Iosephi Scaligeri ... De re nummaria dissertatio liber posthumus

31쪽

ματα νοτα sunt lances Ponderariae, aut liora momentanea. -ου τοι is est νομισμα. Creberrima mentio Magni Talenti apud Plautum, iUIIIum, Terentium,alios. Et tamen,quod mireris,nunia quam Graeci μεγάM ταλαντη m minerimi. Hoc, in- ouam, satis mirari non possum. Sed antequam de Maono Talento agamus, hoc ad viam praemuniendam dicendum nobis est. Numerus aut abs

Iutus est , quod Graeci vocant ἀ- γίαν, item ἁ-G- aut aliquid ei deest, aut superest. Aliter ὐπρτtiri dicitur, quando Millenarii relictis paucis Centenariis, aut Centeis narii neglectis summulis excurrentibus, usiurpanis tur. Vt Lysiae sini, pro χλοιμα - . Harpocration in vocibus χiam δὶαiami. ωπιμ γ

tur Numerus rotundus. Hoc secutus Pollux d. a. lentum Babylonium dixit habere. Quum tamen haberet δυο υ μας,

g. , . Talentum & Mina iunt numeruS,& collectio pecuniae, non specIes nummi. Maigitur constabant numero,non specie,eorum lumma nunc integra praestabatur, nunc maior, nunc minor. Quod enim Talentum non semper eOdem numero daretur, fidem fecerint verba Liuii in foedere Antiochir Talentum ne mmm pondo octo σinta, Tommnis ponderibus pendat. Si eadem summa Talentum semper fungeretur , non opus

erat praestituere modum illius. M. Seneca Con-

32쪽

DE RE NM MMARIA. Metrouersia v. lib. x: Moimus, em bellum cum omnibus Atticisgerebat, quum donaret isti ar talentum , in quo xxvir sinertia sunt e meniensium more, v- σιν, η ἀφειλε, γα μὴ Γῆκον β. Quia Talentum Atticum erat praecise v I millium : As1-nius autem Atticos ita oderar,ut nihil, quod Atti-

Cum morem referret, amare posset, iubebat Talenis,to Attico aliquid addi, aut ei aliquid detrahi. Et tamen semper vocabatur Talentum , siue quid illi deesset, siue accessisset. Omnino quod proxime aberat a iusto modo Talenti, aut Minae, siue pIus, sine minus esset, hoc ex illa inaequalitate non amittebat appellationem Talenti aut Minae, peris inde ac si ius bus eius modus fuisset. ut in illo loco Lysiae alibi a nobis producto cadiὲρ ω P Ab et Mπη amas, Viginti talenta, decem millia dractim rum,quinque millia staterum,quae sun rachmarum ducenta triginta millia, dicuntun essenta rabcirciter quadraginta talenta, Cum sint tantum talenta xxxv I II . drachmar bis mille. Parua item summa, quae supra modum iustum excurrit, non magis extinguit nomen librarum, quam illa longe maior, quae deest, impedit, quo minus talenta quadraginta dicantur, in quitabus trigesimon ono ab luendo desunt duo trientes, quaesiunt drachmarum quatuor millia. ut apud Demosthenem Ei Nexae, centesima vira, quae redit ex Minis lxxx, in annis duodecim, ea sumni cum sorte dicitur redigi ad Talenta tria.Centesima usura minarum xxxx in annis duodecim fiunt drachmae 1 1s1 o. quibus adde 8 coo drachmas minarum xxxx. Fiunt drachmae I932O. quazilint talenta tria selida , & praeterea excurrentes

33쪽

drachmae mille quiugentae Vigrari. Idem pater eloquentiae alibi ait xxx minarum centelimam in octo annis aequari s Iti. Sors sunt Minae 3oco. V i ura octo annorum 288 Desint drachmar cxx.

Apud A nasta frum 7 8 o. Talenta sedecim, quae suntsbrae mille trecentae. Librae, in quas incurrunt1xx 1 I argentei, de quibus intelligit A 'astassius utalenta xvi, siue argente a 96ooo, distributae dant Iibras 133 . Excurrunt librae 3 Lampridius

Elagabalo : Numquam C nauit mmm centum se steriis, boc est a genti tib strecent . Centum 1edlertia denarii aJ o. trecentae librae assa oo. Ex currunt 26o deiIacii. Anastasius : 1 alenta sexd C.

cim, quae fiunt librae mille trecentae xvi Talenta sunt oscola drachmae. cituisse per I 3oo dant tibiam 4 dractimarum fere. Atqm 72 tantum drachiam arum fuit Libra senescentis Imperii, de qua inis Glisit. Denique το-ος, μῶλον λεγειν,

non inseri, minuit , auget, atat mutat appellatIO-nes summarum maximarum. Ut paulo ante vidimus,est drachmarum xx,& proInde oti lorum cxx. quorum sexta pars xx oboli, Atquiadem apud Cratetem Comicum In Lamia, dimiadium sextae partis in sunt Octo 'it vi texta pars sint obesi xvi. & proindς τηρ in

