Danielis Sennerti,... Operum, tomus primus

492쪽

,rpulentu & graeilem medius,sicut m,decens est. Ex quibus omnibus totius corporis pulchritudon ista omnia euidentius apparent,

C A P V T IJ De signis Corporum ab optimi deflectentium.

494쪽

4; a De Signis Temperaturae Cerebri

habitui, & sanguinem ita constitutam habent, Spi- critiitque copiolos dia puros & omnino ad actioiles qingenij aptiores, quam biliosi vel pituitosi. Et si e saliguis, quatenus nimirum calidus & humidus est, bdi at, optima tum peris abest, simplices & stolidos fa- s

ε ritu: , crassiore hac & sicciore parte sanguis in amelanch'licis temperatur. Praeterea studiis δι animi lintentione spiritus & lans uis exsiς catur; vade pla- scyo animam tum emoreicere,cum corpus deflorescit, rdicebat. Atque ita Melancholica haec constitutio letentes, ad disciplinas de artes ei api . Cum enim intelligentem Phantasinata speculari oporteat, ac- icidit, ut dexteritas in intelligendo a phantasiae prae stantia non parum ξependeat. Phantasia vero plurimum valent melanchulici. Et pnim humoris melancholici natura est, ut sit de magnam spirituum copiam suppeditnt. Interea tamen, quod antea diximus, si omnes intellectus operationes respicimus, temperatissimus homo eas omnes feliciter expedit: in quibusdam vero Melancholici, & inprimis phantasia valent ; cum haec sit hominis melancholici conditio, ut rςctorem actionum principium mentem ingenti phantasmatum varietate assiciat. Ideoque melancholici in iis artibus δι disciplinis plurimum valent, quae expeditiorem & pertinaciorum phantasiam potius, quam rubtiliorem intellectum postulant. Et melancholici non semper caeteris sapientiores aut omni ex parte ingeniosiores sunt, sed sere prudentiores & maiores cunctatores. Nam &hoc

hisce, quae dicta, addendum, Melancholicos in disesiplinis ea quoque de caussa praestantiores reddi,

eorporis habent iustam staturam, pulcram omni que membrorum aptam compositionem', corporis est σαρκω , atque rater pingues leptos medius,fan Smne abundant di spiritu,sos lucidos habent. Hinc sunt mites, laeti, indita

benefici, moderati, amicorum ainantes iuritόsque omnes ad venustatem composito; his: incessusque eorum cst moderatus. Martiale, ha abundant, corpus macilentum Potius habent, quid i pingue, faciem rubram & subiuicana, oculos cilices & flagrante, , pectus latum , ercetam ceruice: Sunt ad iram propensi, contentiosi, audaces & ii praecipites, periculorum contemptores, seditibi Solares sunt colore rufiau ut croceo ad tubeii nem tondente , capillos habent ii auos, aureos icti os,oculos nigros protubprantes,faciem plena incessus est mediocris, nςc tardus, nec celer San' Minem habent calidiorem dc spiritus fortes. Hi ne sunt homines tales compositi ad humanitatem, si pientes , aperti & honςsti, ac ad honestatem omnii dirigentes, sortes, magnifici & ad alta adspirante, es quandoque superbiae spiritui inflati. Venerei sunt . pulchri devenusti, ad faemineam tamen pu hritu

496쪽

copiam, facultatis verb se, matri pis debilitatemgnificat. Ita & de sincipite res se habet. Nam & jllud, non plane deficiente posteri pre ervi ineptia, ctainentius esse potest. Idque si bonam hobeat figuram, visus, gustus, olfacips sese bene habeant, indicio est, materiam licet quodammodo abundantem a valida tamen virtute in partis illius augmentum recte di positam & elaboratam fuisse. Contra vero si cum fi suta informi & indecora fit coniuncta ca magnitudo, sensusque sint debiles, facultatem imbecillem, quae copiosam materiam recte elaborare non potuerit, signific M. Deinde fieri potest,ut vel anterioreminentia desit & posterior emineat, vel posterior desit R antesior emineat, vel utraque deficiente caput

acuminatum quasi & fastigiatum sit. Itaque quibus anterior eminentia deest aut deprestum est sinciput, ij sensus omnes imbecilles & stupiaps habent, sed

