Iosephi Scaligeri ... De re nummaria dissertatio liber posthumus

21쪽

IO IOSEPHI SCALIGERI

habet monetalem pedem , ct sescunci am. Vides, quando pes diuiditur in uncias, pederia monetalea, dici. Nam Vnciae sunt Pollices, ut apud Vegetium. Inde etiam Hieronymo Vnciales literae, id est Pollicares. Pes igitur ille Drusianus maior est Romano sescuncia. Fuit enim xx o digitorum, quantorum sexdecim est pes Romanus. Ex quo colligimus pedem Drusianum Omnino esse eum,

qui hodie in Gallia & Belgio in usu est : qui pro secto maior est siex digitis,quantorum xv I est pes, qui Romae in hortis Angeli Colotii scalptus in fa

To visitur. Eum enim nos cum pede Gallicano comparantes id verissimum esse deprehendimus. Pollices igitur uncias vocabant, ut ex vegetio dc Hieronymo docuimus. Et in Aquitania & maiori parte Ghlliae adhuc digiti vocantur unciae . Hinc Plauto Copulae sescunciae, vel, ut tunc loquebantur,secunciae, hoc est siesqui pollicari crassitudine

Plauti Epid1co in optimo exemplari summi viri Ioachimi Camerarii ita legebatus: ---Nam per urbem duo defloccatisis Ouaeritant me. in manibIo gessant copulas I

cum Sas.

ubi secun is Aanifesto legendum. quod alii ducunt sescuncias, ut sexdecim, sedecim: tres decim, tredecim : sedecimus sexdecimus in Vita Virgilii Itaque Pondo,& As, erat pes: & Dupondius Columellae duo pedes; aut bi2edalis mensura . Inde hic sesquis, hoc sesqui, ο η λιν, τι ημόλιον, quota est sEMis cuM Assg. Coinposita cum nomine Asvarie desinunt: Octussas, Ochas Sescussis, Sel.. quas . In Gl ossis:Sesqua , ἔν nrum ὀπάειον,

22쪽

nummus, ut Denarius,& Sestertius. semper enim de nummo obn γρύ P . Graecis Vero temper neutro en re, να Eis, , τι ἀπιάειον, τὸ ρος έρπον. Sic Du-pondi um & Dupondi pro eodem quum dicerent, Dupondius nummus intelligitur. At Du-pondiam est substanti uuis. Quia vero initium

pecuniae in aere propterea omnis ratio nummaria 2Eris nomine appellata. Nam Ara pro AM. Varro : Pro assibin nonnunquam AEs dicebant antiqui. a quo dirimm assem tenentes : HOC AB AERE AENEA v E LIBRA : & MILLE AERIS LEGASSE.Numquam sis pro Asse dictum. Nam quod dicitur Hoc AB AERE , id est, raudusculo , quod quum mutatum esset in assem, retinuit nomen aeris, siue raudusiculi. Et Martialis merito repreis

Amphora bigessimossim venit aere quaterno. .aeSquat rnum,sunt quatuor asses. Et vini ampho Re precium quintisplum aci frumenti modium es se significat Et tamen ad istud exemplum non dixeris argento quaterno, virq quaterno. quia argentum&aurum , pro cullectione nummorum,

non pro singulari nummo sumitur: Es vero ero utroque. Nam Mille aeris Q est collecticium 1 Ae re quaterno, est siligulare. Sed hoc solus Martialis

usurnauit. Athenis omnis pecunia voca batur, ut d ocet Pollux. Sic Romanis Aes est omnis pecunia. u. i iis me

23쪽

meosum' ars Per in are.

Inde ἀχαλκειν est pecuniam non habere. In Epi

Nummus aureus Athenis semper dictus fuit Σααταρ antiquitus. Nam posterioribuS temporibus

sias: ἄτερ io/' Α'ei φλους κημάων ait quinque mal- Iia staterum, decem millia drachmarum, tria talenta, irem decera, & septena talenta omnia simul conficere talenta Th. Iane summa omnium,pra tarquam staterum, conficiunt drachmarum centu triginta millia. quae si de ducentis quadraginta millibus drachmaru quot nimirum sunt in Talantis XL, deducantur resinquentut centum de-Cem millia drachmarum; quae diuila per quinque millia staterum, relinquent staterem drachmarum xxx x. Sed ολοχεροῦς haec dictas nKno αιτιζως. Dixit enim non Ἀλώ-- Talenta ei Ie, sed αλ τοῖα καλα. Hesychius': ολκὴ euurimo ,εις λυνἀργείου I. i Idem Sestas: repetit. Drachmam auream ait esse non nummum sed pondus viginti drae Tarum argenti. Sed exesto metukῖς ni propria erat decem drachmarum argenti. Idem : Xs A. IIοληυνχς

