De peste, dysenteria et ophthalmia Aegyptiaca

211쪽

vide etiam de hoc argumento, animadversiones notatu diginas Domini J.Ρ. Frank. ')Credebant purgantia antiphlogistica inprimis in-gervire, sic dictis primis viis a bile et saburris gastricis liberandis. Ego summa cum attentione effectus horum remediorum examinavi et perspexi, experientiam iis non favere. Hinc moneo, ne medicu Spracticus semet Seduci patiatur a statu linguae, utpote signo incerto et maxime fallaci, quam apud Numero SOS aegrotos, etiam ut in statu naturali vidi. Credo me jure defendere poSSe, USUID PUTg3n

tium in plena dosi, esse inganum et periculosum ;et si aliqui aegroti sortassis remedia haec pertulerunt, inde iactum est, quod ea in dosibus epicrati cis exhibila suerint. Unicum remedium, quod initio hujus morbi adhibeo , si nimia irritatio adest, est levis decoctio tamarindorum, vel exigua dosis cremoris tartari. At haec remedia non eo scopo prae Scribo, ut alvi secretionem augeam, sed solummodo ideo, ut sitim aegrorum mitigem et sopiam. Ut eos a nimia potioneve traham, Suadeo iis Saepe, os aqua recenti eluere; hoc remedium tam simplex, quam innoxium, fere

semper eo S eXimie Sublevare Solet. Potest praeterea.

his aegrotis etiam concedi suctio pomorum granatorum, quibus in Aegypto abundant, quae excellentia sunt, et dysenteria assectis omnino perutilia fuerunt. Oportet tamen ex iis maxime dulcia, et matura eligere. Etiam aliquot fruStilla pomorum aurantiorum, multum sitim restinguere poterunt. Aegri tales quandoque, diu noctuque multum a torminibus et colica excruciantur; in tali casu cum

212쪽

titilitate adhibit; unguentum volatile camphoratum, quod ventri illiniebatur, fomentationes calidas ex infusione Chamo millae, et clysmata sopientia. Cly8mata in decursu hujus morbi adeo utilia, diligenter, moderate tamen administrari debent; quatuor vel quique unciae liquidi pro uno clysmate sufficiunt, si plus injiciatur, sacile intestinum rectum irritatuv,

quod apud dysenteria adsectos, fere semper in summo gradu irritationis est. Remedia mucilagino SA , ut decoctio seminum lini, radicis althaeae, florum cha momillae, cum exigua portione olei, interdum meos aegrotos sublevarunt; in Singularibus casibus, cum utilitate eis adjeci Laudan. liquid. Sγdenh. 30-50 guttas. -- Etiam injectiones Iactis, olei, et therebinthinae cum vitello ovorum, multum aegros Suh- levarunt; sed fatendum tamen, nullum dari remedium, quod constanter, in doloribus huius terribilis

morbi, ut Ile e SSet. Frequent eu cum emolumento exhibui decoctionem albam Sydenhamii, cui interdum 30 - 40 guttas Laudatii adjeci . Quamvis decoctio Ledi pal lustris nonnisi in Suecia huc dum in dus enteria adhibita suerit, et quamvis supponi possit, morbum hiati Citi Suecia, multum a dysenteria Aegyptiaca disserre,

optarem tamen, ut cum hoc remedio tentamina etiam

in hac specie dysentextae fierent, tanto magiS, Ciam secundum testimonium medicorum Odelitii, et Bi- verentand ') necessarium non sit, ei ullum vomitorium, vel purgaris praemittere. Aegroti Solummo, do duo vascula hujus decoctionis. sexies vel Septic Sper diem ebibere debent. Cum anno 13 15 Corcyrae orsu fuissem, nove Schwediscite Abhandiungen, 43. Band.

213쪽

ram quendam medicum senem, qui mihi affirmavit,

se communiter dySenteriam ejuS regionis, quae Similitudinem quandam cum Aegyptiaca habet , Sanare Ope cujusdam Speciei concharum o Strearum, in Calcem redactarum, quae in insula hac, vulgo Gai-

dura podia appellantur, quia ungulae asini simillimae sunt. Propinat is hujus calci S Sex grana, ter per diem, et tis firmat, Se exinde Semper celerem et admirandum essectum obtinuisse. Fere Chimeris hanc ejuS ASSertionem adnumeras Sem; at conSiderando ejus probitatem et veritatis studium , recordans in annalibus medicis prostare observationes de efficacia similium rerum, ut ossium ustorum, vel phosphatis calcis: exigi imavi, prudentiae e8Se, DO VI tentamina cum hoc remedio sacere, antequam id, ut inefficax et inutile rejicerem. Existimo tamen, IOCObarum Conchariam, posse etiam Concha S ΟStrectTum,

