장음표시 사용
431쪽
fortunae sunt, si nimirum Princeps subditorum faculi tes leviter consumat; quae eaussa fuit, cur Garcias Galaeciae a Rex Regno pariter ac vita exutus sit. Aut si reditus regios inutiliter prodigat, qua rationem Ramo praetendit, eum fratrem suum germanum Sanctium Navarrast Regem interimeret. Aut si ipse in omnem avidit atem pronus si, quemadmodum Rex Alphon sus Sapiens. Aut si ob malam gubernationem Resipublica laboret annonae in pia , si rerum pretium accendatur , si cessent mercaturae , & negotiationes,id quod eundem Regem Alphonsum invisum reddidit. Aut si moneta proba non sit, uti temporibus Regis Petri Aragonii Secundi, multorumque aliorum Regum accidit; aut munera pro scua , di opes male distribuantur: invidia enim de necessitas contra locupletiores
o excitant. Quae oriri etiam sistent ex mala administrati ne iustitiae , eκ hibematione militum, aliisque oneribus , quibus subditorum reditus, de
bona graviter onerant. s. Praeter caussas istas universales re communes . alia quoque sunt unicuique e tribus supra allatis gubernandi formis peculiares ac propriae , quas facile colligere licebit eκ
iis, quae pro iisdem conservandis attulimus in medium: nam e i d dubitari non potes ,
quin cognitis iis qua Reipubliea interitum impertant , ea quoqMe qua salutem asserunt, intellisan
tur . eum contrarin contrariorum
sint effetentia. Non possurn tamen, quin ea de re adjiciam aliquid , etsi sorte perieulum sit, ne quaedam alias a me dicta hie repetam. g. Status haereditarii tune perire solent, eum in iis omnino acquiescit Successoris cura , praesertim si potentes ii sint: illa ipsa enim amplitudo securum eum efficit & minus sollicitum , linquam qui omne spernat periculum . & anceps in suis consiliis haereat, ac res magnas exequi pertimescat, ne quietam illam pota. sessionem qua fruitur, forte interturbet. Damna prae Uer tere negligit, sed tum primum parat remedia eum illa jam evenere, quo tempore sumptuosiora ea sunt, di minus d emeaeia; audere aliquid, perieulum aestimat, dc pacem
procurando per incerta quae dam 8e inὀecora media, bellum iisdem aecersit, ut quibus
conservare se cogitabat, seipsum nune pessundet. In isto discrimine versantur Mona chiae, quae dum quietem sectantur , in turbas & motus incidini. Sistere volunt,& labuntur. Dum laborare desinunt, languere incipiunt. Οmnia ista belle adumbravit illa Ezechielis visio quatuor animalium alatorum , symboli Principum At Monarchiarum,
e quaecum ambularent, qua isomnus erat multitudinis , Mi sonus c.srorum; cumque flarent, armi
432쪽
ad se conservandum necesse non est , ut novas semper ditione, suis adjiciant: hoc enim infinitum foret, de tandem in injustitiam & tyrannidem vergeret. Satis se tueri poterit Status aliqHis in cim culi sui eircumferentia , ita tamen , ut intra illius septa suam agendi vim retineat, &Tobur exerceat, easque ipsas artes , quibus ad tantam magnitudinem pervenire contia
sit. Aquae intra suum motum 1e conservant , i, si desit, vitium capiunt; necessarium t men non est, ut fluant, sussi- eit , si intra semetipsas moveantur , ut in lacubus & st gnis accidit sola ventorum vi
agitatis. Si e Monarchiae, in quibus viget disciplina , quaeque adversus occasionem omnem munitae sunt,diutius perdurant, licet aliena non inu dant. Etiam absque bello militares exercitationes frequentari possunt. Ita pacis tempore artes istas Caius Cassius f vebat , a & quantum sine beludabatur . revecabat pristum mo
rem, exereitabat legiones , cura .
