Summa philosophica juxta scholasticorum principia complectens logicam et metaphysicam

발행: 1885년

분량: 461페이지

출처: archive.org

분류: 철학

431쪽

DE DIVINA PROVIDΕΝΤΙΑ. 419 moralis, hoc in Ipsum relandi nequit; Atqui evidens est Deum non evadere causam mali moralis ab illam negativam permissionem Ergo declarari tantum debet concursum a nobis admissum, Deum peccati auctorem minime reddere. Revera, ad quid concursus iste terminatur Num ad malitiam actus nullo modo verum ad ipsam actus entitatem no=ι quidem ab8olute, e con8equenter ad electionem voluntatis Malum morale non est aliqua physica entitas Sed est quaedam relationis carentia ad regulam morum Ergo illius causa non e solens, Sed desolens quaerenda est Ergo deformitas illi soli tribuenda est, qui est ratio cur actus Sit Atqui e natura concurSuS, quem nos admittimus, patet voluntatem esse quae determinat actumn Ergo in voluntatem Solam malitia refundenda est. Deus, qua legislator est, illum actum adversatur prohibet, et maximis Sanctionibus suum vetitum obfirmat. Non privat tamen voluntatem sua libertate ac Proinde eum voluntas eligit illud quod Deus prohibet, hanc electionem Deus non impedit, et ad actum consequestiter concurrit, quatenus iste actus habet rationem entis. Qui hira cupit, adeat Suaresium De Concursu Dei ad aetus natu rates lib. ).-ART. III. - DE PROVIDENTIA DIVINA ET GUBERNATIONE

RERUM.

I. - Quinctam raenotantur.

549. Providentia et gubernatio divina, si presse aecipiantur, disserunt inter se illa est causa haec effectus illa Spectat Ordinem rerum conceptum et sancitum, hae hujus ordinis executionem illa est quid aeternum, ut aeterni sunt actus Dei immanentes haec est quid temporaneum, quia Supponit rerum existentiam LaXiori tamen Sensu Sumpta, Providentia Sub Se rerum gubernationem comple- utitur, et definiri solet: actio qua Deus Singula creaturm

432쪽

420 THROLOGIA NATURALIS. ad finem tum omnibus communem, tum cuique proprium disponit ac dirigit.' Hoc sensu nos providentiam Sumimus. Patet porro nos hie non agere nisi de ordine naturali. 550. Divinae providentis objectum duple est Statuere Se finem creaturis, eisque media, ad finem praestitutum attingendum, subministrare Media autem duplicis sunt generis alia intrinseca, ut sunt vires naturales alia inter extrinseca auxilia continentur. Finis etiam alius est universalis et Omnibus communis, alius particularis et singulis proprius. Hic illi subordinatur. Cognoscimus ex alibi dictis n. 300 finem rebus Omnibu communem, Solum Deum, cognitione, amore, et laude glorificandum, OSS POSSe. Finis iste immediate obtinetur per creatura rationaleS, et ita quidem, ut in illius consecutione ita Sit earumdem Summa perfectio atque felicitas. Finis autem cuique eriti propriUS non Semper a nobis cognoscitur, quae cognitionis carsentia nemini jus tribuit asserendi finem nullum esse. Limitationem mentis nostrae meminisse debemus Ratio

probat aliquem finem pro singulis dari debere, licet quinam Sit Saepe nos lateat.

551. Providentia divina quatenus ordinationem rerum respicit solius Dei propria est; at ordo, divina providentia

Statutus, non Obtinetur in Xecutione abSque causarum Secundarum conuursu. Ad divinam enim perfectionem sapientiamque pertinet, creaturis non tantum 88 tribuere sed et dignitatem causae secus frustra forent; Atqui vim causativam creaturis OneeSSam Statim con-Sequitur mutilus earum concursu ad Xecutionem Ordinis divinae providentiae secus vis illa non subordinaretur

ordini divinae sapientiae Ergo ordo divina providentia

statutus non obtinetur in Xecutione absque ausarum Seeundarum concurSu. Ad rem . Thomas: Ad providentiam duo pertinent, Se ratio ordini rerum proviSarum

