Ioannis Cantacuzeni Eximperatoris Historiarum Libri IV. Græce et Latine

521쪽

πλείοσιν ἔμο συι ιι αρτυρουντων , οὐ γαρ ἄν δυναιντο ε αρ-A. c. τοι γίνεσθαι προς- ἐμοὶ συνίσασι σαφιος, δίκαιον εν τους

σεσυκοφαντηκοτα καὶ ἐπιβουλευσαντας ἀδίκως καὶ τοσου- των κακων αἰτίους Pe ιαίοις γενο3ιόνους , τ ῶσα πασχειν,5αν γοωνται. reo δι ἄσπερ ἐν τοι αλλοις, κἀν τουτοις φιλοτιιιι αν τινα ἐπιδεικνυ/ιενος, ιιι ιεν ἡττωHενον τιutouαι ἀποθνησκειν, ἄν δ αυτο αλίσκωνται , 'δεν ποιιένειν κροδες, αλλ αυτ τουτο ονον συκοφανται οδείκνυσθαι, ἐαῖδε μετ την νίκον βασίλέα κοινῆ ἀνακηρυττεσθαι no Ῥω- touαίων κα συναρχοντα βασιλέως τοι παισίν. 4 c D. βασιλικον ἐσθῆτα χοντα δεδοίκασι προς την δίκην παντα , D' το στρατια εχοντα Ποπτευουσιν εἰς Βυζαντιον ἐλθεῖν,

i8. διαβἁλλουσι P. Bello ad intores habuerunt, immo vero ab ipsa imperatrice et patriarcha, qui cum pluribus mihi testes erunt, nou enim negare Poterunt, quae mihi perspicue eommendaverint, iustitiae consentaneum erit ut qui eriminationibus et insidiis iesarie me appetiverunt, easdem poenas suscipiant. Verumtamen ego quemadmodum in aliis, si in his desideries quodam gloriae me quidem ausa cadentem morte multandum pronuntio: in ipsi Irtem perdiderint, nihil eos molestum pati postulo , nisi hoc linum, ut sycophantae ct criminatores cognoscantur: et me absolutum, Imperatorem iliorumque destincti collegant a Romanis palam proclamari. Si autem vel eum

veste imperatoria ad iudiciun occursurum metuunt, vel cum exer

citu Byzantium ingressurum suspicantur, ego illos hoc angore liberabo. Nam positis insignibus imperatoriis , ornatu privati, denis dumtaxat eo mitibus Intrabo. Communis enim honi causa, et ut Romanos, qui mihi sunt carissimi , a belli detriinentis vindicem, quamquam sycophantae isti et hic obtrectent dieautque . me ipso xum hostem et perditorem esse, non talia modo, sed longe etiam odiosiora alacriter decrevi sustinere, praesertim cum id celebritati

522쪽

.c. 34 κρείττων φαίνωιιαι, οδὸν λυπῆσει το ἀποθέσει ποος βοω, μέλλοντα asyl στερον ανθις ἀναλαμβάνειν μετα πλει- ονος τῆς δόξης καὶ τῆς ευφημίας κα τῆς ροφον της κοιμνῆς. ουδὲ γαρ ud νυκτὰς κάστης ἀποτιθέμιενος ἐπ τῆκατακλίνεσθαι, ου τ' ἀνίας, ου τε ἀδοξίας αἰσθάνομαί- ςόδιοπερ υ δε νυν περὶ τῆς σκευῆς μακρον ποιήσομαι τον λω

νεία πολλῆ συζῆν ἐν γωνία παραβυσαντά τινι. Ἀλην οἰχ

c δοκεῖν τοῖς τε Ῥω/ιαίοις καὶ τοῖς αλλοις Ἐλλησι καὶ mi in βάροις, τι δικων κα ἐπιορκων καὶ si v δυνάμενος ἀντι- χειν προς τὸν πολευον, δείσας παρεχωρησα τῆς αρχῆς or' τοῖς το ζῆ, ἀκλεως τῆς μετ' ευκλείας προτιμῆσας τελεττic' ἀλλἀ πρωτο μἐν νήφισμα βουλομαι γενέσθαι καὶ προπηι

