장음표시 사용
11쪽
incerto auctore, inter se collatas habeamus. Quamobrem, eme sis Lotharii temporibus, post diuturnam noctem Romanis legibus, adeo Sacrae cum illis coaluerunt , ut Decretalium libris , exceptis iis, quae sunt divini tantum juris, nihil sere aliud videantur . Quam progressio , & germinatio juris civilis : quod
Summi Pontifices ALEXANDER ,,atque INNOCENTIUS TERTII. GREGORIUS IX. INNOCENTIUS IV. BONI FACIUS VII. aliique plurimi sua in juventute hauserant e
Bononiensi plerique Schola, quae tum celebrabatur, illudque de Summo Ecclesiae Solio mortalibus praebuerunt aut respondentes Episcopis , & Ptaesulibus Oracula Romana petentibus ς aut controversias, causasque definientes aut constitutiones Ecclesiasticas pro re nata condentes. Quo magis confido TE hoc litterarum genus complexurum benignius : &, qui animum habes non modo tuae ditionis opulentia , sed ipsis etiam humanis necessitatibus longe majorem, quique occultis largitionibus litterarum inopiam e re familiari tua sublevabas ; eo majori munificentia cultum vetusti juris excitaturum , quod haec studia longe auctius Reipubl. remittunt, quod acceperunt, & pro caducis, & mortalibus bonis, aeterna, & saluberrima retribuunt, conjunctam scilicet cum Romana eruditione justitiam, animumque Romanum. Quae dum scriptis committimus, numquam I
terea sensus declinamus ab immortalibus dictis, factisque tuis , unde longe majorem boni, & aequi scientiam, & usum colligemus, quam e mortuis monumentis Vetustae Virtutis , quae nunc lonoe clarior in tuis operibus reviviscit. Quibus contemplandis
admirandisque adeo, PATER BEATISSIME , raptor , ut ad integram absolutamque felicitatem id unum a DEO Opt. Max. deprecer, ut per longam TE annorum seriem sospite atque superstite, dimittar e yita.
12쪽
Irari aliquando soleo , m mecum ipsa reputara extremis hisco temporibus , quibus caeteroqui scientia , vel recentes exoriumur , vel veteres exustatam σών, ves adbuc incolumes ad clariorem lucem extolluntur , ita ut communis, o uisa quaedam reddatur mita doctrinis ' una tamen Iuri nudentia, v Iuti damnata barbaris , sensim repudierur ab erudιιis, o elegamriorum artium commercio paulatim excludatur Z Au rude aliquod
arii tum es jus civise , cui nonnis pinguiora se tradiderint 8 Au u , incis a suo juris ars es avara quaedam nundinatio veta σώm , oe vocabulorum aucupium , evertendis aliorum fortunis, σpatrimoniis , ex judicum tibidine transferendis , institutum λ Auritatis doctrina , claris ilia quidem profecta initiis , oe a subito missibus ingeniis educata, traducta tamen per manus imperitorum, diuque sordide contractata isa squaliet o ut ab eo temporis vestagio , ad aetatem usquo nostram , cultiora ingenia , suo foedi=atis aspectu, rejeceris ὶ An bos denique Iudium quaestuosum es magis, quam gloriosum, oe illusere e atque adeo docti bomines, qui suam opulentiam m abstinentia , oe frugalitate collocam , cum hujusce altis praemiis minime ducantur , ipsam etiam artem putant esse cautemnendam ὶ Immo varo nihil prorsus horum objici jurisprudentiae potes. Quid enim ejus munere gravius , quo singulorum s sus , . bona proteguntur ab injuriis 8 Quid solidius praeceptis , regulisqua suis , quas haustas ex honesate naturin , non confuse congestas , prodisasque temare ' ΡA Orione , atque via straditas a majoribus fuisse didicimus Deηim, si quam babat philosopbia diagnisasom , Bubes ainem hominum opinisue maximam in ea omnis translata 'is in juriisνudentiam Romanorum , qui partum armis imperium, juris commercis, legumque majestate continuerunt. Θidis quid enim a Graecis philosopbis de Mnem , juso I d. fisibus bonorum , m maloνum οῦ de regendis populorum moribus et de legibus m Republica , quaestionissu infinite propositis , oe ambιιιο-- magis , quam utilibus disputationibus essundebatur ' totum colia ιectum fuit a Jur Donsultis nostris , oe nugis excussis , traductum
in inbem r ut quod apud Graecos exercitatio erat ingenii , longi νψqua otii Ieυamen, Romae,. in corpus juris civilis conversum, ρ- βυ- , ac pνιυata semen esseι utilitaris. Itaque contemplatio Grob corum Disiligod orale
13쪽
eorum otiosa, o iners, a nostris operosa reduita es , atque frugifera . Cumque deinceps pbilosopbia tu bonorum , opum olla
mercimonium, converteretur , potesas, omnis illius, atqua dignitas iis Istaseo, ultorum scholis, atque in Romano foro consedit e ma erat enim graecis tantum splendor , fastusque verborum e pondus tamen rerum , in artem Iurisconsultorum , ω sententiarum utilitas commigraverat , ut hoc opere uostro procedente patebit. Isto vero barbarorum interpretum cur huic detrabat Asaria e Elnitatem , cum proximis seculis ad viudicandum jus citate eul--tiores omnes artes , omne genus eloquenti.r , retrusior omnis erudiatio contra barbariem conjurarint' ut, paene dicam, non tantum couintulerint conditores , quantum noυi ejus vindiere reddiderunt λ Itaque , sicut ager fir , intermissa cultura , feracior et it juri prudentia , qui e barbarie inborruerat ἰ segetem protulit, ex nova eruditorum industria , laetiorem . Vel unitis enim Iaeola' Deli mirabiliacumine , atque inaudita doctrina, jur cιυile nostrum scientias omnes in certamen gloriae provocaverit. Quaenam ess autem ars, q-Mam facultas , cui tanta eruditio set implicata , quantum comple-Ectitur Juri prudentia, ex qua nativa rerum sngula um vocabula , arcana latinitatis , o selectiora dicendι genera disuntur , σreoondita notitia vetuJlatis eruitur , σ scientιa temporum , atque D Iorum, nou communis illa quidem, oe pervulgata, sed fanctior, atque felectior ' ita ut unius Juri prudentiae studium , gnecam ataque Romanam eruditionem trabat universam λCur igitur eruditi a Juri prudentia, o Iuris professores ab eruditione plerumque, atque ab eruditis professoribus abborrent λ Sane non aliam prodiderim causam , quam numerum, magnitudinem voluminum, molestas rerum jam defuetarum expositones, di purationesque lovgiores, O acumen aliquando immodicum ἰ quibus, ut summum scriptoris ingenium arguatur e ii certe, qui haec non propense, neque insituto suo, seu curuem atque alio intendentes arrainpiuut ς longioris morae fastidium ferre nou possunt. Cum igitur ejuste Iiou,s di cultate, atque sudio=um trifitia plurimi δειerrea tur ἰfaeile huic labori pareitur e ne vel eruditus a sudiis ama uiorI-bus et vel juris professor ab artis suae quaestiι diutius abfrabatur.
