Dissertatio inauguralis medica : de vi vitali arteriarum ...

31쪽

25 tractione intelligi haud potest. IV. Phaenomena motus progressivi turbati et languentis: in frigidis ani

malibus mox morituris ConspiCua, sis tibiis Constat, debilitato cordis impetu , sangit inem in minori bus praecipue vasculis miras illas oscillationes em-

Cere , alternisque viCibias modo AC Celerari, modo Tetardari, modo a Corde versus Ultima Vasa serii, reio do ab illis an cor retrocedere I modo CX trianCO CID fundi in ramos, modo CX ramis Urgeri in trian Clam , modo CX ramorram alterutro in alterum

transire: ha ad aliter CXpli Cancla, nisi facta hypothesi, inesse vasis vim vitalem Contra illem , ob immensam eorundem aream ipso corde CT acio Iem , quaeque tum demum irritos reddere potest cordis ellectus, ubi debilitata vita in Universum , Cordis atque arteriariam Vires eandem jacturam passae

fuere su). Motum sanguinis, in frigidis animali malibus evulso quo que corde per Iutis inrinia temporis intervalla supersitem : qui iterum , ipso fatente

guinis motum sela guber-

I et . . . Ita . . . ex ulbo etiam

) ferat , quantas loctis ratiquis Natus es , ct ςus pressionem αν Hen fieris ci Elem. Phys. II. 216. Inter vires arteriarum Vitales eandem referre, nullus da bito, cum vulgaris persed te elasticitatis utique excedere Videatur, atque vasa nostra eandem eXserere non possent, si mereelas ca essent.

fangr/inis yermo, i/ὶ operibus minoribus Tom. I. p. 63. Faciunt huc praecipue Sectio IV. VI. VII. VIII. Mihi quidem phaenomena illa , id virium vitalium senus quod ego proposui , requirere , sed et ex eodem facillime explicari posse, semper Visum est.

32쪽

Il ALLERO, ib) integer ilitelligi non potest, nisi ar

teriis vini contiactilem inesse velis, quae et absqUecorde sanguitiis motum Per aliquod adhuc tempus ibia gubernare et regere posIit. VI. Imitationes' locales; quibus Certum est, integra etiam atque intaC-ti cordis actione , et immutata sanguinis in reliquis corporis partibus velocitate, si' e intus nata inflan atione, sive extus admotis drasticis, sive aliis causis nobis adhuc inCognitis, aliqua in parte pubium et sanguinis Celeritatem aUgCri, Cumque abs que Cordis auXilio, in aliena minorum ordinum Vas i Urgeri Polle: 1teriam quantisper nutante HALI

Inter Causas motus illius aesert I. Heri rationem , quam inter vires vitales jam retulimus. II. Vim pones his , ViXlluc forte recensendam. III. Prigus; dubiam valde Ca 3sam ; Cum,

quodcunque jam illud fuerit ,

infra aeris Certe atque ambientium Corporum tempera

turam subtili re non potest. IU. Eooluti cis is pote latem ; vae tamen quomodo oscillatationes illas e citare Valeat, ViXi ei spicio. V. Vim sistracti Dis. omen hoc se occulti imi cidedisse fatetur Halleius, cujus effectus in superstite adhuc sangu nis post mortem quoque invasis motu e . identissimos vidit, causam ignoravit. Vidit, vim illam a cordis Contractione, de rivatione , p0ndere sanguinis , frigore, atque Putredine evidenti time diversam else. Itaque Cum capillarium vasorum suctio-a em non admitteret, ad occul

ERO c). Singula haecce:

D causim propo iiise Pometit GSermo tae motu fianguinis a

x, mentis potius subtilitate c. 11 cogitiare lic ecit, quom seM- D suum testimonio confirmare G

tione accipi Volim , Ut qualem Cirrique actionem designet, qua ires corporibus insitae in actum cientur. Arteriarum Pires Vitales in eo consistere videbimus, iit arteria essenta in cUnthae.

33쪽

yro Vi arteriarum vitali argumenta PeCUliaribus Ca Pitibus, eXperimentorum cilio UC Ca, qua Par est, copia sustultis, tunc enodare animUS Crat, C tam diate laoc sere quadriennium, venerandi PraeCCPtO-a is Lo ASTE INII consilio, dissertationis prima fundamenta scernere coepissem , de Medicarum disci-13linariim ambitu lanice sollicitias. NUnC autem, cum longe alio stridia moa Conversa sint, atqUCctiamsi prae reliquis negotiis liceret, debita tamen integri hujus 1 aragrapiti illustratio volgaros disse talionis limites longe transgrederetur, hin C Primum tantam illius an umentuin nunc illustrasse stillece rit, teliqua in aliam sorte occasionem dilaturus.

