장음표시 사용
31쪽
videtur igitur mihi u, Aristo. eum dederit enthimem ainuc vim illius enthii ne malis mutat ad casum & exemplum: ut habeatur quod dixerat clarius: S si illogismus componitur sic: omnis asstirmatio est aut ucra, aut sani omnis qui dicit aliquid fore, vel non foret asstirmat vel negati igitur tas qui dicit aliquid fore vel nosore, dicit verum vel salsum derone primo tangit minore in exE-plo & inquit. St. n. aliquis dixerit aliquid fore, Alius aut illud idem non fore dixerit: hςc minor quasi in compi ta, cui addit conclutionem. d. alter ipibrum necessario verum dicat spe spicuum est. F & quia laxe est una hypothetica, quae potest reduci syllogismia subscribitina iorem. d. i,i ois a stirmatio uci negatio vera cit aut salusa. Vult igitur ex hoc habere maiorem talem. omnis asticinatio vel negatio vera vel salsa est . cui addas: sedois qui dicit al iquid sore vel no fore, assirmat vel nega rigitur omnis, qui dicit aliquid fore, vel non re, dicit verum vel fallum: probat maiorem .d. In talibus. n. simul ambae verae non eriint: ecce quo pacto Aristo. dictum entlii in a resumpsit sub forma ijllogistica: de per exemplum & casum, ut clarius esset. i. - . Nam si ueram est dicere hoc album. aut non album esse. A: ηcccs 'alb N, ut no album espc: π1s est album uel noualbam,verum crit asirmare vel negare: G si non est, men-- muriatque sit mentitur,non e T. Quare nece . est semper ases a timem aut negationem veram esse, vel falsam. GM ., C-uillabit sertasse qui iam maiorem: qin a firmari potest aliquid & non es le ita in re verum sicut assim matur. Nam mathematici pon ut casus amrmado illos
qui non sunt: ut dicunt trahatur linea a centro ad coelum .ubi assimatur lineam esse tractam non tamen est verum ipsam esse in retractam : . ita non omnis a stiriamatio vel negatio cli ver aut salia: cuni non omnis sit ita in re vel non ita. Cavillum hunc resciti t. d. nam si v tum est dicere hoc album, aut non album csse, neccsie est album aut non album esse: Ic conuertitur,videlicet,
iiij si eli album v l non album, vcrum erit assii mare vclnegare. Smiliter quoad salsitatem:&inquit l& si non est verum album esse: metitur, si dicatur album esse: ct ii mentitur per hoc quod dicit illud esse id non est.
Ex is concludit maiore ipsam. d.quare necesse est sempassi ationem,aut negationem veram cise vel salsami& ita habetur maioris veritas,& cauilli consutatio. Nihil ergo aut est, aut fit a fortuna, neque quicquam ad xtruns contingen rueq, erit aut nota erit quicquam, sed omisnia necessario evenient: iubilis ad utrunq; contingens. nam
aut is dicit zerum: qui ab mauit, aut is qui negauit. Simi. Eter enim fieret aut non sic t. virulibet enim non magis exel non sile se habet aut habebit. - r. Nunc vltimo inseri in conueniens sequens ad syllogismum dicium,ubi debes scire, i, cor ingens est quoddam rarenter, quoddam plerunq; quod dici si letnatum,quoddam ad utrunqueri unc intendit declarare Q, nulla crit natura praeter necessariam,si conclusio sxl l gismi vera siti& inquit. Nihil ergo aut est, aut si , sortuna P & ita toltctur contingens raro. neq; quicquam ad utruq: contingens & ita tolletur contingens quod appellant i nitum. neque erit aut non erit quicquam & ita tolletur contingens plerunq; sue natum: quod cista ut adesse, aut ad non cne magis limitatum tsed omnia necessario eueniens: nihilq; ad utrunquec tingens erit: repetit quasi causam unde haec sequuta dic eos: nam aut is dicit verum qui sitam auit, aut i
qui negauit: hoe est qui oppositum dixit:& ita similiter
necessario a iterum scret vel non fierct: quare S dem tur natura de inesse: quia utrumlibet non magis sic vel no sie se habet de inesse vel se habebiti de neccs ita te alterum est: de ita tolletur materia contingentium: & materia de inesse:& Omnia erunt necessaria: aut necessario euenientia. Haec sunt impossibilia lὸquentia ad con clusionem. Adhue autem siquid nune ess albam, uerum erat dicere tu AN.lo. . prius quod erit album quare semper nerum erat dicere quoslibet eorum quae facta sunt f tat aut erit, si semper uerum erat dicere quod est cui erit, non poterit illud non esse, aut non fore: at id quod non potest non fieri impossibile est noufieri: quod autem impossibile est non fieri: necesse est ferunniuersa ergo futura necesse est fieri: nullum ergo est ad
utrami; contingens, neque i fori lia quicquam erit: nam si a fortuna ex necessitate. Et Graeci & latin i conueniunt q, Aristo. ad quaestim C . U.ncm propositam nunc ponat secundam ronem . sed huic expositioni non assciatio qui neq; verba Arith. nec scries illi conuenit. Ideo vidctar mihi ν cum Arist. argumentatus sit ad quaestionem in lingui ribus de sutu ris probando, ut in illis non est altera pars contradictionis determinate vera, nunc disputat in singularibus de proenti: probans ut nec in istis altera contradictionis pars sit determinate vera , altera determinare falsa:& arguit sic, cuilibet ypositioni de presenti correspondet aliqua de suturo: igitur si in singularibus depraesenti altera contradictionis pars sit determinate vera, altera determinate falsa: ut 0, Plato sit albus determi nate: aut no albus lac in singularibus de suturo is com respondentibu saltera contradictionis pars erit determinate vera, altera determinate falsa: tu ita fuit altera ilia . larum vera,Plato erit albii , vel nCn erit album. Fuit alia tera illarum determinare vera: igitur semper fuit vera. Si semper vera suit,non porcrat non fore: non poteraz non fore:igitur non poterat non fieri quod non poteth
non seri impossibile est non seri:quia non potest esse 10; a qui ualet de impossibile esse: non potest non esse ad impossibile non esset quod aut i m possibile est no seri, necesse est fieri. per regulam aequi pollentiarum. Et ita uniuersa sutura necessario erui, inquit. 3Adhuc autem si quid F nue de praesenti est albunia: ut Plato vel Callias: verum erat dicere prius P erit album :& ita vult cuili bet de praesenti correspondisse aliquam de suturo:qua re semper ante i cmpus presens verum erat dicere quo libet eorum quae facta sunt ' est aut crit,pat et,quia M 'suturum antri sit praesens: semper est futurum :& ita anteu haec sit vera Plato est albus cum sit determinatevcra per te, ab aetcrno suit future veritatis: vltra arguit si semper verum erat dicere θ cli aut erit, non poterit illud non esse aut non sorti: quia semper sere aequiusci ad impossibile vel non possibile non fore:& ita ad imposibile vel non possibile non serit ultra. at id quod non potest fieri inpossibile est non fieri: quia no pota sibile& impossibile aequivaleti: ultra.quod autem im- possibile est non fieri, necesse cli fieri ab aequi ualentiadaequival tem. negatio. n. postposita iacit aequi pollere suo contrario. Ex is inseri,uniuersa ergo futura necet se est fieri. Cum. n. qualibet singula is de praeienti licdcterminare vera: aut salsa: e cuilibet de praesenti eo reiponde t una de suturo, quelibet de situro erit dete minatevcra aut salia:&ita uniuersa sutura necessatio
32쪽
seri . tune dat impossibile sequens ad haec dicens ullum ergo est ad utruq; cotingens,neq; a fortuna quicqeritiqui si a fortuna aliquid erit, non Saex necessitate et ut . Sie igitur si in singularibus depraesenti altera contradictionis pars est et determinate vera, omnia ut prius euenirent necessario,vi P enthimemata a primo ad ultimum patet. --M , . At vero nes dicere potes aliquis neutrum esse verum. t neq; fore,neq; non ore. Primo nascum uJrmatio falsa o--- erit negatio vera non erit, σcura haec sit falsa, contingu te 4 rmationem non ueram isse Megarici negarunt potentia,& omne possibile concedentes solum actum de praesentiam,& ita isti diectat neutrum suturorum esse veru, cunullum sit futurum postibile esse praesens .Hos igitur Aristoteles refellit inferens amrmationem & negationem in liis esse simul salsas simpliciter,quod pro nue relinquit tan si impossibile. & inquit. At vero neq; dicere pol aliquis neu trum esse verum , ut Megarici oppinantur negates potentiam & possibilia atq; sutura: dicentes nihil neq; sore, neq; non fore. Primo naq; cu amrmatio salsa erit apud illos, ncgatio vera non erit:& ita ambae simul sal - :& haec, hoc est negatio sit salsa: contingit a Trimatione non veram esse,& ita ambae simul salsae: contra
