장음표시 사용
21쪽
x vulriores, itemque ad Drum utiliores : aut, ubi loci obscuritas possulet, ertiditiores interPretationes adbibebuntur, ut Irientia simul,
aesus eodem rc ore comparetur.
me praefari voluimus , ut ad sudium iuris auimos praeparemus detrabentes intit/lιa , oe adolescentibus jucundiora smuι , ct expe-dιtiora praebentes. Non plus evim temporis vel a mediocribus ingentis haec injtitutio posviat , quam pbilosopbis vulgari addiscendae, nou sue lugenda temporis jactura, trιbuitur. Ceterum quιa irra ba originum si r/ , ubi prelum subiere , to: e traxerunt i Urapbιωε maculas , ut raro sensus, errent integros , ct aliquando etiam scribenti contrarios o linc nois editione, quammis instituta, perducta etiam nobis absentibus , qua viseerum doloribus cogιmur I ivx mutare caelum , ut mutemus. somais
obum ; tamen benet olentia , sis doctissimorum amicorum , in
imprusionem banc novam rucumbentitim, omnem exuere labem , ad nativam sellione , integritatem rediere suam , semulisque non leve incremeutum a nobis acceperunt , qui suis locis retia qua S. C. quα primas curas essi gerant , cum semesorum interpretatiouibus tuter serυimus, ut quantum in nobis es, in tot rerum te. nebris, opus daremus absolutum. Quamobrem hac etiam editione liabjis hisee tribus contexitur liber de Romano Imperio . ut cum G
22쪽
xi e Res libri Originum iuris civilis, quorum primum nunc iterum , posteriores nunc primum edit Vir Clarissimus I. Vincentius Gravina in Romano Archipymnasio Antecessor , quosque jussu Patris Magi uri Sac. Palatii Apostolici diligenter exami. nec bonis moribus , neque fidei orthodoxae contrarium continent immo cum in ipsis Auctor , a juris naturalis , & gentium purissimis fontibus , eas civiles leges deducat , quibus hoc tempore utimur in republica Christia. na ' cumque varia , nec passim obvia eruditione a Romanis ,& Graecis , non e vulgo scriptoribus deprompta , suum opus conspergat, non neῖlectis neque solidioris philosophiae pri ne i piis, sine quibus etiam leges ipsae puerile quiddam, & fortui. rum redolent ' neque eloquentiae luminibus , & latinae linguae candore ; quae in foro valde utilis , propter rei dissicultatem negligebantur , digni profecto sunt , ut in publicum honum exeant in lucem, quo cupida legum Iuventus, cui diriguntur, ceterique causidici discant, quantum dignitatis , atque splendoris juris scientiae accedat ab humanioribus disciplinis, & a placitis illorum philosophorum , quorum sapientia in sophisticam non abjerit.
Romae ex aedibus D. Callixti M. Idus Nov. IIIo IV. D. Io: Baptista de Μiro
23쪽
T primum limatissimas lucubrationes tuas, vel levia ter inspexi, ita Te amare , virtutesque , & doctrinam tuam suscipere coepi, ut omnino Peroptarem, ne aut Tu , quae consignata haberes alia, Eruditis invideres, aut Germani nostri, ad quos libri trans Alpes excusi rarius, & immenso pretio perseruntur, voluptate ea quae ex scriptis tuis capitur, exciderem R. frustrare tur. Nam & ex opusculis tuis, jam tum anno Μ DCXCVI. R mae editis, Te primum, vel ut ex ungue leonem , cognovi, in
quibus quid ingeniosus Specimine prisci Iuris λ quid elegantius Dialogo de lingua Latina 8 quid reliquis, quae de conversione doctrinarum, de contemptu item mortis, & de luctu minuendo, ut& pro legibus Arcadum disseruisti, gravius atque copiosius ' Nec sine multa animi oblectatione legi possunt, quae patrio sermone de Fabulis Veterum eodem anno, commentatus es. Sed ipsum superasse videbare , Vir Consultissime, cum primum originum Iuris Civilis, quarum spem in Specimine illo feceras, Librum Neapoli quinquennio poli in lucem ederes, quem quanto plausu eruis diti exceperint, vel Eruditorum Acta quae Lipsae publicantur, te. stari abunde possunt. Cumque nonnulli dilectissimo Socero meo
