장음표시 사용
21쪽
cata non excludi contractus gratuitos. Prima ratio, obligat Onc elle effcctum formalem coluracuis, a notyis demo ia- strabitur in eo, quod conleque tur, capite : nascitui enim ex legitimo amborum contrahentium consciam. Sed in omni contractu gratuito est egitimus amborum contrahentium conicia sus: ergo existere debct obligatio, clua V er-que vinciatur. Secunda ratio: Quilibet contractus gratuitus habit in iure ciuili et uiles actiones utricitae contr..henti congrticiat S: ergo ciuilcs ctiam obligationes; cum actio S obligatio sitit ad aliquid. Tertia ratio est per indi icti nem : clim enim obligatio sit necellari uiri iuris visculum, quo est quis adstrictus, ut aliquid faciat, vel patiatur; in quolibet contractu gratuito vinculum eiusmodi reperitur. In donatione donator triplici vinculo adstringitur. Primum est,ut poli aD sensum donatarij in cius potestatem
ac dominium rem transserat. Secundum , Ut rem donatam ab donatario line graui caussa non auferat. Tertium
vinculum seii obligatio , ut praestet rem donatam in iudicio, si ad eam praestandam solle marem promisi:onem stipui tionemve sit biit : aut verd si doJo &Fraude usus est in donMido , quod non poterat, nec debebat: sin autem bona
hde fretus illicd promisit, & donauit, nillil prat stabit. Dod si a primo promi
sit se donaturum,& postea donauit, iure antiquo cuictionis iure non tenebatur: etet iure nouo Codicis tenetur. l. 2. C. de euicitomb- : sed promisso stipulatoria debet elle, non nudo pacto munita ex eadem lege: in l. autem Aristo, g. Labeo . . de rinationibus, est his verbis: Si
Iuis misis rem alienam donauit , Inque eam magnossemnptu fecerim, si ea -hι euinca--r, n diam mihi actiouem contra do uel
rem competere plaπὶ de dolopost maia umsus eum actionem Libere riti ficis. Quς- stio de ellictione in contractu donatio
Ρι C m nthiaris, nec a nobis dillei uici
committat corum, ob quae re dos ata
spoliari potest : de quibus Giegotius
I X. in Jua decretali, erita eit postλ ema, de donat. . lege pos frema Coaecis , de
mum , si ingratus titit in donatarium :secundum at graui eum aficit iniuria: tertium, si manus impias in ecrsonalia donatoris iniecit et quartum , si erus vitae in idiatus est : quintu, si magno damnores donatoris . illecit.Tenctur etiam rem donatam restituere, ii donationis caullae fuit aut fraus, aut viS,aut mina'. In contractu mutui mutuatoris obli gatio est, ut sinat mutuatarium uti rc mutua ; neque intempestiuo tantinim repetat. Mutuatarii autem onus est, ut ' rem mutuam tradenti restituat eiusdem qualitatis, & quantitatis. In commodato commodantis onera haec suian Primum, ut rem vitiosam ne
comam iet sciens ; alioqui praestabit id,
quod commodotarij interest, t. in rebrucommodaru , ct L pennIt. f. commodati. Secundum , lac ante expletum usum de tempus rem commodatam reposcat, .an 6ommodato. 6.sicut, Τ. eod. cap. et nico, de commodato; clim non decipi benescio nos oportere,sed iuuari dicat Pontifex in eadem decretali. Tot tium onus, ut deteriorem statum patiatur rei con modatae eo modo, quo sibi licebat. Leumqm, T l.fπ.Τ. eod. in artum, ut res Commodatarinteritum patiet rserat: liabsque culpa commodatarij accidat. Commodatarii oblisationes stitit. q.
Prima, ut clim cius caulla tantum commodata res fuerit, agnoscat leuissimam culpam. commodati. l. m NM. cominem dat A
22쪽
elatu, ct c . unico, de commotito. si v triusque caussa, leuem, ead. l. si commodantis G μ. dolum, & latam culpam,st. eod. l. si ut certo, g. interdum. Secunda obligatio, ut sua culpa rem deteriorem ne reddat .st eod I sed mihi proprie enim dicitur res non reddita , quae deterior redditur, inquit lex illi,sia bi. Pollet
tamen ante tempus commodator rem
rei etere ob magnam aliquam necessitatem ; Sylvester in verbo Commoda tum, quas φ. In precario oblisatio concedetis est, ut rei precaris usum permittat alteri, quamdiu , qui concessi non repeticrit. neque cum magna iaci ura utentis repetat ; eliisque amissionem & interitum sui ineat, quae ob alterius culpam aut leuem aut leuissimam contingit. Obligationes eius, qui usum precarii habet, sae sunt. Prima, ut rem concellam domino reddat, quotiescumque eam petierit. Secunda, ut praestet dolum, &laram culpam.f. deprecario. s. qi situm,g. EDd. s. In deposito obligationes deponentis sunt, ut furtiue rem depositam non tollat , non admonito depositario; ne huic
necessitas imponatur aut rei reddendae, aut suae innocentiae probandae : sic D. Thomas in a. a. quaest. O . a tic. s. ad 3.