R d haec etiam si quis uerum erit dicere aliquid fimal e sese album, magnum oportet utrans esse, etiamsi erit u rura crus, oportebit esse cras: π si non erit, non erit cras nolitis erit conli 'gens ad triclis ut navale bellum, oportebit
enim neque fori nauale bellam, res nen feri. G si. Seoindo contra eos lena arguit sicut in suturis sn ultribus, ambec5tradictionis paries simul sunt salix igitur de pra lenti aliquando erut simul sali,. tenet consequenti aperto a contrario, qua si aliqua de suturo sunt simul vera, etiam depresenti oportet aliquando esse simul vera, etiam si aliqua sunt de suturo simul salsa, oportet ut de prssienti aliquando sint simul salsa. Et tota ratio sundatur in hac maxima, cuilibet a positi ni de suturo tali correspondebit una de praesenti talis: ut si de suturo vera, correspondebit aliquando aliqua depraesenti vera .si sal a , etiam& salsa: quare si de suturo apud Megaricos utraeque salis sunt, aliquando de piit ivtetq; falsis erunt. Inquit ad haec etiam si quia verum erit dicere aliquid simul esse album&magnu , Oportet
virunq; esse depresensi:etiamsi erit Veru cras Oporteiabit esse cras:& si non erit veru cras, non erit cras: & ita cuilibet de suturo tali correspondebit una de praesenti taliς,ex hoc sequitur ιν non erit cotingens ad utrunq;: quia omne tale est de suturo,& nauale bellum non erit contingens ad utrunq; , quia ex quo de suturo ambae partes hunt salis,oportet depresenti ambas falsas esse,&ita negabitur omne contingens ad vimq;. Sed dubitant, qui haec est vera de sinuro, albu erit nigrum, &in lite, album est nigrum, nu i est vel erit de praesenti vera. Quicquid velint iuniores, dico, haec est de suturo vera. album erit nigrum pro lubiecto, cui accidit
albedo: ut patet per resolutorium Fullogismui ideo sibi non correspondebit ita de pnti albu est nigri , sed haee hoc est nigru m, quae aliquando de praesenti est vera. Ex regula Aristo. di modo probandi colligitur haec
maxima, propostionem esse salsam, conuertitur cum sua contradictoria. & si salsum est dicere, Socrates
in , sequituri situr Socrates non est,&si falla est haec
propositio Plato est albus: sequitur , igitur Plato non
in albus. Ea igitur ab urda, quae eontingunt, bo seni: CI Ulla mo /di caetera Siquidem necesse est euiuslibet Hyrmationis dis to negationis inuicem opposituram tam in uniuersalibus uni
versaliter quam in singularibus, alterim Fide esse ueram, T T alteram autem fusam esse. t sin his, quae sunt, nihil sit ad rere . 'utrunq;. Sed de necessitate finii aut fiant cuncta, cir ita nee consultare opus erit,uce res agendas aggredi, ueluti se hος quidem secerimus eucui et hoc. Si uero illud non fecerimus
Quicquid velint expositores, Aristoteles cui mihi vi e detur epilogat absiurda dicta addens alia. Absurda quidem sunt, y nihil sat cotingenter ad utrunq;: & cp cuncta necessario eueniat,ea, quae addit. duo sunt etia ut tystustra sit cosultatio,& ιν frustra sit aggredi res agedas: sicut cosiliarijagiit qui hoc mo agiit dicetes: si hoc agimus ut si munitiones arcibus comittimus, cui et hoc. si vero nos cimus illud, modo eueniet hoc, i. noc scruabuntur arces. Animaduersione dignit consultationcs ese: partim a natura: partim ab arte . natura quide quoniam homines inter animalia soli sunt consuli tui. Animali uin vero caeterorum nullum . arte vero,quia disciplina evadimus boni & mali consultores suc ex hoc arguitur. quod est natura non est si ustra : consultare ut diximus cst natura, igitur non frustra, ct ita non erunt omnia necessaria. dicere enim consultationem non esse frustra,&euenire omnia necessario est implicare contradictionem. Prohibet enim nihil etiam in annos usq; mille hoc quidem fore aliquem dicere, illud vero non fore altum dicere, igitur necessario caenici alterum eorum quod tunc dicere aevi
idetur mihi op repetat absurda: & primo casu postos, aliquis assirmet aliquid venturum sere ad mille V
annos, alius dicat illud non venturum :& svllogismus componitur sic. In singularibus contingentibus assimmatio vel negatio est determinate vera nece si ario, sed dicere aliquid venturum ad mille annos, at quid non venturum est assirmare & negare in singularibus contingentibus:imur de necessitate alterum eorum Cu niet, quod tunc dicere verum erat. De ratione tangit minorem. d. prohibet enim nihil etiam in annos usq; mille :hoc quidem fore aliquem dicere illud vero non sore alium dicere. Dat conclusionem dicens, igitur necessa io eueniet eorum alterum: quod tunc dicere verum crat, quod unum dictorum absurdorum. Hac ratio deducta est a casu posito. Priam nihil refert st qui Lixerint contradictionem ipsim. aut non dixti int. patet enim ita res fassise haberes non alter quis, Myrmauerit. alter negauerismon enim quia αβ matio aut negatio dicta est,res ipse erit, ut non eris. neque V mimagis si in annos usq; mille quantoais tempore. Quare si in omnι tempore sic sie habebat, ut alterum fore uerum diciis 'tur, necesse erat hoc feri, Crunum uias eorum quae sunt,
'sic per se habere ut necessario feret. nam si utre quis dixit aliquis fore, feri non poterit ut non eueniat, ersi euenearissim er ante verum ervi dicere ipsum fore. Eadem absurda deducit non supposito casu: accipit e tam ε duas suppositiones. Prima quo nihil disteri quod ad rerum aut existentiam aut euentum si unus assim
mel aliquid fore alter neget illud fore: quia propter Suess.Perilaeta C nostrum
33쪽
nostrum a firmare vel negare non mutatur rerum cursu ,ita ut sit aliquid vel non sit. Secunda suppositio . nodiffert quo ad rerum Gentii earum quae nunc aguntur virum fuerint assirmatae vel negatae ante annos mille
vel aliud quantum vis tempus: hoc est quicquid veturum est in aliquo tempore suturo ut cras Se determinate, in omni diiberentia temporis praeteriti est determinate venturum pro cras:& non dissicri ut sit magis ventum pro mille ante annis: vel pro maiori tye: de hoc timquit: neq; differt rem metus magis si in annos usq; mille antea suerit assirmatus, aut negatus,qua quato vis tepore. eadem. n. videtur rosi annis mille antea suerit as. firmatus aut negatus: Sc si centui tu antea. Hesunt dursuppositiones.Tunc arguit: quare si omni tepore praeterito sic se habebat contradictio ut alteru fore verum dicatur p te qui ponis in his altera contradictionis parte esse dc terminate veram, necessie erat hoc fieri:& vnu. quodq; eoru luxfiunt sic se habere semper ut necessi
rio seret: qua ipsum fieri semp & in Oi dria temporis p-
teriti erat vera. Deducit coniequentia. d. nam perte sivere quis dixit aliud fore, seri non poterit ut illud non
eueniat: contra et eis euenerit:semp ante veru erat dice re ipsum fore. Est igitur vis ronis,in omni dria teporis prateriti erat vera altera pars contradictionis: de validicere alterii sore: igitur necessario erit: nam si non neces ario crit,non semper fore in ta dita teporis pnteriti veru suisset: vel cathegorice: se oc determinate ventu rii in aliquo ipe futuro qd' est determinate venturii an istea pro o3 dria teporis praeteriti: de neccssitate eueniet sitie quis assi et aut neget illud euenire hee patet ex secunda suppone. Sed oe venturum per aduersarios est
determinate venturum antea in omni differentia tem
potis praeteriti,igitur necessario eueniet:&ita patet ideabsurdum sequi posito casu siue non potito casu.ν sit si haec absurda sunt,illa impossibiliasunt, videmus et aenim futurorum principium sit: tum ab eo quod confulta,