memoria dc robore corpo is non raro valent; quo- alibi solis qualitatibus primis contentus ad eas se lum actiones referat ; hic vero praeter qualitates istas tenuitatem substantiae addat, neque tamen quierit tenuitatem intρlligendum sit pxplicet. Verum enim uer Galenus facile excusari potest, Etsi eni imaxima primarum qualitatum omnium vis sit: praetet eas tamen aliquid etiam in partibus repetiti, quod facile explicari non potest, M vel nomine inodi sub stantiae, vel venit, negari non potest. Deinde & consori alio ac organica compositio ad partium constitutionem requititur. Non male ergo hic Galenus etiam tenuitatis mentionem sicit :yet quam quid intelligendum sit , videndum. Quidam hic per tenuitatem spirituum tenuitatem intelligunt. Verum etsi spiti tuum tenuitas quoque aiάγχινο- multum faciat : tamen Galenus explessς hic ipsius substantiae cerebri tenuitatem, non spiri-

497쪽

Lib. III. Part. I. Sedi. II. Cap. III 4ss

si ei,ssius habent cerebruiae Aristoteles, a. am quod aequalem omnium qualitatum missioneni hao. γώ- ά. cum solertiam ingenii ex tenuitate & bet, sed tale est ad iustitiam, seu quod eam tempe

498쪽

4s6 De Sign. temperat. Cerebri.

Deinde per cerebrum non transire materiam , e qua

capilli generantur, probat. Nam s inquit per cete-brum transitent ista excrementa, fierent in eo tumores, deliria vel certe ardor sentiretur. Et si cerebrum transirent, cum nulla alia via ad cutem detur, quam

pec suturas, pili solam in capitis ea parte, quae s utu- ibi caluities fieri; cum tamen in occipite & circa tempora plurimi sint capilli, & qui nunquam decidant ; contra ubi est recta A coronalis sutura, rara & ata, pauciores sunt pili, calui ea parte maxime futitatuit. Fierin illa duramimollem, rara,crassam,tenue, pro natura sanguinis,quo nutritur de pro sua teperie.

νι mirum Verum ut h*creetὶ explice plur,primb aliquid in genere de pilorum ortui materia efficiente,&loco disquirendum. Etsi enim propriὶ huius loci non sit ista

doctrina: tamen ut hic clariora fiant, obiter quo si eam inserςre libet. Vulgata sententia est,generari pilos ex vapore fuligino 1b & lentore aliquo praedito, qui tertiae coctionis & vltimi alimenti est cxcremen- tam , per poros corporis transpirante. Escientem caussam elle calorem fuligine; eiusmodi de excremento ultimi plimenti excitantem δc ad cutom propellentem,cuius rei signum fit, quod libidinosi, qui

propter copiam semini calore naturali abundant,

pilosi m gis sint. Atque ita ex vulgata sententia illi

senerantur,dum expulsa ad cutem perforatam suligo semper iuxta radicem pilorum noua alia succedit, priori ob lentorem cohaerens, eamque e profundo continenter protrudens , ut eiusmodi teres & lon- sum corpus exfstat. Atque ita cutis locus pilorum est ; cumque cicatrix cutis proprie non sit,pili in ea homini non pascuntur. Verum diligentius paulo ex- .plicanda haec videntur. Nam etsi calor, fultas exsatem, ad caussas etaientes pertineant, locusque in quo generantur pili,cutis sit: tamen hoc modo nondum primaria generationis pilorum caussa exprimitur, neque ratio datur cur in certis solum fartibus in corpore pili generentur.& cur viri in mento capillos habeant,quibus carent sceminae. Praeterea cur in qui-bpse m corporis partibus, ut capite & mento, pili ita augeantur & tam prolixi fiant,in aliis vero locis, ut in palpebris, superciliis, aequalem semper magni- ὸbiis tudinem observent. Disputat hac de re Galenus

p lotum pilis & superciliis ita scribit. Num Opim silis his pilis aqualem seruare metu tudinem praefieri ι : hi autem sue imperium metaemes princribentis, s Deum imm pracipuὸ reueriti,sen melius hoc esseD-cere parsuasi obseruant ta ut modium sera, ' Certe