in calaem Ustas, adhiberi. Doleo , me ipsum OhServationes huius medici, mea propria experientia CΟΠ- formare non potuisse. Quamvis mihi credulitas seculi decimi septimi omnino nota sit, credo tamen dari

quaedam facta. quae non oporteat, ut ChimerAS rQ-jicere , et existimo , me observationes Samuelis Le- dolii ) hic ad literam referre posse: v anno 1679 v dysenteria epide mica grassabatur in nostra civitate BGriinberga, mensibus Iunio, Iulio, Augusto, eratu que prae primis infesta teneri aetati, certisque pla-vteis, nec extra civitatem se diffundebat, siquidem vomnes pagi in vicinia Schino no unicam quidem v alebant dysenteriam. Remedia a practicis recom-ν mendata adhibeantur plurima, sed absque euphoria. v Discurrebat de remediis expertissimis mecum capi-

214쪽

staneus Moscoviensis, qui per plures annos, in magni hujus imperatoris exercitu militaverat. Hic referebat, quod hic ce morbus aliquando tertianis exercitus Moscovitici partem exhausisset; tandems loco specifici suis se adhibitum pulverem ossium v hominis violenta morte enecati, et quotquot hunc

x gu8tarint Pul Verem , eva Si S Se omne8. Feci pericu- vlum, et quia ante portam in rota erat corpUS,

v quod aliquot annos sub diu jacuerat, ideo procu -- v rabam ossa brachii, jubebam, ut pulverisarentuae,s dabam nudum hunc pulverem, etiam aliis mistum,

vel sateor omnes, qui usurparunt hunc pulVerem, ' fuisse sanatos , occultavi autem Summe , ne qui S reus iret, unde medicamentum veniSset, aliaS nauseau absterruisset omnes ab ejus usu. a JOhan. Sch de

rus ζ') quoque refert, ossa humana in dysenteria nimis efficacia esse. Busones , pedes perdicum calCs- nati, immo ipsum album graecum, ab antiquis medicis in dysenleria adhibebantur. Ex his saltim id concludo, multum interesse, ut phosphas calcis denuo in dysenteria, et praesertim in ea, quae dissscilis curationis est, tentetur, quamvis ejuS a Cti O-nem nec HOSCamus, nec explicare pOSSimus.

Hucusque de prima periodo dysenteriae, nempede periodo irritationis locutus sum; ea perSae Pediversis, a me jam indicatis remediis cedit, si e debita cum prudentia adhibeantur, et inprimis, Si obedientia aegroti, et cura continua eorum, qui ei adstant, medicum adjuvent. Sed hae conditiones et commoda non inveniebantur apud milites GaIECOS, nec in ΠOSOcomiis talibus, qualia in Aegypto

215쪽

20 IQuemcimque zelum habeant praesecti sanitatis,

ob Servator tamen semper cum dolore animadvertet

Confusiones innumeras, tempore belli in exercitu occurrente S , praesertim si is a hoSte potenti et infla

ligabili obsideatur.

Si ope remediorum sanatio dysenteriae post 10 - 12 dies non obtinetur, dici potest, dy3ente viam jam in secunda periodo esse, nempe in periodo relaxationis et debilitatis , tunc tenesmus eviden ter imminuitur; dejectiones alvinae minus frequenteS et copiosiores sunt; tormina et colici dolores mitescunt; et quandoque aegroti interdiu bene soli abent, sed lanto plus noctu patiuntur; pulsus e Sttranquillus, et appetitus ciborum sat bonuS. Experientia me docuit, remedia in hoc casu indicata, esse ex classe roborantium, sopientium et mucilaginosorum. Inter media roborantia, praesero

aliis decoctionem corticis Simarubae, qui mihi in in- Numeris casibus perutilis suit, pro singula libra aquae, uncia dimidia hujus corticis sumi debet. Αρ- groti mei communiter decoctionis hujus duas libras

intra viginti quatuor horas absumebant; Oportet autem hoc remedium ad minimum per quinque, Sexve dies adhibere , si de ejus utilitate certus esse velis. Quandoque adhibui etiam hunc corticem in pulverem redactum in dosi 5 - 4 drachmarum, intra vigintiquatuor horas, et quidem insigni cum utilitate. Si aegroti adhuc frequenter doloribus colicis 4 Xcrucienter, potest iis eodem tempore propinari potio mucilaginosa , cui 30 - 40 guttae Laudant liquidi adjici poterunt, quae debitis intervallis, et per

Cochlearia sumenda est. Methodum hanc praefero illi, complurium meorum collegarum, qui aegrotos FuOS Circa vesperaS tantum semel, partem polionis

216쪽

202 sopientis, quae nonnisi 20 guttas Laudant continebat , Sumere jubebant. Inter remedia roborantia, res ero etiam rheum. Hoc remedium in dosi 5 -- 10 granorum, his, vel ter intra diem propinatum, interdum eximium effectum habuit ; huic remedio admiscui etiam cum emolumento, Carbonalem magnesiae, in dosi 10-15

granorum.

