Iosephi Scaligeri ... De re nummaria dissertatio liber posthumus

41쪽

3O ros EpNI so Aetis garrceretur,ineptum esti censemus quum tale GIei tum apud Atticos nullum fuerit; sed apud Eubo, enses, quorum talentum fuit septem millium quingentarum drachmarum, siue cistophororum, ut scribit Festus. Quare Euboicum taIentum quod maius erat Atrico mille quingentis drach mis, magnum dici debeat potius, ouam 2Egineti cum, quod quatuor millibus drachmarum At si cum superabat, equidem non video. Quod igitur de magno & paruo talento dixit Priscianus,' non maioris ponderis apud nos esse debet, quam quod postea eum secuti somniarunt viri doctis simi. Nam quod ἁδ is a Graecis dictum fuit, id magnum vocant Plautus, &Terentius . Sed non ideo consequens est,ullum talentum par uum dici. Citat Priscianus ex decimo Epistola- rurri ad Nouatum : Miginti quatuor, seHertia, id

αἱ Talentum Atticum paruum. Vltima vox a dita est a Ptisiciano. Nullum enim umquam paruum talentum fuit. Georgiux Agricola Priscla . num voluit stuperare commento, quum talentum maius dicat fuisse Lxxx minarum, minUS autem sexaginta. Quae facile confutantur iis quae supra ex Plauto adduximus; quibus manifesto demonstratur Talentum magnum fuisse drachmarum duodecies mille , siue minarum centum viginti. Grammaticorum commenta sunt magnum Tain lantum, paruum Talentum apud Isidorum minus,medium,siurn mum. quae sint ineptissima. Sic

iurisconsultissimus , & apprime eruditus duplex

genus assium comminiscitur , graues & leues. quum tamen neque grauium neque leuium ac sium apud ullum veterem scriptorem mentio ex

42쪽

D E RE NUMMARIA. sieet. Et si eiusmodi ulli asses fuissent, ii grauiores,& leuiores, non graues & leues dicendi essent. Quemadmodum enim ex eo,quod Talenti magni mentio fit apud Plautum dc Terentium, --ός hariolati sunt esse aliquod paruum talentumelia iste doctiss1 mus vir ex eo quod Liuius semper meminit grauis aeris . putauit.astes quosdam fuis se, qui dicerentur leuioreS. quum tamen graue aes , ut Sc pueri sciunt, opponatur non signato

. Sed quid faciemus illo loco ex Mostellaria, ubi

duo talenta magna aequantur quadraginta& oct ginta minis:quae sunt cxx minae, ut diximus. Nam

de aedibus , quas filium praestinasse seruulus apud senem fingit,ita legimus:

quid en quanti destinat' TR. Talentis magnis totidem quot ego Omsismus. Sed arraboni hin dedit quadraginta mi N. Scena Perii hercle: TN. Minra tibi octaginta argenti debeo. Et post aliquot versus: , Tu caue quadraginta accepisse hinc te neges Hic duo magna talenta slint cxx minarum et Aproinde unum talentum magnum sexaginta minarum. quod est talentum ordinarium. Quom do ergo in Rudente talentum magnum est maius undecim millibus drachmarum , hic vero est tantum siex militum drachmarum quod tamen Agricola vocat talentum minus. Sane hic talentum magnum nihil aliud est, quam talentum commindum, integrum , solidum, ordinarium. In Cumculione:

43쪽

Aliis me positalpro illa triginta minas,

Abas talantum magnum.

nimirum quia triginta minae est dimidium talenti magni. Sed in Rudente talentum magnum est tot ει chmarum, quot duo haec talenta. verba

sunt haec: - .

. Miri dabo nummos. GR.Jommas. LA.n haliari. abi.GR. igitur audi. Si hercis abiero hinc, hic non ero. LA. vin censum ct milla' GR. dormis. Eloquere hercle quantumponulas. GR.qust Bihil inuitus adris, Talantum magnum. no potesE triobolum Dinc