provises agebat perinde . ac shinis ins rueret Si Principi armorum desit exerciti ita , non ideo tamen pacis otio torpescat omnino, sed in ea
etiam gloriosum aliquid moliatur , quod opinionem sustianeatia Ausustus in Imperiisti tranquillitate animum suu igneum cineribus sopiri minime passus est I quin immo
cum ut homine agete illi non liceret, tanquam Deus aliquis majora aggressu, est componendo eaelestium olbium m tus, corrigendo menses, di le
ses dando tempori. In eumnnem Rex Philippus Seeundus admirandam illam Esci tialis fabricam construxit, qua in re ipsam etiam Naturam artificio superare conatus est , & universo orbi animi sui suaeque pietatis magni
g. Sed & Regna haereditaria in periculo sunt, quando qui sece edit, moribus instit iisque Maiorum neglectis,subditorum servitutem & subi ctionem a Natura esse existimat, & immemor ab illis ipsis suam proficisci amplitudinem, eos mernit , tanquam si mancipia forent, magisque bonum privatum prae oculis habet, & ut suas expleat eupiditates , quam bonum Eublicum, dominatione jam in tyrannidem b conversa; unde existimatio Principis perit a pud populum, amor in odium vertitur, multaque alia fiunt, quibus disseinditur reciproca
gnum e colligantur inter se et dum hic paret , ille imperat. beneficio quasi mutuo , quod ab invicem accipiunt, Rex quidem splendorem illum di
imperandi auctoritatem; R Uum vero felicitatem bene institutae gubernationis. Absq;
hoc vinculo mutuo haereditarii status aut pereunt, aut in aliam transeunt formam rnam Princeps, qui despici se
videt, & omnibus esse odio , sibi metuit.a metu autem erudelitab, en hac deniq; tyrannis nasci
433쪽
nascitur 'i quan quia potentiores ferre non sustinent . coniurant adversus e usmodi Principem . & plebe opitulante
porro fit, ut populus illis ipsis,
utpote quibus liberiatem suam tum acceptam fert . gubernacula committat , introdueaturque Aristocratia , in qua optimate, imperant. Attamen Ne tum . quidem Monarchiae incommoda vitari poterunt: cum enim eorundem filii succedant postea, ideoque Magistratus & dominatio fiant haereditaria. facile iis abutuntur,
ad utilitatem & commodum proprium in administranda Repub. omnia reserendo: Equo illud deinde fit . ut popuIus inique & per tyrannidem opprimi se ab iis videns , scepcium iisdem extorqueat Emanibus, malintque imperare Omnes , perinde quasi major sit libertas Democratiae ; in
qua eum aequalitas servari ne o 3. r. invalescunt insolentia
atoue iniustἰtia, & exoriuntur
seditiones ac tumultus , quo rum confusio ac damna tanta saepe sunt , ut tolerabilius omnes existiment, si penes unum soluiti sit Imperium, atque ita ad Monarchiam tandem. aqua primum recesserant, fieregressio. Istiusmodi et rc tum committere solent Res. publicae, in quo non raro accidit , ut omnem omnino libertatem amittant, dum nimirum status aliquis vicinus di potens inquietudinis illius occasione utitur, ad debellandas eas di subiugandas. g. Imperia electi Ua,aut certe subditorum erga Principem affectus tum pereunt, cum Ε D R IE Dmb. εοί Principis electi facinora non respondent conceptae opini ni deprehenso nimirum ei ctionis errore ex inani meritorum praesumptione. Multi enim sunt, qui ad guberna dum videntur idonei, antequam ad gubernacula admo veantur, uti in Galba accidit,
a qui omnium consensu capax Imis
perii habebatur. nas imperasset. Qui electioni non subscripse- 're , nunquam ab electo satis securi sunt, quin potius metus iste, in caussa est , ut mutationem exoptent & molia