nulla ad me ex inperatorio sehemate redibit titilitas. I in aereus 'tores pessumdedero, nihil triste erit, eum ad reve tempus er fuisse, quem mox maiore cum honore et applausu omniumque sus fragiis recepturus sim. emi enim noetibus singulis, quando es bitum concedo, ex eius depositione aut tristitia in aut dede 3 aliquod sentio. Idcirco ne modo super amictu plura loquar. 3

tus sacere ito illis placuerit Quod si semel invidia et odio me

praepediti, horum nihil putant sussicere, neque ulla sponsione esto' dilion ve me imperatorem esse sinunt, seu semel statuerunt tret terre, perdereque omnia . quam mihi subesse malunt eui uinsanientes contemneres oportebat, tamen me eommunem salute stirili vitae meae servandae neglexisse videar, mortem ultro eli est riihil enim ni inus est quam mori, deposito imperio quantum ς' habeo . et urbibus exercituque traditi A. privato habitu obseturum Plane et in angillum quempiam se compingentem vivere ceterην non istuc absolute ac praeter rationem, ut scilieet a Romani ei Graecis ae harbaris tamquam iniurius ae periurus belloque imp' tens imperium reliquisse et vitam inhonoram gloriosae morti δ'

523쪽

HISTORIARUM III 83. 5 i5

περ του βασιλέως του φίλου παῖδας ἐλεγχθεῖς, ἀλλα του κοινῆ τῆς σωτηοίας ενεκα ἀπέστην τῆς αρχῆς κα του λελυ-5σθαι τους ἐμφυλίους, ωφ' g διαφθείρονται, πολέμους επειτα τους ἐν δεσticiar'ριοι πάντας δια την εἰς ἐμὲ κατεχομένους. ευνοιαν ἀφεῖναι των δεσuων, καὶ τὴν ουσίαν αποδουναι, σης Dἀπεστέρησαν, καὶ προς τους παῖδας των ἀποθανοντων ποιεῖν μοιως. ατοπον γαρ των με συμφορῶν καὶ των δυσ-

βασιλείαν ἀποθέμενος αυτος καὶ την ἀρχον, κα τάς πολεις

bulasque proponi publieas, ecclesiae, senatus Romanorumque omni um nomine . non me ut improbum neque Porturum neque insidiatorem imperatoris , amici mei liberorum , sed ut bellum ei vile communi saluti tam perniciosum tolleretur, abdicasse. Deinde omnes, qui, quod inihi favetit, arcere detinentur, dimitti et abla-las facultates ipsis eorumve liberis restitui. Ahaurdum enim eum te illis miseriarum et neommodorum ausam inficiari nequeas, quo pristinum atatum recuperent, nihil laborare. Praeterea iis, qui mecum sunt, et illustribus et militibus et aliis onsanguineis meis iuramento fidem dari, propter studium in me nihil adversum per-Pessuros, atque etiam his et pecunias et possessiones ereptas reddi Ad haec quemque pro dignitate euristi. Si enim imperator fierem.

ipse eos Pro eo ac mererentur munerarem nec eorum curam haberi peterem. Quia vero de iure meo sponte decedo, eos securos et in abundanti rerum ad vitam degendam necessariarum subsidio relin

quere iustum es IIae si fiant, et ea fieri aequum iudico. imperio et administratione depositis, et ivitatibus restitutis aut ad sanctum montem Atho . aut ad aliam partem Romani soli, nolo

524쪽

VsGτηδείους μονον διειλέχθη, ἡ εἰ βουλοιτο μηνυεσθαι καὐτοῖς

ἐν Βυζαντίω εἴ πως γένοιτο κἀκείνους των δεοντων σκεχρωμένους τι των μεγάλων συμφορων ' νιαίους παλλάττειν. βασιλευς ε παγγέλλειν τε ἐκέλευε καὶ προυργου παντο