Postulat aliquid addi undecim millibus dracnmarum ad talentum magnum absoluendum. ecquia aliud praeter centum nummos , Ut proxime laceratὶ Ergo talentum magnum in Mostellaria est xx minarum, in Rudente cxx. Quid hic dicemus Expecto,qui nodum hunc QIaat, quandoquIdem nos hic haeremus. Libra eo loco Romanis stat, quo Mina Graecis, cui maiorem, ut ipsi loquebantur, Diacti remora 'non habuerunt. Nam talentum maior quidem summa est, sed ex minis praecise constabar. Vnde Seneca minam Atticam libram Vocauit, II-hro x Epistolarum ad Nouatum, citante Priscia

no: nti quatuorsesFema, id esu Talentum At- risum sparuum. J miginti quatuor enim sestertia si acinia Idras habent. Liuius quoque minas Atticas pondo , id est libras, vocat. Talentam ne minus pondo octoginta,Romanisponderabis,pendat. Intelligit enim Lxxx minas veteres Attacas, quae

44쪽

DE RE N UM M A RIA. . 33 talentum commodum constituunt dracnmarum sex millium. Vetus enim mina A ttica ante Solo-Ilem, ut Vulgo notum est, erat Lxxv dr2chmarum. Apud Plutarchum enim perperam eXcusum est ἔοδεμ, α λων , pro ὲcδομὴ ντα, σέ- procliu Ilaps u OB in or . Postea Sol OnqUum σεισάλθειαν ii taceret, minam centum drachmarum constitust Iegelata, quadrachmae pondus stolido quadrante imminuit: Contracho pondere a LXXV I I speltis ad L et iiii . Ita factum, ut idem pondus e set nouae minae centum drachmarum, quod antea veteris fuerat,quum esset Lxxv drachmarum. Tamen Talento semper imputatae sint octaginta vetereS minae; quemadmodum Romae , postquam denarius sexdecim assium aestimatus fuit, instipendio militari deni asses in denarium numera bantur.Hinc Appianus Bellorum Cluilium libar, in fine scribit Caesia rem singulis de populo Minam Atticam donas; e , quod de eadem re Plutarchus loquens in Bruto , Sc in Antonio ἐζδομη-κe rex πέντε dixit; & Suetonius in CaesarestesZertia trecenta, id est denarios septuaginta quinque,quot drachmas ponit Plutarchus. Romani autem in foedere Antiochi Talentum pendi nolunt usitatis ponderibus Atticorum, hoc est xxxx minis, qua rum sungulae sani Lxxv drachmarum Solonis, sed

ponderibus illis, quibus Romana Libra pendi Q-let. Quae sit illa Libra Romana, videndum,& quarenus ab Attica differat. Libram Italicam eandEmes tecum Romana, maior pars doctorum hominum censet, & utriusque praeterea pondus diuersum fuisse. Vtrumque falsium esse demonstrabitur. Nam libram Romanam ab Italica non pon-

45쪽

das , sed argenteorum nummorum diuersitas ci stinguiti Argenteus enim nummus Romanorum denarius est, Atticorum drachma. Sed pauciores denarii unciam Romanam constituunt, quam drachmae unciam Italicam et quum tamen ambis

ram unciarum eadem potesta atque aequasse p redus sit. Si igitur certo deprehendere posse sdiscrimen denarii & drachmae , utriusque Librae pondus exploratum haberemus. aut si constaret nobis de pondere denarii, delibrae modo dubitari non posset. od inuestiganduri est. Et primit Inegamus eandem fuisse libram Romanam cum Itilica. Ponderatores pigmentarii , aromatarii, &raedici Graeculi propriam libram habuerunt drain

chmarum nonaginta sex , quam Priscianus nunc Libram, siue Minam, Graiam, nunc Italicam vOeat, non Utique Romanam. quomodo enim Romana fuerit, quam Graeci medici in Italiam intolerunt 8 Alioqui si Romanam intellexit Iet , non Minam uocastat, neque statim a Libra Romana distinxisssit,ut faciti neque et drachmas ex Gramois I um instituto, sed denarios, attribuit set; qui est nummus populi Romani Quiritium. Remniusitantae riuinus medicus initio Carminis sui, quum proposui siet de medicorum pondendus scribere ubi ad huius Librae mentionem peruenit,

eam medicam V Mat. .

Accipepraeterea, patrio quam nomine si θε nam vocitant, uos Prique eo sinam dixere

priores.