mus tum ab eo quod agimus. ὀ H. Ea,qu. ae dixerat,declarat esse impossibilia. : 3d primo
proponit hoc: de inquit. Si itaq;. fiubati di in graeco absurda sunt: illa et subaudi impossibilia sunt: & hoc probat primo in singularibus contingentibus sic, ea ota, quorum nos ipsi lini de principia ex toto sumus, sunt cotingentia, tangit minorem dicens, videmus enim suturorum principium esse tum ab eo quod consultamus, tum ab eo quod agimus. Igitur extrema contradictionis sunt in singularibus suturis penitus contingentia ad Am -st utrunq;. Animaduersione dignu. a, in nobis sunt tres actionum spes, altera quae sipectat penitus ad eam animae partem, quae dicitur vulsca,ab alijs vegetatiua,ut nutritior auctior de generatio: & hae pro maiori parte sunt necessariae t& nutritio & auctio siue imminutio:
quicquid sit generatio quae non sit in nobis. Alia quae spectat ad alam sensibilem, ut appetitus, sensus, & m tus:&hae etiam pro pluribus partibus sunt necessariae ut sensus: cum enim tangimur, necessario sentimus: de fortasse appetimus,licet pol sint ratione moderari: quae vero spectant ad rationalem partem, hae sunt penitus animae rationali & nobis stubditae: de harum domini sumus omnino,& de his Aristoteles loquitur. Et cum in his, quae non semper actu sunt , fit omnino alia
quid possibile esses non elle, Similiter in is in quibus ambo G esse er non esse contingunt, fit etiam vi in illis fuit fo
Secundo idem persuadet in uniuersalibus de suturo. G- ιε. ubi debes scire, in rerum quaedam fiuntquς omnino n6 semper actu sunt, sed frequenter ut effectus naturales: quadam quae squaliter sunt de non sunt vel rarenter sunt,ut fortuita:ideo accipit P tam in primis rebus qua
in secundis est possibile esse de possibile non esset de inseri P propter hoc oportet ut in illis utrisq; lit possibile fieri de non fieri: ct syllogismus est ea, in quibus est possibile esse & no esse e si pose fieri: & no fieri hec est maior. dat minore dicens:& cu in his quae no semper actu sunt dit omnino aliquid possibile est e & no esse, ut sunt rcs naturales,que plei u nq; sunt. Similiter in his, in qu
bus ambo de essedi non essie contingunt, ut irruita:
hec est minor. dat coclusione dicens:st et ut in illis sint sieri&non fieri :& ita contingentia quae describitur Ppossibile fieri di non seri. Haec est ratio Atilio telis. Plura etiam nobis perspicua sunt sic se habere: uelati ueα --- f. stimentum hoc scindi pot6l cr notis intitur, scis prius conateretur. Potest etiam iniciter non'ndi: non enim posset ipα sum prius conteri, nisi potuisset non incidi. Quare malis futuris idem erit quaecunque sicundum talem dicii
tur potentiari. Hic ponitur terila ratio per ex plum: & pol copo c n. ni se syllogismo expositorio: hoc,videlicet, veste incidi est coni ngens,hoc est aliquod futurorunt igitur aliquod enitu futurorum no necessario eueniet igitur ab aequi ualente non Oia sutura necessario eueni Pt. Aut sorte arguit exemplo per simile iudicium sic, vestem incidi est contingens: igitur in aliis futuris similiter inouit, plura et psipicua sunt sic schre, utpote vestimentu hoc scindi poti& no Lindetur: sed prius p ipa post coter tur igitur scindi pol & si no scindet. Sila pol Et no scin-d : no .n posset ipsum prius P rpe post coteri, nisi posset
noscindi:igitur pol scindi: qa no coleri:& no scindi, O coleri Ad iti scindi & no scindi: quare ut in hoc uno ita et in aliis suturis erit ide quae q; sin tale dictitur pol tia. ecce quo mo syllogismus est ab uno Geplo limili
ad caetera. Fecit enim hoc exemplum in confirmatione propter hebetes: quos exempla i retasse magis mouent quam rationes etiam demoniuratiuae .
Penpicuum ergo non omnia necefario aut esse , aut peri .sed alia quidem esse ad utrumlibet contingentia: de quibus non magis affirmatio quam negatio erit uerε vel Drusa. Alia viro talia esse ut ipsorum magis dis frequentius aluterum eueniat, modo quidem alteram feri contingat, alterum
Ex is rationibus concludit conclusonem & inquit . 13. perspicuum ergo no Oia necessario aut esse, aut fierib haec coclusio veru declarat quot modist esse poterunt contingentia: & enumerat duo contingentiu genera. est. n. quoddam cotingens aequale,siue infinitum,quod pol aequaliter esse & non esse. ut moueri Socrate est &cotingens natum: quod si est aptum magis di freque
lius euenire , dicitur contingens natum frequenter aut
plerunq; , ut canet cere in senectute. si vero minus aptueuenire, dicitur contingens rarum: de haec est coclusio
textus. De his dicemus in scsso, inquit Sed alia quide esse ad virulibet cotingentia' de quibus no magis assimatio quam negatio erit vera vel falsa. Alia vero talia esse uti pioru magis & stequctius alteru ut a firmatio vel ne ' -- gatio eueniat: modo quidem altem fieri cottingat alte
34쪽
rum minus &iste sunt sipecies cotingentis. Pertae habetur solutio ad quaestione principale. quaerebatur enim,utria in propositionibus lingularibus de suturo altera pars contradictionis sit determinate vera, ait ra determinata falsa. Solutio est, tr in necessariis de suturo altera est determinate vera, altera determinate salsi. iam sol ori ei necessario di determinate, vel nAorietur. Similiter sol existens in leone necessario & determinate aestuabit, aut no aestuabit. Iteq; sol existens in capricorno determinatae hyemabit, aut no hyemabit. In illis vero quae de suturo sunt contingenti licet neutra cotradictionis pars sit determinate vera, neutra d terminals falsa: in in illis de suturo contingenti pleruq; altera pars cotradictionis est magis apta enire si altera: vilicet neutra haru determinatae eueniet ho in senectute canescet, aut no canet cet. illa cotradictionis pars videlicet canescet steque ius de aptius eueniet. In his vero quae de contingenti sunt aequali licet altera eueniet: neutra in determinate aut eueniet, aut freque ius
vel aptius Hec elisoro dubitationis. Similis solutio esse pol in cotingetibus de pnti. na propositiones de sit turo aequi pollet aut inserui similes de piari cum modo contingentis. ut cras erit nauale bellu ,igitur contingit nauale bellu es vel nauale bellu erit, aut nauale belluno erit: igii cotingit nauale bellu csse vel no esse. Et itaqcquid dicit in illis de suturo, vult esse intelligedum in his de piati in materiaco tingenti. Haec Arist. de qone. Id initur quidem quod est quando est, necesse est elle, crid quod non est quando non e i necesse est non esse: no tamen aut omne quod elle . necese est,etit omne quod non est non esse necesse est. Non enim idem est omne quod est necessario si eum ex simpliciter necessario esse. Et de eo quod non
est simili modo. Cu Aristoteles terminauerit illam qonem, an in suturis contingentibus altera pars cotta dictionis sit determinate vera, altera determinate salsa solum quo ad partem negativa, videsicet, a, non propter impossibilia enarrata' nuc vult declarare, an in illis sit aliquo modo necessitas. Et primo proponit quot modis dicatur necessarium sue necessaria veritast de vult θ necessia rium bifaria dicitur, simpliciter videlicet & in suppositione siue conditione. Simpliciter quide necessarium est: vi sole oriri,aut ipsum reddi in capricornu . Ex suppositione vero necessari uidesse quando est, aut id noc se quando non est: vi Socrates currit quando currit. Aut Socrates non disputat quando non disputat, hoe enim est necessarium no absolute, sed ex suppositione. Inquit,id igitur quidem quod est quando est, necesse est ese: ut Socrates quando currit, necessario currit. Et id quod est,quando non est, necesse est non esse, Ut Socrates no disputat quando non disputat. Et locutus est per terminos trascendentes, ut eius sermo sit uni. uer alior & oibus conueniens .Hoc est primit membrii deindet agens secundum inquit.no tamen omne quod est absolute necesse est esse, aut omne quod non est, necesse est non esse Nam Socratem currere absolute nomecesse est, nec absolute necesse est non currere,sed bene aut dum currit, aut dum non currit. Cuius causam