Facilem enim gloriam laboriose praeferimus , praematurum lucrum plerumque autNouimus bouessiori. Et quamvis multa prodierint, quibus aut grandiora molumina contrabantur οῦ aut referantur obscuriora o ibi tamen, vel ea saepe ossendimus, qux nos morantur inutiliter' vel ea desederamus, qitae pateant latius: pleraq&e Mum -' june traduntur,' exiliter, tit vix 'aprepta dissu iant. Res uim ι ume proprio trunco avulsee, atque in Epitomen redas Iae attinguut. ut animum, o elabutitur: carent enim nexti ordine ite suo, sine qu nibi
14쪽
res, vel doctrinam umvorsam per summa capita percurrunt, quod es nimis exue οῦ vel certam in partem adeo essunduutur, ut alienissimas quoque doctrinas eodem tr bant, quod stomacbum saepe Dostr. Nos igitur alia νatio superest, nis ut operiantur fontes uberiores, ex quibus non in singula tantum membra, sed in tiumersum Iuri prudentiae
eomus erudiuio necessaria in ar, non quidem adeo parce, tis cognitis illius brevi exarescaφοῦ neque tam abunda, in mergat ingenium , dis mentem ulterius pergentem irretiat. Quod praesare animus fuit bisce tribus Originum libris r ut fontes reesudantur, unde univerissa egum eruditis, e ' vetus Iuri prudentia manat. Curaque fuit ria vos inde ita ducere, ut vel coerceantur redundantes c vel tenues justa
copia impellautar e quo juri civili nutriendo sussciant , Ο sobrie ad
usum. commodum legentium o non immoderate ad ostentationem ingenii veteris juris notitia , lectιor eruditio suggeratur. Itaque in
his coujectum es lubris quidquid ab eruditis, O a iuris professoribus honese ignorari nos potesso quo erudiιi scientiam juris ex bis colli. goni suis utilem fluviis; oe juri periti , luee Me eruditionis accepta, in lectiouem Digestorum, oe Codicis , m μυesiarum considentius ivrediantur e tit umnis quibusdam in locis obscurioribus, si quando
in soro usuisneνis , confudere oportear longiores erudιrorum interprerum commentariose quorum tamen sensum, sine rerum bis exposita.
νυ notuιa, nemo nis disivando, adipiscatur. Igitur primo libro quas telam explicamus, quae universum juris civilis corpus, expressis potioribus membris, exponat, oe cujusque ju- νιν por lonιs rempora certa , m inter ua patefaciat: quo summatim prodatur, unde si orta primum scientia juris, quemadmodum paularim, vel uovis legibus, vel prudentium interpre attonibus, vel manseratuum edictis, vel principum sanctionibus ad integritatem perveneris o Tum quamdiu sererit, cur inclinaserit, quave ratione ad si tum denique reterit suum . Quibus exponendis , oblate facultate, au- 'ores proferentur consituri, perturbaνi, in reparari iuris , denique
svulorum scriptis , doctrina , ingenio , oe usu judicia ferentur ,
quibus sudiorum cursus dirigatur: plurimum enim refert, unde quis primum lectionem auspicetur, quibusve deinceps, quo ordine li-hris utatur 2 nam quae lectio ad tempus maxime prodesset , ea immature, aut proosere suscepta nocebis. Si enim quocumque fors anuis Ireis haereamus, libris saepe inutilibus forem noserae conteremus omtis. Hinc in tanto sudiosorum numeνο , tam pauci sapιentes. mor ων libro nascentis , o progredientis juris civilis, rum singula. rum panium ejus celebraorumque scriptorum brevem narrationem pedi
Altero libro primordia iuris naturalis σ gentium , ac vetusti
15쪽
res juris civilis fontes aperiemur, sis teger XU. Tab. quotquot eveterum resiquiis erui potuerunt, a Persa in rempore, ad res illaiamiuandas , Attici juris notitia. Hisque proditis originibus pervetuis Ris, m quasi juriorudentiae cunabulis , transibimus ad recentio. res , nempe ad Ieges , o Senatus Consulta: quibus ius civile privatorum suam quae ad Reipublicae admini irationem pertinebant , eum nullius iam so usus, vix attigimus in leges , inquam , illas O S. C. persequimur , quibus priscum , m privatorum praecipue jus, auν desciente sententia M'. Tab. augetur, aut, tempore ali ere poscente, muratur; aut, ubi obscurum si, atque perplexum, auctoritate populi totius explicatur . Quae postremo libro conrim