XVII

Itaque primum omnium demonstrare me oportet,

quaenam illa vis contra illis esse debeat, Coi cli au Niliatrix, in arteriis residua, ab C asticitate diversa,

tionem transeat, Eilata sene majorem. Causam adeo contractio alis. Occasioiaalem ad irritationes referre, omnino licet ; dummodo Non mechanici irritamenti con tactu;)r intelligas; etenim ad hoc irritationis genus arterias utique surdas esse , Halleriana cXperimenta testantur. Ceterum instam mationem localem a vi vasorum

vitali derivare dudum Conati sunt clari viri, nullo etiam alio pro vi vitali illa argumento ad juti. Ita inflammationis intus natae causam nil aliud esse, nisi

auctum in arterioso ramo motum Vitalem ; febrem ardentem Oriri,

motus illi et vires unde dependent, Non in Una tantum, sed in liniverso arteriarum systemate augeantur ; inde enim rubra sanguinis clementa in de-Colora vasa pelli, et sanguinem ita condensari , ut in diat ean insanimatoriam pronus ssat, dudum do uit Jo R. Gon TEn inc irurg. repurgat. Lib. III. c. . . 3. atque CompeDE. Ire . Priaci. 7. Eodem accedit Stallii de

ctrina : in Lib. de In flamm. Pa tholog. In eandem denique seri tentiam inclinat BUR SERIUS DE

34쪽

1olis animalibus propria et Cum vita animalis peri tura : Ut innotescat ita theorematis propositio, Cujus demonstrationem deinceps nostra distertatio exhilbi tura est. Itaque primum omnium vis ista ab irritabilitate toto coelo diversa est; neque possum equi dem satis mirari, ab illa muscularium sibrarum ,

quas in calidorum animalium arteriis anatome demonstrat, irritabilitate , etiamsi adesset, tanquam potuisse cXpediari, ut inde sanguinis celeritati ali

quid emolumenti accederet. Etenim Cum musculosa illa tunica non arteriae intima sit, Veriam Ci

dem alia adhuc superstrata sit, quae secundum HALLERI CXperimenta cl) irritabilitatis aequo ac sensibiblitatis omnis expers cst; adeo que sanguinem inter atque fibras illas nunc iam ContaCtias Obtinere, hira Cet sanguis stimuli vices nunquam gerere posset; facile

perspicitur, qUant icunque etiam earundem irritabili tas foret, nisi eXternum ipsis stimulum admoveas, irritabilitatem illam a sanguine saltem nunquam CXC iutari posse, adeoque Per totam Vitam remanere inertem. Praeterea, etiamsi musculosa illa tunica intima soror, adeoque sanguis in iisdem Contentus stimuli vices gerere Posset; qUi tunc perpetuos soret stimulus, neque, Cum in vivo animali arteriae senaper san guine repletae sint, per omnem Vitae decursum unquam remissurus , ille primis jam vitae tempo-Υilbus stimulus csse Cossaret. Utique vis arteriarum vitalis atque irritabilitas in eo ConVeniunt, quod Utracliae animali yegno propria, ab liniversa vero fossilium familia aliena sit: utraque in Vivo tantum atque vegeto animali lo Cum obtineat, in morituro insigniter debilitetur, in mortuo Pereat Ct CXtin

35쪽

laribus fimiles : utraque neque a nerVis e), neque a sanguine pendeat: utraque tandem Coi de CV io,

ner o. yCseCto, medulla spinali discissa, aliquamdiu adhuc superstes sit In omnibus aliis Vires lino a se invicem vehementer disserunt : haec non nisi admoto stimulo , illa non nisi distentione praegressa cXcitari potest , ut et acerrimos quosvis stim Hlos impune ferre videatur h); haec in miasculis, illa

in vasis residet : haec imme liatum sive sit, rarum

e) Celeberrimam HALLERI

propositionem, cum dubia multis a thuc esse videatur, ideo ulteriori eruditorum e Xamini lubens relinquo. Argumenta eiusdem legas in Elem. Ph f. I. 47o. At

si et vim arteriarum vitalem A nervis . Non pendere scripsi, id iterum HALLE Ri Datia factu Ineste confiteor ;' habet enim theo rema illud ab HALLERIANIS CX- perimentis auctoritatem. Si r la

I, pag. 37. Les arteres et les Velites ne paroissent pas stis Cepti bles de dotaleur . . . Je les ai fait Ditisse urs sibis iter tres fortem erit, meme sur les homnies , saris

'u' iis se plaignissent. Iesem fur

ZANI. l. C.