in finem, et executio hujus ordinis, quae gubernatio dici-

433쪽

DE DIVINA PROVIDENTIA. 421tur. Quantum igitur ad primum, Deus immediate omnibus providet, qui in suo intellectu habet rationem omnium etiam minorum, et quascumque causa aliquibus esse utibus praefecit, dedit eis virtutem ad illos effectus producendos. Unde oportet quod ordinem illarum in sua ratione praehabuerit. Quantum autem ad se eundum, sunt aliquam odia divinae providentiae; quia inferiora gubernat per Superiora, non Propter defectum Suae Virtutis, Sed propter abundantiam suae bonitatis, ut dignitatem causalitatis etiam creaturis communicet V c Summa 1 P. Q. XXII., art. 3).552. Corollaria duo exinde colliguntur. 1'. Eorum quae in mundo Veniunt, nihil potest proprie dici fortuitum. Fortuitum est illud quod evenit, quin intendatur et prae-

videatur. Restieetu hominum, multa intercidere possunt quae neque intendant, neque praevideant; at nihil tale admitti potest relate ad Deum. Ut Deu Omnia cognoscit, si omnia intendit directe, aut indireete, aut saltem permittit. 2'. Quum divina Operatio non exeludat operationes causarum Se CUndarum, inSipienter ille ageret, qui propria actione praetermiSSa, Omnia a Deo Xpectaret. Propriam industriam et curam rOVidentia divina non excludit, sed eam dirigit. Sapienter autem Deus disposuit ut humanae industriae plerumque eventu responderent, ut homine e X- citarentur ad illas vires adhibendas, qua a Deo acceperunt,

553. Providentiam divinam alii omnino negant alii eam

conretant ad praecipuos Ventus et nobiliora sentia. Probandum igitur est in Deo non modo esse providentiam, Sed etiam eam respicere quamlibet creaturam. Quum autem quidam, ad Dei providentiam denegandam, argumenta desumant ex distributione bonorum et malorum, quae in

mundo habetur, de hac etiam distributione aliquid dicemus His declaratis:

434쪽

422 THEOLOGIA NATURALIS.

Quamvis 1 divina providentia speetali modo respiciatoreatura rationale8, nullum tamen en8 8t, quantumvi8

minimum, ad quodis non porrigit. 2. Bonorum autem ac malorum distributio, qualem in mundo 88 conspicimq/8, huic divinoe providentio minime adver8atur.554. 1 PARS. Tria haec pars complectitur 1'. esse in Deo rerum providentiam ; 2'. hanc ad omnia et singula entia Se porrigereri 3'. eamdemque pestialem SSe quoadentia rationalia. Haec e ordine probantur. 1'. Qui supremi Numinis XiStentiam non negat, admittere is debet Deum esse sapientem Atqui qui sapiensos nihil producit absque sinu Ergo dicetidum est entia

omnia, qua Deum habent auctorem, ob aliquem finem producta esse Atqui qui vult finem debet velle media, quae ad illum consequendum necessaria sunt Ergo ita Deus Omne re producit ut simul illis finem constituat et media praebeat quae ad illum conducunt Atqui id praecise providentia sonat Ergo admittendum est dari in Deo

rerum providentiam Quod a priori Statuimus, Si a ΡΟ- steriori confirmat Liberatore. In tanta, inquit, rerum vicissitudine ac varietate, in tanta elementorum Ontrariorum pugna, tam mirabili con Sensio, mutilu neXUS CODSPiratio et, ut ita dicam, Oneentu CODSiStere nequaquam posset, nisi adesset moderator aliquis, cujus imperio parerent omnia, ne nutibus temperarentur. An opinabimus navigium sine gubernatore velifieari non posse urbem

remoto principe destitui ordine; gymnasium vel domum si nemo adest qui praesit et cui areatur, dissolvi penitus;

rerum autem creatarum molem illis omnibus longe ordinatiorem ac naturi magi diSsentientibus coagmentatam, regente atque adminiStrante nemine, posse servari 'V2'. Quae argumenta, primum PraeSertim, deque Valent,

