De peste, dysenteria et ophthalmia Aegyptiaca

31쪽

1Τperniciosam amni momento renovant. - Videtur pestis frequentior fuisse versus finem saeculi decimi octavi. Nam si ea consideremus, quae Prosper Alpinus , ante plureS, quam ducentenos et triginta annos narrat, patet eVidenter, eam tunc temporis minus frequentem suisse, ac hodie dum. Doctor Chenol, qui quinquaginta circiter annis ante eum hanc regionem inviSerat, affirmat, videri, pestem singulo septennio in Oriente periodice redire. Nairi quoque complures homines SeneS, me prae Sente ad Seruerant, morbum hunc a viginti inde annis, frequentiu8, quam

antea comparui S Se. ΡοStquam opinionem eOTum,

qui pestem pro morbo Aegypti indigena habent,

disquisivi: nunc eorum quoque argumenta adducam, qui defendunt, eam Semper peregre eo adferri. Prosper Alpinus primus fuit, qui opinionem hanc pro, tulit, et omnes fere peregrinatores eruditi, qui post eum Aegyptum inviserant, in hoc cum eo perfecte consentiunt. Permulta haec testimonia docent, hanc

opinionem rei ipsi inniti; sed dissidens iis ipse

Summa cum adtentione investigare volui, an haec adsertio vera ac Satis fundata esset 8- Alexandriae, Bosettae, Dami attae, et Batri sequentia facta cognovi. Millies observarunt, inferiorem et Superiorem Aegyptum liberam fuisse ab omni morbo epidemico et contagioso. Sub hoc rerum Statu, navi S quaepiam Smyrna, vel ConStantinopoli adpulit, onusta Va-Tiis mercibus, et mancipiiS ex Georgia, et ex regione Circassiorum, unde juvenes Veni eriles, redintegrando exercitui Mameluhorum, et puellae gynaeceis ornandis inserviunt. - Interdum nave S Otto manicae, quae tempore se Stis Constantinopoli dis-eeSSerunt, durante trajectu, tria aut quatuor individua, e numero hominum, quos serunt, peSte amit'

32쪽

18tunt. Egomet ipse vidi Alexandriae navim Conflan, tinopoli venientem, quae plures peste adfectos ad littus exposuerat; et hi die proxima. asinis impositi, per magnam urbi S partem, ad DOSO comitam, Pro aegrotis hujus generis de Stinatiam, tranSserebantur. - Alias adpulerunt nave S Ottomam cae , itidemque Alexandriae merces , directe Bamam mittendas, expoSuerunt. Mille exempla docuerunt, po Si illatas in domos aliquot cistat mercibus, praesertim pellibus repleta S, in iis subsequenter Pe Stem Sem et manis e Sta 8Se , atque inde per vastam hanC Urbem propagatam fui S Se. Aeque notum e St. plura mancipia,

in itinere Alexandria Nairum ex peste perire; et sic dein morbum hunc propagari. Omnia haec facta indubitata evidenter demonstrant, interdum pestem peregre in Aegyptum adserri, et ob defectum mediorum prae Cautioni S, eam saepe a funesto hoc morbo adfligi. Quod ad alteram quae Stionem adtinet, aeque magni momenti est perscrutari, an miasma pestilenitale etiam in Aegypto , ut in aliis regionibus Orientis generari possit 8 Si verum est secundum relationem plurium medicorum, se Stem anni 1 96, cum epidemia febris putridae, et anno proxime SUbSequenti, in Aegypto superiori cum febre biliosa incepisse; et denique si consideremus, peStem eo tem- rore, quo exercitus Gallicus regionem hanc OCCUpaverni, tantum exigua temporis intervalla habuisse,

fateri oportet, possibilitatem originis pestis in ipsa

Aegypto, e 8Se per ob Servationes evidenter demon-

Pro ratione eorum, quae huc dum adtuli, Ut regula statui potest, quod ubi pestis semet rapide, et quin eum ullus morbus epide micus anteces Serit, ma-

33쪽

nifestat, eam peregre adlatam esse; sed ubi e contrario epidemia febris pete chialis, vel malignae, aut