Ille qui apud Comicum doc dicit, mi drachmasaro enti in manu habebat , quas soῖρα vocauint, quia quatuor tantum drachmis abest a Statere. propterea ut ὀλιχρῶς, non drach-

34쪽

DE RE NvM MARI, 23 Inas vocavit Staterem, ita octo cibolos dimidium sextae partis Stateris esse dixit, ut solebat sieri insanam is, quae propius abessent a iusto modo Τa lenti, Minae, Stateris ; aut exiguo illum excederent. Errat enim Pollux, qui octo obolos putet

non ex usu,pronunciatim est. PosIem non paucos locos ex Demosthene adducere, in quibus Talenta vocantur, qUa nunc iusto maiora nunc mino

ra sunt. In vetustissimo testamento Cretensi non semel δακύαια δρο-ra dicuntur, quae antea dicebantur δακόπου . Polybius interpretatur Λ

Epistola xxii II libri II 11. Cauta cistesin a D mratori, quae per bilustre produc te vi modum fortis ad duplam adduxit. Ochennio dicit centesimam usuram sorti aequari , quum tamen adhuc qhatuor merises desiderent xx. Qui LilusIre tempus interpretantur decennium, quantum eos dest

cipi necesse sit i nemo non videt. Nam Lustrunt Latini nunc qua raefimum Iulianum, nunc vetus Romanorum quinquἡnnium intelligunti Lustria enim est me οδω temporis quantilibet. In libro

Mosis, Numerorum 3, 39 Capita Censentur 22 COO, quae tamen erant a.' 3 OO. Sic Romae xxx tribus dicebantur, quiae tamen erant xxxv. Sic Lxx Inter

35쪽

2 IOSEPHI SCAL GERID Iustus modus, secundum quem dicitur ξ τι Mae, Vocatur ut in re nummaria. : in ponderibus, νlat αα ῶ ςαθμά:in mensuris, νόμισμα ἀμέτρου. Suidas: Σοας 4 εω

Nana μισμα est quicquid in Viu positum est. Arias ophanes Nεφελα '

Η μῖν ἀμιτή ουκ Π.-Hinc apud Philostratum : φαχθί- ως Ticcmem- νομισώνουν. hoc est όνι Tιζεα:ου κεχαραγμεν las. lib.I . cap. xi. de Vita Apollonii: Quod igitur modum non excedebat, id commodum vocabatur. Comis modum talentum,commodum pondus , commoda amphora. Plautus Asinaria: ginti argenti commodas rati , huta Vm

dem matri.

In Mercatore: xE. Numquam edepo me vincet hodie. CH. Commodas poscit, pato. In Rudente: Talentum argenti commodum magnum Ineru

Auctor priscus in fine Notitiae Imperii: Commod eauofontatis prisca moneta. Vitruvius libro iii I. Cap. et r. Sub tectis, si maiora lati unt, columen in summo DLFigis ciaminis dinde ct columna dicuntur, ct transba, ct capreoli. di commoda, columen , ct canterii prominentes ad extremam Pgerundationem.Hie commodum quod iustum m

dum habet. Sic Lucilio millia commoda, M

36쪽

DE RE NUMMAR est iusta, quibus nihil deest, nihil superest. Millia porro bis quina octoginta videbis

Commoda de Capua. Nam ingens summa, tametsi aliquid ei deesset. non tamen nomen amittebat. Ideo lolida dicebatur. ut Horatius: Vt decies solidum exorberet. Herodoto Astετες dicitur libro Mat 37 . σώς -ορόα δεπιτ - χωRτοαν Σat Sexcen as amphoras commodas capit Ahenum, quod in usu esse Scythis. Male excusum est τεως. Idem et ἔρρον Δαν,εψέων δεντυλί ν' Quatuor digitum commodorum. Itaque Hesychius git - τρως interpretatvi' ἀρτιως. id est, integre, ubi nihil deest summae, iuxta mentem Herodoti. ubi videtur legisse ἀ-έως. quod est vetustum mendum.

Nam si ἀπετεαι dixit , quid ni & ἔων α ἀμφαρζιιι' Hoc idem significat δι ιον. Herodotus:

tum autem visae commodae stadium sex iugerum faciunt. quomodo apud Ciceronem iusta itinera. Apud Herodotum idem est μένειαν modicum. Nam libro primo: o' ο βασ1UI - πῆρες - μυώ εἰ

dsico cubito siue commodo) maior eis tribuι digitis. Vnde quas Commodas Minas vocat Plautus non semel, eas modicas alibi dicit. In Pseudolo: At me modisis multauit minis. Et modica amphora, id est commoda. Plautust Auin hac sitit; quantillum sitit 8 modica es . quadrantal capita Nam per modicam amphoram intelligit iustam. quae XLV II i sextarios capita ut contra quinqua-

37쪽

M ios E PHI SCALIGERI genariam Cato dicit, quae quinquaginta capit Vitruvius I, i. Oraenario Emodica membrariis, peris commoditas. tam M commoditas quam modica ab eadem origine pendet. Theognis HS . ἀνου vocat, quod Plautus modicam amphoram ut modicum quadrantal. ----β ἔχω ὀiRu.