Toto autem Ajusce operis cursu eruditionem , m notitiam istatustatis ita intermiscebimus e ut quod scitu opus fuerit lectori ad locum occurrat e quo is postea per se possit obscuros , atque perplexos Iurisconsultorum sensus expedire , atque barbarorum inter pretum notare lapsus. Multa enim jure 3radendo peccarunt illi , quae notata sunt ab eruditis , multosque in forum errores intuleurunt ignoratione morum, legumque vetusarum , ac temporum, quoin um notitia hisce praebetur originibus t quas Tribonianus , cum . suo tempore paterent omnibus , parum νn posterum prospiciens , reliquis subtraxit aetatibus o atque illis abscissis , tamquam ademapto capite, toroque juris eorpore dissoluto, concisi eadaveris membra posteris reliquit. Omissa enim prim a lege, quod caput erast disputationum , tantum ex legum consequentiis per interpretes aut principes, aut magistratus eductis , exorditur titulum , seriemque
perrexit e quo si ut ad ipsum saepe vectibulum subsistamus. Quis
enim non haereat, aut labatur is cousequentibus , cum antecedenistis prersus ignoret λ Cum autem proximis saeculis jurisconsultorstmeruditissimi , vel barum reliquiarum alias integris voluminibus comprehrederint; vel, pro re nara, in suis de jure civili commemtariis non paucas explicaverint : non inutile eonsitum visum estam maria , m laboriosa lectione levare sudiosos , easque omnes mullis libris dispersas, O in unum conducere , inque facilem ordinem tributas breviter, atque perspicue, quantum facultas vos
tulit, exponere : ut δε quod νασι praestitero , suum Jurioruδεη- νω caput reddatur. integrum, Fae dispersa, in ira in aliο- rem libris esse videntur , ratioue disributione unico a pectu patinant. Qui enim ante nos ista collegerunt , doctissmi quidem illi ingetitos, tamen obseuriam potius indicem ex ipsis starem
is contextum, quam ditaridam eorum sententiam protulerunte vel quod satis habuerint ea monumenta colligere, ac reliquum laborem
aliis consulto reliquerint οῦ vel quod luce carebant, ea qua postea
16쪽
Ierunt . Qui vero aut uuam , aut certas aliquor barum originum
explicarunt , ii longis , ut diximus , oe alienis aliquando di putationibus ingenia fatigans , eorumque cursum , qui ad forensem
exercitationem vocantur , impediunt . Praestat autem rem cogis fore ianiυersam , quam longiori cura partem tantum illius expen
Orationem vero adlibuimus continuam, scribenta quidem perdifficium, tota enim ex illius ingenio continenter fuit c legeuti vero faciatimam , etenim animus cursu tuo veluti secundo suminevebιtur . Nam criticorum scribendi consuetudinem , cui alioqui
sua debetur laus , de indUria sugimus e intercisa enim , σcomminuta eorum oratis sngulis momentis intercipit spiritum , σfrequentIns abrupta scrimorum locis moratur properantem , m dorines injucunde. Ideo su eum quodammodo e veteribus expressimus, isque orationem nostram confuLmus p restimonia vero re auctoria rates in marginem conjecimus ; ac se quid exprimendum euuerit more criticorum soccurris autem in XII. Tab. explicatione saepius)id separatim in notas contulimus breυiores , a continenti ora. tione seduximus. Ubi vero critici personam suscipere cogimur, cura es a Movis emendationibus, quantum lices , nos continere, conintentique saepe sumus correctionibus aliorum , quarum se quas non probavimus, nonnis caute mutamus , atque vere uri r tum quia ,-is nihil suspectum es magis , quam judicium nostrum ' tum etiniam quia critices licevtiam jamdiu esse compressam oportu ιν . Adeo euim emendando critici modum excesserunt c up non si amplius id
emendandi studium , sed reprehendendi libido , furorqua rixandi . Quo magis admiror eruditissimi Graeυii sobrietatem , qui suis iunotis eriticum acumen philosopbiae modestia , o veritatis , amore semperatat . Quid autem mali de nobis poseri promeruerunt , ut Mentionibus nostris abducendi siret a scientiis gravioribus, m prae. sertim a sudio sanioris eloquentiae, quae propemodum exaruit, quia diutius iv interpretibus, quam in ipsis auctoribus occupamur. Tanis dem , ut omnes omnium emendationes merito suspectas habemmus : non ne praesiterit in una qualicumque lectione quiestare ,
quam diutius vaticinando multiplicare deliria , m posteris laborem , atque fastium ex ea disputationum sterilitate praereare λως semper , meo juricio , vera lectio erit , ea quae melior et scriptores enim , varia disracti scriptionis cura , industriam alia
quando remittunt. Neque humanum ingenium contendere ubique potes omnibus nerviso ideo ut in acie milites, res minus fortes, tamen , quia fusis integri succeduut, pugnant aliquantisper alacrius; ita
17쪽
eυevit, tit acutius aliquando conmini cantur interpretes , quam U. Iini ι auctores invenerunt.