Alio tempore cogebar Simariabam et rhelam Se Ponere , atque loco eorum cum utilitate prae Scripsi Tadicem I pecacuantiae, in dosi duorum granorum quae singulis duabus horis exhibebatur. Sed quantumque hoc remedium laudetiar, non tamen Semper ejus bonum essectum vidi. Ιpecacuantia in enormido si unius drachmae, cum 60 guttis Laudant, Summis laudibus elata fuit, ut remedium in dysenteria extraordinarium. Vide SalZb. me dic. chirurg. Zeit. 18 18. 2. B. p. 240. Borda Prosessor Ticinensis loquitur de radice gratiotae, ut remedio antidysenteria o, cujus efficacia I pecacuantiam multum superaret ; sed in gnorare Videtur, remedium hoc, jam sub initium seculi elapsi

Ri88e, Ut tale, praeconisatum; at experimenta do- Cui SSe, prudentiae esse, ut a remedio adeo pericu- Iogo , ab StineBIMUS.

Tertia periodus hujus morbi est, ubi dysenteria

a 25 -50 diem se extendit. In genere ObservatuΓ UNC, Symptomata minus urgere; lingua fit purior oppetitus cibi mediocris adest, tormina imminuuntur, alvi dijectiones minus frequentes Sunt, Sed Semper tamen liquidae , mucosae, et pluS minuSVO Sanguine mixtae. Quandoque videtur dysenteria jam finem adeptura; at vel minima caussa, Vel minimus error in diaeta commissus, revocat eadem Syn Pto-

217쪽

20Smata, et interdum majori cum Vehementia. Et certe Plene per8uaSUS Sum; noS non SatiS Strictos e SSeposse in observando , regimine jam indicato. Morbus hic, qui jam in prima periodo difficulter sana tur, multo difficilius tollitur, si jam chronicus factus

8it, offertque medico practico variationes infinitas , qui etsi maxime attentus Sit, nunquam tamen PTIe- videre, vel decernere pote St, quod remedium praeoliis adhibendum sit; - nam remedium, quod in ano casu saluberrimum essectum habet, in alio persimili casu, nullam utilitatem adsert; immo in tertio

etiam nocet.

Quod ad remedia curationis in dysenteria chronica attinet; ego saepe initio Simariabam, Ipe cacuantiam, Rheum, et inprimis Rheum tostum, decoctum chinae et . adhibui. Postquam mihi intra breve tempus linguam arabicam familiarem reddidissem, existimavi, me ne quaquam experientiam indigenarum in hoc morbo Contemnere debere. Μyrabolani magnam apud eos Celebritatem habent; ego remedium hoc quandoque in dosi 10 - 15 granorum, pluries per diem propi' navi , quandoque ei etiam parvas doses Rhei adjeci ;remedium hoc, quod nostris temporibus, fere tantum iri Aegypto adhibetur, interdum salutarem es sectum habuit. Alias felici cum Successu prae SCrIPSi 20 - 30 grana alumini S, in quinque unciis aquae Soluta, quae per cochlearia propinabatur. - Αliust remedium peraeque magnae saniae in Aegypto contra fluxum dysentericum est, fructus Boabab. QuamviSjam in alio opere , ea, quae eum attingunt, eXpOQ

218쪽

204tiales et hic adferre. Boahab est fructus arboris giganteae, botanicis Sub nomine Adans Oniae notae. Pars farinosa et rubella hujus fructus, est efficacissima; aegrotus tantum partem rubellam, quae grana Circumdat, sumere debet, et dos in ejus a 20 - 24 grana augere potest. Si morbus post aliquot dies non Cedat, contunditur etiam cortex fructus, sit inde Pa8ta, daturque ea aegroto saepIus per diem, in

magnitudine castaneae. Ρο3sunt etiam semina fruetus torrefieri, contundi, - et edi. -- ΗΟCCe remedium tam in prima periodo morbi , quam ubi is jam

