De peste, dysenteria et ophthalmia Aegyptiaca

21쪽

in hisco regionibus non e St consuetiam, eventus, qui ad cognoscendam historiam epidemiarum pertinens,

Relatio ab ipso doctore Vordoni conscripta, et mihi tradita ita se habet:

sAnno 1735 habuimus Alexandriae pestem, quao vnon magnam Stragem illic edidit , et ad superiorem susque Aegyptum extendebatur ; ea denuo comparuit' anno 1783, originem Suam traxit in Aegypto superio- ri, et majores Strages edidit, quam prae Cedens. An-rno 1791 in urbe Hairo vehemens pestis, dicta pestis ηIsmaelis Beu, prorupit quae Semel jam mense Octo-Wbri 1790, in suburbio Nairi Bul ac nominato manife- tavit; contagio fuit pergre adlata. Anno 1796 pesti v alexandriae exorta e St. Credit V. Se adfirmare posv Sr, eam cum sebre putrida incoepisse , quae dein in v prstem degeneraverit.) Anno 1797 gra8sabantur ins Ioro Mini et in Aegypto superiori sebres biliosae, quaesden in pestem terribilem degenerarunt. Alexandriae v suit pestis mitior, quam anno praecedente. Anno 1793don inabatur pestis Alexandriae , et mitior Nairi, sed v casu: sui esti adeo numerosi erant, ut Semet Euro- η paei id evitandam contagionem tandem recluserint. VOS quam ea examinavi, quae pestem Aegypti in genere adtinent, nunc singula hujus terribilis morbi momenta successive inve Stigabo. Atque ut in quantum seri pote,t, ea quae ad pestem Aegypti pertinent, juSto ordire, et exacte perseruter, Comeniens mihi videbatur, gequentes quae Stione S perJUStrare. 1. An p3Stis originem suam habeat in Aegyptopa. Quae sunt diversa illa phoenomena, quae Pe- Stem antecedunt, et ejus evolutionem manifestant Z

Z. Quis decursus pestis est in Aegypto Z

22쪽

4. Desinitiae pestis semper tempore determinato 35. Quae regiones Aegypti sunt, quas peStiS ut Plurimum devastare solet 86. Quas Strages pestis edit inter incolas Aegypti 37. Quae causae possunt principium peStis contagiosum gignere Θ8. Quae individua facillime a peste corripiuntur 0. Quomodo agit principium contagiosum pestis

in corpus humanum 3

10. Quaenam Sunt signa diagnostica pestis 11. Quae prognosis est in peste 12. Quaenam e St methodus pestem curandi PRIMA QUAESΤΙO.

An Pestis Originem suam habeat in Ae PD

Omnes peregrinatores eruditi, qui Aegyptum inv8exunt, ut Prosper Alpinus, Saxary, Volnay, Soma iii, Oli vi ex , et Brown, uno ore adfirmant, se Stem ,em per peregre in Aegyptum adferri, exempli Iralia Constantinopoli, Smyrna, Salonice, ex insul S Archipelagi, vel ex provinciis sic dictae Bari, arriae. Ex quo Galli celebrem hanc regionem ani o 1793

armi S occuparunt, ex quo viri artis medicae gnar , exercitum gallicum Sequentes , cognitionem clymatis et morborum Aegypti sibi compararunt, e X quo Om 'nia ea Cum adtentione eXaminarunt, quae celeberrimi historiographi de hac regione narrant et Complures eorum ala Si Sunt assirmare pestem nequaquam pro

morbo peregre in Λegyptum adlato , sed ei originario esse habendam. Quaestio haec tanto mo joris momenti pro regi 'mine gallico suit, cum id scopum habuerit, coloniam ibidem fundare. Egomet ipse auctores conSului, qui

23쪽

historicis disquisitionibus operam dederunt, et peregrinationes Suas de Scrip Serunt; at eo non obstant collegis meis assensum meum in his praebere non possum; hinc conabor in quantum id fieri potest , causam hujus diversitatis opinionum explicare, et ita lectorem aptum reddere ad judicium definitivum de hac re serendum. Domini medici Larrey, Savaresi et Pu gnet, pestem pro morbo Aegypto indigena habent, et postremus hic pro SuSlentanda Sua Opinione, pliara argumenta adfert, quae primo obtutu, plane indubitata esse videntur, Sed facile perSpici pote St, auctorem hunc magna cum anxietate, apud complur AScriptore S Vetere8, argumenta ad fulciendam opinio-Hem Suam conqui Si iSSe, quorum nervum probandi

nunc examinabo.

Dominus fugia et ait, 'Moy Sen, qUem Sana CLYOs nologia inter primos Scriptore S, qui innotuerunt, D numerat, --MoySen, qui in Aegypto natus egi, loquis de peste ut Signo vindictae divinae maxime metuendo.