subscribit. inquit.Non enim idem est omne quod est necessario esse cum est, de simpliciter necessario esse, rede eo quod non est simili modo cst dicendum. Na noest idem necessario n5 esse cu non est, & necessario noesse simpliciter. Sic igitur duplex eth necessarium t ex
suppositione,& simplicita. Philoponus vero Primo
priorum auctoritate Alexandri & Soligenis subdiuitidit necessarium ex conditione, qm potest esse, ani conditione cadeti in subiecto vi omne quod currit, necessario mouetur dum currit. Aut cadenti in praedicato ut Socra.sedet necessario dum sedet. Quam diuitionε Arist. in a. huius ulterius examinabit . Nunc vero sit dictum in tantum. Et in e res ictione etiam ratio euiem est. Omne namqi
esse,aut non esse necesse est,items aut for aut non fore, notamen necesse est da iunctive alterum fore. ceu necesse est quidem crus nauale bellum fore, aut non fore, non t4mensore navale bellum era necesse est,nes rursus non fore. et tamen fore aut non fore necis es. Praemissa distinctione verbi necessiiij, nunc appli- G- .eat illam ad rem. R declarat quo modo in enuntiationibus de suturo est necessitas & vult st, in illis de suturo reperitur necessitas simpliciter,quotiens fit una cathegorica de altero extremorum dii iuncto. verbi causa,necesse est cras navale bellum fore, vel non fore disiunctim, videlicet tenendo extrema: quotiens vero sunt plures cathegoricae in una disium ua i in illis no potest esse necessariu . Non enim necesse est cras nauale bellum re, aut necesse est cras navale bellum non fore. Sunt enim hae duae cathegoricae ambae salsae. Inquit rius in contradictionei hoc est disiunctione s cta inter contradictorias iratio eadem etiam es F ut in in s dicatur necessitas. Omne n q; esse aut moncsse necesse est quo ad illas de pnti.Itemq; aut fore, aut no finre disiuneti m. f. tenendo illa:& ita cathegorica de extin
modisiuncto necessaria estin in illis de piis: &in illis
de suturo.non tamen necesse est disiunctive & in hypothetica disiunctiva alterum fore.Exeplum ponit:&inquit. Ceu necesse est quidem cras navale bellum fore, aut non fore. non tamen sore navale bellum cras necesse est, neq; rursus non fore necesse est. Attamen λ- re aut non sore necesse est. Sed dices,quo modo est necessarium in illis ex conditione. Dicendum ch in illis est necessarium ex conditione, dum videlicet futurum est: ut cras navale bellum fore necesse est quado est suturum: aut non fore quando non est futurum. An Lmaduersione in dignit in sortasse necessitas repcrta in cathegorica de extremo disiuncto est necessitas non simpliciter, ut exposuissed ex conditione: qm necessarium alterum,si alterum necesse est esse. Absolute vero in illis nullatenus aliquid reperit necessariu.& hoc est tutius dictum. Ars vero dixi m illa, nauale bellum erit vel non erit,est necessaria simpliciter, qm sua contradictoria,non nauale bellum erit vel non erit, esset simpliciter impossibilis.ut patet per aequival entem, quae est copulativa secta ex partibus contradictorijs: ut nauale bellum erit de navale bellum n5 erit, quae est simpliciter impossibilis.tu vero considera. Quare cum orationes ita sint verae, veluti res ipse, per. spicuum similiter necessariose habere cr in contra timcne: quemadmodum siu se habent ea quae ad utrunq; esse, aut so re contraria possunt: quod quidem contingit in his quae non semper sunt, ut nonsemper non sunt. Harum enim rerum alteram contradictionis partem vera. avit falsam esc nccesse est non tume hane uel illa, sed virus conligerit. Fit etiavi magis quidem uera fit ultera no tamen vera ia aut si a. Hactenus de rebus ipsis, nunc ad orationes, quae I rebus prosciscutur sermone couertit. Et breuibus vult ita esse in orationibus, v eluti nunc dictum eli in rebus.
35쪽
At in rebus quo modo non sit necessitas absolute.&. quo modo est dictum est. Igitur & in orationibus pari- modo est dicendum. Inquit, quare cum orationes ita sint verae, veluti res ipss: perspicuum similiter necessariose habere de in contradictione talium enuntiationum, quemadmodum sic se habent ea quae ad utrunq; esse, aut fore contraria possunt. Et declarat in quibus. N inquit, quod quidem contingit in his, quae non sempersi int,aut non temper non sunt: qualia sunt contingentia, quaeriunt non necessaria: quae semper sunt. Aut imposs: bilia quae semper non sunt .harum enim rerum ut diximus alteram contradictionis partem veram, aut falsam csse necessie est: non tamen hanc vel illam disiunctive, sed utraq; contigerit distichim. Sed diccscum
neutra sit necessario ucra, est ne altera magis apta iteri vcra: quam altera Respondet sit etiam ut magis quidevora iit altera: ut in contingentibus plerunq;: ut Socratem fore canum in senio: quam non fore. Non tamen vera ia in determinate se necessario aut salsa determinate.,ic igitur patet in contradictione de suturis necessario alteram partem fore veram disiunctim, neutram autem disiunctive aut determinate. Q stare patet non omnium afirmationum π negationaoppositarum: alteram necessario veram esse: Ateia fugam.
Non enim quemadmodum in his quae sunt, sic si habet cν in sque non sunt quidem, esse uero aut non esti: pos ut, sed ut lati dicturi est. σμή, . Epilogati blutione: & causam solutionis ,& inquit.
square patet non omnium a stirmationum & negati num oppositarum alteram necessario veram esse, alteram si aliam.Cuius causam epilogat dicens s Non enim quemadmodum in his quae sunt: ut sunt illae de inesse: aut necessario inesse:& de presenti: sic se habet di in his quae non sunt quidem: esse vero possunt. Vt sunt illiu defuturo. sed veluti dictum est. Dietiim est enim ii necessario in illis de suturo dis luctim alicra est vera in si is necessario lia e vcra,vel illa necessario salsa. Hinc sorti colae si iniunt: cuilibet proponi de suturo verae respondet aliqua de praesciati . quae Co indoq; erit vera: non tamen econtra cuilibet de pra senti respondet una de suturo quae fuit aliquando determinate vera. et .m,is V E R v N, Iuniores an quodlibet contingens μι-- - necessario eueniat,& multis rationibus arguunt ci' sic. primo aliquod contingens necessario eueniet, igitur quodlibet: tenel eonsequetiar quia nomaior ultro duunc qua in de Oibus. Antecedens declaratur de ara antichristi: ut aia antichristi ali iii necessario erit. itur aIaantichristi necessario crit. Tenet co sequutia ab inferiori ad si ii superius. A ntecedes vero declaratur: 'a post A. inflans in quo erit: necessario erit: cu sit sempiterna. s. a. Sc do id idem,ips in quo aia a ntichristi nec ssario erit: necessario erit. Igitur ala antichr sti necessario crit.
net conseqtientia. nam post. A. tempus aia antichristi necessario erit. Et tempus post. A. necessario erit. Igitur&ala ipsa nec rario crit. Secundo principaliter arguiatur, de necessitate oe situra erit: quodlibet contingens est futurum. Igitur de necessitate Oe contingens erit. Tenet syllogismus ex maiori de necessario & minori se . de inesse. Tcrtio accipio aliqJcotingsis.verbi cI. A. designo oescas promouci ad. A.pipstan. v. de oes impedictes ad. A.Pipsum. C. Et arguo, aut crut eque potetes: ut altera polletior altera. Si pque potentes'. neutra parserit: vcl ambae erui.Si altera sortior: ca pars dc termin te erit. Quarto omne scitum a deo necesse est ese. sed . . omne contingens aut futurum est scitum a deo. Igitur omne contingens necesse est esse en et sullogismus ex maiori de necessario di minori de inesse. Maior patet: quia scientia est necessariorum primo posteriorum. Mi .
