장음표시 사용
241쪽
nisi extaret in lege, explodenda erat. verbis enim illis legis dumtaxat concepta simultatum , dissensionum, ac litium sementis ellet. Quid enim, si inaequalia in societatε contulistent, eruntne partes lucri faciendae aequalesZquid, si uterque socius pare pecuniam, itemque operas posuisset, sed dispares es, sent operae ὶ ipsique Acij de operarum
aestimatione altercarentur an non ad
aequi aestimatoris iudicium adeundum esset Haud interpretationis glossis ignarus sum,quae legem veram esse ait, clim sors sociorum aequalis est. Verum clim de aequalitate ipsa rerum possit eo se contentio, iccirco factu esset optimum , quum nil certi de lucri partibus constitutum, vel etiam de rerum aestimatione,quas quisque cotribuit,achum fuit, eo modo pacisci socios, ut de caussa omni, viri boni & intelligentis esset arbitrium.1 . Duodecima, & postrema proprietas : Socius societatem renuncians absenti imprudentique socio, post renunciationem luerum , quod facit, commune facit; damnum vero, quod facit, suum facit. t. sed socius, g si absenti, cst l. ama , f. diximus,'DAst. g. manet, deficietate. Verba ρrwruse, j. νυμ- eis, haec sunt: Si abstemi renuciata scietassis, quoad is scierit, quod is acquisiuit, qui
renunctimit, 3n commune redidiei, detrimentum selius eius esse,qvi renunciauerit:
sed, quod absens acquisiuit, ad selum eum
mune esse. Paragraphu explanans Glos. si sic ait: Et intellige hunc s. vel simpliciter, ut dicit: vel dissilineue, an dolose egerit, vel non: utrinaeia. actione , s .iurimm , ct Innis. eod. it. g. manet autem.
Vult ergo Glossa simpliciter intelligi
posse g. sne ullo dolo : atque etiam cum dolo, ut liquet ex I. adlisne, 6. ἀ-ximus, ex Lmanes autem in Insi. Mihi ad aequitatis calesos verba descripti paragraphi reuocanti, & legis alterius paragraphum, illiimque Institutionum ponderanti, proprietas haec videtur a iure inducta aduerius secium , qui vel
cum dolo, vel cum iniuria ac damno aliorum renunciat secietatem : eiusmodi etiam poena irrrogata, ut detrimentum eius solius sit, lucrum commune. quam sententiam perspicuis verbis enucleavit Iustinianus in eo g. manet autem. cuius multo grauior est auctoritas , quam Pauli Iurisconsulti,
cuius est illa sex , sed cst socias'spra
Ipse igitur sic censeo, proprictatem Id
hanc contra dolosum, S iniuriosum re nunciantem firmam ac fixam mcinere debere: non item contra eum, qui bona fide, iustaque de caussa a societate abire cupit, idque renunciatione soci ratis absenti significat: eiusque assensum praestolatur. Huic enim ad hunc modum renuncianti honestissima pactione tribui posset: vi, antequam socius ut socij renunciationi annuerint, in societate perseuerare intelligatur,
communisque lucri &damni particeps esse. id quod magnam mihi videtur praesegere aequitatem. Atque hae mihi in societatis naturalibus proprietatibus iudicatae sunt praecipuae. Quod si quispiam hanc nostram in- δ λtrinsecarum naturaliumque proptaetatum societatis selectionem atque s cretionem lente iastidioseque prQbet,
aut etiam reprehendat; hunc ego vehementer etiam atque etiam rogo, Vt n
stia des eta de seposita opera, experiatur ipse, atque haec eadem ossa es cumrodat : dc quae a nobis parum p .rat esse confest , is tamquam benigna nutrix mansa diligentilis in nostra insantium ora inserat. gratiam enim non solum ab imbecillis, verumcum a ro-
242쪽
bustis, Se doctrina usuque corroboratis viris inibit non exiguam. 2 o. At censori contractuum ignorare id nullo modo conuenit, cum contractum simul iustum ac purum censeri, de quo nulla eius proprietas seu intrinseca, seu extrinseca demitu Cnec ullo alio contractu permiscetur. Quod si aut alius contractus non tultus admisceatur, aut propliciates immutentur intrinsecae , contraeus i me urus o det, atque iniustus: in conseruatis intrinliais, atqtiis pactionibus naturales tollantur, impurus quidem erit,sed tammen iustus. Quod ad genus proprietatum societatem consequentiu in attinet, hactenus. Sequitur nonnullis ut quaestionibus, quae cnodationis indigent, nihil a societatis definitione illiusque proprietatibus recedentes, breuiter respondeamus.