24쪽

D RE NvM MARIA, IItur apertius quam priore loco, ait Drachmam a η valere drachmis decem argenti. Ideo Mina erat d ta eta bimar Im-, staterum autem quin-qU quos VCCat πεντε χυ-ους. Daricum eundem es se cum statere , nemo dubitat; & Harpocrati' ostendit: Aέγκω δέ πνες o α' τ Δαρεικον αργυρῆς δραχμας ὀκτώ. ώς ςπ- Δακκους δα ag μνῶν ιι γυ- ρA. Et mediocriter peritus censuerit legendum λαγωοῦς κ, non η. Quae similitudo in libris seriaptis hi inter κο & 11, non est monendum. Τριχι Δαρε υι Xenophonti lant δέω Τάλυτα. Talentum autem GCoo drachmae. Ergo Δαρεικος sint ac dr chmae. Auri enim potestas ad argentum decupla

erat tam in re nin maria, quam ponderaria. Pol-

Talen tum auri, decem talenta vocat. Polybius super foedere AEtolico : Διδόντες δέκα μνων αργυ- ρώ- ουν - μναν. quod Liuius veriit: Dum pro argenteis decem aurem vnm valeret. Vbi rastro abundat. Ita loquitur Plinius. alioquin est barbaris IDUS, Nummus aureus valet pro decem drachmis. Drachma igitur auri est decem drachmarsi argenti. Hanc drachmam Anaxandrides Comicus H uia vocat, Plautus NuMMuM r Siculi Δη-μ- πον Αμισμα. Neque Nummus absolute apud Plau-xum positus, aliter accipiendus. Vt in Pseudolo co-εus ait:

25쪽

Illi drachmis issent an eri. me nemo potest inoris quisequam nummo πβrgam subigine En hic plus est Nummus, quam aliquot drachiarnae. Nam, ut putamus , quotidiana coqui merces erat τύραθαπυων. utillius apud Athenarum:

In Aulularia quoque cocus quum dicit: Nummosum conductus: plus iam mcissico mercede ειε opus; ibi quoque Nummus est merces coqui dece in aria genteae drachmze, aut ἰωκυσοῦς, ut Anaxandrides vocavit. In Menaechmis porci fac res nummo praestinantur. Quod si nummi nomine drachma, aut nummus sestertius intelligeretur, quam ridiculum esset porculos adultiores, drcchma, aut mi notis veniretSed apud Aristophanem porci Iacres tribus drachmis indicantur: Eἰς χιριδεον δια συν-τρεις δρηχ ηερ ,

uuid igituri sexcenti nummi quidagunt 2 qui

turbis danunt 8Sexaginta minas,quot scilicet puella vendita surrisexcentos nummos vocat.hoc est sexcentas draclamas auri, quod est talentum Atticum. Drachma enim auri est decima pars Minae argenti. In Truculento seruulus,qui una mina argenti opsonave- raraeuinque autem ad herilem amicam deseri, ait sese de ea mina , qua opsonauerat, partem Hercuislaneam reliquarum quinque minarum detraxisi: Quinque nummos. Pars Herculanea, est decuma.

&proinde decuma de quinque minis, liue qum-

26쪽

DE RE NUMMARIA.

gentis drachmis, sunt drachmae quinquaginta. quas ipse nummos quinque vocat. Ergo quinque

illi nummi sunt πέν δυνα κυσαῖ, aut πέim ἡμίχευ t. quae est Herculanea pars earum quinque minarum argenti, quas ad meretriculam deferebat, nimirum quinquaginta draesimae, quas demina, oua opsonauerasi detraxit. Vt quinquaginta drachmis duntaxat opsonauerit; reliquas quinquaginta furatus sit. Hinc quod in Persia leno queritur de sexaginta minis, nummos sibi detra os duos; intelligendum nimirum de sex milliabus drachmarum viginti dracfimas delibatas esse.

Neque aliam ob caussam Trinummo fabulae nomen factum eredas , quam ob τρίδροπον χροσιου, quae sunt drachmae argenti xxx. In Moltellaria:

Vbi sunt isZi plagipatidae, ferritribaces viri, rati, qui trium nummorum caussa subeunt sub falau'Memineris te legere palliatam argumenti Attici. Nihil enim hic Romanum est; quod putarunt Viri eximie docti, coIligentes ex Polybio . Utiλον Atqui δὲ seo λον non sunt tres asses. Sermo est igitur de illis militibus Atticae terrae, quibus drachma in stipendium diurnum procedebat: ut menstruum stipendium fuerit triginta drachmarum argenti, quae sunt drachmae auri, siue

hoc est nummi Plautini, tres. Thucydides de Atheniensibus : ραπι, ὴν si s ηράρας eos: Sc in extraordinario stipendio idem ponit διδώπιδες Actiau. qui sane sunt, quiori moxia Polluci libro quarto, capite altero de Vigesimo, in fine. ubi etiam quidam milites Comica vernilitate dicuntur , a triginta arach-