tur. Si illi vero , qui sua deindere suffragia , tantum sbi de ejus favore fuerunt polliciti , ut postquam spe sua frustrari se 1 ident , vivant inquieti αconquerantur e neque enim
fieri poterit, ut Princeps satisfaciat omnibus; taceo ipsam etiam humanam gratitudinem paullatim fatigari , dum amplitudinis & fortunae suae
instrumenta assidue ante oculos habet, eosque tanquam illius ereditores avertatur. Subditi mutationibus electionis assueti r easdem amant, semperque sibi persuadent, Principem alium novum fore meliorem. Qui in electione suffragii ius habent. tanto tempore suspendi, re quasi emori dolent suam eligendi
Rinratio dependet. Electus ecterens sese dominandi libidine , Imperii sui fines
latius propagare contendit, violat juramenta, conditi nes & pacta , cum quibus ad sceptrum asscitus fuerat, &spretis Regni incolis si alienigena sit in alios suae
434쪽
Nationis muneribus praeficit, suae familiae homines evehere satagit; qua in re subditorum incurrit odium , & ruinae suae ansam praebet: omnes enim ab exteris regi grave ducunt. Ieremias certe pro tristi man tio illud in a Ierusalem ha
s.' Imperia quoque armis parta diu florere haud solent reelieiis enim illud animorum robur flaccescit sensim , &eliditur Felicitas, consilia impedit , ipsosque Principes ita
abripiti ut ea nunc media n gligant,quibus ad illam fortunam pervenerunt. b Illud erarum , tesatumque exemplis es , quod homines felicitatem cis
quantur benignitate in alios , er Ona de se opinione. Iidem eum adepti, qua volnerant, ad injurias ct impotentiam in imperiis dilabuntur , fit meritis imo , mi una eum imperantium mutatione ips-
subditi se O affectus mutent. Haec caussa fuit, cur Carthaginenses ex Hispania ejecti fuerint , quia nimirum non adverterant, artibus iisdem,qubbus acquiruntur StatuS, eos etiam conservari oportere:
qua de re magis soliciti esse Iolent ii , qui primi ejusinodi
Provincias armis subegerunt, quam eorundem Successores rilli enim omne animi & ingenii sui robur ad eas acquirendas tuendasque contulerunt ἰ contra vero hos ipsa Recessio negligentes ea in redi minus sollicitos essicit.
a tace audisum in Ierusalem, e stodes menire de terea longinqua , Te svo emisares Iuda vocum
Imperia . eorum plerique eadem retinuerint ; qui vero tradita a
aliis aecepere, hi statim fere Omnes amiseerint. d Spiritus sancti oraculum est , Regna de gente in gentem transferri propter injustitias k-o injurias , oe eontis melias, ct diversos dolos. Concludo praesentem materiam duobus documentis: pri mum est, e quod conservantur Respubliea non Ρlum , quin pro eui sunt ab iis, qua interitum afferunt,sed etiam quia prope sunt.
publica consulere eosit. Alterum
est, quod & in ipso Principe .& in eo ore Reipublieaef maxime omnium quod exiguum est. eaveri debeat. Detrimentum enim latenter obrepit , quia non
totum μυl eontrahitur; at post quam invaluerit, remedium non admittit. Minimus etiam
vermiculus cedri medullam paullatim exedit , & eam deinnique humi Remit. Navem secundissimis impulsam ventis una s stit Echaeneis : quant velocitas illius major est devehementior, tanto facilius in scopulos allisa dissolvitur. Levissima damna Romanam Monarchiam everterunt. Plus interdum creat periculi levis aliqua humorum intemperies , quam gravis infirmitas , quia illa fere negligitur , huic
vero gnaviter paratur remedium. De febri curanda moκ sumus solliciti; at de defluxi ne aliqua in pectus decidente
perparum laboramus: unde t meri morbi graviores nasci solent. SYM-e Arist. lib. s. Polit. e. s. d Eccles. IO. 8.e Arist. l. s. Polit. s. 3.