ἶνα δε ιιαλλον βαια δοκῆ τὰ εἰρημένα κα πιστῶ ἐκέλεουε is καὶ γραφειν, καὶ ἐπεὶ γεγρα/ιμένα ησαν παντα, σα διειλέ-Dχθη, ἐρνθραις πεσοφιαίνετο πογραφαις καὶ σφραγῖδα χρυσῆν κέλευεν αἰωρεῖν, δειΠι του φυλάξειν τὰ ἐγγεγραμ μένα βεβαίως καὶ ἀναμφιβόλως Ἀρῆγος δε ἐπεὶ τῶ γράμματα ειχεν ἐν χερσἰ, πολλὰς βασιλεῖ χαριτας ὁμολογων, ως οτὰ μέγιστα ευηργετημένος, καὶ ριέλλων ηδ' ἀπιέναι, δεινοβασιλέως παγαγεῖν την στρατιαν τῆν με γαρ ειρῆνον ουκ λύγων γριερων δεησεσθαι προς διάσκεοιν τὸν στρατιαν da ρεριειν μῆ δυνασθαι, ἀλλὰ πάντα ἐπιέναι κα διαφθεί-

traducam.

84. IIaec imperator Arego de pace selsettanti. Ille diu terram intuens tacitusque integritatem eius admirans, tam singulara oratione velut attonitus , si deinde ora resolvit Quam nulla paraneque humanitatis, neque iustitiae sermoni ui tuo defuit adeo, ut nec impudentissimus quidquam possit carpere. Quae autem de pace disseruisti, scire aveo, nobisne tantum , ut amicis , dixeris. an etiam ad aures Byzantiorum perferri velis, si sorte et illo titile consilium suscipere et tantis populi Romani alamitatibus finem imponere contingat. Imperator dicta ab se Constantinopolim -- nuntiari, in rem fore censet quae ut ad fidem plus ponderia ab ant, litteris quoque comprehendi mandat, quibus rubrica subseribit et sigillum aureum pro argumento, se ibi seripta constanter sineque ulla dubitatione servaturum, appendi iubet Aregus instrumentum manu tenens et amplas imperatori, ut maximo eraeneso ornatus, gratias agens tamque abituriens , ut ab lueat exercitum.

rogat pacem enim ad deliberationem non paveo die requirere et Disilia ' Cooste

525쪽

ρειν. εἰ δη αντος τ' ἀπολογίαν περιμDων παυθα καθε-A.C.4345 δεῖται, κινδυνευσει υτ τῆν ειρῆνον πολειπεσθαι Ουδεν περὶ ο α δυξειε γενέσθαι η ειρηνο βασιλευς ε τουτο τε κα εἴ τι μεKον Κτερον αυτου λουντος προθυμος εἶναι φα P. 6έa5σκε ri οιεῖν, κα ἐπηγγέλλετο, ως ἐς τριτον ἐς ἐκεonsi πάσης γενυιένος ἐν ταυτω τῆς στρατιῶς, διεσκέδαστο γαρ ni τὴν λειαν, ἀναστησων το στρατοπεδον ουτο μεν οδ υρῆγος βασιλεῖ συνταξαμενος , εχων καὶ τ γραμμιατα, ἀπεχωρει. καὶ γενομενος ἐν βασιλείοις, τά τε γρυμματα παρειχετο roπατριαρχῖ και μεγαλω δουκi, καὶ περι εἰρηνος διειλέχθη προ αυτους, πολλὰ δικησειν φασκων κα βασιλέα καὶ '

μαιους, ε ρι' ἐπ μια νι προκλησε πεισθεῖεν διαλυεσθαι. ἐκεῖνον μεν ου ευφυῶς πεσκευασαντο, φάμενοι ὀλιγον στερον ἀποκρινεῖσθαι περ ιον ἐπρέσβευε δου δε ὁ μέγας, ἐπεὶ i5nυθοιτο βασιλέα παρα Ἀρηγου εἰς τριτον ηιιεραν ἀπαξοντα Bra ν στρατιαν, πασι Βυζαντιοι πολεμον κατήγγελλε προς Καν-τακουζηνον καλαυτος παρεσκευάζετο δῆθεν καὶ κατέλεγε τους στρατιωτας, πασι δε θειοι οἰκοις καὶ φροντιστηρίοις εροῖς

κα παντὶ γένει καi ζιώματι ερερον παρεγγελλε λιτῶς, ως

-το θεῖον λεωσομένους τοῖς τυ ἀποστατη συμβαλουσιν. κείνον μὲν od τὴν )μερα καὶ τον ἐπιουσαν πασαν παρασκευαζοιμενος διήγαγεν ἐς την τριτον ει ἐν ριστον τῆ ιυρα, ἐπε πυλιτ παρ των σκοπων βασιλέα ἀπηρκοτα, ἐπληρου