Ut non reuocet depositum deponens si deportatus suerit. ex ι bona Iris, Τ. ἀ-pori. ut nonnullae aliae taceantur obligationes. Depost.trij vero alexus sunt multi, ut quiuis cognoscere potest, ex cap .is fides. de deρδto, Ex ex j. eod. tit. Nam de proprietatem rei & possessionem in deponente domino agnoscet. l. licet deponere: dc domino rem suam petenti non negabit. l. si depfuero,stc.Τρ. bov.t fides.nec re deposita uti potest contra voluntatem domini. I si saeculum. delicet sere non teneatur nisi de dolo, &lata culpa, quando gratia dumtaxat dc-
ponentis res suscipitur,tamen si vel pactum intercedat,tenetur etiam de leuissima, castique fortuito: &de leui, si se obtulit deposito, aut mercedem recepit. Consule Doctores in caput, bona fides. Quarta & postrema ratio: explorata s. iuris auctoritas quod nos dicimus confirmat , in cotractibus gratuitis inesse v-trinque obligationem. Legem videto. qtiae incipit, in rebiu commodatis, g. siau. β commodari. Duas tamen ob caulla. contractus dicmitur Patuiti. Primum, quia ab animo benefico & gratuita voluntate manant. Deindz, quia mercede& lucro omni carent: chm in iis unus tantum det, alter nil par recipiat.
Principia , se cause generales enucleantur cumram , e qui ι euu legitima
eruetur desinitis. REi cuiuslibet cognitionem ex eius Icaussis ducendam esse multifariam testatus est Aristot. sed illud etiam hic
ipse auctor in s. Metu' cap. . scripsit, omnes causis principia eslc. Quapro- prer si nobis operta esse nolumus contractus principia,eius caussas perquiramus. Princeps est apud Philosophos, caussi finis. Hinc enim excitata causia conficies vel ad procreandum efffectum definitam materiam,vel ad conseque dum finem certa media inuenit, luparat. Finis igitur contractus est tum ciuitatum tum lium ares generis bonum, dc salus: sublato cnim contriactu non si tum ciuitatum status concideret, sed etiam hominum genus dilapsum occideret. De statu ciuitatum satis nobis elle debet Aristotelis auctoritas us enim
iu Pi litic. Vbi conatus est exprimere
praestantissimae Reipubl. formam , de eiusa Diuitigod by Corale
23쪽
eitis, quae ciuilem ciuitatem possit adi- ita, δ. cap. sex res complexus est, quius nullo modo carere ciuitas potest; alimenta, opificia,arma, habendae conflandaeque peculatae facultatem, iei diuinae cultum, sacrificium: svaleant haeretici,qui vcrum in Ecclesii a Christi negant cum vero sacerdotio clie sacrificium: cum suam Aristot. Rempubl.noluerit ullo modo nec sacrificio nec 1 a
cerdotio spoliatam csse. Postremum, quod suminc nece liarium cste dixit, iudicium est pro utilitate ac iustitia conti alientium.1. Idem Aristot. 3 . Politici cap. 6. finem ciuitatis esse confirmat, bene vivere, &ad hunc finem adiei scandum commercia inuenta este , sodalitas , coniugia, amicitias. Plato etiam 18.hb.deligibiGauextremo, docet neces larios elle ciuitati contractus. Accedit ad auctoritatem
duorum principum Philosophorum ratio. Amicitiam enim maximum bonum ciuitatum esse putamus, inquit Aristot.
tu a. Polit. cap. nam,ut idem est auctor in δ. Ethic. c.ip. i. ciuitates amicitia continet: de legumlatorcs magis in amiciatia retinenda & concordia laborant, quam in iustitia; quod ipsum argumento 1 contrario probat Arist. nam iidem
legumlatores ut lanimum malum, &Reipubl. maxime contrarium, cauent seditionem,& cx Republ. exterminant.