435쪽
sunt omnes inter se & eor cordes in harmonia, non par ticulari Ze privata , sed communi & publica , ita ut malo res a minoribus minime dis sonent. Decachordo similis est Respub. aliqua, in qua longus rerum usus re experientia alios praeesse voluit, . eaiIealio a
format Aristo cratiam constantem ex Monarchico im-
serio re Democratico. Inteligentia praesidet, imperant plures digiti, paret vero ne vorum multitudo; quasi popuIus quidam . qui attemperatia
436쪽
alios, sancivit leges . consti tuit Magistraths, distinxit ossi-CIa . gertos praescripsit imperandi modos ac formas, de apud Nationes omneS eum instituit Reipublicae ordinem, qui natui se cujusque maxime consormis esset &consenta- heus. Vnde fit, ut antiqua illa dispositio sine periculo immutari haud possit. Decachor dum illud Regnorum Ac Rerum publicaruin cum omnibus suis partibus jam constitutum
rati inter se, & suis quique lo- eis di spositi; & tametsi forte
cuipiam videatur, unum aliter immutatum meliorem fore ς plus tamen semper tribuendum priidentiae re considerationi Majorum , quos Iongus usus & experientia eis docuit e rationes enim ac modi gubernandi , licet qua dam habeant incommoda, minori tamen fere eum detrimento tolerari solent , quam innovari. Princeps aliquis
prout di spositi ipsi sunt , non
eos immutat omnino , nisi forte temporis diuturnitate , aut aliis de caussis tantopere
disturbati ii sint , ut plane a fine suo primo deficiant,
quemadmodum alibi dicimus. Oportet igitur, ut Princeps Imperii rui decacho dum bene accurateque permspectum habeat, Majestatem item , quae illud comitatur,natui am deni'ue, conditi nem re ingenium tam populi, quam aulicorum , quae praecipui illius nervi sunt. Nam ut recte dieit Rex Alphon sus Sapiens in quadam sua lege: a S
menester es, que Ios Minoetea bien.
In hoc potissimum subernandi artificium consistit. h Principis est virtus maxι- ma , nosse suas, ii in ea scientia plus pres cerunt , majori cum facilitate suos rexerunt Status. Multi ad Regnorum decachor dum manum admovent, pauci digitis nervos apte norunt impellere , rarissime naturam illius rite cognoscunt, & eo
Illud igitur sciat Princeps Regnum nihil esse aliud,
quam multarum civitatum populorumque quandam unionem , & consensionem communem in unius alicujus imis perium & obedientiam alio rum , quam ambitio suasit &vis. Concordia illud ptimum erexit, idem porro conservat concordia. Iumtia re et mentia vitam ei tribuunt. Cura est alienae salutis. spiritus ejus in unitate Religionis consistit. Ex iisdem partibus, quibus constat, conservati ejus dependet, augmentum item . aut ruina. Consortem ferre de in ipso magis, quam in ulla re . fortunae triumphat inconstantia. 2Emulationi de invidiae obnoxium est. Plus
illi periculi a rebus secundis , quam adversis imminet i in illis enim sui quasi oblitum vivit securius , per securi tatem in superbiam eris tur , per superbiam in i teritum ruit. Si novum sit , facile iterum dissolvitur: fiantiquum . ne sic quidem Omnino h IMMO
437쪽
nino firmum est. Non minus in perpetua pace periclitatur , ac in bello. Si armis
alienis infestum non sit, se i in collabitur, & ubi semel
ruere coeperit , sustinere lenon potest. Inter summum
nihil pene interjicitur temporis. IEmulationibus nunc defenditur, nunc offenditur. Si exiguum valde sit , tueri se nequit, si grande admodum, regere seipsum nescit. Artimagi S patet, quam violentiae. Amat novitates, & in his ruinam suam reperit. VirtuS l lus illius est , vitium infirmItas. Labor illud erigit , deIicit otium. Munimentis 'mfoederibus roboratur , & legi-hus stabilitur. Magistratus pro corde illi est, consilia lunt pro . culis, pro brachiis arma, propedibus opes. g. Istud Regni Decachor dum Maiestas comitatur,quae est quaedam harmonia e populi chordis orta de a a coelo approbata. Repraesentatio
quaedam potestatis , & splendor supremae iurisdictionis. Vis quaedam , quae auctoritatem & obedientiam sibi conciliat. Custodia & salus est Principatus. opinio & fama esse suum illi tribuunt; amorseeuritatem; metus auctoritatem; ostentatio amplitudinem;caeremonia reverentiam: severitas observantiam; pompa existimationem. inianto magis hominum fugit se
. quentiam, tanto magis in veneratione est. Contemptu &odio in discrimen venit. Nec