GLEDIΤSCHIO persuasissent, ut librum lectu dignissimum ingratiam potissimum Germanorum, nostratibus typis recuderet; ce tatim sere Iurisconsulti nostri, avideque eum exceperunt , exceptum commendarunt, commendatum privatis, publicisque scholis proposuerunt, atque explicarunt. Tantum Vero a Dest, ut Tu, quemadmodum solent fere cives Tui, Germanam editionem nostram nausea veris, ut reliquos etiam libros petenti Bibbiopolae concedendos utique duxeris,eosque nitide descriptos abhinc sere biennio ad nos transis miseris;quibus in rebus conciliandis non ignoras, quantum debeamus Viro Exeeth HENRICO DE HU SEN, nuper admodum ardua summi Moscorum Imperantis in Aula Caesarea negotia tractanti, qui& Te mihi paravit amicum, & scripta tua ad me quam diligentissime curavit. Μemini, quae tum promissa Tibi dederim ' nimirum me assi. due curaturum,ut opus integrum tribus Libris distinctum post pauco, menses typis nostris quam emendatissime prodiret. Enim vero prohibuere Diuili eo by Corale
24쪽
buere Sueci, qui optimosaniorum conatus, facta in Saxoniam irreriptione , si non perverterunt orati sunt certe , quo minus ante hunc diem excudi liber potuerit, nec ipse, etsi maxime optabam, curam impressionis potui in me suscipere, cum regundae Academiae munus hoc integro semestri hiberno mihi incumberet, publicisque negotiis meas
curas unice deposceret quare etsi nec typorum nitorem,nec chartae puritatem desiderari posse existimaverim, valde tamen vereor, ne sphabmata nonnulla, quamvis praecipuam curam adhibuerit Typograptas: irrepsi si e deprehendantur. Par autem fuerat, ut liber tam doctus, tam nitidus, tanto denique studio, tot laborihus concinnatus, vestitu atque ornatu exquisitissimo instructus prodiret in lucem, ne solus Typographus minus pretium statuisse huic operi videatur,quod ita optimorum in Republica Litteraria Virorum commendatione munitum est, ut inter praecipua hujus saeculi ci melia jure meritoque Meseatur reponendum. Quanta ubique gravita quanta venustas uam luculenta,quam distincta ,quam pulcra omnia ,& plane ad priscam eloquentiam accommodata λ Nihil est ex omni antiquitate tam reconditum , nihil in legibus ipsis itam intortum,ac perplexum, nihil denique injuria temporum corruptum vel amissum, quod non selicissime evolvas emendes, restituas.Ingenios imprimis Florentini Codicis auctoritatem ex ipsa antiquitate, quae alios fugit, vindicas & tueris. Nosti,quantum Iuris In te pretibus tribuendum. Quare a Cujacio tuo non sacile discedis, qui in omni jure regnat,& triumphat. Ubi vero a Duareno, Iacobo Gothoste-do, aliisque discedis, adeo aperta omnia sunt, & obvia,ut prorsus per suasum habeam eos ipsos, in quos inlius is, si adhuc vita superessent,in
sententiam tuam manibus pedibusque ituros. Leges vero XII.Tabularum,quae principium Iuris Romani constituunt, ita in illustri ponis &plane obsol vis , ut post Paulli Manutii, Franeis ci Balduini , Conradi
Rittarshusii ,tuosque uir doctissime Commentarios,vix supersit,quod accedere eis possit ulterius. Quin & vetustas Leges,& Senatus Consulta Libro HI. nova plane ratione explicas; & quemadmodum ad usum sori pleniorem pomni transferri,magna facundia ostendis. Quid enim nitorem in dicendo tuum & vim , quid nervos, & copiam memorem
quae auget omnia comitas summa, nulla cum ostentatione conjuncta, ut cum omnia tenens, existimari velis ignorare quam plurima. Et in
eo mihi major semper visus es plerisque hujus temporis Iurisconsultis, sui R omanas leges absque Romana eloquentia, vel intelligi, vel
explicari posse opinanturzatque in omni lege tollunt,addunt,mutant, prout vel per somnium acceperint. At Tu,quae prelo parata habes,po
ro prome,Vir optime, Institutiones praesertim Iuris, & Orationes jampridem promissas Eruditis quorum plausu , & favore ut diutissime
fruaris,etiam atque etiam precor. Vale.