Rectissimeque illud ab eodem Aristot.
dictum est; iuperuacaneam fore iustitiam , si amicitia vigeat inter ciues. Cicero quoque in a. de RepubL in calce, per personam Scipionis dixit, arctissimusnatque optimum omni in Republ. vinculum incolumitatis este concordiam. cuius verba a D. August.recitantur ιπ a. de citiit. Dei, cap. 1 . potuisse autem ciuitati abelle iustitiam, si amicitia ei ustque adesset, hinc quisque sacile intelli-yt; quoiatam in ciuitnes ideo iustitia introdlicta est, quia in alterius bona ab ter impetum faciebat: quia gloriam S
existimationem vexabat; quia nec alienis liberis nec uxoribus parcebat. qua mala tolluntur omnia , amicitia inter
ciues dominante. Haeccnim non modo
aliena non rapit, sed etiam sua liberali Dii me clargitur: nec solum abierum nulla assicit iniuria, sed etiam de suis detrahit ornamentis, ut alienae dignitatis honorisque Opes auge. at.
Ad sententiam Aristotelis in r. Ei hic.
cap. 1. attexenda est illa Platonis in Oilisthone .stu exturarumo. Facit enim in
eo dialogo Clitiphonem cum Socrate disputantem , & exquirentem , u nam opus sit iustitiae. Clim enim unius. cuiusque artis sit duo efficere, artem, S
opus; ut medicinae est cilicere artem medendi,Jc sanitatem, quae ars non est: architectu cie , ciscere architecti
ram,S aedificium: hoc ipsum vult in arte iustitiae reperiri debere, ut non sollimiustitiam in alio gignat, sed etiam Opus aliquod, quod tultitia non sit, officiat. Hoc opus quidam appellabant cons
rens, alij utile alij conducibile: sed quoniam haec in aliis artificiis reperiuntur, alioque reseruntur; idcirco per Clitiphonis personam decernit Plato, Opus maxime proprium iustitiae nulliusque
praeterea facultatis elle , amicitiam in ciuitatibus parere. Platonis verba haec sunt: Opio ustitia proprium, quodnis rara est alteruia facultatis , amicitiam Ulpare νe in cituit.u: biu,quam ipsim sententiam repetit in /. de Republ. de illud , quod primum unaquaeque ars ossicit, appellauit in Clitipho ite διδαγμα, quod Vero secundum est, Cum ergo necessaria sit amicitia ciuibus, neces Iarii quoque sunt contractus L quibus mutuas sibi tradunt operas, & auxilia: ecnecessario quodam aeqilitatis S naturae ivrc, eodemque voluntario , sua inter se com
24쪽
se eommunieant: ut ultro eiremtie d tis Se acceptis rebus , tum singulorum, tum omnium, hoc est, ciuitatis bono& incolumitati consultum sit ; mutua enim auxilia vim quamdam magna habent, a prope necessaria tum ad cotrahendas, tiam iad firmandas amicitias.
Eodem accedit ciuitatis definitio: quod coetus clivum sit, qui communi aliquo iure sociantunius autem duplex elle, alterum, quod in commutatione rerum, alterum, quod in distributione honorum & publicorum munerum speehatur , apud Philosophos atque Theologos certissimum est. sed tam incommutationibus, quam distributionibus contractus sunt aut taciti, aut expresti: nam cum ciuitas constet tum
iis, qui parent, tum iis, qui imperant,
omnes autem ciues liberi sint, cum ad efficiendam conueniunt ciuitatem, nimirum cum alicui mandant magistratum , aut perpetuum mandant, aut ad praefinitum tempus tradunt. v trouis modo tradant, aut aperte, aut tacite ab
eo, qui magistratum capit , postulant: ut prospiciat ciuium bonis, consulat dignitati , liberis, fortunisque uniuscuiusque: totius ciuitatis tautem sartam imctam este velit, quod ipsum cum reciapit , spondet ve magistratus publici
contrachiis sorma absoluitur. In iure autem commutatiuo multo maxime versari contractus, nemo est, qui ambigat: nam ex hoc iure sunt venditiones, eminptiones, permutationes, locationes,c5- ductiones, aliaque permulta genera contrahendi, de quibus suis locis Ne mini igitur dubium elle potest, ciuitates absque contractu nec constitui nec stare posse. s . Humanum verδ genus multo minus. Qiiod dupliciter ostenditur. Primum: quia matrimonium , seu connubium, qui maxime naturalis est contractus, si P. L. Omιιοl. de contrail. tollatur e mundo,gentu hominum sum ditus interit. Deinde,cum facta sit pa titio atque diuisio earum rerum, qua rum fuit a primo omnium communis ollessio, cumque tanta iam sit distria utio prouinciarum, regnorum, patriamoniorum , nisi Regiun populoni que animi honesto aliquo foedere de
pactione deuincirentur, exitium ac ruianam alteri alter moliretur. Hactenus de fine contractus.