aequalitatem fert, nee divisionem , quia in admiratione& unitate est posita.' In utra que fortuna constantiam seris vat e roborat eam cultus ; fovent arma & leges. Nee duinrat in elatione , nec in demi sione animi concidit. Vitam
illi prudentia & beneficentia tribuunt, eripiunt impetus &vitium. I. Chordarum vulgus De
cujus natura monstro per omnia similis , dissimilis a seipsa
est inconstans & varia. Exteriori rerum facie capitur, int riora non penetrat. Rum 'rem
in consilium adhibet. Sie a mediis & ratione derelictus , ut verum a falso discernere
nequeat. In deteriora semper pronus. Una eademque hora duos contrarios inter se induit
affectus. His potius duci se sinit, quam ratione ; magis Impetu quam prudentia, umbra potius, quam veritate. Poenis& eastigationibus domari potest. In adulationibus dictorismis est & varius, laudes veras falsis commiscens. Medium
tenere ne stit: aut extrema mat, aut odit; aut summe gratus est, aut ingratus; aut Pavet, aut terret, dum vero Pavet, sin
cure spernitur .Periculis levioribus proxime imminentibus perturbatur; grandioribus , si longinqua sint , nihil omnino
terretur. Λ ut abjecto servit a nimo, aut cum superbia Ime
rat. Nec ipse liber esse didicit, nec esse sinit alios. Minis a dax est,re ipsa & opere pusillanimis ac vecors. Levibus de caussis commovetur, re cito rursum componitur. Sequi tur , non ducit. Erga omnes
438쪽
Dmb. 6 I. SYMB. P ceodem modo se gerit. Facilius cogi se sinit, quam persuaderi. Rebus prospere fluentibus a rogans est & impius; in fortuna adversia pavidus & religiosus. Tam ad crudelitatem proclivis , quam ad misericordiam. Eodem animi ardore, quo uni favet , persequituralium. Clementia nimia abutitur ad licentiam, rigore nimio in perniciem it praeceps. Si e fraenatius semel in bonos invaserit, nec ratio , nec pudoreum retrahit. Rumores fovet confingitque,& sua credulitate famae vires addit. Paucorum sermones negligit, Voces multorum sequitur. Eventus malos malitiae Magistratus tribuit, flecalamitates communes delictis Principis. Nihil magis eum obsequentem reddit,quam annonae de rerum omnium ubertas, in qua curas suas omnes & c gitationes defixas habet. Rei privatae studio, aut honoris laesone leviter commovetur. oneribus pressus concidit, allevatus recalcitrat. Amat ingenia praefervida & temeraria, rationem item gubernandi ambitiosam de turbulentam. Nunquam acquiescit praesenti rerum statui , mutationis semper de novitatis appetens. Virtutes aut vitia eorum , quiraesunt, imitatur. Locupletius & potentioribus invidet,& insidias machinatur. Ludos aliaque oblectamenta dilig t, neque ulla alia re magis, quam istis, animus illius de gratia conciliari potest. In Religione superstitiosius est, α Sacerdotibus paret potius, quam stim Principibu8. Hae praecipue conditiones assecti
nesque sunt multitudinis. Il-LITI C A. lud tamen tibi Princeps per
suadeat, nullam esse communitatem, aut tam amplum conis
silium, quantumvis grave sit,&Virorum selectorum , in quo vulgus aliquod non sit, quodque non in multi S cum populari conveniat. . g. Alia etiam Decachordiistius Musici pars , nec minus principalis est aula ; cujus ne vos nisi magna cum prudentia& dexteritate Princeps impellere noverit, totius gubernationis harmoniam disturbabunt: quare ut bene ii semper attemperati permaneant , illius etiam naturam nosse Oporintebit. Est igitur aula praesumptuosa de varia. Ad momenta singula Chamaeleontis instar suos mutat colores, pro eo, ac fortuna pro era , aut adversa aspirat. Tametsi una dc communis omnium lingua sit, non
telligunt. Principem nascentem veneratur ac colit, occasui proximum minime curatia Actiones illius obseivat de ca pit. Moribus ejus sese accommodat,& errores imitatur. Retibus adulationis assidue illius
venatur gratiam. Nunquam non intenta in ambitionem de privatum commodum. Mendaciis alitur, & veritatem odio habet. Malum temere credit,
est. Amans mutationum &novitatum. Omnia timet, redissidit in omnibus. Superba Et arrogans in iubendo , inobediendo abjecta de humilis. Invida tum erga se ipsam de domesticos, tum erga eos, qui extra degunt. In dissimulandis celandisque suis studiis mirum in modum artificiosa. Odium R ruu
439쪽
xiis & eteremoniis contegit. Laudat palam, clam Uituperat.
