quod eu sit sal- simul false. Alias credebam Aristoteles hanc enun- sum nihl erit. Propterea liabdit no est. n. aliquis homo tiationum diuisionem esse perinen & necessario in- equus: nec contra aliquis equus homo. Ex is concludit esse& contingenter inesse: videtur enim enuntiatio de propositae digressionis fructum dicens: quare nec in is praesenti oratio de inesse, cum sit contingens posita in hoc est aequi uocis necesse est alteram veram, alteram actu. Enuntiatio vero de praeterito esse videtur necessa filiam ese. Animaduersione dignum primo, in Arist. ria. cum necessarium sit id quod semper fuit: quae vero finxit exemplum: qui in exemplis naturalibus posset en defuturo est, videtur contingens cum sit de inesse non se dubitatio inter opiniones: ut igitur nihil dubii relim posito in actu. Res haec satis colorata videtur, vera anquat, iure finxit exemplum. Secundo animaduerten- iit ita,vel ne,dubium est. Aristo. enim non habet oculiadum, Φ finxit exemplum subiecti de non praedicati: ut nisi ad enutiationu tempora: de materiis vero ipsarum innueret interdum solam subiecti multiplicitatem sa- in secundo huius explicabit: ideo nuc sit dictum in lin.
tunica sumatur pro homine solo, qui sit albus: illa vero F seMUMMς u uria. 1 amma Queruonec ignum, sp ..-..,Ad.
cum sit una copulativa ambas partes vult veras esse. ςnunti)xiones uniuersales de suturo simili lege ince Tertio dubitaui utrum subiecto existente aequiuoeo dunx aiςvxvntu sales depraesenti vel praeterito. Inis. n. c.- solum semper oratio sit aequi uoca. Ad prima duo du ' dx radicum in uniuersalibus uniuersaliter neces. bia Aspasius: Alexan. Porpi iurius 3c Ammonius quos : Π ltera est Vera, altera falsa: ut omnis homo erit alia Boetius de expositor sectantur: volunt illud esse intelli bu , Π Π mnis homo erit albus. In uniuersalibus verogendum, quo ad unitatem atq; multiplicitatem enum IR 'Nςrialiter potiunt esse simul verae: non autem lationis, non autem quo ad veritatem de salsitatem: ut . x ut . Omo erit albus: homo non erit albus . rationes innuunt. Potest tamen melius ivt mihi vide it xigitur sola dubitatio in singularibus contradi tust dici, st, illae duae orationes, ho albus est, de equus ril dς iuxu ,Vtrum de necessitate altera pars fit deter albus est: debent legi inconiunctae. Nam illa partieula minax ς Vςr3, it a determinate falsa: ut Achilles bellu &bquae graece est Mia,non copulativae, sed ut sermoni, mrς I, Achilles bellum non geret. Inquit Arist o t. in sin continuatiua legi debet: de tunc dubitationes nullae pul Dbu, Vero Riq; suturis non est similiter altera parserunt. Ad tertium auctores in Metaphysicae quarto dςκrmin te vera, altera determinate salsa.Sunt qui ipsi commen. secundo velle videntur st si subiectum sit x tui volunt esse addendum verbLm sco tingentibu , Faequivocum, praedicatum vero uni vocum: potest ora ut ut i Diu rin singularibus vero atq; suturis de continiario interdum esse uni voca, interdum aequi uoca. vnium gςntibus non est similiter altera pars vera determinate ca quidem quando praedicatum sit accides: veluti haee, dunt in contingentibus P quia illud non canis pulcher est: interdum vero aequivoca, quotiens V triton effariis: determinate enim aut sol exorietur, Praedicatsi si substantia:vt canis animal est. Res hie an ux non e ori tur. Sed haec additio non est necessaria: vera s t ita scini isti m 4 mittatur, oui eum non simulta cim Aristo, futurum ubiq; appellat id quod non est. de altera quidem uero, alieram autem falsam necessc Iez ma e quo infertur deinceps omne aut esse necesse, aut etiam in singularibus ut dictum est. In uniuersalib tm necesse non esse: de ita erunt duae naturae tantum neces non uniuersilirer non necesse est. dictum autem est Crisis. se esse,& impossibile effer Sc non negabitur natura con
An textus istae sit noui capituli initium,ut exposito 'gςΠ propterea circa enthime istud non parum ii nostro placet, vel si s nis praecedentis uti illiu, epilo iὸ Q δndum erit. gus & glosa:vt Boetio videtur,certe ambiguum est: sed Si enim hic quilem dixerit aliquid sor alius ratem illud in suesie, siue se, veritas eadem est, videtur mihi ui idem Oo fore dixerit, alter ipsorum neeessario uerum diea Aristo. enuntiationum talem innuat distinctionem: cy p licuum s , si omnis ogmatio negatio uera est μι fati
quaedam est de praesenti, quaedam de praeterito,quaeda μ.m talibus enim simul uerae ambae non erunt. vero defuturo:&quaelibet tam est uniuersalis,aut sin- Credit expositor Aristo. deducere enthina emat m
gularis P de uniuersiis etia alia est uniuersaliter, alia non ius sortasse propter illam particulam senimiquae videia uniuersaliter. Tu ne vult, O Ilages dictae tu perius et ha- tur reddere causam eius quod dixit. Mihi autem non bent locum in his, quae sunt depraesenti:& in his, quae placet:qm ea,quae nunc dicit,nec remotae nec propinsunt de praeterit In his.n. prima contradictionis lex si- quae esse possunt praemissae coelusionis enthimematis. videtur