Iosephi Scaligeri ... De re nummaria dissertatio liber posthumus

81쪽

mumn vi, stes Eertium bipalium Columellae es steriarium miliare. In feminino genere quid vetat dice res tertiam drachmam Z Wἱαν μύροπον, VL Graeci loquuntur, re Theusonii muS DOi,1OIumhodiernus, sed etiam priscus Ripuariorum, in quo

rum lembus Titulo xxii 1 i. tertio dimidio do, vi

tulo

νω. Sic igitursestertiam drachmam dicere, analogia non prohibet. Ergo denarium senertium adiectiva sunt non substant tua: in re numniaria Millia sestertia Millia denaria dicuntur, perinde ac si Graece eget, Elam ι. Dicimus ergo tria missi e Eertia, is tria sectertia pro eadem sumi na, ea talicita egeticendi Λ. mistia, qua Graecos carere supra indicis Uimus. Propterea Iuta icon si itus dD It tria Denaria , hoc est , tria millia denaria. l. Lucrus. D. de Lex alis D. Uuisi sis hi heres erat, sciat aebere me 'Demetrio patruo meo denaria tria, oe deposita apud me a Selauco patruo meo denaria tria quae et iam protinis reddis sol eis iubeo Bis idem re vetitur , ut omnem suspicionem me in tabcste cesse sit. Quin & vetustissimae In sic raptio iras aucto

naria Pinque millia, ut apud Iutis onsultum et

82쪽

DA RE N VMM ARIA. . Idenaria. Nim ex quinque millibus denarium cenatesimae usurae annues nomine grgnuntur denari Dc ut continetur in ipsa In sic raptione. Itaque m

masculmo. Eodem modo concipiendum mynscriptione Barcinoraenii: -x- Vi I. D D mpQ, dita em, quin m. Prius m neutro Plirean adiecu

ptione agri Bergoimiis xxx. apposmam est bis sine adiectione, id est imi Narinama. M. CARBASUS. PATIENS. DEDIT. XXX. &mfra FIMO. EIUS. RGERE, DcBEBUNT. xxx. Seuertia an Denana dicendum fit, nento posset assequi , nasivsura -xtantalis apoosita suasset-x- ω . uenana tria. In Helvetia in pago Neamgen: AD. CVIVS. TEMPLI.

pretandu m denaria centum. Item Arelate: LEGA VIT. EPS. TESTAMENTO.--X- Cc. id es T, denaria au- centa. In Mandubiis ex Antonio Pisone : FLA

id es t , denaria septi tiginta quinque. Eodem modo dicta sunt denaria decem, l. xx. g I. de anmaeg.& fideicom. Ouisquis m hi heres erit , et eius committo, usi det ex reditu cenaculi mei, ct horres. Oct obitum , secerdoti ct hier Diaco, ct libertu, qui in illo templo erina, denaria ricem, aere nunt-marum, ramau posesi. Neque vero poetice dena ria hic dici obiicient, nisi priuatos homines In te stando poetari solere concedamus. Neque pol simi effugere quin tria sestertia,& tria denaria CC-dem modo dictum sis, quo plena oratione i in E 4 millia

83쪽

millia sestertia, tria millia denaria. Quid audebunt hiscere aduersus illud Horatianum IAccipit m bis dena super sZertia nummum. Nam, si ution volunt, inertium est Nummus

poeticus ; quae haec erit locutio , Sespertia num mamm, nisi inummos nummoFum ' Mirum Vero. qtrum tot poetica sestertia protulerint, non vidit

se iugulati sesb. istis poeticis sestertiis nummum, id est nummis nummorum. Sed quid opus haec

tauribus rationibus munire, quum C natasius do actissimus & vetustissimus Grarnmaticus id digito ita indicari, ut vel obstinatissimo cuique per inium tacere liceat: Dran in coniungendo propria quihusdampotestatae,quae ratione excludsture ut quum dici , Oxunquaginta millia nummum; ne statius Centies nun--m dicere possumus sed centi Auer--- nes trivmnθmuquet niassertium sed quinquet ista sesterem dican . Ecquod telum essica ciuS eorum pertinaciae conficiendae adferri po-zuit ' Quina uaginta sestertia, non quinquaginta

sestertram dici debere diserte dicit. Quid Z dicemus Charisium poetari ρ Hujus inepta: sententiae

pater est maximus alle Georgius Agricola, cuius aues nitas de eximia doctrina alios doctos viros in undem errorem praecipites dedit. Poteram huc congerere multa testimonia non solurn ea, quae ipsi aduersus sese adducunt, sed &.alia non pauca, quae illorum manifestim, errorern Confutare pos sunt: γ rtim inscriptiones veteres, in quibustis. XII. N. s inrtia duodecini nummum signim cant, Vbi numerus xri non habet virgulam instratam, qua ipsi volunt millenarium numerum deis tignari: quum tamen plures numeri in veteribus saxis