γα ἐκεῖνος τὰ πεσχημένα, τα πυλας ἀνοι ζας Ιεχεῖτο

militem non posse quiescere, sed omnia Interea incursionibus vastaturum. Quodsi ipse responsionem opperiens illic sedeat, periculum fore, ne pace consecta, nihil eorum calet, quorum gratia pacem eri concupiverit. Imperator et hoe et si qui ctiam maius Peteret, Prompte facturum recepit, et tertio post die collecto in unum milite, erat enim ad praedas agendas dispersus, eastra moturum Sic regus et valedicens eum litteris discessit, quas in palatio patriarchae magnoque duci reddidit ac de pac eos allocutus monuit, Imperatori et Bomanis iniquissimos ore, nisi una aliqua conditione ad ompositionem moverentur. Verum illi hominem extre submovent, paulo post ad legationem eius responsuros autumantes. magnus dux intelligens ex rego, imperatorem luce tertia abdueturum copias, Byaantinis pronii seu bellum in Canta-cuaenum denuntiat, ipsoque se comparatis exercitum conscrthit. Omnibus autem sacris domibus et monasteriis omnique generi et gradui saeerdotum preces ad divinum numen cum persido desertore conflicturis placandum in dieit. Et illo quidem diem illum et insequentem totum se Otia parando consumpsit. Drtio die hora prandii,

526쪽

.i3ύμεθ' ὁρμῆς τινος σχέτου καὶ παραβολου καλ---τ τῆν cis ἱππικὴν καὶ τὴν πέζῆν δυναμιν no των τειχων ως δὲ ἐπανῆκον οἱ σκοποι ις αυτὰς προέπεμπε του πολεμίους δῆθεν κατασκε νουένους, καὶ ἀπήγγελλον αμα προὐ κείνους

οἰχουἐνους, ηνιατο μὲν πρὸς τὴν ἀποτυχίαν κα πολλῶ αυ-5 τὰ τῆς βραδυτῆτος κατεριέMφετο καὶ τῆς τριβῆς καὶ ἐδυσχ

P. 643 4 δε ἐν τοῖς φρουρίοις τουτοις στρατιὰ τ ιιθιστα κακωσε

stabat enim promissis, portis reelusis , eum effraenato a temerario impetu se essundens, qilitatum ac peditatum ante muros disponiti Ubi speculatores, quos a speculandum miserat, reversi, dilis loillos ultra abiisse retulerunt, valde ob tarditatem se incusans Patria ichae significat, aut acu Ecnum , praecipientem adventum suum et illis imparem scientem multo mane aufugisse, quaeritque, qui seri placeat , quandoquidem hostes fugam arripuissent. nespondet patriarcha Fugit impius, nemine persequente vince et amplius vitice: iubetque, ut hostibus longe superiores , reverti et ille moestras, quia conssictu exciderat, revertitur. Imperator, quia quod gerebatur latere eum non poterat, multis Byrantio in dies nuntiantibus. Rhegium et Athyram et mamoeraniam et Selybriam primo impe aeepit. Cumque Apameam castellum Versum, reparari tu isset et praesidiariam manum hegio, Apameae, Empyritae et urbi apud Derce laetim, his inquam locis Izantio vicinioribus custodiendis, et excursionibus in agrum Byzantinum frequenter laeten lis reliquisset, eum etero agmine Didymolichum prosectus est. Horum op

527쪽

HISTORIARUM III 84. 519

hant Importunissime, omnia sere noctu et interdiu depopulantes ac devastantes habebantque ibi admixtos Persarum aliquot manipulos, qui multos occidebant, multos capiebant et in orientem pro servis vendebant, brevi ciue tota paene Byrantium circum iacens regio in solitudinem ab illis redaeis est. Verum patriarcha et magnuε

dux , non ignorantes, regum responsum requisiturum, cum paeem aperte detrectare vererentur, via quadam per consultationem inventa, qua Latinum fallerent, ne Romanis sei cute ac volentes aerumnas tam multas creare viderentur, Cantacueten la haec verba

seripserunt Quandoquidem nobis vehementer curae ac sollieitudini est, ne Romanis bello plurimum detrimentorum imponatur, pronu- per ad te legatos misimus, pollicentes facturos, quae tu a magno duce imperatori dilectissimo fidelissiinoque petivisti. Erant autem haec , ut abdicato imperio tutus esses et nilii poenarum formidares, quod erga inperatricem tam insidiis exstitisses et bello Romanos tantopere antixisses Tu vero adhue fundendi sanguinis et alamitatu in miseris Romanis augendarum eupidus, ut apparet, quo, quae a principio tuopte impulsu constituisti, ad finem perduxisse videaris, legatos, mulata mente , et inficiatus quae dixeras, insecta ro