nores sconcedunt. Quinto visit illud Iliturum qil at M. aliqti eriti A.tunc haec propositio est vera. A. erit. Igitur ante instans in quo. A. ponetur inesse: fuit haec vera.A. erit. iit haec propositio. A.erit. n. tuc haec est vera. n. luit vera, sed omnis propositio de praeterito est necessaria. igitur haec propositio. nutrit vera est necessaria. Sed. B. signiscat illam. A. enti igitur necessario. A. erit: & ita ut prius. Sexto sit aliquod futurum. A. di quaero ut i id sci stati.
nir deo: vel non scitur. Non potest dici q, non sciatur
quia contra oes. Si scitur' aut potest esse ci . A. no sita aut
non potest esse.Si non potest esse: igitur necessario erit per equi pollentiam. Si pol esse ui non sit. Igitur contingit ipsum non fore. ponatur θ non sit: cu in omne possibile possit poni ine sie. Igitur dei sicientia cst deceptio. Septimo aliquod scies futura necessario crit, igitur Ganecessario et unt. probatur: quia non potest esse sciens fiat urat nisi futura necessario erunt. Octauo lignu corrumpe turri igitur lignum erit. Antecedens est necessarium tigit r&consequens. Nono coelum necessario N-.
agit:& nullum agens hie psit illius actionem impedire. igitur actiones necessario erunt. Prima pars patet. salie apud Aristotclem . Secunda declaratur: qui nulla causipsit impedire actionem alterius:nili sit aut tantae poteris aut maioris. Modo nihil hic in serius est maioris: aut
tantae potentiae quan tae coelum.Cum nec anima humana: qiii illa cst in minori magnitudine quam aia ccxli. Decimo speciatim argu ut de actionibus nostris. Qua --.
omne necessario agens in ea: quibus actiones nostrae mutantumactiones necessario mutat.Sed cassum necessario agit in complexionem:qua anima ipsa in agendo
mutatur: ut inlibaphysonomiae, & in primo de Gadicitur.lgitur ut prius. Undecimo pollentior est virtus cin ι αμμα li: quam cuius vis rei naturalis. Sed aliqua virtus alicuius rei naturalis potest necessario animae actiones mutare ut liunior in morbis :& vinum in ebriis. igitur de virtus coeli. Ultimo suppono', coeli&stellarum motus: lumina: de cosigurationes sint propter nos. Hoc omnes asserunt. Secundo peto media in sinem esie frustrae quotiens iis positis: potest sinis non esse: aut aliter se. Tunc arguo, sit una coeli constitutio quae proten dat Socratem esse impium : aut igitur necessario crit:
aut porcst non esse. Si primum thabetur propositum. Si seeundum: tunc medium in illum finem erit fru- - stra. In isto quaesito est multorum stoicorum postio:
quae ait omne contingens necessario fore. unde in rebus duas statuunt naturas: necessariam videlicet de impol ibilem, necessariam quidem: quia omne quod est: necessario est:& omne q uod erit vel potest e sic mecessario erit. Ini possibilam vero: quia quod non est: impossibile est esse:& quod non erit rimposisibile est fore. --- Π
Mouentur autem potissimum: quoniam omnia con- tinentur in ordine secundarum causarum quod fatum
vocant & lite ordo in prouidentia sue dei prascientia. Modo non vident quo nam modo cum fati necessitate : & dei prouidentia stare possct continge tia . Hinc concludunt sinem tae stabilitum r& m
dia in sinem etiam. Propterea nos non consulta me
quia potest sic & bene finis clienire. Sed si bonus finis est constitutus in fato atq: Prouidentia: bonam consultationem
36쪽
. tationem praecedere necesse est i Huius positionis vi-d ntur multi astrono mi, ut Hermes vetustisiimus a thoriNeoceptus quoq; & Petosiris,& de nostris Maternus,atque Manilius, De exteris Album asser , Splurimi Mauri, Selirio Possidonius, atq; Phrenicius. Huius quoque videtur de Cicero in libro de diuinatione. Lucius uoque Apuli eius Her nactis sectator in his quae se ibi te natura deorum. Seneca in tragedijs. Ouidius.Tu sola dicens insuperabile satum nata mouere pCtes. Maria.
Manent ina mota tuorum sata tibi. & in sexto . Desine sata deum flecti sperare praecando. Huius preterea positionis plurimi philosophi fuere: ut Democritus: Hera 'si is, clitus: Empedocles:& multi epicureorum. Plato vero in Thimeo ait mihil esse vel fore necessarium: nisi deu. Nam cum omnia dependeant a diuina voluntate: & illa sit penitus libere te contingenter agens: etiam omnia ab illa penitus contingenter proficiscuntur. Huius p sitionis sunt nostri theologi: & in illa omnis sana concordat positio. Dicimus enim esse in rebus simpliciter
necessarium deum solum. Caetera esse absolute contingentia: esse tamen qliedam necessaria ex suppositione: θ Dp si non negamus. Alii quali interliac mediantes distinguunt. nam effectus quidam sunt quorum causae totales atque piincipales sunt corpora coelellia: ut Ortus bderum: decursus stellarum per. I r. signa: consigurationes eclipses:& id genus: Se hos est is necessario euenire autumant.Abi sunt essectus: ad quos stelis non principaliter concurrunt: sed dispositive . de hinon una ratione sunt : quia ad alios principaliter currit natura: ut motus elementorum: stirpium & animalium : & id genus . & huiusmodi etiam necessario
eueniunt. Ad alios vero concurrit voluntas: ut actio nes nostrae:&ad harum euentum concurrunt ccxli aD
sciendo atque disponendo. Sed cum nos simus ill rum domini: tandem contingenter e nobis profici scuntur. Et breuiter aiunt quod rebus existentibus r& ad imaginationem ablata omni voluntate & humana & diuina r omnes euentus necessario aguntur a
que sient . Huius sententiae Crisippus tarsensis c Ieontis auditor in libro de Fato:quem aetate. 8 o. annorum scripserates evidetur. Peripathetici vero naturam rem ' rum in tres diuisere. Nam aliam dicunt necessariam ut coelestium 3c diuinorum: de eorum omnium quae materiae ct contrarij sunt expertia . Asiam impossi bilem e veluti eorum quae non sunt: nec in viribus continentur causarum: ut Hipocen tauri, de id genus . Aliam vero contingentem inis haec mediam: quae si aequalis sit ad utrunq: contingens reddit infinitum: si ad alterum magis apta: contingens facit natum. Horucontingentium duae sint caulae: materia videlicet ipse r quae est causa uniuersalis omnium contingentium. o Atque voluntas humana saltem actionum nostrarum per se: multorum aliorum per accidens . Nam licet actiones animalium Ze rerum naturalium sint determinate cum prosciscantur natura illorum: ut vero su duntur humanae voluntati contingentiam subeunt.
Qua ratione fit ut sublata voluntate tostra & dei: adhuc in rebus potest esse contingentia quae proficiscitur materia. Nam licet unumquodq; in sui actionem sit
limitatum:tamen propter concursum plurium causarum d ι. adhuc pol tuentus contingens esse. Ea vero quς peri patheticis qonem maximam iaciunt: sunt duo. Primuquo cum rerum contingentia stat prouidentia diuina.