nerVOS ne Tegnat, tunC Summe verisimile est, hos

morbos degenerare, et principium se StiS contagio sum gignere . Cum admiratione ob Servavi, Singulam provinciam imperii Otto manici hanc favorabilem sibi opinionem alere , quod in ea nunquam se StiS naScatur, Sed Semper peregre adferatur. Hinc Aegyptii credunt eam fere semper Smyrna, Vel Constantinopoli ad eos venire, interea dum incolae harum urbium aeque intime persuasi Sunt, eam Semper ex Aegypto ad eas adferri. Omnes notitiae, quas inde a quindecim annis de diversis hisce opinionibus obtinere potui, perSuadent mihi, hunc morbum non in Una Solummodo regione sed mox in hac, mox in illa oriri . cum eaedem CauS-sae, et eaedem sere circumstantiae locum habent, et hanc ob rationem defendi non posse, Aegyptum primarium sontem pestis Semper esse. In maxima parte imperii Otto manici observavi caussas, quae ad generandam pestem Sufficiunt. In provinciis, ubi extrema miseria dominatur, ubi nulli magistratus adsunt, qui saluti publicae invigilarent, ubi medici periti si Constantinopolin et Smyrnam excipia S), non reperiuntur, qui pro Sua cognitione , experientia et philantropia, primordia morbi suspecti supprimere adlaborent, quid mirum ibidem Saepius peStem ob

Servari ZIntime persuasus Sum anno 18 12 et 1815, ubi aegroti typho contagioso adfecti ,- in noso comitS,

et apud incolas, tam in Gallia, quam in Germania accumulati jacebant, facile genuinam pestem exinde oriri potuisse, si sibi soli absque auxilio relicti suis-6ent, quod in Turcia semper sit.

34쪽

Adhuc hic loci ad sequentem quae Stionem respondere debeo: Cur complures adfirmaverint, et contumaciter Suam opinionem defenderint, Aegyp tum esse fontem pestiS, et regionem maxime insalubrem; ubi e contrario alii eam pro pulcherrima et saluberrima regione totius orbis habent 8 Ad justum judicium de Aegypto serendum, in qua tam multa, immense ab iis disserunt, quae in Europa xidemUS, necesse est, ut is, qui de his judicium serre voluerit,

vir summae integer Sit, et res conSideret, ut Sehabent; quippe quod plures circumstantiae integritatem hanc judicii vitiare possint, quo pertinet actio

clymatis, Secunda vel adverSa valetudo , assectiones morale S, privatione S variae tempore belli, distantia a solo natali, et a cognati S major, -- periculum Contrahendi cujuspiam morbi, aut metus mortis in pugnis

cum hoste insatigabili. Si quis igitur de Aegypto

aequum judicium ferre vult, oportet, ut quieto animo regionem hanc cognoScere Studeat, praeterea Perplure S annos cum incolis ejus commercium habeat, et in primis historiam ejus exacte noScat; - tantum his praemissis, justus judex esse poterit, et Se COII- vincet, Aegyptum, quidquid calumniatores ejus di-Cant , e S Se unam e Saluberrimis regionibus in toto

Monere interim hic simul debeo, adsertionem hanc a certis conditionibus dependere. Si quis Salubritate hujus frui vult, oportet, ut ne Sit Voluptatum avidus, quibus homines in urbibus Europaeis quotidie fruuntur, et physice ac moraliter sapienter ViVat. Ii enim, qui promiscue omnis generis intemperantiae dediti sunt, et more Europaeo vivunt, brevi a morbouu iam corripientur, valetudinarii fient, vel in

35쪽

21nostalgiam incident, et Aegyptum quam celerrime

derelinquere Conabuntur.

Quaeri hic adhuc potest, cur morbi epide mici, et in primis febres typhodes, citius in ori erite, quam alibi, in pestem degenerent 8 Ego per longius tempus de solutione hujus quaestionis meditatabar, sed

ingenue fateri debeo, me hucdum nullam explicationem, quae Sati S saceret, dare posse ; Unam Soliam rem adferam, quae fortassis, quadam tenuS quae Stionem hanc illustrare possit. Verisimile est in Aegypto generari morbos epidemicos, ob caussas ab iis lolage diver-εas, quae iis generandis in Europa occasionem dant. Depende ne haec diversitas a ratione vivendi ,- a pri-Vatione Omnis potionis spirituo Sae -- a nimio ae Stu a coacervatione plebis in parvis tuguriis, et a defectu vigilantiae respectu salubritatis publicae 8 SECUNDA QUAESTIO. Quae simi diuersa illa Phoenomena, quasPEStem antecedunt, aut ejus euolutionem

annuntiant. Cum vellem exacte omnia cogno Scere, qUae Pe

stem Aegypti adtingunt, inprimis id investigare debui, an existerent quaedam Signa praecurSoria, qUae morbum hunc annuntiarent 8 Atque hoc fine viros , qui hac de re me exacte edocere poterant, COD SUI Ui.