Centum hae sunt drachmae. ι bodsi decerpserit

His a

46쪽

s IosFram libram : hoc est, medicam, siue,Vt ipse

Vocauit antea, Paeoniam. Ita enim exorsus eli:

Pondera Paeon iis veteram memorata libialis Nosse iuuat. Toto caelo errant, qui Romanam libram intelliis gant, in liro sicriptore ipso. Meminisse saltem debebant, ex drachmis eam constitui, non ex dena riis. Delibatis enim de centum drachmis quatuor, vel, quod idem est, sextulis tribus, factam ait esso hanc libram medicam,propter duodenarium nu-

n ruru scilicet, cuius coimmoditas practata est centenatio, quod plures, qu aura ille, diuisiones capiat. Iccirco pulchre hanc Italicam Minam ab Attica distinguit ἀν uus. Nicandri interpres:

Italica Mina est unius librae, id est Ixi II i drach marum, & dimidia . quae fiunt xcvr drachmata Praeter has XCVI , tria ςαγα addita, hoc est siextula:

Abutitur nomine Minae Italicae, pro Libra. Idem

Hero: TMI το τάλαντον- α ὶν Hoc est : Talentum nummarium GE librarum xx. s. Diuisis drachmis vi. H. Quot talentum Constitulant, per LY.s, habebis x vi drachmas in libram. Sed -αιτοι, ut ipse vult, non erunt Artica,

47쪽

IOSEPHI SC ALIGERI

νωρος 'αῖς ρεπων - . Dioscorides: Η' bis 4 α ιβ , Scribunt medicis non Qui Titibus .a ediri enim, ut testatur Plmlus,libro xx r, quum de drachma loquitur fere Attica obserua tione utuntur. Item Celsus medicas in Epistola ad Natilem: Graeci medita pondera messicamentorum ad drachmam redigunt. Igitur mere peregrina fuit haec libra, neque Graecorum, neque Romanorum propria, sed communis utrisque , in Itdlia G, aia vocata, in Graecia 1Ῥαλικη, vel II πλεια nin,quod itidem Alexandriae medicis, seplasiariis, aromatariis in usu essξt: neque magis Romanorum fure, quod Italica dicta; quam Graecorum, quod Graia; aUt Alexandrinorum, quod Ptolemaica. Et sane illa Libra ab auctoribus Gzecis semper ειαλiis, numquam P ωμ α vocatur. Quae sit igHur Romana, videndum. Plinius si ibit libro Σxx III. cap. IX. e libris si rari. En octageni quatern1 denaria mlibram . quod confirtnatur Epistola Ce Isi ad Natalem, in qtia palam, ac nullis ambagibus scribitur ocis inta quatuor denarios in libram incurrire, Lampridius Elagabalo: idem numquam minus centum sestertiis cenauit , hoc es argenti libris reto inta. Sine ullo dubio legendum libris treceni, Dictum est χροῦς. Non enim trecentas libras commodis ad unguem respondent centum sestertia, si dividantur per Lxxxt i et r. seci deerunt librae duae, denarii xxx it. Tamen haec verba Lampridai de libra LxxxI i I I denariorum agist,quantarum

48쪽

, E RE N vMM ARIA. 37 trecentae pauxillo excedunt sestertia centum r hoc est denarium millia viginti quinque . quum trecentae librae Romanae ducentis denariis maiores sint sestertiis centum. Neque vero nouum est in ginta pro trecentis legi. Idem etiam error in Livii codicibus haesit lib. xxx 11I: Tubi in triumpho. argenti denarios triginta, quatuor midia, er ouimgentos quinquag*nta. QHis tam exiguam fumiamam in triumpho latam credat i & non videat letagendsi argenti denarium trecenta quatuor millia' Hoc , ut 1uperius ostendimus, quum de Talento

disputaremus, Graeci vocant ρυ quum

μικρον bumma concipitur, hoc est ελο ακει-lgως. Plinius libro xi I, cap. XI ID de ture: Etiam--m timen in seniuntur guttae, quae tertiam partem

e sina, hoc est xxi Ix denarium pondus aequent. Graecus auctor , unde Plinius ham exscribebat, Mναν dixerat, quod Plinius retinuit , sed tamen ad pondus Romanae librae accommodauit , Ut Una opera &libram Romanam octaginta quaternam denariam , & eiusdem ponderis fere cum Atticamina fuisse nos doceret. Nam tertia Lxxx I I I I denarium , siunt xx i Ix denarii; & eadem tercia pars centum drachmarum Atti*arum, de quibus agebat scriptor, unde Plinius ea hausit, sunt drachinae triginta tres, scripulus VnuS. Tantum igitur pendebant centum drachmae Atticae, quantum denarii Romani Lxxxiis a. Dixi,fere: quia discrimen est quatuor drachmarum inter Atticarn minam, &Romanam libram, quae pondere eadem est cum Italica,distr1butione autem diuersia,quatenus xCVIdrachmae in libram Italicam impendulia LxXXIIII autem denarii in Romanam. In loco Pimia, quem