528쪽

ων προς Πιστιν. - τοιον πραια αὐτος, αἱ ἀποθῆσns τε τον βασιλειαν - την ἀπ' καὶ τα αδικως κατεχομένας καὶ τυραννουμDας πολεις παραδωσεις, αυτος ει μονάζοντος

διδονα πρωεσμιαν, καθ' se ista τας πολεις παραδακνεις. lonερ δὲ προγραμματων καὶ δικαιωματων κα των ἐν δε--τηθιοι κατεχομDων, εἰ απολυθησονται, ν εἰ ἀποδωσομεν τοῖς τα δικαίως ἀφηρπιμένα, κα περὶ προνωα των σολσννον- των μηδένα λογον ἡ ποιου ημεῖς γαρ κανο περ τοὐν τοιουτων σκέπτεσθαι καὶ ποιεῖν, αττα αν δοκῆ λυσιτελῆ καiis μαια. τοιαυτα γραφαντες κα οἰκειαι καὶ αυτοὶ ποστμε νάμενοι πογραφαῖς, τον μανον μεταπερισώμενοι, πάντα, ἐφασαν, α τε αως μου καὶ Καντακου - ἱκέτευε, πεποιηκέναι, καἰ ἐδεικνυσαν τα γράμματα προγεγραμμιένα, αἱ μυ-

τοῖς των περὶ τῆς εἰρήνης πω πάντων περιειλομμένων ολ 64 αμα δὲ καὶ παρειχοντο αυτρ. ὁ δὲ διαλέκτου τε ne Ἐλ-

λονικος και γραδιματων ων πειρος πανταπασι, τοῖς προις

diiκεσθεῖς καἰ ταῖς πογραφαῖς, πολλὰς αυτοῖς ὁμολογογας χάριτας τῆς εὐγνωμοσυνης καὶ των ' μαιων τῆς κηδεμ

tr. πραγμdrων M. Pro προγραμμήτων. vera de te locutum assirmasti. Nunc autem tale effugium repexIre et dicta Mongius differre tibi non conceditur. Tua enim ad T

acrapsisti, te imperio et administratione abiturum, oppidaque ora rasas ac tyrannice occupata redditurum, et quietam monachi vitam in

saero mo e Atho aut ubi plaeuerit exarturum . ea et nos oti mus, triique restat, nisi diem praefinire tibi, quo urbe estituas. De re publica autem et de iudiei constitu do et de eviratamcnda, quatenus commoda et iusta sint, satis asemus Serio a hac epistola et subscriptionibus adieeiis Latino eeer,i: ζ ista quaeque apse voluissct quaeque Cantaevetenus orasset se praestiisti. ' ' μ' iiuor*3, quibus tota pacis iraetatio citi ilia

neretur, exhibitas ei tradun Ille litterarum Graecarum ac serru -m Ommno expers , verbis eorum ac subseriptionibus contentus le

aequitate Romanorum et sollicitudine multis verbis gratias agi et eum epistola illvmotichum sestina Convelato saluta que impera- ore, Lu, inquit, duculo, do pae fcrens tibi evaugelia. Omnia Dipitia i Cooste

529쪽

MISTORIARUM III.