Ceterum eis nullae lic inveniantur forenses disputationes ,
rerum quotidianarum controversir , quarum utinam aut minorem habeamus copiam , aut non videamus imminere majorem et tamentit ii , qui ad pa stram vocantur , quo fur ad luctam expeditio- να , oleo prius unguntur ἰ ita forensem pugnam initurus , ingenio sies ex hac lectione promptior. Etenim nou auctoritatibus tantum, quae arma sunι imperitorum , quaeque indicem pervolventibus praeisso Dur in utramque partem .' sed scientia plurimum , m rati ne malebit : praesertim s ad forum veniat aliquanto cultior , σhonarum artium luminibus excitatus . Quod facillime assequetur , si iti aris insistitionis scopulos declinatus a puero , per breviorem , leniorem incedat viam . Neque enim ab omnibus juris professoribus perfecti Iuriscousulti doctrinam , acumen , erudiis rionem contendimus , cujusmori perraros admodum singulae tuis-runt aetates e sed plerumque fatis fuerint ea , qtue politum praesent , ornatumque causidicum e quo Iuri prudentia puris arisrrectetur manibus , m forum quantum per consuetudinem licuerit , expietur . Nibu enim tam foedum fuerit , ndsi tam obse sium , nibu tam denique sacrilegum , quam ius cisiis abstru- foris eruditionis venam , germen utilioris philosopbue , atque forem elegantiae , negligentia tamen humaniorum titιrearum redunia
dare sordibus , m ingeniis patere lutulentis . Has injurias recta Riιdiorum insitutio procul a Iuris prudentia flectet ς itaque de his placet pauca disserere. ιTria omnino suur juris professori necessaria , utinae linguae peritia , ratiocinandi ars, notitia temporum. Latina lingua evolia iit arcana juriorudentiae , detegitque sententias intimas Iurisconis fultorum , quin germanis vocabulis , in abstrusoribus , ac peeu-liaribus latine dicendi geueribus obsignantur . Quamquam enim jurisconsultorum , quortim fragmenta retinemus , plerique latinitate igna inclinata foruerunt et studio ramen , ac religione verborum , qua .maxime scientia legum adservabatur, ita excellebant; ut auis xeam prope latinitatis aetatem , elegantia oe proprietate reddiderint . Verborum praeterea scientia , oe cognitio formularum , quarum in juυ civili maximus es usus, nibit ominus quam biforiarnores , ri usque aperit veterum Romanorum , quorum notitia obis Duriora loca juris civilis illuminat. Ratiocinanisi ars cunctas profecto doctrinas decet , utpote cogitationum humanarum omnium gubernaculum , o moderamen , atque tuitium , dux recte dictorum, recteque factorum p sne qua pra posta γ perturbata erunt universa. Nam ut Lucretius ait d
18쪽
. . . Si prava est regula prima, Normaque si fallax rectis regionibus exite Ee libella aliqua si ex parti claudicat hilum; omnia mendose fieri atque obstipa necessum est, Prava, cubantia, prona, supina, atque absona tecta, Iam ruere ut quaedam videantur Velle, ruantque, Prodita judiciis fallacibus omnia primis. Professeribus vero iuris civilis eo magis es necessaria, quod eorum coustio , atque judicio salus aliorum , oe fortunae reguntur . Advocatorum enim, oe Iudicum lapsus patrimonia secum , m via