Dat. Lipsae, pridie Idus Μaii, MI DCCVIII.
25쪽
AVendo vedulo per la Fede di revisione, ed approvaesone
det P. F. Paolo Tommaso Manuelli Inqui tore Generale δει ui' meto di Veneetia nel Libro intitolato: Iod Vincentii Grais minae Originum Iuris Cisilis libri tres, oe de Romano Imperio, . non vi effer cosa alc una contro la Santa Fede Cattolica , e pari mente per attestato det Secretario Nostro; niente conotro Principi, e buoni costumi , concediamo Liceneta a Giuis
sene Borioli Stenditore di Vene ia, che possi essere stam pato , osservando gli ordini in materia di Stampe, e presentando te solite copte alle Pubbliche Librarie di Venetia, e di Pa
26쪽
28쪽
Uoniam nihil est aliud ius eivile , nisi naturalis ad Romanae Reipub. institutionem relata, Romanisque moribus, de litteris explicata ratio r ideo ut iuris cursum ostendamus , ponenda est ante oculos Romanae Rei p. faeies, ima goque illius brevi oratione adumbranda , ducto initio ab antiquiori Pop. Rom. divisione , in parrici/ι scilicet, &νt.beios . Populi Romani summa, & praecipua divisio ea est , quae a genere proficiscitur, quaeque ipsum habet auctorem Romulum. Is enim delectis primoribus Civitatis , viris ingenuis , qui area te, opibus , consilio , auctoritate eeteris antecellerent I iis magistratus omnes , & divinarum humanarumque rerum, totiusque Reipublicae curam attribuiti ca) eosque a reliquo populo discretos Patris iει appellavit; quod essent ingenui, ae patro mcisis, sive demonstrare possent, atque essent, ut Plutarchus ait, ἀππινισαι r ceteros iussit esse lebem, quaan publici negotii minime participtim , abduxit ad agrorum cultum, pastum pecorum, opificia quaestuosa. Ex patriciis publicum Consilium constituit , quem Senatum a gravitate nunc uinpavit r eique adscriptos ab auetoritate Patνει, ab aetate Sisatorer . Itaque Senatorum natus est ordo , quem excepit equestris i Ex quibus alia deducta est Populi Romani di viso , quae ab ordine ducitur; atque in Senatores, Eq-strem σνdinem, σ Plebem populus omnis est descriptus. Equestris autem ordo ab ipsa quoque Romuli aetate repeti potest . Nam , ut Dionysius , ae Livius tradunt , Romulus ad custodiam sui eor.
potis, ex honestissimis familiis, treeentos sibi delegit 3 qui primo quidem olim dicti sunt, a Remi interfectore Otiis, qui eis initio praesulti c.
deinde Flexaemines, postea Trasui , quod Tre lum Tuscorum oppidum , fine peditum opera inpugnarint i postremo Equiras, quod equo publico a Censoribus ce) assignato , collataque ad id ex publico pecunia, mererent. Siquidem mant di alii , qui eum proprio equo mererent ; huic t men ordini non adscribebantur e qui vero equo publito merebant, in Urbe Senatoribus; qui prioata Peditibus in bello opponebantur. d Is autem ordo a paucis initiis , mirum quantum , proeedentibus temporibus , abundat it i Equitum insigne suit aureus annalus , or anaustus etauua , sive tunica clavis purpureis, iisdemque angustis intertexta. εὶ Eidemque ordini te ibus theatralibus attributi sunt quatuordecim gradus, in quibus f dentes ludos spectarent. Hujus ordinis homines a Censoribus vectigalia, & tributa, certa pecunia Quaestoribus urbanis repraesentata, eondue bant, quos publicanos appellarunt. I Ut autem Senatores, ita & Equbtes a Censoribus legebantur: & equites quidem eensu sestertium quadringentorum millium r unde Horatius: h) Si qua inrearis sex soptem millia desint, Pleba eνD. Senatores autem censu duplo majori , nempe octi gentorum millium, sive scutatorum aureorum viginti quatuor millium. a
De Populo Romano, & jus ordinibus. a Li. ius lib.
II. De Equestri' ordine. b Festus verς.
. 33. Sigon. lib. . de Iud. c. o.