Caussa efficiens contractus est hu- C. mana voluntas alienae opis ac sublidis indigens, aut etiam benefica quod addo propter contractus gratuitos) duplici instructa dominio:dominio, inquam, rationess,quod est liberum arbitrium, de dominio rei, ut eius dominus sit, qui
contrahit. Nam alterutrum dominium si absit, contractus ratus non erit. dominium rei hic intelligo ius commune proprietati, viiii,vsiui fluctui, atque eti administrationi. Ita contractus furiosi, amentis, & infimis, habetur & est nullus, quia carent rationis dominio:is verb, qui de re aliena contrahit, quamuis dominium habeat rationis,cssiciet comeracium nullum, quoniam dominio caret rei. Requiritur autem ita contractu
dominium rationis, quia est actus humanus:at humani actus initium est ei ctio,vi inquit Aristot. ιn s. Et hie cap. a. electio autem est propria actio liberi a bitrij, teste D. Thom. in ι partD. ariιG3 qui in quaeu.ta. eiusdem partis,art. F. ad 3. nos dominos esse ait nostr rum actuum propter electionem. Item
rei dominium requiritur, seu ius illud
transferendi; quia coninictus cst actio translativa domini j, aut totius, aut partis: nemo autem transferre potest in auterum quod suum non est. Cum v eiddico voluntatem caussam conficientemelle contractus , de voluntate loquor
quamdiu latet in animo inclusa , nee
25쪽
dum elim alterius voluntate conspiratiotie coiit: nam cum i e ipsa indicat v luntas, Zc ad alienam se applicat voluntatem , euadit serma contractuS , ut quam mox dicetur. Forma igitur getraratis contractus est uti iusque partis de re aliqua agenda vel aron agenda signo aliquo cxterno declarata conscia sto. vel aliter: Forma contractus est duplicis voluntatis, offercntis , & recipientis, de re quapiam agenda vel non agenda signo aliquo externo declarata consensio. Voluntatem autem cana intelligo , quam dixi caulsi melle conficientem c5tractuum, ex qua consensione atque conu lato oririir obligatio. Atque ut forma contractus, quaenam lit, rectius intelligatur, scizndum est in eo contractu, qui proprie est & dicitur contractus , cum mutua partium obligatione, quattuor repeliri. Primum est duplicis volutatis,
sine qtia numquam contractus consilie-xet, declaratio. prior voluntas appelletur Ostcrens, prouocans, & laces lens: poltc rior rccipiens,prouocata, lacellita. Verbi causta,volunt as eius, qui mercessitas exponit,est onerens,& prouocans; offert enim merces, dc prouocat emctis Voluntatem. ementis voluntas est recipiens, Jc prouocata: sed citain usu saepe venit illud ,ut, qui emit prouocet, & offerat. Primum igitur cit voluntatis tum prouocantis S Osterentis, tum prouocat.e eu recipientis exterior declaratio. Alterum est consensus, seu duplieis illius voluntatis copii latio,atque coniunctio. Tertium obligatio. Quartum esticax actio: nam re ipsa uterque contrahens necessario iure praestandi id , de quo inter cos conuenit, obstrichiis est;& utrique contra alterum ius in iudicio agendi, si contractus religionem violati re audeat.
Glolla ciuilis Lia . curventionu,J Δ, apertis verbis testatui cotractii priorem esse obligatione,& hanc actione: heratque hoc ipsum lege prima, de edendo. Sed sciendun4 cst eiusmodi obligationem, & actionem, aut nati iratim, aut ciuilem cito. Ciuilis esci, aut ic-stitim, aut tabularum, aut clatrographi, aut syngraphar probatione : naturalis conicientiae mentisque testificatu ne conicina est. Clim enim in contrama
duplex iarma considerari possit,una eL sentialis, quae illum semper de ubique
de apud omnes gentes comitatur; altera accidentaria, atque aduentitia, quae in
iuris arbitrio certi populi, lari Principis, coistitutis solle niniis consili it a qua legitimc iis praesertim temporibus recedi
potest; quae tempora nat tiralis ae lilitari
cui iura parent omnia, pr.escribit: pri ii sermae naturalis obligatio, posteriori ciuilis obligatio proprie respondet. Er-ῖο cum quattuor res illae in contractu haereant, in prima & secunda tantummodo est sita forma contractus:reliquae duae postremae sunt conte lilctes. Quod ipsum hac unica ratione probatur. Fosema rei ca est, quae nomen citcntiamque rei impertit: sed illa prima duo nomen eliciniamq; tribuit cotractui.quare,&c. Asiumptio probatur. Contrahere est de re quapiam agenda vel no agenda coim uenire: sed non potest inter homines de re quapiam agenda vel non agenda conuenire, nisi voluntatum concordia signo aliquo externo significetur, ergo
illius duplicis voluntatis nam unius
tantum voluntatis non dicitur concordia, cum sit concordia ad aliud, & ad aliquid ) signo aliquo externo declarata, est rma contractus. Oblisatio verbest mutuae voluntatis &contensus contrahentium sermalis quidam, ut more loquar Philosophonim, cfiectus. Materia contractus id omne est, in P. quo versatur contractus:hic autem cumactus
26쪽
actus sit liu manus, nec non iusticiae, amnisteriam subiicla mus contractui, quae conuentioni subiicitur. Porro conueniunt & contenti ut contrahentes maxime de humano aliquo facto, seu actione : haec vero transiens sit, an permanens , nihil ad rc m. Propriam vord ac finitimam contractus materiam este
actionem aliquam hinc intelligi potest,
quod omnes contractus reuocatam radillos quattuor nomine carenteS: DO, vides; Facio, ut facias; Do, ut facias; Facto , ut des. de quibus est in i . natui alti lex f. de is ro s. Dare autem,& ficere, quis neget, actiones S effectiones elle Z Verum cum actiones in duplici genete collocuntur,quorum alterum est earum, quae latcnt in animo, alterum earum, quae in tensium iudicium incurrunt, quaeri potest num in ambobus generibus , an in alterutro versentur contractus. Respondeo. Aut
loquimur de contractu, qui parit obligationem naturalem, & de quo iudicat
Deus, Sc sacrarum arcanarumque Cori
seisionum Sacerdos:aut de eo, qui obligationem habet ciuilem, eumque iudicem , qui pro humano sedet tribunali.