435쪽

DE DIVINA PROVIDENTIA. 423 pro omnibus et Singillis rebris vel minimis et vilissimis. Nam vel relate ad haec, Sapientia requirit ut non creentur absque fine Deus autem nequit constituere finem et simul denegare media, quae ad illum conducunt Caeterum ex rerum vilitate nulla poteSt repeti ratio cur divina providentia ad omnia non se porrigat; quia vel Deo nihil vile est, vel omnia viliSSima Sunt. Ide inter homines non

decet omnes VilisSimarum rerum Curam Suscipere, quia cum finitae virtutis Sint, non omne omnia curare Valent;

hinc qui majoribus curis distinentur, minima caeteris Curanda relinquunt. Deus Ver infinitae est virtutis, et omnia simul regit volendo. 3'. Dei providentia ordinata est et Sapiens Ergo unicuique rei Deus providere debet ut fert cujusque natura; Atqui natura entium rationalium Petit ut speciali providentia regantur, tum quia libera sunt; tum etiam quia ipsa tantummodo felicitati et miserio capacia Sunt tum demum quia creatura rationalis Soli Deum Ipsum immediate assequendum habet, Oliique ad actum reducit finem totius creationis Ergo. 555. 2 PARS. Antequam hane alteram artem Probemus, quaestio ipsa magis determinanda est. Minime

concedere OSSumVS diVinae providentiae osoribus bonos semper esse miSerOS et impios SemPer fetiles. Nam ut Omittamus bona moralia, quae magis ad verum selieitatem condueunt, quaeque bonorum Vitam Condecorant; et mala moralia, quae numquam cum Vera animi tranquillitate conjuncta reperiuntur et Vitam malorum Xagitant falsum generatim est bonos Semper eum adVersa fortuna colluctari, et impios deliciis Semper siluere; XΡerientia non constat. Ex quibusdam particularibus casibus generalem conclusionem illogice quis inferret. Certe calamitas, O ipso quod bonos aliquos homines ameit, mira prima fronte videtur, ut mira videtur impiorum quorumdam prOSperitas; et haec dumtaxat quidam attendunt calamitates e

436쪽

424 ΤΗΕOLOGIA NATURALIS. contra quibus impii subjiciuntur, et bonorum prosperitas vix attenduntur, quia utraeque meritis respondent. Sed Si res generatim pectetur, videbuntur utrique indiscriminatim subjici vicissitudinibus bonorum ae malorum n, que hoc asserimus divinae providentiae nullatenus adve Sari, et recte componi cum Sapientia et bonitate Supremi GubernatoriS. 556. Bona et mala physica per accidens tantum habent rationem praemii et poenae natura sua sunt unice media ad non ultimum Ergo si distributi bonorum ac malOrum, qualem in mundo Sse videmus, hui fini ultimo non adVerSatur, ne adverSatur Sapientiae et bonitati divinde, ideoque De providentiae. Atqui distributio bonorum aumalorum ita fit a Deo, ut finis ultimus Semper Obtineatur, tum quia per eam promoVetur ordo moralis, tum etiam quia conservatur Ordo hySicu Ergo Certe - a quod animum natura sua attollit eXtra hujus vitae ambitum, et erigit ad bona imperitura quod excitat ad constans virtutum exercitiumri quod Oeensionem praebet expiandi mauulas, quibus vel optimi quique inficiuntur, id certe or inem

moralem promovere dicendum est; ut etiam ordinem moralem promovet id, quod malo ad poenitentiam trahit; quod Dei misericordiam et longanimitatem vel erga ingratos filios ostendit horumque bonis operibus mem enim adseo improbus est qui nullam Virtutem Xereuerit aemurierationem praebet. Atqui ea quae in mundo obtinet bonorum atque malorum distributio ad hae omnia tendit. Ergo per eam promovetur ordo moralis. J Conservatur etiam ordo physicus. Hic enim exigit ut legibus constantibus regatur Atqui nullae esse possent constantes leges, Si singulis delictis statim rependenda esset inna, virtutibus

Vero praemium Xhibendum. Nam eum virtutum et vitiorum actu ab immati a Voluntate endeant, et hae continuo mutet, ordo rerum mutari continuo deberet, ut debita sancti Singulis concederetur. - Praeterea Mestruendum

437쪽

DE DIVINA PROVIDENTIA. 425 esset humanae libertatis exercitium, a quo etiam plerumque pendet hominum prosperita atque miseria. His si addamus ea quae religione reVelata edocemur, magi magiS-que evidens fiet Supremum ubernatorem non modo juste ac sapienter, Sed etiam peramanter rebus humani prospicere.

A. M. D. α

439쪽

T EX NALYTICUS.

Philosophiae definitio duplex cognitio vulgaris et ei sentifica haec

res explicat per causas, illa sistit in meris factis, philosophia est scientia, quia tradit rerum rationes - est scientia caeteri perfectioris ergo ascendere debet ad ultimas rerum rationes - quodnam sit philosophiae objectum - quo medio utatur ad illud assoquendum, philosophiae habitudo ad revelationem - philosoplitae praestantia, necessitas, Partiti P. 1-4.