καὶ σνντροφω χρωμενος πλοτ 7τι, ηδε εἰδως τῶν εγγεγραριήνων ηκες χωGV του δε ηειν περινενοημένον, ηδε φαυλον περ αυτων εἰποντος ἰοθῆναι, ἀλλ' ἀπεριέργως καi - πλῶς τοῖς τε λογοις αὐταῖς πογραφαῖς πεισθῆναι πατρι- θώπου, σπερ α δικαίως ἐποιε κα προς Τάπαν - ταῖς μεγάλου μυκὰς καὶ των αλλων των ἐν τέλει κα πάση σπουδῆ κα προθυuία προ αυτον ἐλθεῖν, ως πάντων ἡδο η--ένων, ω αντὸς ηγεῖτο περὶ πλείστου - πάντα ὁ βασιλευς καθ C

αυτὸς εν προς ἀληλια ειλετο ζῆν, ἐκείνοις δὲ φευδους καὶ συκοφαντιας α απάτης ἐυέλησε παρα τον βιοπι Ἀλλ' ἐκ

25τουτων μάλιστα των λιγων καὶ πεο των αλλων των κατὰ

enim, quae tute petebas, patrIareha et magnus dux eum eteris optimatibus libenter annuerunt, et litteris ipsi quoque pacem firmam ratamque fecerunt Quibus dictis epistolam porrexit. sua ieeta, imperator renidens, Legistin', inquit, litteras, eum auibus tantum Iter coniseisti, an ita eandide et ineuriose amica tibi et a natura ingenita simplicitate usus, nesciens quid complecterentur, ad me ilias attulisti Illo respondente , non se rem altius discussisse, nee albi suspectas suisse, sed ei tra curiositatem simplieiter verbis Patriarchae eiusque et magni dueis et aliorum procerum subseriptionibus credidisse, quomodo etiam Papa merito faceret, cupidissime ae

aetissime ad cum venisse, ut omnibus iam, quae ille ardentissime DPtasset, consummatis atque persectis imperator euneta sigillatim Teccuset et scriptorum sententiam interpretatur. monacho ad sallaciam stomacliante et illorum impudentiam malignitatemque obstri P seente, non oportere admirari, ait imperator, neque dolere sodelusiam , si ipse quidem veritatem in vila colere statuerit illi verornentiri, sycophantari et fraudes compotiere tota vita studeant, sed

ex his paucis maxime tiam alia, quae belli tempore contigissent,

530쪽

εἰς δετρο ἐκ τῆς βασιλέως τελευτῆς, Des βασιλιδα τε επεισαν τον ολειιον λέσθαι τον ἀρχὴν κα μέχρι νυν ζαπα-Dταντες υκ ἐωσι διαλυεσθαι ἐαοί. ἐκεινοις αεν ουν τοιαυταs ηρηυένοις καὶ τον πολεuον ἀνάπτουσι, θεος τε τας titioιβἀς ἀντιαετρήσειε τῆς προαιρέσεως ἀξίας, α 'Poouαλι πάντες εισονται, eo οὐ si αυτον ὁ πολεuo καὶ η φθοοὶκα οἱ ανδρωποδισμοῖ, ἀλλὰ δι' ἐκείνους γίνεται αὐτον δε καλχαριν αυτοις ἐξαπατησασιν εἰδέναι - προς ἐλαιῶς ἀφικέσθαι παρεσκευα αν loτοιαυτα προς Αρῆγον περ των γραμuάτων ὁ βασιλευς διαλεπι

qualia sint, eognoseere neque enim ab obitu imperatoris hucusque ab ulla quantumvis enormi impostura mendacioque illos abstinuisse unde, inquit, imperatricem ab initio ad arma impulerunt. et usque hodie os ei sublinente pacem meeum sacere non Patiuntur. Illis itaque si assectis et bellum accendentibus . Deras tali proposito digna seri praemia, et Romani omnes non a me, sed ahillis bellum, interitum, servitutem manasse comperient. Gratiam autem veteratoribus illis habeo, eum te ad nos miserunti ae ad Aregum super litteris imperator Deinde iis, quae sunt amicorum inter ae vacatum est. 85. Interea magnus dux eastellum mpyriten invasit quod ubi triduo obsedit, murorumque saeto periculo nihil profecit somtiter qui intus eraut propugnantibus Byaantium rediit, et Hiero. urbe ad ostium Ponti sita aggressus est, ut aiebat ab omnibus mereatoribus Pontum sulcantibus portoria exigere id quod uisa mare teneret, fieri non poterati videns enim, imperatorem continentis urbes praeter paucas omnes subegisse, et illas quoque Paulo post subacturum esse , et Byzantium ab eodem crebris i Ptionibus quodammodo obsideri, timensque, ne imperatrix et co