Notitia temporum, oe biforiarum lectio cum ad prudentiam essutilis quae de cognitione praetretrorum, tamquam ex futurorum imagine suscipitur z tum etiam ad intelligentiam locorum obscuνiorum juris , quae luce vetusatis , m discrimine temporum patefiunt pmultarum enim legum dissidium , sola temporum ratione recte ann
Hasce autem facultates cito assequetur adolescens , si e longa , O salebrosa via decedat ad faciliorem p ac primo retia vitaυerit vulgaris grammaticae , quibus pueritia miserrime implicatur , σpro ea sumpserit Sanctianam Scionii , risitque breυiorem , auν, ex his con tam , novam methodum gallice scriptam , vel ejus epitomen deinde adjunxerit exercitationem qνotidianam , optimis au Ioribus explicandis, Terentio praesertim , Cicerone, Guere, Viragilis , Tibulis , paucisque aliis aetatis aureae θνiptoribus , adbia itu facitiorabus commentariis e longum enim esses , oe laboriosum , prae insitutione forensi, aut optimos scriptores explicare omnes, aut criticos consulere graviores. Optimo enim causidico satis fuerit , si paucorum , m quidem elegantiorum imitatione , atque sudio fa- icultatem comparaver/t inteuigendi optime , ac scribendi mediocriter Mi s ornate , atque eleganter nequear , barbarum tamen effugiat , oe inconditum dicendi genus.
Rationis regendae , atquin emendandae mentis artem , quam Logicen appellant . omnium cum veterum , rum recentiorum optime, facillimeque traditam babemus tu Ioelio inscripto Ars cogitandi r jus lectione non modo e communisus vaturae renebris mens exotivetur et sed etiam labrinthum e giet vulgarium Dialecticarum, τ quibus longa , diuturna qua jactatione , assiduisque jurgiis , non aliud nisi fallere , fallique discimus . Ex ea quoque iectione lumina excipiuntur ad omnes fere scientias , quarum femina illis sunt effusa ' ut quacumque flectere quis voluerit , rectam per seseivire vaιeat viam . Huic etiam sollere poterit adolescens quidquid ρbiis .
19쪽
s biae opus fuerit homini negotisse , m publicis muneribres Geuispato , quem oportet quidem pbilosopbari , sed paucis , ut ait Ennius. Cetera quae hoc in genere vulgo , argute ne dicam , an intemperamer, o absurde disputantur λ jam bac aetatis nostrae luee ,
inquε tanta inventorum novitate, non modo gnorantur utiliter, sed etiam laudabiliter contemnuntur.
Rhetoricam non adjungimus, utpote magis ad morum, o publicarum rerum scientiam utilem, quam ad scribendi usum, qui , Tutilio ipso judice, uatinae beneficio, honorum scriptorum imitatione maxime comparatur, de re sunt haec ab Augustino scripta dia finitus : sa in Cavendum est, inquit , ne fugiant ex animo quae,i .d. '' '' ' dicenda sunt, dum attenditur , ut arte dicatur . Et tamen in sermonibus , atque dictionibus eloquentium impleta reperiuntur praecepta eloquentiae, de quibus, ut illi eloquerentur, vel cum loquerentur, non cogitarunt, sive illa didicissent, sive ne attigissent qnidem. Implent quippe illa , quia eloquentes sunt , non adhibent , ut sint eloquentes. Quapropter , cum ex infantibus loquentes non fiant, nisi locutiones discendo loquentium 'cur eloquentes fieri non possunt , nulla eloquendi arte tradita , sed elocutiones eloquentium legendo , & audiendo , &quantum assequi conceditur imitando λ Quid quod ita fieri ipsis quoque experimur exemplis Z Nam sine praeceptis Rheto. ricis novimus plurimos eloquentiores plurimis , qui illa didice.