Cum illa sit non nisi necessariorum. Secundo quo stare
pol cum necessaria coeli causis litate. Ad quar Averroes p . in multis locis res podens . Primum euitare enititur per haec θ dcus prouiὸentiam rerum non habet particularem : cum cognitio particularium sit extra scietiam di doctrinam. Sed rerum prouidentiam habet univcrsalualiqua ex parte:sub quo sane modo necessitate habent. Sc Im vero euitat qm coelum solum causam uniuersale per sui lumen demotum rerum dicit. Nam resipi, suis a proximis causis proficiscuntur e coelo uti ab uniuem salicausa. Sed haec quae dicit lunt consutata a nobis in c. ia ...
multis locis libri destructio destructionum. Et arguitur nunc. deus est causa emis utens. igitur omnium modorum entis: sed modi entis stini neces Iarium de cotingens: ut quinto meta. habetur. Igitur causa eniis c tingentis: de necessarij. Igitur cum dei causalitate istat contingentia. Quo vero ad coelestem causalitatem a guo'. Nam ala quae nulli corporeae imprelsioni sis itur psit disponi ad contrarium e dc non sequi naturam
illius disponis. modo ronalis anima nulli impressioni corporeae subditur. Igitur potest disponi a coelo: & illius
disponis eligere contrarium. Quare ne cum caula litate coeli stat contingentia adcionum nostrarum. Hinc pa tet in triplex sit natura videlicet necessaria: quaedam penitus contingens: quedam impol sibilis: propon nec ssariae, in natura lunt necessaria: velut de necessitate sol exoritur. propositiones contingentes sunt in natura cotingenti: quae si exierint ad actum: propones erunt de
inesse. si non exierint ad actu uiant de contingenti. Pro pones vero impossibiles in natura su ni de im possibili. Huius ponis suit Ptolomeusolum mathemati corti princeps in proh emio libroru apoteles matur ubi pluribus ronibus probat satum: qd in stellarum costitutionibus
consistit: rebus non necessitatem imponit. Sed assicit ad alteram contingentis partem. Tunc ad ri,nes. Ad primam sorticolae tenent aiam antichristi poli. A. instas adhuc contingenter esse. Na qd semel est contingens
semper est contingens' perpetuari in eam satentur volutate diuina: ut Plato ct in Iaalmeo ait. Alij peripathetici
tenent aiam antichristi post. A. necessario esse:de ita co- cedunt alam antichii aliqfi necessario esse: no in valet. igitur necessario eri P. Cli arguatur. A. fmquid ad sim pliciter. Vlterius ad fis cocedunt Drticolae ilis in quo erit ala antichristi necessario aliqri sore: non tii aiam an fel isti sore necessario: qui in illot pe qficunq; erit: aia illico tingeter erit. Ad sedam principale riadet Auer. de etiam Iol. Gramaticus primo Priorum ui ex maioride necessario de minori de inesse. conclusio fit de neces sario conditionato r quo concedo ia, Oe cotingens erit necessario inquatit filium: veluti valet de necisario.
curro mouetur cri currit.igitur de necessario Socr.
mouet inquantu currit. Hec res satis disputata est i lib. Prioru . Ad tertia tardet sorticolae casum esse impcremi
qm non pnt accipi oia quae piat im Pedirem nec Oia q pnta mouere ad aliquod fore: cu illa sint infinita. Ad quarta dicendu ut ad sedam:erit. n. conclusio de necessitate conditionata,videlicet, * oia situra necessario erui ut
ps ita ' absolute no nccellario erui. Ad quinta dici potu, Ois de praeterito est necessaria: cuius veritas non deinpendet a suturor ut est in proposito. Ad sextam sorti- cole concedunt praedestinatum posse damnari. Non in poste praedestinatum damnari. Nam prima est in sensu diuiso:quae non debet poni inesse. Secunda vero de sensu copositoui re irit veritate mometaria. Theologi cocedur pdestinati posse danari de qn dr ponat tesse: no Suess.Periher. C 3 admittunt:
37쪽
admittunt:quia repugnat posito. Pol tu enim est sui si sep edestinatum: cui repugnat ipsum damnari. Non
enim captii inculatores aiunt omne possibile est aut admittendum i aut concedendum, Sed solum cum non
repugnat posito. Alii peripathetice magis aiunt omne possibile per se debere & posse poni in ene: per accides
tamen nonnunquam poni non potest: veluti in casu , ubi piaecellit obligatio illius oppositi. Algasei vero maximus inter Arabes melius satisfacit& ad rem:asserit enim deum prouidere & praescire cuncta ventura. sed tua scientia est talis ut non rebus necessitatem po . nat. Nam ut deus scitur quid non est: ita scitur quomodo non scit nos. scitur enim P deus non scit nos: modo ruo scimus res: nam scientia noli ra est ex necessat ijs: See necessariis.scitur autem Φ scientia dei non est modo nostro. Sed quomodo sit, est nobis ignotum:& per c sequens ignotum nobis est quo modo cum dei praescientia stat eventuum contingentia. Tunc ad pun- etiam dico ia, deus praesciuit quicquid erit de Socrate: S tamen non sequitur ιν necessario omne illud erit. modus vero quo illud fieri potest est nobis ignotus. Sed dices scientia dei est persectior. igitur magis ex necessarijs & de necessariis. negatur consequentia: quoniam scientia quas est necessariorum & contingentium est amplior & persectior: cum sit multorum quam illa que est necessariorum tantum.Sic igitur secundum virum istum afferendum est deum privici re cuncta: modus vero quo est ignotus. Et si adhue cauillabis deus pnescit Socratem beIdum taut igitur Socra. potest damnari aut non. dico Π, potest damnari:& potest non damnari. Et cum dicitur ponatur inesse volo esse positum: n5 tamen sequitur. igitur scientia dei est deceptior quoniailla praescientia fuit eum utroq;. Esset enim deceptio si suisset alterius tantum. Modus vero quo illa praescie tia sit utriusq;: & alterius est ultra captum humanum. Ad septimum concedunt torticolae aliquod ens sciens sutura necessario esta & sore: accipiendo ipsum so liter: non tamen inquantum scit sutura. Ad octauum concedunt aliquod esse necessario corruptibile: quod necessario non erit ut antichristus' qui nunc contingenter erit:& tamen necessario erit corruptibile nec repugnant. Ad nonam dicendum v, anima potest impedi re actionem coeli: non quia sit maioris virtutis: neque equalis: sed quia illi improportionata ., Ad decimum dico quAd coelum potest dupliciter agere in homine. uno modo ipso adhuc permanente debito instrumento pro actionibus suis:, ita cci tum no agere potest in homine nis contingenter. alio modo destruendo instrumcnta pro actionibus: & ita non est priuare arbitrium t sed corrumpere instrumentum agendi. Per idem patet ad undecimum. Ad duodecimum si, lutio patet sunt enim stellis motus: & configurationes propter nos fine secundarior nec inconuenit illam esse frustra respectu sinis duplici. Cum tame sint adhuc propter sinem primum. Propterea multae sunt astiones quae euitari non possunt ut generatio & corruptio, propterea non sunt frustra.Qua tione patet coeli causalitate: & dei praescientia posse stare euen- tuum cotingentiam: qua
Prim de interpretatio ne Finis.
LIBER SECUNDUS. Augustino Nipho interprete, & expositore.
De variis infinitis resciationibus, Oearum oppositionibus ac sequelis: nomina item ac verba traxi sita, idem si mare. CAP. I. Vo Ni AH aut E a syrmatio est enu c-- --tiatio aliquiis de aliquo signiscas, bde
aute est aut nomen, aut noli vacans: est
unsi uero et de uno id in et rinationee be oportet. Dictri: est antea qdni sit cripsit in nomen, ta quid etia nose uacas. Ipsum. n. non ho nomE qvideno dico. sed indefinita nomen. Vnu. n.quesimo indefinitu nome signiscare tuletur Pedimiἄσ no ualet no uerba sita sed Misa uerba appello. Erit igitur et matio dis dis negatio aut ex noli er uerbo, aut ex indesinito n e Cr verbo.