Chronicus factus est, adhiberi potest; et effectus ejus non erit dubius. Semina Sumach Rhus coriaria, Lin. sunt aliud remedium, quod incolae Aegypti cum emolumento

in dysenteria chronica adhibent. Semina Siccata Contunduntur, adjiciturque dein iis semen coriandri; quotieScunque aegrotuS Orygam sicciuscule Co Ctam Comedere vult, oportet huic cibo certam quantitatem hujus mistionis addere. Ego remedium hoc Saepe adhibui, et existimo id altentionem medicorum praC-ticorum mereri. Alio tempore obtinui felicem suc-CeSSum ex usu Cachou Ca oulcholic) quod in dosi granorum decem. pluries intra 24 horas propinavi. Communiter praescripsi id in pulvere, mixto Cum Saccaro , vel gummi arabico, sed etiam id in solutione, cochleatim sumendum ordinavi. Suasi quoque pluribus aegrotis. qui jam complura remedia abSque

titilitate sum Serant, ut certam quantitatem nucle O-rum PBlmarum, inStar casseae torrerent, dein in i lpulverem redigerent, decoquerent. et ex decoctione

Pluries per diem biberent. Remedium hoc vulgare quidem, Saepe tamen optimum essectum habet. Sed non Sati8 repetere possum efficaciam cujuslibet reme-

219쪽

205 dii, in hoc naorbo semper esse incertam. Gloriari hic quoque possum, me eX PulVere DOVeri, praesertim , si eum cum calida infusione radicis Valerianae exhibui, emolumentum habuisse. At nullum remedium mihi occurrit, cujus efficacia magis certa mihi visa est, quam nucis Vomicae. Communiter praescripsi eam in dosi quatuor granorum Cum quopiam Succo mixtam, ter quaterve per diem Sumendam ; in multis circumstantiis dosin ejus ad viginti HS que grana auxi. Cum pharmacopolae Sciant, eam difficulter in pulverem redigi, Solent eam torrere; at persuasuS Sum per id multum efficaciam ejus imminui ; et me adhuc majorem utilitatem exinde Obtenturum fuisse, si ii genuinam methodum novis-Sent, eam in pulverem convertendi. Consistit autem haec, ut tardius intellexi, in Sequentibus : nux VO- mica, limatur, limatura haec cum portione gummi tragaganthae , et paucula aqua mi Scetur, totum Sic in maSSam redactum exSiccatur, et dein contunditur Primus Observationes de hoc remedio publicavit.

Optas Sem praeterea adhibere radicem Colombae, quae tantam celebritatem in regionibus calidis habet; sed nos hac radice, immo et occasione eam nobis

pro Curandi, CaruimuS. Numero Sae ObServationes avunculum meum docuerunt, radicem Colonabae,

in pulvere exhibitam, eSSe unum e remediis efficacissimis in fluxu alvi chronico. Decoctio radicis non eandem effieaciam habet; haec certior est, si ei

dosis Laudant liquidi, vel pulvis Doveri adjiciatur.

220쪽

20 6 Egometipse in praxi mea, pluries occasionem habui,

me de hac veritate convincendi. Persaepe aegroti dysenteria chronica laborantes, a colicis vehementer excruciantur, CujUS Vera CauSSaignoratur; at exacte observavi, neglectum debiti regiminis multum ad dolores renovandoS Conferre. Communiter medelam attuli, ex habendo liquorem Hos anni, et Laudanum : sed saepe usus theriacae

cui interdum aliquot grana opii adjeci, melius dolores sopiebat. Magnae etiam utilitatis sunt clysmata anodyna, lintea calida, vel fomentationes ex infusione herbarum aromaticarum, abdomini ipmositae ;praeter fomentationes adhibui etiam in pluribus casibus cum utilitate , unguentiam Volatile c ampla oratum. Vesicantia vel sinapis mi , ventri impo Sita, nunquam re ipsa ad satiationem dysenteriae Sive aCutae, Sive Chronicae utiles fuere. Praeterea hic morbus ita dolorOSUS eSt, ut Superfluum videatur, aegrotum hiSadhuc remedia S ex CruCiare. Quamvis methodum meam curationiS, quae naturae morbi, et experientiae plurium annorum SuperStructa e St, nonnulli medici exercitus Gallici vitupera erint, quippe qui nihil, nisi remedia alvum.

mOVentia, Serum Iactis, potiones diluentes, et ClyS-mata adhibuerunt, et ea, ut remedia maxime Congrua, proclamBre ausi sunt: ii tamen viri, qui pra-xim medicam in climatibus calidis exercuerunt, et

qui post me in Aegyptum proficiscentur, si diverSitatem hanC opinionum examinare voluerint, facile decernent, quae harum opinionum rationi contraria sit.

Non sum Iocutus de balneis calidis, adeo utilibus in idysenteria acuta et chronica, nam circum Stantiise eorum usum mihi non admiserunt. Oportet autem artem