soνiarum lectio partim anteire debet, partim comitari jus cis vite. Ne quis enim initio si ad iuris prudentiam rudior , generatim saltem oportet animo anteacta tempora comprebendere , u reliqua vita , ubi eris otium , res gestas cognoscat particulatim equo de rebus cum privatis , tum publicis ex praeteritorum exemplis recte consulat , atque prudenter. Occasones vero legum, tem ora , coiisin , quae maxime sententiam aperiunt earum , omnia
eruuntur ex bisoriis. Autequam igitur quis auspicetur studium juris , ex universa saltem Insivi brevique historia memorram temporum hauriat antiquiorum , ut postea cum sudiis juris Liυis lGctionem conjungat , indeque per sequeutium aetatum scriptores contiuenti serie ductus ad nostra tempora referatur , in iisque studiis occupabit quidquid ei temporis a divino cultu , qui prαire debet in vita , superfuerit , ad inis uberioribus Gronesogis , atque Geographiae compendiis r in quibus Uui essa poterunt aucta nuper Cluveriana inhroductis, Peraυii ratio ualium temporum ,
ac Bussuetii Episcopi Meldensis de tiniversa usoria dissertatis equae non modo brevem , atque peUpicuam continet memstriam rema
Forum , notatis eventis illustrioribus ς verum etiam vivis coloribus pria Diuitiaco by Corale
20쪽
xvi avrimis religionis nostrae veritatem omnium saeculorum aωBoνitaae comprobatam , ac semul pandit regnorum omnium retus , cir iureis itus , eorumque causas e moribus deductas populorum, qui nucleus
os biforiarum. Iuris vero stadia inchoanda sunt a raucianis erete , ae lepidis
Antonii Peresi insitutiombus ' eum quibus conferendae identidem germanae Iusinianaeae, adhibitιs Vinnii commentariis , miro Iudicio contextis , miroque delectu rerum ζ Nec non ejusdem notis , qua fiant commentariorum veluti faculae quaedam . Qiii longiores , qui locupletiores desiderant , Cujacium audiant bisce verbis exagitanis
rem commentariorum importunitatem e s a ) Ex libris , inquit, Iuris civilis , libello institutionum , neque comptior , neque facilior ullus est , quique interpretum desideret minus :Dt plane illorum videatur esse otium ignobile , qui eum libellum longissimis onerant commentariis , quod positum est in una cognitione , in infinita dispinientes . D paulo inferius : Nam quae scientia haec est , quae modum non habet ullum Τ quae fines suos egreditur Z quae tota deeris xat a praeceptis suis , & summo illo praelertim , nec a Iustiniano praetermisso , ut incipientibus iura tradantur imui ad simplici via r ne difficultate institutionis tam numerosae , atque perplexae ab hoc studio deterreantur . It que commentarios , qui Oinoremi nomine feruntur , qui ad forensem sane usum pluνimum conferunt , potius rejicerem ad extremum sudiorum , quam is ipso , ut si , initio adolescentibus anteponerem e quos obruit copia rerum aut praemature , aut praeposere ibi di putatarum o m melius Iusinianaeis alungerem Theophili sobrias , eruditissimas insitutiones ,
nuper eum clarissmorum auctorum notis editas a Doviacia . Quin , oe nos Institutiones nostras nondum editas ita conteis xuimus , ut vitatis tutereisionibus illis importunis, quibus utitur Vinnitis , O alii commentariorum Auctores , qui contextus verba e continenti suo divellunt , continuata oratione Iustinianorum paragraphorum ordinem servemus , m obscuriosa illisum breviter in cursu orationis exponamus ' comis
mentariorum utilitatem , m parapbraseos sobrietatem cum juventutis utilitate smul , atque voluptate praestantes . Pose hos oeus eris hisce tribus Originum libris , ut altiores juris radices eruantur , oe mox ab iis decurratur ad ramos , nempe ad argumenta singulorum juris titulorum e quae cognosci Poterunt e messembecii Parativis Digestorum , e Peresi Paratis lis Codicis. In=erea celebriores leges in Manuis Itoue juris sitalis notatae deligentur. atque ad eas veterum, oe novorum ube- . In observ.