Expositores latini oes hic sccm de interpretatione it c . i. brum constituu nt. In quo expolitor Thomas Arist. demutiatione agere asserit: quatenus per aliquid sibi additum determinatur. Na in primo de enuntiatione absolute a ctum est. Alii volunt. Aristo.de aequi ualentia &conuersione& consequentia enuntiationii pertractare Sed quicquid sit de intentione libri: in prircis codicibus hie non librum secundum constitutum adinveni. Nam Arist. hunc librum non per partiales libros diuisit. sed per particulas: in quarum qualibet propria adiscit intentionem. Nos vero & more latinorum per libros :& more Arist. per particulas ipsi im diuidemus qn occurrit. Arist. igitur hae in parte talem praeponit eo
clusionem. ois affirmatio aut negatio ex nomine constat & verbo siue finitis siue infinitis. Et ita verba litterae ad unum sylim sic resoluuntur: oli enuntiatio aliud de aliquo significans: ex nomine constat& verbo finitis vel infiniti , Is affirmatio vel negatio est enuntiatio significans aliquid de aliquo. Igitur ciis affirmatio vesnegatio ex note costat de verbo finitis vel ins nitis. Huius stis primo sumpsit minorem dicens: qm aut assimmatio est enuntiatio aliquid de aliquo significans. haec est minor: quae suspensiue legi debet usq; ibi AE Erit iniuturam alio. Maior vero ex descriptione enuntiationis supposita est. Aiaduersone in dignum non nunquam propones accipi in omne necessaria inutilex quidem ad sylsi ad aliquid tii commodas ut ad Psyim raut ad occultatione: ut inquit Philoponus . non nunquaad terminorum exponem, qui in sylso aut prosytroponuntur. Interdum vero ad ornatum ut rhetores agunt.
aliqn ad cauillos seri possibiles,&pp alias caulas. Arici tur in his quae laic ait multa accepit inutilia I ad syl- .logismia & prosylta :sunt in addita ut termini maioris& minoris necnon conclusionis intelligantur. Propterea declarans quid per aliquid de aliquo dicere velit: quod in maiori & minori accepit. quid de per nomendi verbum sinitum & indefinitum intelligat in conclusione. Inquit, hoc aute id est id, quod de aliquo dicitur.
est aut nomen:aut note vacanx: quod graece in anonymon. Tale vero sue nomesue anonymo esse oportetraude uno tam inas Armatione qua negatione ubau-
disi enuntiationis unitas sit saluanda. Et quasi sese excusans inquit. dictuq; est antea quid na sit ipsum nomet quidq; anonymo Ruod in inepto repetit dices. Ipsum
38쪽
enim non homo nomen quidem non dico:sed aciriston hoc est indefinitum: siue infinitum: siue interminatum.
Sed quia dixit id quod dicitur de alio:& id de quo aliud
dicitur debere esse unu hoc quasi exponit dicens: unuenim non simpst: sed quodammo quo ad unitatem simili ratus indesinitum nomen significare ur. Sila aute& non valet non verbum:sed indefinitum verbum ap- pessi Haec fiant praemissa ad terminoru expone: qui in syro sunt zquibus addit sylli conclusione.& inquit. Erit igitur si irmatio Ois:atq; negatio: aut ex nomine& verbo:aut ex indefinito nomine & verbo. Haec e c5clusio. Abst: autem uerbo nulla est affirmatio, ais negatio Hala. Ipsium enim est,aut erat, aut erit, aut sit: dis alia id gerinus uerbs ex numerosum eorum quae Acta sunt. consignia ficant enim tempus. Q*ire prima affirmatis ais negatio eriti est homo, non est homo. Deinceps est non homo, non est non homo. Raersus est omnis homo, non est omnis homo. Est omnis non mo, non est omnis non homo: Et in temporibus quo extrinsicusfunt,eadem e t ratio.
. a. Quia enuntiationem constare ex nomine nemo dubitat, cu nomen sit enuntiationis principalissima paret E qua & verbum & enuntiatio ipsa sere tota proficiscitur.ad denotandum verbum ad enuntiationem no minus necessarium era ait Absq; aut verbo nulla est a stirmatio atq; negatio ulla. F Instar nequis credat illud solii de verbo praesenti esu intelligendu, ad caetera ipa ani--. maduertens nili.Ipsum . n.est de piati :aut erat siue suit
de praeterito: aut erit de suturo: aut fit in contingentibus atq; alia id genus verba simili si teporum,aut persi narm ex numero sunt eoru quae dicta sint in s. primo esse necessaria enuntiationi. Quia dixerat enutiationes fieri ex niae de verbo:& ex anonymo de verbo vaciter
is inter has sit ordo in opponibus subscribit: & inquit.
quare ut uno verbo utar enuntiationes de verbo & nomine: priores sunt eis quae sunt de anonymo de verbo . . vacate.Sunt. n. illis simpliciores .hae vero per additione
diste.Et quae dicit patenti Debes scire Φ Ωbticuit exepta in particularibus & singularibus. In particularibus vide: qm hae cum indesinitis coincidunt in virtute. In
singularibus vero:qm P quantitates non variatur. Rursus praetermisit excpla in enuntiationibus de praedicatis noibus vel anonymis:& de lubiectis & prsdicatis simul noibus d anonymis: quia iudiciu est ide. Amplius Ula tacuit cateroni tepora: quia ut inquit ipse ro eadem est in omnibus. Ambigunt expositores quanta sit indefinita de lubiecto aori stato siue indesinito, ut nohomo est. Antiqui peripathetici opinabamur illam& csteras id genus uniuersales esse astimationes.Quo .
rum erat potissima ratio: quia contraria contrarios eia
sectus derelinquunt circa idem: sed finitudo nomini finito addita: ut in illa,homo est. ponit pro certo constitutoq; supposito determinationem. igitur inlinitudo nomini addita derelinquet infinita lipposita. Aristot.
autem in exemplo praesentis textus contrarium sentit:
ut aperte patet: ideo secundum Philoponum in prioribus dici potest tu, relinquere infinita potest esse sub in- . disterentia: vel ut sorti cois dicunt subdis unetione:&hoc modo no facit ad uniuersalitatem. Alio modo sub illatione: ut sorticolae aiunt sub copulatione:& hoe modo ad uniuersalitatem facit, Primo modo infinitudo illa in nomine ipso aoris lato relinquitur,& non secundo modo: S: ita non uniuersitem, sed indefinitam adhuc illa cnuntiatio vim detinet. 'PAR Ticv TERTIA.
tur dupliciter iam oppositiones escuntur. Dico autem ut est tactus homo: ipsum est tertium adiacere dico notimeti aut uerbum in assematione. Hi vobi se
Docuit multiplicare enuntiationes de secundo adiacente tolum per unam oppositionem: nunc docet multiplicare enuntiationes cie tertio. Exponit tamen primo quid sit propositio siue enuntiatio de tertio. Quam Averroes trinariam vocat. & inquit Cum aute ipsum est tertium adiacens praedicatur, dupliciter iam Oppositiones dicuntur Phoc est duae esse possunt oppositiones:altera quidem penes verbi affirmationem 3e n gationem: altera penes praedicatis nitudinem&infinitudinem. Exponit quod dixerat per exemptu & inquit. dico autem ut est iustus homo. ipsum est tertium adiacere dico nome, id est, tertiam dictionem aut verbum: ut est secundum veritatem. Debes scire primo θ in
enuntiationibus de secundo adiacente: attenditur una oppositio penes verbi assirmationem: & negationem ut est homo: non est homo. Hae enim una oppositione opponuntur, videlicet, qualitate verbi. In enuntiationibus vero de tertio possunt fieri duae oppositiones rvna penes verbi qualitatem : altera penes praedicatis nitudinem de infinitudinem. unde in his: est iustus h mo: non est non iustus homo. duae oppositiones sunt:
una ad ipsum verbum: altera ad praedicatum. Secundo debes scire ui ipsum est adiacet tertium nomen: aut verbum in enuntiatione: quoniam potest accipi ut di- reo: & tunc ipsum est ut dictio tertia adiacet: potest accipi ut verbum ut est secundum veritatem: S ipsum est tertium verbum dicetur adiacere. Tertio debes scire quod more graeco semper ponitur verbum primo loco et deinde praedicatum, demum scabiectum: ut est iustus homo. verbum est ipsum est, praedicatum ipsum iustus, subiectum vero ipsum homo. Hoc autem graeci saciunt: quia praecipuum praedicatum est verbum . ideo primo in loco statuum. Prauicatum est an te subiectum. ideo secundo loco. Alii melius etiam dicunt quod ipsum est primo ponitur loco: quia est capax od determinationis,soro ponitur praedicat ii quod est minus verbo determinationis capax: & magis ipso subiecto. Vltimo subiectu tanti sum me determinatum.
39쪽
Qnire ob id ipsium quatuor erant bee. D Il- 'bConcludite nuntiationum multiplicationem,& inquit sQuare ob id ipsum quatuor erunt haec. Nam cum sint duae oppositiones: quaelibet Oppsi ad minus duas requirit. igitur si primae erum duae: haec erunt quatuor.