84쪽

PE RE NUMMARIA. 73 saxis extent, quibus illa virgula imposita non est, quam qui habent. Praeterea quaero ex illis,quid in Catulli Hendecasyllabis extat, quod e medio vuloi sermone petitum non sit 3 Quid in Sermonibus Horatii,qui gloriatur suos versiculos si ca minis Iegem retexas videri posse id, quod titulus

libri promittit, sermones meros Θ Sed friget eorum commentum meque omnia faciendo vitare pos-

sunsiquin quae Horatius,& Catullus,ut alios poetas taceam, se Eertia vocarunt, eadem Cicero, &alii sermonis Latini proceres,totidem syllabis, aciliteris usurparint. Cicero Paradoxis r Capit ille ex Fuis pradiis sexcenta secterna. Idem v I Verrinar eofundo . cui seMertia dena merces esset. Hic corrigunt se tertium dena. quod barbarum, &inauditum esse audacter pronunciamus. Salluissitus: Praemiamseruo libertatem , O sectertia cen-mm. Et hic DLFertium substituunt: quod nega. mus Latinum esse. L. Seneca decirpo Epistolarum ad Nouatum. citante Prisciano: Viginti quatuors Fertia, id talentum Atticum. M. Seneca in Controuersiis: Uuum donaret idi Caesar Talem tum, in quo xx I III s Zertiasunt. Q. Curtius Iibro v Ir I. Data singulis quinquaginta sectertia. Quae libro i x rectissime exponit aureos mille. Iu-Genalis Sat. v.

uuadringenta tibisi quis Dem. veteres Glolis, S Fertia dederi cilicet. Apuleius Milesia x. Ei eprotium quinquaginta promittit

si Zertia. S. Cyprianus de redempl. captiuorrim: Misimus sestertia centsm millia nummum. Dcitus Annali xi: Daturum liberis eius ducenas fer

tin. Eodem: Capiundis pecuniis posuit mo m

85쪽

74 EPAI SCALIGERI que adde se Zertia, qua egressi repetisndarum te nerentur. Quid de illo Gelliano dicent lib. xlx, cap. x Z Necessaria esse videris Pertia fere trecenias Or prater propter alia quingenta. Sed dissertius lib. v, C. X Ii. Id HE. num i nostrissctertia duo, ct septu inta. Suetonius Vespasiano : Centum Abis tertia daren cse vel in Tiberim proiicerent. Invita Virgilii: TenasLFertiaprosingulo vessu mir- lio dari iussit. Macrobius: -- Caesar aliis, qui secum pila lusitabat, centena sentirtia, illi vi quinquaginta dam iussisset. Tertulliaruis Apologetico:

Hi eo ehim ct centenarias canas a centretii iam sestertiis dicendas. Ille locus Tertulliani sestertiis poeticis tragulam iniiciti. Quis enim dixerit cen

renarias caravi a centenis nummum, ut ipsi volunt,

dictas 3 Quam ridiculum i Non sunt ergo audienis di doctissimi viri , qui sestertia poetica hariolaniatur, & sexcentos veterum locoS temerare audent,

ut somma sua Inuniant. An & Graecos qudque poeticari dicem 3 Iis quidem DenariuS, Δηνάεον,

ct Sestertius Σησέρτιον neutro genere enunciatur.