29쪽
tenarii notam calceisonscribebant. a Is vero numerus non fuit d utu nus. Nam bis a Romulo benatum lectum scribit Dionysus; primo ex Aliabanis centum a deinde e S-binis, queos ex .foedc e m civitatem acceperat, alteros eo tum. Iterum Tarquinium Priscum alios adjeeisse een. tumr ac praefitelium ab his numerum, Tat quinii sex tra, & caedibus falsi
se imminutum, poli vero expletum a Bruto Coiisule. Longe alit et Livius, ut lectos quidem a Romulo centum scribit , d, tritae alios centum a Piliaco : verum Brutum Consulem , ut ordidis robur augeret adjecisse eentum, indeque trecentum numero benatum conii itisse et nis verbis i γ
centum fiammam explevit. Atque a Romulo lecti Patres mai/Wtim tentium; ab aliis adiecit Regibus min. m gentium , adstriptique a Bruto cos. Pa. tres tan νψιi dicebantur : quo nomine sequens aetas totum complexa est Senatum. Hunc numerum auctum Syllanis temporibus su isse, Sigoniux d) ex vetetibus colligit. Duas enim lectiones Senatorum factas ; alteram Sylla & Ruso Coss. alteram Sylla Dictatore, Appianus refert. Ego vero, non tam auctum a Sylla Senatum arbitror, quam caedibus imminutum ex bello civili , post ab eo novis lectionibus relli tutum. Quem autem numerum prat finierit, non plane constat et certe Ciceronis tempore CCCC. exsuperasse colligitur ex epistola quadam Ciceronis ad Atticum i scribit enim Curioni assensisse Senatoris XV. ex altera vero parte affuisse CCCC. Caesar vero Dictator, cum omnia ex libidine gereret, ae turpissimis moris talium Senatum aperiret ι D M. fere Senatorum legit ; auctoque supra m dum numero, imminuit ordinis dignitatem. Unde Augultus , ut veterem Senatui splei dotem redderet, rejectis indignis, numerum, decusque rellituit pristinum. c. Porro Senatus initio quidem nonnisi Patriciis patuit apostea vel a Servio Tullio gratiam plebi, ob delatum sibi regnum, rcferenti, vel a Poplicola, & Bruto, qui post exactos Reges, ex plebeiis familiis
imminutum Senatorum numerum expleville dicuntur, benatus eli Plebeiis patefactus : ut ex equestri potissimum ordine , qui Senatotum seminari uiri appellabatur, Senatores Iegerentur, si censum haberent Senatorium: quem censum ampliatum ab Augusto suisse, Suetonius auctor est. Isque censusne cellarius erat non modo ad adipiscendum, sed ad tuendum, & retine dum ordine mi nam si lapsis facultatibus minueretur census, in equestrein ordinem Senator, Censoris jussu transibu , si censum haberet equestre in rs ne huie quidem censui sua bona suiscerent , ad picbeios descendebat: unde plures Patricio tum similiae, abium a. re familiari, modo ad equites , modo ad plebejos justu devenere censorio. Nec omnis aetas aditum ad Se natum habebat: sed cum in Senatum ii maxime legi consuevi flent, qui magistratus urbanos gesserant, quorum initium ducebatur a Quaestura, cujus legitima aetas erat annorum XXVII. hanc antiquitatis studiosi ad Senatoriam dignitatem, arbitrantur suille prasini tam aetatem. Nec tamen qui Magistratus sesserant, continuo Senatores erant, nisi per Censorem lecti essent, dum Iustrum conderetur i ae s censoria lectio defuisset, jus quidem habebant sententiae in Senatu dicendae , Senatores tamen minime dicebantur et neque cum in Senatum venerant, sententias rorabantur ; sed in eas , quas principes dixerant, non voce, sed pedibus concedebant locum mutantes , iatranseuntes ad eos, quorum sententiam probarent, ideoque Pedana vocabantur. Unde veteris edicti formula r Sιηειρυι , qui tu que i. Senatu
sententias dicere licet. Nos erat sanet plim , ut praetextati Senatorum libe-
30쪽