Scis dices quid demonstrat illud verbum illa: cum ait
quatuor erunt illa.Videtur. n.u, non sunt nisi duae. nam
hae duo sunt,est iustus .ho non in non iustus homo: qui in duplici opponuatur oppone. igitur non quaecunq; opponuntur duplici oppositione: sunt quatuor. Seso dices ιν erunt sex: duae oppositione verbi: duae oppositione subiecti per s nitum & inli n itu: du.P oppone Pr dicati lint ut est iustus ho. non est iustus h5. Item oppos tione sit biecti: ut est iustus fio. non est iustus non ho. Oppsine verre Nicati ut est iustus fio. non est non iustus non h5. Ad primum diei pol ia, illud verbum illa
siue haec demonstrat quatuor enuntiationes:quae leo
sum opponuntur: ut illas est iustus ho,n5 cst iustus hO. est non iustus ho, non est non iustus lis. Ad secundam di eou, Arist. non habct considerationem ad subiectu sed ibium ad praedicatum, videlicet , formale quod est verbum est: & materiale quod est oppositum verbi
ideo multiplicauit quatuor tantum.
Harum piissem De ed a prinationem Cr negationem se habent siceundam consiquentiam: ut privationes. Aliae
Circa expositione huius loci non paruae extitere ex pones apud graecos. Aliter enim hunc locum Ammo'nius:aliter Herminius, abier Porphyrius intelligit. Ego vero iaciliorem sensum colligens: non aliter exponam hunc locum quam sese Aristo. interpretetur in fine primi priorum. Primo igitur debes scire, ui terminorum quidam opponuntur priuatiue, ut iustum iniustum: squale in squale: probum improbum : doctum indoctum:& id genus. In his quatuor per opponem erigUmtur enuntiationes. Prima est inirmativa recta,c st squale. huic negatio recta est illa, non est aequale. Tertia est assrmatio transposita est i quale, Huic opposita negatio est illa: non est inaequale. In his est talis ordo ut negatio recta ad affirmati ncm transipositam sequatur . nam ad tae inaequale: si quitur non esse aequale. Et negatio transposita ad Gr-mationem rectam': si militer sequitur ut ad esse aequale
sequatur non esse inaequale. Sic igitur harum quatuor negationes sequuntur. Affirmationes vero minime.
Vlterius debes scire ιν etiam sunt termini qui opponutur infinitive ut iustummon iustum, vale: non aequa. te, bonum & non bonum: di id genus. In iis etia quatuor aliae fiunt similes priuationibus: affirmatio quiderecta est ut est iustum: huic nestatio Opposita erit, non est iustum. Alsirmatio transposita est non iustum: huiunegatio opposita erit, non est non iustum. Figura infinita oppo rarum. ιι Harum quidem negationes sequuntur ad aTrmationes ut dictum est in priuationibus modo transposuto, videlicet, ad affirmationem rectam, sequitur negatio transposita, ut est iustum. Igitur no est non iustum. Et ad affirmationem transpolitam negatio recta: ut est non iustum .igitur non est iustum. Econtra vero minime. Inquit, harum quatuor quae dictae sunt: duae ad aD smationem S negationem se habent sin consequentiam, ut priuationes. hoc est illarum quatuor infinitius Oppostarum:duae sequuntur ut negationes ad assrmationes modo transposito: ut diximus in his quae priuatione opponuntur: duq vero ut ssirmationes minime
sequuntur ad Megationes: quem admodum nec in priuatione oppositis.Quali velit dicere Q, ad assirmatione rectam se habet ita negatio transposita ut sequatur il lam. Ad negationem vero rectam a firmatio transposita ita se habet ut antecedat:& non sequatur. Hic notat iuniores quatuor regulas quas in prioribus diximus: &dicemus passim. Prima ex affirmatione recta sequitur
negatio transposita hoc est ex astirmatione de praedicato cnito:ssequitur negatio depraedicato infinitor ut et haequale. igitur non est non aequale. Secu nda ex alsrmatione transposita: sequitur negatio recta ut est non aequale, igitur non est equale. Tertia ex negatione recta non sequitur a stimatio transiposita nisi cum subiecti constantia 2quia non valet non est bonum: igitur est non bonum. Nam centaurus non est bonum: qui tamefalso dicitur in non bonus. Utima ex negatione tua sposita non sequitur affirmatio simplex recta: quia non valet non est non bonum,igitur est bonum. Nam ccntaurus non est non bonum: qui tam cn salso sertur centaurus est bonus nisi subiecto constante. Hae resula sui dantur in contradictione: etiam ad ipsas non est instare, ideo sunt optimae. Dico autem ipsum es aut iusto, aut non iusto adiacere. Mare e iam negatio. Iastar quaillor erunt.
40쪽
c . -Posset cavillator dicere Arist. 0, haec est assirmatio. est iustum .cuius negatio erit est non iustum. Et ita non erunt quatuor cum non diiserant est non iustum:& noest iustum. Respondet. dico aute ipsium eli in illis ambabus aut ii isto diacere:& idem sacere asiirmationem hane est iustum. Aut adiacere non iusto:& ita etiam sacere assimationem transpositam hanc,est non ius sum. Nam utrobiq; ipsum est ammatum manet.Propterea concludit:quare etiam negatio, id est, verbum negatu, subaudi potest adiacere verbo viri utq; illarum radiacedo, primo siet haec, non est iustum: quae negatio dicitur recta. Adiacendo secundo, si et illa, no est non iustum. Igitur erunt quatuor ut dictum est, videlicet,amrmatio & negatio recte siue simplices. Assirmatio & negatio transpositae siue per additionem dictae.
Intelligareus autem id quod dicitur, ex iis quae bis subscri. bantur. EA iustus homo, huius negatio: non eli iustus homo. Est non iustus homo. Huius negatio non est non iustus bomo.
Hic enim ipsum est item ipsum nen est iusto: G non
zmr et iusto adiuere. Haec igitur sic posita sunt, M in resoluit vis
e . . Quod verbum adiacet iusto & non iusto, per exemplum declarat . ubi patri ipsum est adia re iusto. in hac. est iustus homo. & non iusto. in illa. est non iustus homo. Itemq; & ipsum non est similiter adiacere iusto in illa, non est iustus homo. Et adiacere non iusto in illata , non est non iustus homo. Quae ratio docet illas essequatuor,& non duas tantum. Sic igitur patet quod trahendo rationem ad praedicatum tantum, possumus h bcre rationem ad praedicatum formale solum:vt in binariis: & ita erunt duae oppositae penes affirmationem& negationem verbi .Habendo vero rationem ad praedicatum formale hoc est verbum: & ad ydicatum materiale hoc est appositum: erunt quatuor duae simplices oppositae penes vobi affirmationem ac negationem: quae rectae e peripatheticis nonnullis apiscitantur. Duae compositae penes utrunque praedicatum oppositae :quae transpositae dicuntur. Haec de multiplicatione particularium: & de ordine earum inter se habemus ab Aristotcle.
Similiter darem si se habebis , si nominis uniuersaliter sita limatio. velati omnis est homo iustus, negatio butus: non omnis est homo iustus. Ocini est homo non iustas, non omnis es homo non iustus . . a
Hactenus de multiplicatione non miseersalium,&de illarum oppositione atq; consequentia. Nunc de multiplicatione uniuersalium vult loqui. Boetius vir magnus sorsitan auctoritate Alcv. aut Porphy.quos in parte pi urimum sectatur, videtur intelligere per assimmationem de negationem nominis uniuersaliter: smplices Stranspositas penes praedicata tam contrariae: quam contradictoris oppositas.
Cuius riri figura est. Hic enim apud Boetium se habent similiter ut diactum est in prima sigura. Nam negatius sequuntur a firmativas modo declarato in quibus positi ni sermari
quatuor regulae tui in non uniuersalibus dictum est. Haec expositio non placet : qm contradicit exemplo Aristote. Amplius hae essent lex , illa suerunt quatuor. Propterea melius cum Herminio philosopho sentio et, Arist. per assirmationem de negationem nominis uniuersaliter vult contradictorias penes qualitate &qualitatem.Vt sunt omnis homo est iustus. huic opposita. non omnis homo est iustus. Omnis ho est non iustu non omnis est homo non iustus. Et tunc hae numero quatuor erunt, & quo ad consequentiam etiam similes
sunt illis non uniuersalibus. Debes scire quod etiam lias multiplicauit solum penes praedicatum subiecta semper existente ut in primis non uniuersalibus sinito.