Tam hi, quam medici, in eo perfecte inter Se COnsentiebant, nullum dari signum, quod proximam morbi hujus manifestationem prae Sagiret; perSUASUS tamen de gravitate hujus quaestionis, nolui eam

derelinquere, antequam plureS CircumStantia S eo Pertinentes examinassem, factuSque S Um Cert ior, Va-

36쪽

22 vias mutationes coeli, quae in Aegypto nunquam magnae sunt. nullum plane indicium ejus adventus dare. Pluviae , quae Ityeme in ora maris mediterranei cadunt, nunquam adeo copio Sae Sunt, ut in pro-Nimum Ortum p e Stis agere possint. Opinio vulgo dis sus 3 e St, periculum pestis promiscue esse in ratione majoris vel minoris exundationis Nili. Jam Prosper Alpinus hujus opinionis mentionem facit, eique ex- Placationem adeo probabilem subjungit, ut dissicile videatur ejus adsertionem in dubium vocare '). Cum non libenter, in re tam ambigua verbis aliorum fidem habeam : constitui ipse in id inquirere, an hodie dum observationes probatae . pro SuStendarida hac opinione existerent ΘΡerspexi autem, annos pestiferos in nullo plane

nexu esse cum exundatione Nili: cum semet hic mor-

biis manifestaverit, ubi incrementum hujus fluminis exiguum fuit; et aliis annis i S non Comparuerit, tibi tamen Nilus nimium increvit. Si opinio Prospori Alpini fundata e SSet, Se JUeretur inde, praecipuam caUSSam, quae pe8li anSam Praebet, es3e exundationem Nili. At si penitus omnes

circumStantias, a me mox indicanda S, examinave-vis , sacile insusscientiam hujus opinionis perspicies. Cum in Aegyptum appulissem, Alexandriae epi-

demia mortifera inter felles grasSabatur; -- ComplureS morbum hunc pro indicio pestis proximae habuerunt. Constantinopoli vulgo credunt, majorem mortalitatem horum animalium, esse indicium pestis indubitatum. Quamvis tales adsertiones Di hil

certi doceant: exiStimo tamen semper metuendBS e SSDinfelices sequelas epiZootiae ; prae Sertim Si ea, pecor ' De modici Aegypt. Lib. I. p. 27.

37쪽

25 cornuta invadat; nam in tali casu avari eorum poS- Se S Sores, interdum talia animalia mactant, ut culi meorum detrahant, immo quandoque et Iam Ciarnem eorum Comedunt. - Porro Si in Aegypto, quod saepe evenit, Variolae malignae graSSantur, metuenda e Stse Stis has sequutura. Etiam fames, quae in Aegypto non adeo rara e St, Potest pro praecursore se Sti S haberi, et Certe sunt morbi lettiari, qui exinde oriuntur, metuendi. Sed si fiamsi non possim indicia certa , si Vae suli 1

rum peStem annuntiant, adserre: tamen attentionem

Irctoris ad id provocare debeo, Unde prae Sentia per- Π ciosi hujus mi asmatis, in qua piam Urbe Conjectu-xari possit, quin de eo certi quid adhu C Sciamus. In bia et constans in Aegypto observatio e8t, peStembrexi in quapiam regione erupturam, Vel eam Indubie jam adesse, cum homines, qui morbo hoc jam alio tempore laborarunt, dolores in cicatricibus hu- bonum, vel carbunculorum perSentiunt. Animadversionem hanc secere Dr. Valli et Paris ' , qui exacte

observavit et descripsit pestem Orientalem ; neque tamen cum eo affirmabo, dolorem hunC eSSe, pro ratione qualitatis et intensioni S, P e StiS regnanti S.

Coelerum meae observationeS non fiant re Stri CtBe,

ad observationes solummodo horum duorum medicorum; nam mihi ipsi occurrerunt individua, quae tempore pestis, saepe dolores lancinantes in glandi Iis subaxillaribus et inguinalibus persentiebant. Ego metipse, qui nunquam morbo hoc assectu S sui, Sen- Sum hunc doloris, praesertim in inguine habui. Singulare hoc phoenomenon mihi quidem explicare non

38쪽

potui; - credo tamen quandam analogiam es Se , inter i i iano dolorem , et sensum doloris, quo ii afficiuntur, qui amplas cicatrices habent, antequam tempe-Stas mutetur; sed apud eos, qui peste antea adfecti erant, nec frigus, nec calor, nec pluviae, nec Siccitas, ullum influxum in cicatrices tales habent ; - et quamvis indubium est, atmosphaeram principium ContBgio Sum pestis non continere, tamen in hoc casu, ei quoddam principium irritans tribui potest, quod absorptum, caussa hujus doloris sit. Nonnulli medici, qui omnia ea, quae non facile intelligunt libenter risui exponunt, tribuunt hunc sensum dolcris, vi imaginationis, magis vel minus adsectae. Sed persuasum habeo hanc opinionem arbitrariam e Me. Innumeri enim homines, quos vidi, et qui consilium meum in hac specie doloris expetebant, sicut et ego nullo metu doloris , vel inquietudine adficiebantur, quam calamitates hujus generis facillime in tutere possunt. Ex his omnibus, quae adtuli, Sequitur, nul- Iam circumstantiam nobis indicium indubium dare periculi imminentis , et proxime oriundae pestis ; et posse n0β quidem quasdam conjecturas facere . sed

TERTIA QUAESTIO.