compressus enodata. i. IN muneris functione, quod contra-1 ctuum magistro assighauimus, qua tum erat, Vt cxcognitis cuiusque contractus proprietatibus tam neces lariis, quam iron necessariis, atque ex allata definitione addubitationes, quae incidere pollunt , progrediatur, quod ipsi nunc in contractu societatis periclitabimur
Prima dubitatio : Possuntne ij, qui
vel aetate. vel morbo, vel concitatiore quapiam perturbatione impediti non
utuntur ratione , concrahere societ tem y Non pollunt: quia tum societatis, tum ceterorem contractuum cata.
si conficiens est libera voluntas , quae caulla est item in definitione contractus societatis posita. Clim enim stacietatis contractus humana sit actio, quae in commutatilia iustitia consistit, sine deliberatione, liberaque voluntate, atque electione essici nequit: cum apud Philosophos, ac Theologos cxploratum sit , deliberationem atque electionem human* actionis esse principium. neque hac veritate in tota contrahendi ratione quidquam cst cer
Secunda dubitatio: Possuntne reli-2.gioli, qui secra: alicui ac Deo deum tae familiae sunt obnoxij, bonorum coire societatem ὶ Respondeo, aut isti religioli solemni voto & professione sunt
obstricti, aut sunt tyrones. si tyronos, pollunt: si sollemnium votorum nexa obligati, non postunt priuato nomine,
cum nihil ibi ae proprij peculij possidere ius habeatit. ubd G communium bonorum procurationi praesecti sint,
eam tantum socictatem inire poterunt, quae negociationem interdictam iunctam non habeat: cum negociario eiusmodi cunctis clericis nedum religiosis vetita sit, non leuibus ab Ecclesia propositis poenis. Quae verb negociatio sit Ecclesiae legibus aduersa , & quae negocianti clerico poenae inflictae, sacrorum canonum Doctorumque auctoritate ac testimoiuo docetur a nobis bbr. re sens Mora . Primo, ubi D.Chryses .sententiam, qua negociatoris definitio continetur, ex hom. I. operis imperfem in Matthaeum protulimus. Qui comparat rem, inquit, ut illaminam integram cst immutatam dando is creetur , sile est mercator, qui de templo Dei elicitur. estque haec ipsa relata sententia in canonem,eficiens Domimu dist.δε. Pl eet hic Ciceronis adscribere verba, eκ primarisscin, quae in ea prae termisIa Diuiti eo by Coos l
243쪽
termissa sint. Sordidi etiam putandi, qui
me, catur a mercatoribin, quod statim ven-Zint: nsbit enim proficiunt, nisi admodum mentianturmec vero quidquam est turpitudianitate. Poterunt tamen honestis p
ctionibus, qui retia sacri domicilij procurationem habent,animalium contra-
liere lbcietatem,quam habent cum suis colonis: hoc enim genus ab eo semotum est,cui sunt Ecclesiae leges insellae. Tertia dubitatio:PolIuntne ij, qui in patria sunt potestate, necdum emanci pati , facere cum aliis bonorum societatem Distinctione adhibita respondendum est. Quartuor sunt bonorum genera , quae in filio milias spectari pollunt. Primum est calliensium;quae militiae nomine adeptus est. Secundum eorum,quire sunt quasi castrensia; quae . cx publico munere publicave cautia comparauit. Tertium aduentiliorum, quae filius vel ex donatione, vel ex testamento,uel ex industria suoque labore , aut etiam fauente fortuna,vi loqui
consequitur. Quartum est prosectili rum, quae ex rei paternae procuratione
progigniantur.Duo prima genera in societatem conferri pollunt a filio: quoniam eorum plenum dominium penes ipsum est: nihilque eorum ad patrem - pertinet. Quare in l. a.ad Senatu consultum Macedonianis dicitur: CumlDD--liri in castrensi peculio vice pas rumfamilias fungantur,iaci de duobus reliquis ostremis societatem facere non pos-unt: non de aduentitiis luia horum v-sus Sc usus ructus est patris, quo vivo sterilis proprietas manet filio: at quod frugi serum non potest esse societati, in eam non immittitur. Profectitii autem peculi j multo minus coiri a filio potest societas: quoniam illud usquequaque est patris. Hic tamen aduertendum est, cum bona aduentitia donantur ab Ai gusta et Augusto, aut a quouis alio,ea lege, ut eorum usu & usu fructu priuatus sit pater, transire in genus qu. 1si castrensiu: ex quo genere ca quoque censentur,quae cicticus, saltem postquam in ordinem ecclesiasticum cooptatius est, nanciscitur.