Tameti ris ἔρτια numero multitudinis illis sunt idem, quod Sestertia Latinis. Graeci etiam mille

Ea sunt xxxxta I millia, ccL denarii. quibus si addas

86쪽

DE RE NvM MARIA. 7saddas trecentos triginta tres denarios , essicies sum mam prppositam nummi Attici. nempe oot sint, tria millia,quingentas octaginta treS Grachmas. Sestertia poetica,& menda librariorum,quae docti homines cauillabantur , strenue hoc unico loco Plutarchi eludiuntur. Nam sestertia poetis ademit Plutarchus. Cicero autem, & alii, ac imprimis Varro & Charisius sesZertia misita a mendisiispicione vindicant. Dicebant igitur plene, decem sestertia millia ;& praecisse , decem sestertia. Alterum,quia millia est nomen substantivum; sὰ-

stertia adiectivum. alterum, quodsectertia ex adisiectivo in naturam stubstantiui transierunt ε, quae hodiernum Grammaticorum vulgus barbare quidem, sed tamen signanter , nomina Iubstantiuata

vocant. Quae obseruationes Grammaticae mulis

tum lucis his dissicultatibus adferunt. Dices igitur,decem sestertia, decem millia sestertia, decem 1estertia nummum. quorum exempla infinita sunt apud auctores, & in veteribus saxis. Cicero Veriarina quarta: Facis esZ stonsio sentinium quinque. Sestertia quinque vocat,quae postea sestertia quinque millia, Paulo postr Coegit Scandilium qui que ilia midia dare. Plus dico. ut millia sectertia,

ita millia modia, millia medimna dicebant, & simpliciter medimna. Cicero Verrina v. Triticiseptem messimo ex Pyymphonis arationibus tossit. Ibidem : Tritici med na triginta quatuor. utrobique inepte medimnum excusum. Nam medimnum ex substantivo factum adiectivum. idem mendum in eadem : Anni lenii decima anno teretio venierunt tritici modium triginta sex. qmdbazbare conceptum. scribe modia. Iterum in Ver-

87쪽

rem e V Ledimna Dcc, Medimna septingenta, id est, septingenta millia medimnum. Ibid. Messim

na xxxvi . intellige triginta sex millia medimnum Priscianus lib.vII agnoscit Medamnum, non m dimna. quare menda est vetustissima. Pristianus Iegit septies medimnum. quod est & ipsum adie-Guum. Sed summa longe maiOn namseptem medimna sunt septem millia medimnum: septies me-dumnum, septies centena mis lia. Rursus Cicero in

Epistolis: Ea pars E ad xxx sesEertia. In Verrinis: Numerantur illa sesZertia ducenta wnquaginta Syracusis. Superest nune ut de amplis millenariis verba faciamus. Ampli millenarii sunt quia hus praeposita est nota adverbii amplificativi, δε-ries, ceneties, missies. Haec adverbisnaturam nomiis num substantivorum induunt accessione aut articuli , ut hoc Decies; aut , ut Decio plenum, decies laxum, decies amplum decies se temrium. Nam , ut ostendimus , senFertium est adie chivum. VaIerius libro a x: Uui decem arbusculariae, umbram tricies si Fertii summa compenses. Suetonius Caesarer Sexa esse Fertio margaritum mercatus eis. Senecae Claudius Caesar centies sesertio canauit uno die. Corneliiis Nepos in Attiis cor Vt neque insectertio vicies, quod apatre acceperat, parum se splendide gesserit di neque infectertio

centies assuentius vixerit. Seneca De beneficiis III I, cap.xxxvI, S Tertio centies obiurgandus sim.

Idem ad Heluiam : Uuorum Pantomimae senertio decies nubunt. Ista autem quae per amplificationem enunciantur, intelligenda sint de sestertiis, nisi speciatim denarii nomen adiiciatur. Plutarinchus in Antonio:Tων φώων Πνι ιάδας ὀκέλd

88쪽

inti quinque myriades quadruplicatae sunt de is cies centena millia sestertium. Quum tam clare id a Plutarcho sic riptum sit, vir tamen doctissimus Othomanus negat DEcIas de sestertiis intellige dum. Quod quia manifesto falsum est, non comistabo. Idem doctus vir collegit magnam siluam fimplissimae huius summae: ubi maior pars redigenda ad variationes casuum; quas ipse quum intelligeret, non posuit tamen; laumsectertium ingenitivo plurali , prosectertii aut sestertis legit Haec lector studiosus corrigat. ut in illo Suetonii

in Iulio, L. Sexagies HL. margaritum mercatus esF. Othomanus legere estertium: nos ver euertio.

