De sacrarum aedium apud christianos amplitudine et ornatu. Dissertatio apologeticocritica ad cardinalem Aloysium Valenti Gonzaga ... Sebastianus Caprinius Caesenae apud Gregorium Blasinium sub signo Palladis, 1786

71쪽

des Christianorum Sacrae inaedificari undique incipiunt, vetuSris ampliore

omnique ornamentorum genere cumulari . Dici vix potest, quae Pontificum , quae Regum , quae Civitatum denique Principum in hoc tunc extiterit vel religio & pietas, vel auri , argentique profusio. Complent sane hominis christiani

animum voluptate quadam singulari ea, quae hic satis opportune transserenda duximus Eusebii verba. M EX is quo aderat cunctis velut divino mu- es nere infusa laetitia; maxime viden- ,, tes ea loca, quae paulo ante TDis rania is omnium eorona e lapidibus pretiosis, Scis auro contexta infigebatur: juxta quam Salis vatoris appellationis Symbolum, duae Li- is terae Christi nomen exprimentes per priis mos dumtaxat characteres, litera graeca. nica P scilicet decussata, & scissa peris medium ipso X. Euseb. vit. Constanti.

ni Lib. I. cap. XXV.

72쪽

rannorum machinis fuerant destruis ,, cta , rediviva constructione , clariOD ra , & excelsiora consurgere , Tem- , , pioque excelsa pro humilibus conven-

M ticulis elevari. ') is Quot enim,

Summam tenente rerum Constantino , ut ei primum lux divinitus affulsit Evangelii , amplissima per orbem excitata sunt Templa Τ Dici vix potest, quantam ipse Vim auri, argentique , gemmarum , lapillorumque in Sacrarum Aedium splendorem , Ornatumque large , effuseque contulerit . Ex quo tempore , vestigiis Chri is

L J Eugeb. Ηist. Eeel. Lib. IX. Cap. X. ) Ea sane Constantini in hoe Religio, & pietas , ut ipsius tempore Romae plusquam tria Templorum millia extitisse diean. tur. Vide Andream Fulviam, Antiquit. Rom. Sat ea tantum hic Basylicas, molesque Sacras meminisse, vel quas extrui Constanti. nus in Caelio Monte jusserat, subque Ser in

73쪽

Christiani Caesaris insistentes nostri, nullum sortasse per christianum i Orbem extrui curarunt Templum, quod non qua poterant magnificentia , ornatuque compleverint. ) Exinde Consecrationes , Dedicationesque Templo.

rum vator s titulo Maximus Ecclesiae Pontifex Disester solemni ritu dedicaverit, Vel, quas in Vaticano Principi Apostolorum Petio, vel quas tandem Divo Patito in Via, quam dicunt Ost ensem . Dignum memoratu illud Templum portatile ad instar Tabernaculi , quod extrui Constantinus jusserat, ut Locum , quum esset in Solitudine , inque . ho. stes bellum gereret, Sacrum haberet, quo divinis adesset Mysteriis, ut narrat Niseis

ρborus Hist. Eccl. Cap. XLVI., & G om. Hist. Trip. Lib. I. C. IX. 'J o Isti, qui nunc sunt Reges, pietatis

is ergo argento induentes, auro Sanctam hanesi Ecclesiam Resurrectionis , in qua nune

is sumus extruxerunt,& argenteis monumenia

se iis splendidam essecerunt. ,, rillus Carecb. XIV.

74쪽

rumque ingenti gaudio , & frequentia celebratae. ')

Furor ipse, quo seculo jam vertente quarto Haeretici Donatistae reli. giosissima Catholicorum compilarunt

Delubra , 'in satis superque declarat, ea maximi quidem pretii Supellectili,

s J si Festivitates a nostris frequentissimeo celebrabantur eum omni laetitia, Zc exulta- tione per Urbes , & loca singula Ecese. siarum Dedicationibus celebratis Euseb. Hist. Eeel. Lib. IX. Cap. X. In quarto vero Libro de Vita Constantini. isthaec idem Auctor habet .se Constantinus ad Consecra in is tionem, & Dedicationem Aedis, quamis Hierosolymis, Μartyribus eXtruxerat, Anisse no Imperii sui XXX. convocavit uni verisse sam Synodum , quae Urἰ convenerat . , , Vide etiam Memb. Hist. Ecel. Lib. VIII. Cap. I. Ilielm. Tyr. de bello saero Lib. XXIII. Cap. XXI. ) Vide Opiat. Μ levit. eontra Donatistas

Lib. VI.