9 et ut de calamitate generis humani, cui minimos medela adferri possit; sed simul etiam, ut de mor-sbo apud incolas ripparum Nili non adeo noto. Et 3 quum Pharao , qui tum regnabat, Iudaeis veniam η ex Aegypto emigrandi denega8Set, ducem eorum, set pestem et mortem minari: ut indubiam Seques iam hujus repulsae: P e r c u t i a m t e, et populum

Doct. Sotira recte respondit ad primum hoc argumentum ') domini Pugnet, dicens, sanam criticam Moysis scripta, inter libro8 apo grypho8 referre.

') Mem ire si in Ia peste observeo en Egypte par Gaetan Sotira. Hic tractatus insertus Pot operibus instituti AegyPtiast,

24쪽

Quod ad cognitionem adtinet , quam populus

Aegyptius de peste habuerit, argumentum hoc ne is qua Iriam demon Strat, eum hoc morbo saepius suisse adjectum; Dam populi Europaei, qui peste raro adficiuntur, eam tamen pro flagello Dei vel naturae habent. Sed Pugnet, 'Mi Supponit, minas Moysis autographas eS- se, scire debuiSset, nomen pe Sti S apud antiquos, non solummodo morbum, de quo hic quaestio est, signiscare, sed interdum etiam moriem denotare, quod inter alia ex iis patet, quae in tentamine professoris

Andreae WAwruch ') de hac materia leguntur; hinc

mea quidem opinione , primum hoc argumentum nullius pretii est. Secundum argumentum, quod doctor Pugnet allegat, ad probandum, pestem a longissimo tempore in Aegypto exStitis Se , est, Herodotum referre, apud Aegyptios fuisse medico S, qui tantummodo morbos incognitos curaverint. SenSus horum Verborum, inquit, Pugnei, non e8t aequiVocus; nemo ignorat peStem apud antiquoS primum Iocum inter morbos in Cognitos, morbos Sacros, et morbos divino S occupasse. Sed quis non agnoscit in his virum , qui omnem operam dedit, ut argumenta plausibilia ad confirmandam suam sententiam detegeret;

et qui tandem omnia invenit, quae quaesivit. Quis praeter dominum Pugnet, sibi persuadere potest, IO- cum hii ac frequentiam pestis in Aegypto demon Strare Τ Omnia quae Aegyptii fecerunt, et exercuerunt, non exclusa conditura cadaverum, huic auctori argumento sunt indubitato eos semper semet adversias hunc terribilem morbum custodeviSSe.

') Tentamen inauguraIe, philologico - modicum, Sisteri, antiquitates typhi contagiosi otc. Viennae, id l2. P.

25쪽

Ego illo adsumare ausim, omnia, quae D. Pugnet in medium adfert, non solum arbitraria, sed re vera esse tum imaginationis exaltatae esse, quae sibi vim

infert , ad veritatem ibi detegendam , ubi nulla

in suam fuit.

Quicunque vel minimum Herodotum novit, evit PerSMaSus, eum magi8 minutioSum suisse in eo, quod Aegyptum adtinet, quam ullus historicorum nostrae aetatis; et hinc hunc magni judicii historicum, certo mentionem pestis facturum fuisse, Si ea tunc tempOris , ut nostra aetate ibidem exstitisset; et Si ea tunc, vel ante eum, celebrem hanc regionem adflixisset, potuisset ne is de ea tam indesinite et obscure loqui Nonne magis rationi ConvenienS est, Si supponamVS , eum descriptionem hujus calamitatis daturum, et ejus strages indicaturum fuisse , si eam novisset 8 Polestiae in dubium vocari stupendus numeruS incO- Iarum hujus regionis , et habuisset ne is locum, Si tunc temporiS pestis adeo commune flagelIum in Aegypto fuisset, ac nostra aetate 8 Silentio praetereo enor

mem populositatem Aegypti tempore Sesostris, et tantummodo Iosephum de bello Iudaico lib. II. Cap. XVI. f. d. adducam, qui adserit, Sua aetate in Aegypto septem milliones, et quingentena millia incolarum fuisse, praeter incolas Alexandriae, qui pIure S, quam

tercentum mille numerabantur. Bubasti celebrabantur secundum Herodotum nundinae anniversariae, ad quas plus quam septingentena millia hominum venire εolebant; immo anno 659 aerae vulgariS, cum Saraceni Alexandriana armis occupassent, numerabantur in

hac urbe adhuc quater mille balnea publica, nisi aerii justo plus adjectus sit) viginti millia hortulanorum n,

') Compendio cronologico degli annali d Italia, di Anton. Muratori. Vol. II. P. 25 .