HALLER Oper. Min. Tom. I. p. 489. Ecim Corporis piartem cico non irritiabilem, quam n quae

secat elli ratae lis injuria. neyue insilla in .enenum Gemicum, eque Ilii ci mo aes ibiti sim li

δε) HALLER Oper. Min. Tom. I. p. 377. Caliciis animestibus

impulsus a cortae fianguis cluxit,

aes priorem parpitiatem Fcescat. Experimenta venenis cicer rimis facta nihil reemOM lyctrit . . . hi tis moesi enim Leneria etiam in nemia, myiae assipe, conti G-

36쪽

sive nervortim fibras aderantium ContaCtum requirit, illa et absque contactu , interjecta licet membrana excitari sese patitur : haec in vivis animalibus facit

lime , solo fero scalpelli auxilio sese detegi, illa longo dissici ius sensuvin judicio sese subjici sinit,

atque in longe plurimis casibus non nisi mentis acie deinonstrati valet; haec in Piibusdam tantum vegetabilium generibus parca satis manu dispersacit, illa in omni vegetabilium regno adeo late late quo disseminata esse videtur ubivis, Ut absque Vivasorum vitali planta vix cogitari possit: haec tan

tum juniori, molliori atque fleXiliori sibrae propria

est, at liae evanescit Omnis, Ubi in Provectiore aetate vel omnis fibra vel Pars ejusdem, amissa indoles musculosa ad tendineam naturam accesserit: illam Vero neque tunc ab arteria discedere, ubi in de Crepita usque senectute eadem cartilaginea, immo et ossea facta fuerit, docet motuum Cordis humorumque circuitus in illa usque vitae periodo imperturbata Constantia. Musculus tandem, discissis licet omnibus si bris, quibus ad vi Cinys partes undi pio reVinCtUS Crat, irritabilitatis suae nihil omnino perdit, et aeqUC quam antea Contrahi sese Patitur ; arteria autem, simul ic aliqua sui parte a vicinis partibus, ruptis silis illis, liberata fuerit, vim suam Contractilem ViX non omnem amittit eo in loCo , at itie in a neu yyima transit , teste HALLELO i). Itaque vina

37쪽

- , L

co impugnatam esse Credidei im , quod stimulo admoto haud sese contrahi patiatur arteria : Utenim vis illa ab irritabilitate toto coelo diversa est, at Ursus forte indolis, ut una cum irritabilitate illud domum efficiat, quod fatis obscura vis vitalis denonimatione hucus que Physiologis venit.

Verum uti ab irritabilitate, ita quoque ab elas i citate vulgari probe debet distingui vis arteriarum

contractilis. Hae vires iterum in eo inter se con-Veniunt, quod Utraque, praegressa diastole arteriam in systolen transire cogat: atque admotos stimulos impune ferat: ast disserunt longe eo, ciuod γ in organicis aeque ac inorganicis corporibus COm munis sit, hac tantum organicis : illa post mollem animalis ad putredinem usque remaneat intCgra, Hic sere Cum vita Cesset, Ct aliquo temporis inter, vallo in totum evanescat : illa abs pie fabris agero, trirc silaras requirere videatur ; illa longitudinem a que aC latitudinem arteriae, haec, ob libras ejusdem transversas, solam latitustinem respiciat : illa systolone sciat, praegressa' diastolae aequalem, hcc Vero longo majorem : illa sanguinis motum non adjuVet, Crim non nici tantum sub contractio e velocitati sanguinis reddat, quantum eadem I ub dilatat one amiserat, Hic vero Ob eis Caciorem quam producit sis stolen, non solum praeviam j a sturam resa Ciat, Verum etiam novi praeterea aliquid addat. Quibus omni-

38쪽

3a ibus rite perpentis, l)aec mihi de vi arteriarum contra bili dei initio dari posse videtur : vis arte- lriurum contracti is ea es vis vita is si e es , qua arte- i

ria, ab unda sanguinis dilutata, honte suu trunsit in

contructionem, dilutatione majorem.