27쪽

mis argenti menstrui stipendii ; Falis, quas, ut Plautus indicat,subibant. Vt dubium non sit, quin Plautus ab eodem Comico illa desumpserit. In istis Plautinis versibus de stipendio Romani miliatis intelligere,est toto caeso errare. Polybius enim Plauto aetate inferior scribit taculo siuo militi Romano δάζο- diurnum stipendium fuisse: qui

est triens denariit ita ut militi menstruum stipendium estet drachmae decem,qui est nummus Plauistinus. Qui vero hoc putant, non cogitarunt nummum absolute positum apud Plautum esse drachmas decem ; argenti autem mentione adiecta,esse drachmam. vi in Pseudolo: Nimis miser sum : nummum in uium reperii argenti queo. hoc est,drachmam argenti. ut in Epidico: Locare argenti nemini nummum quest. In Rudente vero expressit: Nummi octingenti aurei in maropio in erum. Ibi sunt uμίκυσοι, Sc drachmae auri. Et in Epidico plane ἔψηνιαῖς dixit auream . hoc est drachmam. ut Comicus, unde accepit, κυστω. Non meministi me aurea ad te adferre natali Heriliamη ima Oὶ-ε- ω τοῖς sRρ- θλιοις σου; Nummos enim adferri herilibus filiis natalibus diebus a seruulis, nemo ignorat. Et aliquid de hoc more delibatur in Phormione , scena, Amic umnum meus, σpopularis, Geta. In

Epidico:

Redde igitur, quot minis emit Z TH. Tot . quadraginta minis.

Tot . digito notauit quadraginta, ex Computo manuali,quem docet Beda.

28쪽

D E RE NUMMAM A i ta adeo argentum ab Danista apud Thebri sum-

sitfenore In dies, minasque argentisingulas, nummis. E P.

Tapae

Unius literulae commutatione tota sententia perturbata. Legendum ro dies, minasque argenti gulis nummis id est drachmis auri. Immanis,& inusitata,ac Uere lenonia usura, quae in duodecim mensibus Consurgebat ad 1 4oo drachmas , quae sunt cxLI III minae. Singulae enim Minae in annum reddunt tantum x II drachmas: ac proinde ex xc miniS annuae redeunt ccccxxxx drachmae. quae est trigesima pars huius lenonii scenoris r ut merito seruus exclamauerit, papae. Nam in xis diebus leno Iu-Cratur,quod cccxxx ex legitimo kenore sperare ius sinebat. Atque haec satis de nummo Plautino tam argenteo quam aureo. Sed ad mτῆρα, Vncie defleximuS, reuertendum. Et errant qui apud Plautum

nummum interpretantur mτῆρα. Nam τue, ut

diximus, est duplus nummi Plautini. erat enim Pondere δ' m. nummus autem Plautinus δρα πι- , quod Syracusanis dicebatur Δημα-

ρεπον. Στατηρ, Vt diximus, apud veteres Atticos Crat nummus aureus valens drachmis argenti via

ginti. Nam argenteus inτὴρ, non hoc, sied δραχso nomine vocabatur. Σατὴρ dIctus est Pάνω. quod est ponderare; quemadmodum Siclus Hebraeis , qui erat Amyta Q πτηει τετρο-

δε γψ, similiter dunus ab eo verbo, quod Hebraice la ι, & ponderare significat. Hoc enim est,eti. Et quemadmodum Hebraeis Siclus pondus momentaneae lancis dicitur, ita etiam sατῆρὼ Atticis,

29쪽

pondus, alias ἀμ ιι me significari. & qardem Fortis illis versibus Eupolidis:

Ita enim castigandi hi senarii apud Pollucem. ibi mWmiant2- nrania est πυτ ου . quodnam 1- Tum, ut ait Pollux, methρ & μνα in re ponderaria sint idem. 1taque recte apud Hesychium: -,a-ταπρον, τετράσχω. innummaria immane quantum discrepant. Sed quod Comicus dixit τ' ce προ- composito verbo , id simplici quoque dicebatur squod Hesychius interpretatur

ἡ-ν Κῶοα-. quia pondus Quoddam dicebatur Στα-σω. Idem Hesych. Στατος, σκάφη. αλλοι θ τὰς πεν-mmας. Τα - autem νομὶ,μύω duplex erat, τάλαντον χωσίου, ἐπ αι γυριου. alterum quicem ον in σὸν, sexaginta diachmarum argenti. alae

30쪽

DE RE NUMMARIAM IRrum sexaginta minarum, Lex militum drachmarum argenti. Pollux: DPδι α 5 ἴ-το τα-- αν τρῶς χυσου. A'Eικους , ἡ σή γ ρ--μνας Asικας. In Etymologico ex veteribus Scholiis Iliados: H' αγο ἰταλο-ν κυσους τρεις. Philem Oz

ne omne talentum Atticum est ἴξακφίλιον. quod si aliquod aureum talentum, ut vult ille Scholiastes, est sex militum drachmarum, ii fuerint κυ- αῖ trecenti. Sod id ridic urn esset, quum decem talenta cum septem tr*odibus aeneis conferantur, qui nullo modo possunt decem talentorum εξα ιλάων aestimari. In eum locum Homeri Eustathius non dubitat oliria Athenientibus fuisse

Virgilius tamen hunc Iocum Homeri in animo habens, intellexit de vero talento:

Et tripodin steminos . auri duo magna talenta.

- , ,-- argenti magnum Amrre talentum.