Qaemadmodum quod π μεπιον excedit s dicitur περμουρω, ita quod ei abest, vocabatur Harpocratio: , τὸ ε λειπον - δυίως min eo τὸ ΚααιΘέω εισαγγελώ, Idem enim τι--, quod In Tacticis: ενιοι id το συμμα d ἀνθων vj οἰ 5 ra H ἀν- διωνιν. οἱ θ το λα ις ἀνδρων ληθω . o G τελειόν Igitur Sc τελειον idem,cui nihil deest, neque excedit. Quod autem praeter iustam mensuram est. illud est aut το famis , aut , τα-ν. quum plus,aut quum minuS iusto est. Quum

plus est, hoc Graeci vocant a se Vt ψδρες

38쪽

2, E REN v M M A I A. Nodum excedit, nonducomminisci potui. Quod autem minus est, quam iustus modus, Vocabant. Vnde iactu τάλυτον. Auctor Erymo- Iogici, ex quodam probato commentacio in Homerum: Eli κο Λεξαον H I'λίαδο-.

In Talmud legrinus prys palmus ludens, id est non exactus, cui aliquid deest, aut superest .&ὀλο,ερε ρον, quam ἀκει.ε ρον dictus est . Contra

ncla palmus morosus vel Anxius id est discisc, cui nihil deest, nihil superest. Sic Hippo-Dax,VI puxamus, sατηρας si ἐτρ' ἀχου dixit, qui appensi in statera non aequilibrium lacrunt. sed si sidunt,& lancem pessum dant. Hoc enim est pes sumdare in re ponderaria, quum pondus lancem degrauat. Pol iam Epigramma Hipponactis, qua

39쪽

Στατηρας εξηυν- θατέρου τοι u. Στατηραι τ ετέρου τοίχου fortasse dixrt τους αττρορρεπεις. Gallice tre cham, qui lancem in alteram partem appensi inclinam, translatione a nauibus, quae etsi ἔπρον mm procumbunt,prout laeua, siue dextera,

ut Catullus laquitur, spirat aura. Hoc Polluci dicitur τοι χάν , neque analogia prohibet ἐωμται-- dicere. Iuvenalis Satyrax I I. dixit e sternum Laus. Glosci: Latm dabat nisu , id est , ετος si

His ita demonstratis, nunc videndum quod uerit Talentum ium. Nam magni quidem mentio cit semel apAd Terentium . & non seme1 apud Plautum.Id autem muneque arbitrarium aut fortuitum eius, sed iusturn aliquem modum fuissΘ,ut Horatio solidum,man festum est ex Plauti Rudenter

Talentum argenti commouinta magnum inera

in crumena.

Sane quia commo-mvocait, aliquem certum eius modum fuisse oporter. Quaerendum igitur quis modus fuerit,& quot drachmarum. In eadem fa-hula piscatori offeruntur a lenone mille centum nummi. quibus ille sipretis magnum talentum postulat sibi dari. Mille centum nummi Plautam, ut supra demonstratum est , sunt undecim milliae

40쪽

ba ne ret v MM ARIA. 2 drachmarum. centenos alteros nummos hic desiderari constat, ut talentum magnum confici tur , quia post mille spretos centum additi sunt. Talentum igitur Commodum magnum fuerit duodecim militum drachmarum , duplum ad T lentum Atticum , quod erat socio drachmarum Atticarum. At drachmae Atticae dupla erat Achaica quae vocabatur παχaee, Ut supra vidimus. Erat ergo Talentum magnum sex militum drach marum Acha lau*m. Et quia drachmae illa: - , vi vocabantur, ideo hoc Talentum --τον Σαώ

dictum esse videtur. quod penuria librorum,nuspiam legimus, quum tamen necesse sit, vi si quaedam Mina sit sit etiam Talentum παχὰ.quod ex ιο aut rio eiusmodi minis constet. item

aδρον, quemadmodum erat παδρ , aut via. Nam ρεα ταλαντον, Certum est numquam no minarum fuisse ullum apud Graecos, neque φαξί

a Latinis maius& minus, non autem magnum,& paruum talentum dici debuisse. Prisciamus magnum Talentum a Liuio desiniri scribit id , quod

Lxxx librarum esset, quum tamen magni Talentimentio nulla fiat in verbis Liuii. Idem quoque Grammaticus maiores nugas agit, quum scribit ita: Et est sciendum, quod secund- Liuis computationem, centum minae Atticae, quarumsingulast-ptuaginta quinque drachmas habent, faciunt talentum magnum. Nam minu exaginta habet, ste--ndum Dardanum. Dardanum enim, aut ipsium Priscianum vitam talentum fuisse septuaginta quinque minarum putasse, idque maius talenzum

vocari,propterea quod aliud esset,quod minus di-