Nut i plius hostis est. In iis, quae foris incurrunt in oculos, vana; in promissis, levis. g. Cognito igitur isthoe
gubernationis. instrumento, nervorum item illius natura &concordia, oportet Principem tali cum prudentia eos pellere digitis, ut ne disparem reddant sonum : qua in re opus est, certam servare men suram &tempus , nec magis uni favere nervo, quam alteri. in iis, quae ad concentum & harmoniamessiciendam pertinent; aut a- Iiorum oblivisci: omnes enim
in instrumento musico Reip. munus Mum haberit , licet in aequales sint inter se , & facile dissbnent. Quae vocum dincordia tum periculosior erit, si Princeps amplam nimis pote-Ratem concesserit Magistratibus : si nimium plebi faven- rem se exhibuerit, aut 'reverit Nobilitatem : si justitiam administraverit aliquibus . aliis non item : si armorum literarumque ossicia confuderit. Si denique non probe intellexerit , Majestatem sustentari auctoritate. regnum amore ς aulam gravitate; nobilitatem existimatione; populum ubertate. justitiam aequalitate : leges metu; arma praemio ε, Poten-
Natura ingenii & industriae tribuit, artificium suum
construendi favos callide contegunt. Fervet opus, & nemo conomiam earundem & statiam Penetrare potest : quod si quis curiosius interdum, emor Symb. 6ritiam parsimonia : bellum opibus, & Pacem opinione. g. Vnum quo aque Regnum instrumentum est ab aliis natura & nervorum qui sunt
ipsi subditi in dispositione diversum, adeoque a diUersa manu , & modo diverso regi &impelli debent. Regnum ali quod decachordi instar est ,
quod non solum mollitie extremorum digitorum ind. get, sed unguium etiam duritie. Aliud organo musico simile videtur . in quo ambabus opus est manibus, ut earum pondere vocum symphonia exprimatur. Aliud tam delieatum est . uti cythara , quae non ferti plos digitos, sed levi pulsata
calamo , tum demum suaviter resonat. In eo igitur Princeps elaboret, ut ista Regnorum sitorum instrumenta die subditorum ne i vos bene habeat perspectos & contemperatos inter lse, caveatque squod & in ipso
Deo obseivavit a Chrysolim lmus in ne severitate aliqua , aut leupiditate nimis addueat cla- lviculos:nam nervus etiam probatissimus, si nimium intensus
turbat concordiam , di mod lationis suavitatem impedit.
malo alveari vitreo, eum velit introspicere, undique cera illud obducunt, ut ne ayionum sua rum domesticarum testes despectatores habeant. o prudem itemRempublicam, mundi Magistra ril sam dudu in animan- ltes omnes supremum teneres '
440쪽
tibi Natura pro tua conservatione suggesut media, ita vires quoque pro incremento tuo suppeditasset. Discant a te omnes aliae, quanti ad felicitatem publicam intersit occultum allia quod flentium, & secretum taetrum in rebus agendis Ra tuendisve, quantumq; noceat, s detegatur artificium &, pr
dantur in apertum regulae S hemationis , negotiationes &tractatus,eonsilia ac fines, mala & infirmitates interiores Reipublieae. Si hane apum prudentiam considerasset cum 'animo suo Drusus Tribunus, eum Architectus ei polliceretur, ita se aedium fenestras di positurum, ut nemini per eas introspicere liceret, non hunc in modum respondisset: a TMR a Tertia Veli, Pater. lib. 2.