Prior contra stus complectitur tam interiores quam exteriores actiones: posterior solum exteriores;quandoquidem interiora nostrarum mentium & voluntatum. iudicium cnugivi hominum. Iam vero inuentis atque perspectis generalibus caussis principiisque contra- ctus, eius definitionem ex iis omnibus contexamus; sic enim satis erit ficti ima o. promi liis nostro, ac recepto. Contractus eth minimum duarum volutatum, proii Ozantis, dc prollocatae, qriae domianio rationis ac rei praeditae sint, legitima consensici ad rem aliquam agedam, vel non agentim, extorno aliquo signo declarata, atque ad ciuitatum humansque generis bonum instituta. Apin haec videtur elle definitio. Primum,quia etscollatata de diffusa esle videtur, nullum
timcn est in ea verbum redundans,nullum non necessarium, ut liquere potest singula verba definitionis contemplanisti. Secundδ, quia clim definitio generis praedicari debeat de cunctis speciebus generi subiectis, haec nostr refiniatio valet in omnes species contractus. Tertio, quia laudabiliorcs sunt d: finiationes, quae constant omnibus catallis, quam quae constant cx genere, Ec disseis rentia: nam genus Sc d fiuientia ad sormam solam referuntur , ut auctor es
ra non persecte cognoscitur, quia viaica cius caussa cognoscitur , ted quia omnes intelliguntur. Quocirca idem Aristot. in I. Metaphystext. o. effert A chitae definitiones, quod in rebus deSniendis necestarias caussas non pm te mittebat: erso, cum a nobis explicata definitio adferat omnes caussas contra
chiis, pei secta censenda erit. Quarib, quia indicium absolutae definitionis est, ex ea elici polle rei, quae definita cst, omnes proprietates: at ex hac nostra de Promuntur omnes generales astectio nes contractus,ut stio loco ostendemus;
ergo persecta videri debet. Quintδ, &pestremo , plena & pei secta definitio
existimari ea debet, quae non catissam aperit solum passionum , siue propitorum attributorum, sed citam quae pate
facit principia subiecti generis Hoe
utrumque Vi1Ο tem re nostra praestat definitio: nam caussas de principia comtractus ponit in coiaspectu , atque adeli causi s & principia proprietatum; ergo perapposita iudicari potestia
Verumenim cum difficult.rtes nonnullae oriantur e caussis contractus expotatis , iis quemadmodum occurrit possit, nunc demum b*uiter videamus.
27쪽
DMultates enodantur nonnulla , qua . doctrina de contractus causu iam expbeatis nascκmur.
i. DRima dissicultas et suntne omnes
1 quattuor caussae citilibet contractu inecessariae Vtique. At obiicies. Finis neutiquam necellarius videtur , ideo: quia innumerabiles fiunt contractus, qui nec utilitatem nec necessitatem habent ciuitatis, siue Reipubl. Respondeo , bonum ciuitatis non requiri in quo uis contractu ita, ut includatur,sed ne excludatur : si enim excluderetur, euaderet contractus iniustus,ac nullus. Secunda dissicilitas. Vacabitne culpa contractus si in co omnes caustae reperiantur Vacabit. Ergo , opponet quispiam, extra culpam hi duo contractus erunt. Primus est huiusmodi:Tempore belli sumit ciuitas, tum a suis ciui-biis, tum ab externis pecuniam, eamdem cum lucro redditura. Secundus,
talis est: Montes, qui Pietatis appellantur derigi solent ad famem populi propuliandam , egestatomque pauperum& calamitosorum subleuandam. Pecti-
Diamm aceruum montium constriiqnt
Praefecti, nummosque indigentibus acceptis pignoribus credunt , eamdem summam, & aliquid amplius ad constitutam diem repraesentaturis. neque illud amplius A ministrorum stipendia
soluunt, qui mutuos nummos reponunt , sed ut montis vivum augeatur.