Quis decursus Pestis est in Ae Pio '

Jam antequam exercitus Gallicus Aegyptum adpulisset, collegeram notitias accuratas , ad cogno Scendum, in qua urbe, vel regione pestis se consueto more manis e Stasset. Ex his, quae in medium adtuli, facile intelligi potest, id a multis circumstantiis sortuitis dependere. Ita Viderunt pestem prorupisse, pro ratione Da 'Vium, quae Alexandriam, vel Bosellam appulerant.

39쪽

pro ratione diverSarum mercium, quae e navibus expositae erant, a C pro ratione civitatum, ubi hae merces B pertae erant, et dein in Commercium Venerant. Haec e St una e praecipui S cauSSiS, cur ea Se quandoque Nairi manifestavit, quin ea Alexandriae , vel Damiatiae se manifestaret: et cur ea in Aegypto superiori exorta est, quin ea Nairi fuerit. Quod ad tempus adtinet, quo hic morbiIS consuete exoriri solet, a testibus numerosis audivi, eam rariS-sime mense Septembri, Novembri, Decembri, et

Januario occurrere, Sed conSuete Comparere menSe

Februario, Martio et Aprili. Ex quo exercitus Gallicus in Aegyptum venerat, ObServarunt, primo Ssunestos casus mense Septembri accidisse. Hoc vero- similiter D. Savaresi permovit ad adSerendum, pe- Stem per novem menseS, intra decursum unius anni in Aegypto grassari. Ad hanc suam adsertionem probandam , provocat is, ad sequentem locum operis

Prosperi Alpini: se Pestis Hairi, atque in Om- ,, nibus locis Aegypti, invadere eo S po- ,, Pulo S Solet, ineunte Septembri mense,

,, HS que ad Junium. vEcce haec sunt, quae allegat D. Savarest; sed sensus hujus phrasi. multum per id mutatur, quod dein sequitur 3 His enim , , Omnibus mensibus a Septembri ad Iu se nium usque, pesti S aliunde per Conta ,, gium illuc adportata, eam gentem iu- Vadere Solet. Dicit porro : quae in his p xi

se in i s mensibus accedit, Omnium e St Sae' se Vi S Sima, minus Saeva e si, quae tar-

,, d i u s illuc accessit. Prosper Alpinus igitur non affirmat, pestem Sem per mense Septembri incipere; sed etiamsi id affirma SSet, inde lamen nequaquam Sequeretur. Tem

40쪽

nostra quoque aetate ita esse habere. Certum, et Oh- servationibus comprobatum e St, peStem, Si ea mense

Septembri aut Octobri incipiat, magis terribilem esse, quam si id tardiuS accidat; quia tunc per longiuS tempus continuat, et mortalitatis majoris cauS-sa est. Fortassis etiam idem mi asina pestilentiale

magis sit lethale. Primi casus pestis inter Gallos mense Septembri

gio Si, - progres SuSque ejus uSque ad Januarium, Consuete lenti erant. Sed ab hoc tempori S momento, HS que ad mensem Aprilem gradatim increscebant. Consuete morbus hic mense Majo tantopere coeperat imminui, ut verSuS Junium, perpauci caSuS fune Sti Occurerint, et mortalitas exigua fuerit. Post solstitium aestivum . Iun.), pe Stem Seque bantur febres ivphodes, in quibus amplius nec bub O-neS, Ne C BnthraCeS Comparueriant. Ego permagnum Humerum harum febrium observavi, et in noSOCO-mio militari Nairi percuravi, - immediate poSt reditum exercitus Gallici ex Syria , ubi is mullos homines ex pe Ste, quam ibidem contraxerunt, amisit. Febris haec nihil contagiosi habuit, nec Consuete difficilis ad curandum suit. Praeter ea alias adhuc habui occasiones, decursum peStiS ObServandi. Prima observatio est, quam seci, quod ubi pestis in qua piam urbe Aegypti regnat, ca8uS pe StiSOCCurrente S , Sub singulo novilunio magis lethales, et frequentiore S sunt, quam alio tempore. Hae tamen Observatio non est nova. Jam enim icelebris Die merbroech de hac re, ut certa loquitur ). Celebris Mead singulare hoc Phoenomenon eX- Tractatus de poste Amstaelodami, 1665. P. 12.