Moses ita de natura ratiocinabatur. Postea

vero potentiam Dei limitibus naturae circumscribit, imb Deo quasi naturam praeponit, dum arit-mat ; non satis esse, Deum hoc vel illud ita velle faceret nisi sit in naturae potestate; tandemque conque Deum ne aggredi quidem .Et paulo post de pilis in

palpebris: Asrmamus, s etiamsi misites ubiuisiti, nun-

. tales Diaros, si eae cute molli producti Dissent. V r m enim vero in his Galeno assentiri non possimus, Primb enim impudenter naturae limitibus,quae Dei tamen opificium est & ministra, Dei potentiam coeccet, & quod nihil sapientius inueniri possit, quam quod nobis irin ita videtur. Verdin quidem est, ut scribit Galenus, Deum id quod melius est, in

ipsis opificiis eligere,ium etiam materiam deligere;*d in talibus non a natura, quod oportet, accipit, sed naturae, quod vult, dat & praescribit. Ideoque vel 1plo &-audacius, hac ipsa nasi constitutione pilos creare potuisset, si volvunt, at Iormat e. que ex Vlu vel Ornatu hominis else vidisset. Ergo de

rotis numerum referunt, alij ab eo excluduni et potiunt sane pili corporis partes dici vel h. Uprout quis vel strictiorem Fernet ij, vel lati biodiet'

leni, liba. de usu pari. cy. . oe lib. a. dea . avi. definitionem secutus fuerit. Ac referantur san iis partium numerum, cum toti cohaereant, suam citcumscriptionem habeant, & ob certum usum siti sint: quiuis tamen facile animaduertere potest trige aliam capillorum rationem esse, qua is,

rum corporis partium,c inis, membranarum, ossium

cutis, quas sine damno corporis, ut pilos , abscin dere vel abradere non licet; & propterea partes coeroris ignobilissimas esse , & cum ungulis ac cothubus animalium in eandem classem reponendas. At que haec clim ita sese habeant, non principaliter procreantur saltcm a calore & facultate expultrice excrementa fuliginosa eiiciente per cutem. Hi ne enim ratio demonstrativa nulla dari potest, setiallegato loco id tentarit Galenus j cui foemina barba careant ; cur non in fronte, naso & alii, locis , eodem modo atque in capite, palpebris, mento, pili crescant. Sed principem caussam gene rationis pilorum statuo esse facultatem formatricem, quam Creator pro sua sapientia certis partibus in 'didit, & ei in iis necessaria instrumenta indidit, Vt licet hoc Galeno ridiculam videatur, ut ministra, sicut in aliis partibus aliarumque partium formatione, Dei praescribentis & iubentis imperium exsequitur, Atque ut id credam, vel ungues primb arguunt, qui nec ipsi caeteris partibus viventibus ti quiparan. tur, & in hoc cum pilis conueniunt, nec tamen solum caloris & facultatis expultricis opus sunt, sed i facultate formatrice , quae solum digitis manuum es

corporibus aliter efformantur, & ex imaginationis vi natura interdum in conformatione turbatur, Ut opus suum non recte exsequatur & solum dimietum unguem vel aliud vitiosum producat. Idem cornua& ungulae in animalibus docent,quae non solum caloris vi protruduntur, sed a vi format ice ex materia quadam superflua & excrementitia formantur, ut id extra dubium est.Nam alio modo formantur ungula& cornua in boue,aliter in ceruo,aliter in alce idem

persit dent pennae in auibus, quae sine iacultate kr- matrice fieri non possunt. Ergo proculdubio ita etiam se res habet in pilis, de iacultas formatur pilorum certis partibus indita eos format, &ad vium Sornatum eius partis, ut debebat. Idque vel inde etiam

patet; quod color pilorum & pennarum in quadx. pedibus & auibus vi imaginationis vatiati potest, vi historia Iacobi & quotidiana experientia testat*x Et quidem ista secultas pilos in aliis corporis iani

bus aliter generat,pro cuiusque ut dixi, & ornat. Rusu; in cuius rei causa reddenda frustra 'se torqvox Galenus. Sicut enim facultas ossiu sermatrix illa tii λoffa auditus non proportionaliter auget cum ossi ββ

in reliquis partibus; ita nec pilos in palpebris S ς,

liis tantum auget, quantum in reliquo capite & bri ba. Interim non negandum,pro subiecta cutis&m teriae conditione capillo; variari, & prout matς νὴ copiosa vel pauca est, plures vel rectores capillo Si gni,& pro materiae ratione, mollitie,duritie & calo ς disterre. Facultas enim formatrix in subiectam in xς riam agit, cuius conditionem opus, quod effligi aemMatur; nisi, ut dixi, vi imaginationis in action toturbetur.Et huc pertinent,quae Galenus,d.l.de gζης ratione pilorum scrupulose disputat. Ea enim omλ saltem materiam pilorum explicant, vel cutis xi qua generari. debent, conditiones describunt. CR rem videlicet vult Galenus esse in suo genere Vm

peratam