26쪽

et qu aluor mille comoedi. Si similia facta his lorica praeoculis habeaS, an vero Simile e St, regnum ita florens, et sapienter administratum, deva Stationi pestis fuisse subjectum ΘDom. Papon magni judicii scriptor , alia adhuc argumenta adfert, quae Sententiae meae, quam Contra Pugnet ') defendo, sustentandae inSerVire pOSSunt. Si pestis inquit ille, semper in Aegypto originem Suam traxiSSet, non assecisSet ea certe populos, qui in nullo directo commercio cum rippis Nili fuere. - Pestis fuit delata Romam regnante Romulo, ubi haec urbs

necdum commercium, aut navigationem noverat. Idem morbus Romam anno TIT ante aeram vulgarem

afflixit, et se ibidem denuo sub rege Numa, et Tullo Hostilio manifestavit. Hoc acciderat, ubi Aegyptus maxime floruit, fertilis suit, et humanitate atque populositate eminuit. Unde D. Papon juste concludit, omnia haec docere, tunc tempor IS eaS CauSSIS , quaepe Stem generare potuissent, vix in Aegypto, sed in Italia, Gallia, et in provinciis, quas Iberis et Tajus alluit, exstiti88e, et peStem tantum oriente Societate hominum, et ubi hi fixas sedes sibi elegerant, initium coepisse. Si igitur morbuS in Aegypto visu8 e St, antequam is in Italia regnasset, caussa indubia hujus rei erit, quod societas hominum ibidem sit antiquior; at semper affirmabo eam, si jam iis temporibus ibidem

OCCurrerat, perraram sui Sse. Longa experientia docuit, unam e praecipuiS cauS- sis, quae generationi morborum contagiosorum favent, et qui Ob Strages, quas edunt, pesti simillimi Sunt, esse bellum. Historia nobis res maximi momenti narrat, de occupatione Aegypti per Persas, qui

Epoques memorabies des Pestes.

27쪽

IS eam per centum et duodecim anno S in potestate sua tenebant; at nulla fit apud historicos mentio ullius mortis eri morbi, qui vel inter Pergas, vel inter AegyptioS occurri SSet. Alexander post Persas Aegyptum armiS occupa it, et Quintus Curtius, qui magnum hunc belli ducem sen)per concomitabatur, nulliuS morbi contagiosi mentionem facit, qui exercitum ejus in hoc regno adsecisset. Facit quidem auctor hic, in duobus diversis locis historiae suae , mentionem pe8t18, Sed in primo casu adlato , frigus fuit, suo circiter quinquaginta millia hominum perierunt; in Secundo, febris malae indolis, post sumem se manis Stavit. Post mortem Alexandri, Ptolemaei per tria saecula in Aegypto regnarunt, nec tamen historia ullam mentionem pestis facit, quae temporibus eorum exstitiS-Sel. D. Pugnet provocat ad pestem anni 542 a Procopio descriptam, quae ex Aegypto Venerit; sed non perpendit, Pro copium historiam suam Constuntinopoli conscripsisse, et id, quod de origine pestis nar-Υ3t, minime Certum esse. Vestis saeculi XIV. dicitur Originem Suam etiam in Aegypto traxi 88e ; sed qui fit, quod celebris Frierid, quem Pugnet citat, adserat, eam ex India orientali venisse ΘDoctor Savare si sicut et Pugnet, Studet probare , Aegyptum semper sontem fuisse pestis, et proVOCat ad pestem a Thucydide descriptam, quae etiam ex

hac regione Venerit. Equidem VenerOD Bmorem VeritatiS, et auctoritatem Thucydidis, ut historici, inprimis ubi de belli eventibus loquitur, -- eumque intecomnes historicos quos habemus, pro maxime Veraci

reputo ; sed tamen iis fidem non habeo , quae de origine terribilis illius morbi scribit, qui tunc Athenas desolaverat. Non ignoro Thucydidem narrare, Una

28쪽

lum hoc primum in portu Piraeo initium coepisse,

ubi Semper magna copia navigatorum aderat. Sed hi non solum Aegyptum, Sed etiam Chersonesum Tauricam, Ciliciam, et alias insulas Archipelagi petere solebant. Notum mihi quoque est. Galenum disertuas firmare, Contagionem eam ex Aethiopia Athenas delatam suisse Sed non est securum huic testimonio penitus fidere ; et si ii, qui ad testimonium hoc provocant, pestem ex Aethiopia Athenas e Sse delatam, relationem Thucydidis cum adtentione legissent, facile tristem illum Stalum cognovissent, in quo Athenienses eo momento VerSabantur, ubi pesti S exorta e St,

quippe qui in civitate inclusi, continenter ab hoste nimis audaci, inquietati, timore augebantur, defectu alimentorum laborabant, et nihil nisi alimenta corrupta habebant; ac mente fracti, et miseria, atque calamitatibus exinde provenientibus obruti erant; Certe omnia haec mala sufficiebant, ad gignendum morbum contagio Sum. Sed quaeritiar adhuc, an morbiIS