ri, simul eum Patre Curiam ingredetentui τε sed Senatu seonsulto fuit subinlatus , unique Papirio Praetextato datus aditus ad Curiam , praemio re Praesentatae in puerili aetate prudentiae , cum matrem , a qua de rebas in benatu gestis interrogabatur, mendacio elusit e qua fide & praematura ne gravitate meruit, ut nondum assumta virili toga , pro Senatore haberetur : ac ab egregio facinore , quod praetextam adhuc gerens ediderat , ' WAtextati cognomen retineret. Tribunis tantum plebis , sine lectione censeria post Atinium plebiscitum, tributam fuisse Senatoriam dignitatem sci, mus: Si quidem haec Gellus resert ex Capitoner Tνibu ς piabis s/- ca, lib. - δε
bistitum. Atinium fuisse, Sigonius suspicatur, Ttibunum illum plebis, qui Q, Metellum Macedonicum de Saxo dejici iussit , a quo. Censore in se-gendo Senatu , fuerat ipse praeteri lux r togavitque populum ut Tribuni Plcbis deinceps Senatores essent; metuens ne iterum a sequentibus Cen laribus. praeteriretur. Antequam autem census. institueretur, Paulus Manu. tius ex Livianis verbis in Oratione Canuleii colligit, Senatores fuisse creatos e populo, & aliquo etiam tempore post censuram institutam x si quidem in ea oratione legitur, prirum. multo si fuisse eooptatos, aut lectione Regum, aut iussu Populi, cui testimonio aliud longe illust lius accedit ex Cicerone in oratione pro Sext. Atiioνes, inquit,. nostri cum νeriam paιν
so δυαlo. Hujus ordinis insigne fuit tuniea tati eravi, sive elavis. purpureis. veluti storibus distincta; qui siti, tolia in veste iaci erant, angusti vero in
Reliquus Populus nec Senatores, nee Equites, verum Plebs erat ; ea--Rην que vel rustiea, vel iarbana. Rustica cultui agrorum operam dabat .. RO mulus enim secundum militarem , rei rusticae curam voluit esse praecipuam Σ - 'unde priscis temporibus non infirmus tantum ordo, sed & Senatores, atque Patricii, eum a belli administratione vacarent, ac res domi forisque quie- sterent ,. rei rusticae sese dabant: ut dictatores etiam, & Consules ab aratro te 3 si, οὐ Meet set uti id quod de L. Cincinnato, de Quintio Claudo, εοῦ de Cu' E. e. 6. antio.juririo, Fabritio, Regulo, Serrano, Consularibus illis & triumphalibus viris , elo. R.m est litteris traditum. Quique colendis agris operam dabant, ii ZI magis in V. militia strenui, fle hone itiores, & graviores erant in civili vita. Praedia ve- De Plebe u ro vel propria quisque colebat ἱ vel de publico assignata. e) bina & Tribu-Par, alia, plιM in bana erat, eaque vel argentariae, ac mereaturae, seno- ni S IErariis.
rique vacabat, vel opificiis; vel urbano servitio, & euriae , forique mini- dὶ Lib. 4. dacterio. Unde , praeter artisees,. de argentarios, de mercatores, erant de siu. tin. tribuni alatii, qui Astonio d), de varrone auctoribus, pecuniam in sti- s eὶ lib. 7.pendiu in militum de aerario, Quaestori Proconsulis adnumerabant; quorum Hot m. memoriam licet ab antiquissima aetate repetere, cum eorum metitio fuerie '' M'IU, Stigon. apud Catonem a Gellio adductum. Hujusque ordinis magnum fuit senu- οῦ ' ἰλ' - εἰ merum ostendit lex Aurelia , qua cum equitibus, de Tribunis aetari s comis' '' Vi municata fuere iudicia, quae antea pines solos Senator . erant. f) s lib;, Hule accedebat ordo Scribarum, qui leges, actus , rationesque omnes , sim itoribu, 'publicas prascribebant, ac referebant in tabulas. Quod nzgotium h/ud par ,eeensis, inter vi sane momenti dabatur vitis honestis, quippe futuris custodibus fidei Pu' pretibus , Prae. blicae, publieaeque voluntatis conservatoribus. Quam ob causain de apud eostibus , Uti Graecos, hominibus honestiori loco natis, hujulcemodi munus delerebatur- tombus , Licta. Quamvis Cornelius Nepos in Eumene, Scribatum munus in majori apud ribus. ' . Λ a Grae-