DIALECTICA.

CAPUT I. - DE PRIMO MENTIS ACTU.ΑRΤ. I. - Dialectico conspectus. Paragraphi tres cl. De actibus mentis generatim quid sit dea - quodnam Objectum - quot nomina triplρx judicii definitio irevis ratio inii descriptio - 2. De Orali expressione actuum mentis- generalis idea Oeabulorum, Sunt Signa conceptuum non naturalia Sed arbitraria aerinini, propositio syllogismus paucis declarantur β. Notiones aliae declarantur abStractio, reflexio, attentio, associatio dearum analysi et Synthesis P. G13. ART. II. - Decideis speciatim. Idearum partitiones ratione Originis - ratione perfectionis ratione Objectorum derideis transcendentalibus et universalibus, harum quintuplo species, quaeque declaratur - adinvicem comparanturis arbor Orphiriana 1: 18. ART. III. - De terminis Oralibus. Terminorum Partitiones termini reales et Ogiei simplices et compositi absoluti et conuolativi mni-Voci, sequiVOei et analogi analogia attributionis intrinsecae et extrinsecae - analogia proportionis eterminoriam suppositio multiplex fusior declaratio suppositionis distributivae 1 22. CAPUT II. - D SECUNDO MENTIS ACTU. Τ Ι - De judiciis et propositionibus Judicium a priori et a posteriori eorum natura ac diversa nomina - judicia synthetica a priori 427

440쪽

428 1NDEX ANALYTICUS.

eur rejicienda-Propositionis natura expenditur- triplex ejusdem universalitas Ruinam sit praedicati Valor, Spectata terminorum extensione et comprehensione quid quantitas et qualitas propositionis 2 26. ART. I. - De proprietatibus propositionurn oppositi O - quid ad hane requiratur sera oppositi non habetur nisi in contradictoriis et contrariis - quoad propositionum Oppositionem quaedam Statuuntur- Conversi simple et Per Reeiden - quando utraque possit habere locum AEquipollentia prOPOSitionum ejusdem natura et usus 26-29. ART. III. - De speciebu propositionum. Propositiones simplices complexae et incompleX33 - Propositiones aperte compositae: OpulatiVae, disjunctivae, conditionales et causale - cujusque natura deelaratur Propositiones Xponibiles ex lusivae, Xceptivae, comparativae reduplicativae tropositionum modalium quadruple classis 2 33. CAPUT III. - DE TERTIO iENTIS ACTU.ART. I. - De natura vllooi8mi, jusque guris, modis ac formis. Agitur de syllogismo simplici hujus materia et forma Figura Syllogi Smi quadruplex - quartam non omnes admittunt Modus syllogismi multiplex - pauci recte concludunt Declarantur aliae argumentationis formae epicherema, polysyllogiSmUS, enthymema, SoriteS, dilemma 33 1. ART. II. - De testibus sylloyismi in licis Eas ad et reduxerunt scholastici priores quatuor respicii in termino&-IOSteriore propoSitiones suaequae declaratur 41 5. ART. ΙΙΙ - De syllogismi speciebus. Declaratur natura Syllogismi expositorii - syllogismus conditionalis disjunctiVus copulativus, horum declaratio 45 8. CAPUT IV. - DE ARGUΜENTATIONE SECUNDUM ATERIAM.ART. I. - De syllossismo demonstrativo. Demonstratio simplex et compOSita - quid utraque requirat 'pectat modo probationis demonstratio est indirecta vel directa - quid quaeque - Spectat medio demonstratio est a prior Vel a posteriori Ordo logicus et Ontologicus declarantur 48-51.

ART. II. - De syllogismo dialectico. Quid sit - cur ita vocetur argumentati ex analogia et ex hypothesi miraque declaratur- Usus hypothesis Statis legibus moderandus 51-53. ART. III. - De syllouismo Sophistico Argumentatio, quae fallaciam continet, dicitur sophisma, sophismatum duplex classis, alia a Vocibus originem habent alia a rebus - quid sit petiti principi L fallacia non causae pro causa - ignorantia elenchi dat laeta a dicto simpliciter ad diactum See dum quid 53 5. T. IV. De inductione. Inducti os transitus a singulari ad uni-

SEARCH

MENU NAVIGATION