75쪽

76 emagnificisque extitisse ornatibus cumulata. Ad isthanc autem Majorum

pietatem , Religionemque incredibilis facta accessio est, Saeculis vertentibus quinto , R Sexto , atque Sequentibus, ut ex iis colligi satis poterit, quibus pleni omnino sunt Ecclesiae Historicorum Libri , plena Christianae Vetustatis Monumenta . Velint igitur , nolint nostri hujus Aevi Sapientes, &Politici, pro majori Ecclesiae felicitate , ac Otio , major item semper apud nos Aedium Sacrarum splendor , atque magnificentia. Minime tamen animis cadunt magni hujus Aevi Ardeliones: quasi enim haud satis eorum expugnaverimus peristinaciam , quum quae hactenus in medium attulimus aperte inficiari non audeant , tot vetustissimis clamantibus Monumentis , alia in nosmet prorsus incurrunt ratione . Homines tantum , ajunt

76쪽

aiunt primo, Vulgares , & rudes specie hujusmodi , Templorum scilicet magnificentia capi, ducique solere: minime vero illa assici pompa Sapientes Viros , quique germanam habent, sinceramque Divinitatis notionem . Quid praeter Numinis oculos, addunt, Sacrarum Aedium soliditas, amplitudo Z id aurum , argentum a quibus Al. taria , Parietes , Tabulataque refulgentὸ

id Levitarum Vestes , Vasaque ipsa affabre distincta 8 Quid denique Templi tam sumptuosa , tamque ornata Supellex Z Verum quoquo se vertant, jaceat necesse est omnis eorum solertia . Ne ipsi quidem hebetes adeo Sumus , tamque , ut aiunt, crassae minervae,

qui posse hic in terris Deo optimo

Maximo Domum ab hominibus extrui, atque tam splendide ornari , ejusmet immensitati aptam , Gloriaeque apprime congruentem. D Etiamsi tota Ter-

77쪽

ra , Philonis haec sunt verba ,

aurum , aut Si quid Auro pretiosius,, eSt repente feret: moxque per opifi- is cum artes , in porticus, Vestibula ;is aulas, areas , Aedesque Sacras im- ,, penderetur , ne scabellum quidem pe-

prae Numinis oculis ea Omnia Sunt, quae nos adeo delectant, quaeque hic tanti nos mortales facimus. Verum cum haec , quaeque sint, Deus ipse a Creaturis rationabilibus exigat, sibi arroget , grataque sibi, acceptaque semper sore , & esse apertissime dixerit, reque ipsa centies , ac millies probaverit , quid est , quod ita nugentur Nebul es isti, quid est, quod blaterent magni hujusmodi Doctores, quorum sapientia, sic sane arbitror, non multum differt ab insania λ

78쪽

79 Huc adde, quod quamvis tantum esset Simplicibus, ac imperitis hominibus, sensibili Templorum splendore

prospiciendum, maximum tamen &hoc eSset, multaeque cogitationis , quum simplices , ac rudes sint prorsus innumeri, perpauci contra Sapientes. At inclitos quoque clarosque Viros, Civitatum principes , ipsosque populorum Reges, aeque ac Vulgum de hoc externo Dei cultu ita omnino sensisse , non est, qui nesciat. Quisnam enim dixerit, Davidem ingenio, Imperiique gloria praestantem , pompa illa sensibili, & sacra minime assici

potuisse, si, ut accepimus , tam aegro , invitoque animo serebat, se in Domo habitare eedrina, cum interea

Arca Dei maneret sub pellibus 8 Erat ne fortasse rudis , abjectoque genere natus Salomon ille Rex , sapientissimus omnium Dei oraculo habitus ,

79쪽

qui tot, tantaque, ut mox vidimu in Templi amplitudinem , splendoremque contulerit Θ ) Sed

'J is Quia postulasti verbum hoc , & nonis petisti tibi dies multos, nec divitias, aut .animas inimicorum tuorum, sed postula - , , sti tibi Sapsentiam ad discernendum judiis cium : Ecce seci tibi secundum sermonesis tuos, & dedi tibi eor sapiens , m inieII -

gens in tantum , ut nullus ante te similisse tui fuerit, nec post Te surrecturus Fit ....

Reg. III. Cap. III. n. II. I 2. Vide Corn. a Lapid. loco, qui supra. Salomon ipse ita de se Sap. Lib. VII. n. I7. se Ipse enim s Deus se dedit mihi horum, quae sunt, Se ent amis veram , ut sciam dispositionem Orbis teristi rarum, & Virtutes elementorum, initium, & eonsumationem , & medietatem tempo- rum , vicissitudinum permutationes, & eo min, , mutationes temporum , anni cursus , &ri stellarum dispositiones , naturas animarum , se & iras bestiarum, vim Ventorum,& cO-

gitationes hominum; differentias Virgulto- rum, Sc virtutes Radicum , & quaecumqueri sunt absconsa, & improvisa didici : omni

80쪽

Sed quid consectamur externa, quasi nostra , domesticaque desint8 Recolantur quaeso , quae mox de quibusdam tantum Templis vel leviter attigimus , a Magno Costantino ') per F COnis enim Artifex docuit me Sapientia ... Vide eundem a Lapid. ibid. Legendus etiam ad rem eruditissimus Ioan. de Pineri do Rebus Salom. 'J Exeribendam hie duximus, Eruditionis gratia Constantini Epistolam ad Maearium Hierosolymitanum Ponti fieem , de Templo Bethlemisieo , Caesareis sumptibus exin

truendo.

se Victor Constantinus Maximus Aug. Μa- ,, sario S. Tanta Salvatoris nostri erga nosis benignitas declarata est, ut nulla tam ac ,, curata dicendi ratio, & vis sit, quae prae. ,, Sens miraculum pro dignitate explicare posse se videatur. Nam, ut insigne illud San. ,, ctissimae illius passionis monimentum , quod is Terrae visceribus abditum tot, tamque ,, multis annorum conversionibus jam deli-