49쪽

,8 iqsapΗ a s CALIGERI proxime adduximus, duorum vete Ea codicuma iter xxix habebat, unde TXI IX secimus , alter xxv I ii, qui confirmat emend rionem nostram. in eo tamen multum aestuant duo summi viri Budaeus, & Agricola : qui ut alioua hinc se extrica rent, ridicula commenti sunt, C Uae nec adducam, neque confutabo. HiS animaduer S non erit Opeiaxos uiri rationem denarii ac drachmam deprehendere ex verbis Livii lib.xxxii I i. Signa octaginta tri quatuor 1 Elafuere Attico m. Tetrad rem vocant. Trium fere denariorum insingulis argentiesepondin. ἀ FERE non ad denariorum trium, sed ad quatuor drachmarum excurrentem sum mam scrupusariam pertinent. Si enim ratio denarii ad drachma' csiet, ut xxx I I ad xx I I I I, praecI- se Tetradrachmum aequale esset tribus denariis. Sed illud s snt ostendit rationem praecisiam nonis isse, ut sane non est,inter LXxXI ID,& LXXV. 1 Laque ratio denarii ad drachmam fuit, vix xyad

XYx I r. Nam ouater xxv, sunt centum; Ier xxx II,

fiunt xcvr. ut paruum disicrimen sit inter Terra- drachmum & tres denario S. Cleopatras Vu It rario nem fuasse ut v ad Ir II. itaque ter V sunt X v, dc quater ora erunt xv I. qua ratio est pra citaψrcuam superim. Sed non resipondet ei quae est qua-ruor ad tria. Nam alia est quinque ad quatuor, aliud quatuor ado tria. Eet his , quae demonstrata 1 un ptimi denarii Romani pondus ad drachma'

Atticam fuit tere vet 81 granorum aci 64. Nam Az-tidae drachmar pondus fuit en messi V , quot hodio Iulius argenteus Pontificius, aut Regalis Casti Ianus, aut scutatus Solatus Francicus. Sed eius

modi denarii tam graues, de quibus iam egi Us,

50쪽

DA RE NUMMARIA. 3 hulli extant hodie qui scutatum Solatuna, aut I Iium Romanum superent xv I II granis, siue ora. u. Sed extant multi, qui Ta granis pendent,capite Vrbis Romae signati,& nota Denarii X. Quo si drachma penderet 63 tantum grana , Octo tal2Serunt aequales septem denariis 72 granorum ponderis. Huiusmodi igitur fuerunt denarii primi. Proxime sequuntur ii, qui septem in unciam imputantur,quae fuit Octo drachmarum; ita ut d narius ad drachmam Refit, ut octo ad leptem, hoc est, ut xcv et drachmae ad Lxxxi III denarios & uti bra medica ad Romanam. Quod primus .mnium nos docuit Celsus: cuius verba haec sunt libro V, Cap.xvis. Sed si antea sibi volo, in cia pondus denariorum septem esse : emim deinde dena ris pondus diridi a me in sex parte , id es sex uncias idem in micia denaris habeam, quod Graeci habent in eo, quem dζολὸν appellant. Id H nostra

pondera relatum paulo plus dimidio scrupulo facit.

Tam notum est, hunc locum deprauatum elle,

quam scimus , quid velit Celsus. Itaque doctus Agricola censet legendum, Messe, sextantes. Verum quidem est, denarium a Celso in I ex partes diuidi. neque id ignorari potest. Sed siextam par tem cuiusvis rei sextantem dici poste, nisi eiusquam assem Vpcant Latini, &qua: in duodecim

partes aequas diuiditur,non cocedetur illi. quam quam Grarci ἔ-μόων dicunt cuiusvis Iolidi sextam partem e Latine vero is sextantem non dixeris, nisi solidum duodecim partium fuerit. ultigitur Celsus, Denarium in tot partes diuidi, quot

obolos habet Drachina. Habet autem sex. ideo que unus obolus est sexta pars drictimae, Iaza