quem Thucydides ita accurate describit, peStiS xe-Vera fuerit Si medici sacta a Thucyd1 de adlata, penitius disquisivissent, pridem de eo convicti fuissent, morbum, quem is pestem adpellat, nihil aliud suisse,

qMam typhum maxime contagiosum; veritas hujus rei, jam alibi Summa cum evidentia a ProseSSOre Wa ruch est demonStrata I. C.). Quicunque opera D. D. Pugnet et Savare Si percuria

vere voluerit, PerSpi Ciet, Utrumque Coe Ca VenerH-tione, erga ea duci, quae historiam antiquam adtinent; Utrumque eorum videri ignorare, in ea obscuritatem, incertitudinem , et contradictioneS OCCUTYere..

uod ad historicos antiquos adtinet, duas res de iis, noximu8 , quae hos medico S magis circumspecto S

29쪽

facere debuissent ; primo complure S eortina es Semultis saeculis posteriore S eventibuS , quoS Harrant; utque adeo Scripsisse historam Secundum narrationes

saepe immutatas, imperfectas, incertutidini traditionum obnoxiaS, quae quo magis a factis ipsis distant,

eo magi S Ilaec exaggerant, nimis augent, quin immo etiam formam eorum immutant; Secundo plurimos eorum fuisse nimis credulos, mendaces , et in clivo- nologia somniatores. Superfluum mihi videtur, hoo demonstrare velle, de quo nemo historiae gnarus, dubitare pote St. Romani dominatum in Aegypto Per 600 oni OS, id est ad annum 620 aerae vulgariS exercuerunt. Legi in annalibus a Muratorio editis, peStem a Procopio descriptam, originem Suam ex Aegypto traxiSSe. Do Ct.

SavareSi adfert, Romanos proverbium habuisse, quod militibus Suadebat, vitare Aegyptum: Miles Romane Aegyptum cavet unde concludit, periculum pestis huic proverbio occasionem dedisse; at ego hanc conclusionem nimis arbitrarium cSSe judico. Aia non exstiterat in Aegypto tilia, magis verisimilis caussa hujuS proverbii, quam pestis 8 An non milli es

ObserVatum. unam e gravioribuS Calamitatibus, quae milites premunt, OSSe, Si longe a patria Sua remolisint 2 Praeterea miles, qui tibique locorum multiS malis expositus cst. Ionge pluribus in Aegypto , quam alibi locorum. x exatur, ubi dysenteria, et ophthalmia, morbi, hinc clymati proprii Sunt, quibus maleS,

ob suam vivendi rationem, et ob satigationeS VariaS, in hac regione magis , quam alii homines, obnoxii Sest. Aut si consideres regionem aestuosam, itinera permolesta , privationes omniS generiS , metum mor tis ex dysenteria, vel amissionis viSUS ; An non Pot e

runt hae caussae huic proverbio, a D. Savare8i adducto,

30쪽

occasionem dare Θ Milites Romani male contenti, se in Aegypto vino carere debere, nimis Obmurmurarunt. Ad haec Piscinus Niger, imperator eorum respondit: Vinum quaeritis, et Ni l urti habetis lSi igitur varias vicissitudines Aegypti, temporiSmυtationes, revolutiones, et essectus diversarum sormarum regiminis consideraveris, focile tibi persuade-b S, eam imperfectam quandam Similitudinem, cum diversis aetatibus hominis habere, qui ex insantia in Pubertatem tranSiens, corporis et animi vigore per- frititur , et dein in provectiori aetate, ob innumeraSCauSSaS, infirmus et caducus sit, et sic gradatim ad mortem adpropinguat.

Ea, quae hucdum de Aegypto Ioquens, dixi, pertinent ad ejus felicia tempora sanitatiS, vigori S, et prosperitatis; sed nunc me o o rerum eo ducit, ut etiam mentionem faciam ejus infirmitatis, decrementi, et decrepitae aetatis. Celebris hujus regionis epocha infelix adpellari potest, ubi religio Mahomedana

Semel per . Orientem diffudit. Ex quo Aegyptus ab Ottomannis armis subjugata suit, ex quo regio haec sceptro serreo regi coepit,eX qUO OppreS8io et tyrannis, summum gradum in ea adtigit, frequentius pestis in sic dicto oriente Levant) oriri visa est; eademque mox in AegVpto, mOX

in sic dicta Barbaria, mox Smyrnae aut ConStantino poli grassabatur, et ob frequentem communicatio Dem inter diversas provincias, et commercium magIS activum, contagium pestis, ut ita dicam in continuam circulationem devenit; -- ignorantia thronum occupans, dogma de praedestinatione, intima persuasio , quidquid in mundo accidat, a Deo venire, -- indolentia et miseria , sons tantorum morborum verisimiles cauSSae sunt, quae contagionem hanc