Duo adlluc HALLERI argumenta removisse fas les . Non immemor erit HALLE RUS , sanguinis fmotum insigniter adjuvari, si contractionem feceris ldilatatione majorem: ast credidit , ab aequalitate ililla inter alternas contractiones et dilatationes re cedi non posse, nisi arteriam post singulos pulsus u. sive ampliorem, sive arctiorem heri velis. Du- li, bium non est, majorum arteriarum, QUAC Alterne lit, , mi Cant, diametrum tantum per suam Coriti actio nem arCtari, quantum P ullo Prius a cordis vi ri, ausia fuit, adeoque regenerari eam Vim , quam ii

,, Cor in dilatanda arteria impendit: friulia uti que, si ad sanguinis motum unice respeXeris. ii ,, Si enim major vis coiitra tionis piterios ae foret, Di, arteria post singulum pulsum arctior fieret, sin il , minor, post singulum pulsum majori foret dia- - , resetro l) ' ruin et hoc Contra vim vitalem HlPraesidium occupasse, non dis cile est. I iiD arteri Tum Contra filem ciuilicitati asinem esse, dixi: in illCO taratum diversam, cluoci liaec Contractionem fa- ciat dilatationi a qualem , illa vero contraditonem liv

Causa Coactum suerit, remittente impetu illo, non ilsolum classicitate sua in oppositum statuin transit, l)rior il l

39쪽

-33 priori contrarium, Verum etiam tibi ultimum petiodi illius limitem attigit, deinde sponte revertitur, atque in naturalem situm sese restituit, immo et pro diversa elasticitatis mensura eundem denuo transcendit. Quod a sola jam elasticitate oriri animadvertimus, illud etiam a vivo solido eXsp hiare fas est. Itaque haud a vero aberrasse mihi videor, si diXero, artei iam peracta Contractione, ad priorem redire diametrum antequam nOVa sanguianis unda advenerit, tumque quiescere. Ita esticitur, ut arteria in sine pulsus , naturalibus suis limitibus circumscripta sit, systolen inter atque diasto len mediis, atque nisi nova mox sanguinis unda dilataretur, intra eosdem quoque subsisteret: id quod a morte semper locum obtinere animadver

XX. Alterum HALLERI contra vires arteriarum Vitales argumentum haud reticuisse volo. Observavit ille, altius longe sanguinem ex vulnerata arteria PsOIUmPere, dum cor in contractione constitutum eandem clitatat, ad minorem vero altitudinem CX-silire, dum quiescente corde arteria in pristinam amplitudinem sese restituit: inde vero necessariosequi arbitratus est, vehementius sanguinem Ur a geri, dum cor sese contrahit; hinc Vires quae arte-ariam dilatant, longe emcaciores esse illis, quibus drteria Contrahitur ; adeoque, cum is Vulgarisi elasticitatis enectus sit, praeter elasticitatem qUO- que nihil in arteria virium esse , neqUC ΠC- .cesse esse, ut contrastionis alteriosae causa ad vim quandam Vitalem provocemus. Meretur omnino:ζXPetimentum hocce, quo omnem litem due

40쪽

Primo quidem de ipso eXperimenti eventu viae lolius dubitationi locus relinquitur. Eo enim TC- ldeunt, repetito ipsius HALLERI testimonio, ma- gni lusus viri eXperimenta omnia, Ut saltum fan lguinis quem arteria in systole sita propellit, ma- lnifesto debiliorem et minorem videret eo saltu, iqui sit ab impellente cordis vi sa)io. EX arteria lcoronaria sanguinem a cordis vi ad pollicem elevari ub l

dit, cum idem in systole absque saltu elaberetur )r). h

Conspirant cum HALLERO illustris HALES eX - lirimenta, qui saltum n Contrὼ uo COrcle natum, lit Liando altius sanguis CXsilit , modo decima DXta, modo decima ollima parte eum superare vidit , cliti sit in arteriarum systole : in mediocri vero motu i ilanguinis a vigesima tertia parte ad octogesimam 0'. Octogesimam tertiam Partem retinuit BDIS SIER DE LSAU VAGES 1 ). Unus Contrari is testis est GEII ARDUs lVAN SNIET EN , qui altius salire eX Contracta QUIN1 l ill