Videntur hi contractus a culpa iniustitiae eximi debere. Quia in iis apparet publica utilitas, atque necessitas ; cui necessitudini hisce contractibus sit buenitur. habent eaussam eficientem, id est , duplicem voluntatem duplici illo annio instructam. non videnruria
mae experies , qui est contrahentium
consensus. non materiae propinquae, quae est numeratio pecunia . non longinquae, quae ipsa est pecunia: Reipubl.& multitudini egenti usque adeo utilis,
de necellaria. Respondeo ambos hosce contraetiis a. scenoris labe insectos elle: neque in iis legitimam ulla contractus caullam reperiri .Hoc nostro rcsinso nillil iis montibus volumus elle detractum , quos& necessitas excogitauit,& pietas cum iustitia extruxit,atque filiadauit. Caussae sciente carent, quia utraque voluntas libera elle debet: at libertati repugnat onus dandi, quod iure non debetur : nccessitas inquam praestandi usu-I.aS. Forma carent, quia in iis non est consensus legitimus, sed diuinae, naturali , S: canonicae legi repugnans: quae leges contrahendi rationem usura --
datam improbant, ac vindicant. Carent materia tam proxima, quam Icmota.
nam proxima est mutuandi actio, quae, cum gratuita st , pactionem lucri
omnem rcpellit. Carent materia rem
ta , quae est pecunia sterilis, non fiugistra, & haec est prima materiae labes.
Secunda, quoniam pecunia dum mu- . tua traditur, fit alterius, id est, accipiemtis: ut periniquum sit c re non sua com-eendium seu utilitatcm quaerere. Carethiae; quia etsi pecunia v*itatem praebet ciuitati: at contractus tamen ipse est ciuitati perniciosas. Primum , qui cum si usurarius, naturalia iura, diuina,& humana, quibus ciuitatum dc t tius humani generis silus continetur, pervcriit. Deinde, quia amicitiam iugulat, quae gratuitis contractibus maxime conglutinatur. Postremd , quia
vectigalia & publicam pecuniam ob- ligurit. Tettia dissicultas. Dictum est mat 3
28쪽
esse dandi,vel faciendi. At homines inter se contrahunt de non dando, & de non saciendo. Pacta enim de non petendo debito valent ex variis legibus fri Dctu, ct C. eod. tit. Atqtii non petere non cst agere. Responderet qui ipiam, si non est agere, est dare:qui enim suum non repetit, largitur debenti. Sed pergamus obiicere. Pacta , conuenta de non persequendo maleficio, ubi admissum est, a iure admittuntur, tamquam licita, i si tibi decem dein,-αὶκ-nes, f. de Pactu. Qitaedam etiam actio
nes per pactum im iuia tolluntur, ut
iniuriarum, item furti, l.si υπω, ya-IIa, j. eod. at non persequi, non accusare, non agere surti, non iniuriarum, non est actis,sed actionis cessatio. Non liceret autem pacisci ante maleficium admistum, ex Od. L piumo, padta. sic enim lex e Paci r , φω turpem caussam continent,nensuntseruanda. Veluti paciscar, ne furti agam,vel iniuriarem, sifecem: expedit enim timere furti, vel imuri
rum poenam. sed post admissa hae, pacisci
possumus. Adde quod cum obligatio effectus formalis sit contractus haec, Vt
' inquit DThomas in a. a. quast. 89.art. .
resertur ad aliquid,quod est faciendum, vel dimittendum. Resi ondeo tripliciter. Primum, nos ad hanc remouendam
dubitationem dedita opcra in explicatione sermae dixisse, Uumum consensim
de re qua iam agenda , vel non alenda.
Deinde illud vere affirmari potest. Pacisci de non persequendo iure suo in iudicio , siue illud pecuniarum, & ciuile, siue capitale sit, speciem este quamdam donationis: at donatio est actio dandi. Postremδ ex placitis Aristotelis,& Philosephotum ad assirmationem negatio
atque ad habitum priuatio reuocatur. Quare dc non agere,adactione, & non facere, ad saciendum resertur. Illud tamen aduerte saepe accidere, ut nec post
admissum scelus pacisci lieeat de non
accusando, aut denunciando: ut cum quis ex officio maleficia, aut accusare, aut denuntiare tenetur.
inarta dubitatio existit ex caussa eL ficiente,in qua requirebatur dominium rationis,& rei: dominium autem rei intelligebamus, quod non sit iure interdictum. At hoc posterius dominium minime videtur elle necesta tu Qitis enim rem vendere potest alterius, cuius nequaquam est nactus dominiu Qua de re cum propter auctoritatem legum, &quorumdam recentium Theologorum opinionem mihi sit latius disterendum. commodum ratus fiam,disceptationcm in certum caput includere.