Sic Philippica secunda: SIngrapha Hs centies per legatos viros bonos , sed timidos, ct imperitos ne Sextii ne reliquorum hostitum Regis sententia, facta ing naceo. Rursus idem doctus vir hic legeret se fertium d nos se Tertii. Apud Velleium do C. Curione: Anaccepto centies Hs fecerit. An hic dicet accepto centies s Fertium, non secterim Z Nugae. Quis ferat ita loquentem y Adducit postea Io- cum ex Capitolino, ubi mendum insigne odor

rus non est: Omne autem conuiuium aLEimatum d

citur sexagies centenis millibusse Fertium. Quo dquid sit,qui Latine sciunt,non intelligent. Legendum enim sexagies centies millies s Fertio. Retro ratio concepta est , more Graecorum, & Hebraeorum : Quum prisci Romani ita dicturi fuissent, millies centiessexagesiesse Bertio. Negari non potest hanc lectionem ab erudito viro intellectam non fuisse. Locum ex m1 Historia Taciti adducit Orhomanus , ubi mendum tollendum est:

89쪽

Uuum ex funere Reip. ruptis consulari ι θοIoseptuagies sespertissignatus, ct sacerdoti uigens. ubi sine ullo dubio legimus . septuagies se tertio

Ainatus. Doctissimus vir posuerat dignatius. Sed neque consultius in Suetonii Vespasiano X1x. Vt audiit his centies, locum ill si interpretalli e ter- , tium centies , ita ut se risertino sit genitivus pluralis. Quis enim Latine intelligens djxerit centies minasectertium' Gram matica patitur centies mirule usus non admist. Quis dubitare possit, ibi legentiumstapertus centum' Idem error apud Cicerimnem ad Atticum lib. 11. Epist. XI : Diodorus mortum esp. reliqmi nobis ras freta e centies. legendum enim centum. id est, sestertia centum. Minus assequitur illud Suetonii in Galba Lima mortua testamento pane dulatus est. Hs nanq. quingenties, quumpraecipuum inter legatarios habuisset, quia notata, nonperscripta eratsumma, herede Titaberio legatum ad quingenta reuocante, ne hoc quidem accepit. Locus est luculentus , oc ex iis , quae supra adduximus , facilis explicain. Liuia scripsera s III PRAECIpiTo. Divinandum est,utrum hae notae quingenties seuertium, an quingentas sertia designent. Hinc Tiberius ansiam circumscribendi legatarii captauit, quod interpretatio in notis ambigua est, eodem modo, quo Epistola vlIb. VI ad Att. Ego tua gratulatione Commotu

quod ad me pridemscripseras, velle te bene euenire, quod dis Crasso domum emissem. Emi eam ipsem δε-

mum xxxv. Paulus Manutius male eam summam interpretatur. Incertum virum tricies quinquiessectertio, an trigin ta quinque sestertiis. Velleius lib. II. Mandetur desiae memoriae seueritas

iudiciorum is

90쪽

i fissiciorum : Quippe M. Cato consulam , M. Catonis nepos, Ap cani ori si repetundarum eae

Macedonia damnatus est, quum lis eius iaII M. ast maretur. Nemo non videt ex voce Elin faciendum

ei As. Sed quatuor mi ius eritorum, infestemtio quater milites legendum,dubitata possit. Apud

Cicero nem in Verrinis XUI M. non IIII M. t

oimus. quum de hac re bis loqueretur. . At vir eruditus in Suetonii Galba ait a Liuio in testamento scriptum fuisse Hs Qv ING. Quis unquam ita scripsit,' ut quum notulis Io possit quingenua designare, id pluribus literis, truncata Voce, quO-

modo nemo umquam scripsit ; mallet exponere Manifestum est eu errare. ut in illo ex Verrina

hanc. lectionem . veterem, quae numeratum milianebat, damnat. Nos contra. Idem non multo post utramque lectionem probat. nos negamus via cies sesFertium nummim, item undecies numerata

Latinum esse. Hoc indignum tam diserto viro. Concludimus igitur, Decies , centies,millies,&Omnia eius formae amplificativa omnium casuum articulos , & omnium adiectivorsi casius recepisse. Hoc decies, huius decies .decies amplsi,decies ampli, decies amplo. Sic decies sestertio, decies sesteristit. &, toties sestertio, toties sestertii Seneca Epist. xcvr Et toties tamen sestertio aduriales canaeserti simis viris confiterunt. Ita habent scripti codices.& editi antequam Mureti editio prodiret; qui, nisi fallor, auctor est istius mutationis. Atqui Seneca toties sestertio dixit, id est, tam immani sium ma . Neque profecio cauta erat, cur aut Mure tu S lectionem mutaret, aut alii docti de ea dubitare &velitari