Rectene in eaσι conficiente contramupsi sit, voluntatem contrahemium dominio non solisn rationis Ued res quo qui instructam esse oportere.
OVi voluntati I gitimi contractus I
procreatrici rei dominium vellet eripere,pugnare posset his legibus. rem
abenam. f. de contrahenda emptione. Vese
ba legis sunt: Rem alti nam qu m dιH here posse nuda dubitatio est. de in Lo- Γ-beri hominis AE. eod. est his verbis: Liberi hominis, loci sacra emptio intel itur , si ob 1gnorante matur. At liberi hominis, S loci sacri nullus obtinet dominium. Min i in emptione, g. sior emptor I. eod.tit. statuitur: si emptor c= venssitor sciat, id, quod oenditur,furtivum est, a neutra Pa te obligationem contrahi. si sciat emptori
non obogars venditorem semptor ignoret. Hat venditer,utrinque contrahι obligationem. & i. si quis, st. de action bus empti, praecipitur; ut, si quis alienam rem venis diderit, de medio tepore heres domino
29쪽
rei extiterit , cogatur Implite venditio- Huc accedit, quod communi qum Σιnem. Glolla veitum, implere, ita tei pre- dam Gallice citerio: is lata lex eth,ut postratur, id cst, rem tradere ,-ea sacere, certum tempus res furtiua vendi possit; quae in venditione desiderantur. Praeter- atque ita frit emptotis, ut eam dominus
ea legatu mest specics donationis: sed redhibere non possit. Ad haec: res om- legatu elle potest rei alienae. quare, &c. pta aliena pecunia suo nomine fit e Maior propositio est in ι. lagallim , Τ. de ptoris, nec a domino pecuniae vendicari
sic enim in ea lege: Legatum est test. I.si exeayecunia, C.de 1 et Pend aqua tam donattia test mento retitia. & in ranne: cui legi utriusque Iuris Doctores sitiummbus tit. de legatu , pene ιnρ - summarumque Scriptorcs alientiatur. cipio: Legatumst donatio quaedam a de Excipitur tamen emptum pecunia Ec- functo retis a b ei ede prauanda. Minor clesiae, pupilli,minoris, militis quam cX- habetur in I. 6 conre v. f. de ceptionem habcsu, i ad hunc enim modum loquitur rendum,de peculio clericorum Mam GlOD lex: Couuit res alten.u i 'ara ρυι, υtique si sim sequuntur Doctores. Sut uester iupatim posmi etiamsi discita emima para- v rba Emptio. quast. aa addit, quod dicitio sit. Non videntur autem ex iisdem le- turde pecunia, quae excipitur, verui ngibus Parari polle, quae Principis sunt, es Ie, quando pecunia Ecclesiae, pupilli,d rcs iacrae, & quae ad communem v- minoris, militis non cit piopriae admi- sum comparatae atque institutae sunt. 3c sta; si enim citet confusa, secus foret di . C. de se an , i. cum alienam, sciscit his cendum tunc enim tali pecunia res em- verbis: Cum alitenam rem quis reluque in pta ellet ementis, ex ι .si adteni nummi,st
siquidem sciens, tam ex legato, quam eἡβ- de stimionib. ετ tiberasioniblia. Lex enim deicommisso Iab eo, qui legatum stu sidcitam. decernit non posse silui creditori pecumissum meruit, peti potest: quoά si suam esse niam alterius; nec si soluatur, eius tranς
putauit , non aliter valet relicium, nisipro- serri dominium , nisi si sorte mista esset xima persenae .vel uxori, vel alty tali perfora cum debitoris pecunia, ut internosci no . datumsit , cui tegatum esset , etiamsi scisci possit. P.ino itanus in c. inquirendum, rem alienam esse. In Institutio uibus, de le- dc pecul. cleric. quod de pecunia diciturgat M , f. non solism, melias haec ipsa enu- militis , in pecunia quoque clericorumcleantur. Ad hunc enim modum ImIQ- vult locum habere: quia militis priuilectator: Von solis in autem vel fieredis res Jed gia cum clerico communicantur: quod etiam ahena legara potest: ita ut heres cuse nos docuimus in disputatione de priui- ur redimere eam, or praestare: vel si eam Iegiis clericorum. non potest redime e, nimiationem euti da- Satis igitur videri potest haec pars s. re. Sed si talis sit res,tutu commercium non robore a nobis munita legum: ad quam est,uel adipisci non pol ',necae simatio etiιι partem duos haud indoi hos Theologos iubetur. V eluti si quis campum Martium, delatos animaduerti, Corradum in suo vel basiicas. νι Itempla,vel quae pubi co ui solumine de confraElibus, quaest. o. conclus 'deamata siunt, legauerit: nam nudisti mo- λοπ p. de Ioannem Medinam Corradimenti legatum est. suod atitem diximim in hoc genere allectatorem, Cod. de re abeream rem pose legari. sta inredigendum re feturaidis, quast. 37. licitam enim aIico i defunctus sciebas alienam n ni esse, non nae rei venditionem existimat in utros ignorabat: fom sit an anim si sciuisei, ali ι- que soro: dummodo intendat venditor
nam rem esse, non legasu. aut rem tradere emptori, domino rei aD
30쪽
sentiente, aut emptori praestare, quod
ex eo contractu incommodi damillae pateretur. Vult enim tria haec disserte, dare, tradere, ic vendere: dare ait alterum datae rei domimam facere: tradere, eum in possessionem mittere: vendere autem onligationcm subire rei trade
dae conuento acceptove prctio. Quae Omnia a Corrado mutuatus est eo, lucsignificauimus, loco: quamquam Corradus addit quaedam, praeter superiora, perabsurda. Vt cum dicit, vendere esse
ac tum interiore, dare verb exteriorem. Cum enim vendere sit cum altero contrahere,ad actnm interiorem addi exteriorem necesse est:quia actibus solis ii, terioribus nequeunt inter se mortales,
nec contrahere, nec congredi, nec ne-6 gociari. loquitur otiam contra ius,&aequum,cum negat esse furtum rem vendere iiiiiiis domino. At in Illuαι nibin est his verbis: sciem rem alienam vendidit, vel alia causa tradiderit, Drtum committit. tit. de Uucapiombus, 3. Driiue. Nec est iii co leuiter accu-' diis, quod scribit, non teneri venditorem , iacere, ut res vendita sit in domianio emptoris e nec per cmptionem &Venditionem verum acquiri dominium,
sed solam asia inam posscssionem, quae in rci traditione conlistit; hoc enim vocabulo tutis Interpretes appellare possessotii m consueuerunt proprictato Scdominio carentcm. Hoc vero postremum Corradi dictu abest a vero quam longilsime. quod rationibus hisce peruinci potest. Prima ratio ad hominem. Actio dandi translationem habet domi iiij : sed qui vendit contrahit cum emptore de dando; ergo de transferendo
dominio. Et confirmatur: quia contractiis omnes ad illos quattuor innominatos reuocantur: & contractus udinditionis ad illum spectat expertem nominis,Do,ut des. Secunda ratio. Emptor facit venditorem dominum suae pecu-litari aut certe cogitur facere: ergo venditor etiam cogitur facere emptorcmrci,quam vendit. Tertia,venditio completur rei traditione:scd traditio praecederate, venditione transfert dominium. t. numquam nuda traduio, st. de aquirendo rerum dominio. Audi verba lcgis:
Numquam nuda traditio transfert dominium : sed ita ,si venditio, aut iusta aliquaca Ia pracesserit, propter quam tradstio sequeretur. Quarta, intcidum sola vendiatione sine rei traditione domin tu transscnur: ut clim venditor alteri rem suam vendit aut cominodatam, aut locatam, aut depositam. qua ratione. g. snterdum,st. de acq .rer. dom. Ec l.traditio, g. si ego crTitius,j. eod. diςitur: Si ego π Ttim rem emerimiu, eaque Titιo, quasi meo procuratori tradita sit, puto mihi quoque quaesitum
dominium. Quinta ratio. Donatio tran1-
fert dominium : sed donare postiamus
rem emptam; ςrgo rei emptae acquirimus dominium, Sexta , alienatio est Omnis actus, per quem transscrtur dominium: sed venditio dc cmptio est alienatio;Crgo,&c. Maior est in L .C.d wdo Aiali. LIilior est iu Glossa eiusdim le
prohibent alienatione. Septim .l, mnes fatentur venditionem & emptionem contractum elle, per quem tranSserturdo Dinium. Cum enim quinque fiat co- tr.ictus transferentcs dominium , di iosunt gratuiti, donatio, & mutuum Ittas non gratuiti,pcrmutatio,venditio, a bium : qua de re videto Scotum m .periunt. distinis. I. quaest. a. artic. a. f. quidam sint res villis. Verum siti bruenda
sunt fundamenta conclusionis istorum. At legibus respondendum.
Iundamenta duo sunt. Primum,obli- s. gationem venditoris este, aut rem tra