Quarta dubitatio Filiusfamilias,qui bonorum omnium habet administrationem , de ius paternae rei augendae, potes ne coire locietatem Arbitror pcile. Quinta dubitatio:Potestne pupillus 4. cietatem contrahere si iuris potest usque deliberandi expers est,nullo iure
nec diuino,nec naturali, neque humano potest. Si rationis & consilii sit pa
ticeps, aut tutore caret, aut in alterius
est tutela. si caret, contrahere potest: si in alterius est tutela, sui tutoris auctoritate poterit. Glossi explanans,
pupistis,st de multiplici iurium significatione ostendit, quando pupillus obligetur naturaliter, & non ciuiliis terrquando utroque modo, & quando neutro. Dic, inquit Glossi, si contra nu
raliter obligatur vero sine auctoritate tu torum , tunc aut est infans,sttunc neutroridem dicra de proximo infantia. si autem est proximus pubertati, aut est locvletior,
Z tenetur utroque modo: aut non est locupletior, ct tunc aut cum tutore contrax1t, est tunc neutro modo, nisi alterim tuleris aiι-
pletior : aut cum extraneo .ct tunc natu inliser tantiιm, habeat, vel non habear tutorem , ex quo contrahit siue ea: licet quidam di tintuant,mt si habet tutorem, est contrahit sine eo, nec naturaliter teneatur sed et binon habet,tunc naturaliter tenetur. Praedicta omniat, quae iuxi in pu illo, seruentur
in adultos habeas curatore:alias si nεn habet,tenetur utroque modo. ρd yotest restito. Haec in Glossa lerna citationibus a nci,
244쪽
bis praetermissis. Verum perpusilla
Glolla adiecta lateri corrigit maiorem Glollam. hoc modo : Pupillas an, O quando obligetur, tu dic, quia pupiltas doli
capax sine tutore naturaliter er ciuiliter
obligatur, i. g. an in pu illum, δερ. drys. Gussct Dotiores in gevillas Institui.de inuti L stipui. Omtaui in I. illud .sv. de nouationibus.Versim lex illata a Glossula loquitur de pupillo doloso,*.autem pupillus , cx Institui. requirit auctoritatem tutoris,ut is alteri obligetur. verba paragraphi: Pupilias omne negocium rectegerit ; ita tamen, ut ubi tutoris audisti-ras necessariasit, adhibeatur ruelutis ipse obligeturinam alium sibi obligare etiam
ne tutoris auctoritate potest.
s. Ego sane crediderim pupillum, qui
tutorem non habet, recte suum negocium geruntem ciuiliter &naturalliter
obligari poste : neque quidquam video huic aequitati poste opponi. Illud item mihi & nonnulli permagno Theologo pessiuasum est, qui cum pupillo ita c6-
traxit, ut nullum sit ei allatum detrimentum, eum iure conscientiae nihil
praestare debere pupillo. Quis enim diacat, si iusto pretio librum a bibliopola
emit pupillus, cu hic retinere ponit librum , non possie bibliopolam retinere
pretium λ dc quoniam iura concedunt pupillo, ut is meliorem, non deteriorem ficere possit conditionem suam: iceirco sine auctoritate tutoris non poterit pupillus societatem coire:ad cuius pertinet naturam,ut sicij modo meli rem , modo peiorem suam experiantur
Sexta dubitado i Potestne semus cotrahere societateZ Non potest. Quoniam serutis non solum est domini, sed est domini tamquam pars, nec solum est alterius, sed omnino est alterius, &sicut animatum instrumentum: ut Aristoteli placet in I. Polu.cap.3. Septima dubitath: potantiae uxores αbonorum cum altero contrahere secte-C item Z Dotalium non possunt;cum e
rum us fructus sit viri ad ferenda onera matrimonii. quod si ferundis eiusmodi oneribus dos commoda fiterit, parapherna, dc manupretia in honesta societatem redigi possent: cum eiusmodi bonoru uxores sint dominae. Utrum
autem eχ habitatione uxoris cum marito contracta intelligatur societas in bonis acquirendis,tractat Couarruvias
mer.F. nec putat iure Canonico,aut Cς- sareo vllam eiusmodi societatem inter virum,& mulierem,quae nupta est,coi tam esse: neque Decretalis obstat Vrbani III. cap.a. de donationibus inter vi- . Tum cst uxorem, mandantis, ut diuortio quodam inter virum & uxorem sollemniter celebrato, vir cogatur ad Testitutionem dotis. verba sunt Decret lisi& ad diuisionem eorum , quae olim communiter habuerunt.istud enim c put locum habet in eorum bonorum diuisione, quae constante matrimonio ex pecunia utriusque coniugis compa- parata sunt : vel quando more regionis ac loci per alterutrum coniugem a quisita comunia effetuntur: ut in eamdem Decretalem commentatur Pa
Dubitatio octaua : Possuntne duo T. si attes nobili genere nati,quorum neu ter negociatur, bonorum omnium coire societatem 3 Possunt. quid si alter stpupillus ὶ iccircone impedietur soci
tas minime:dummodo cum pupilli tini re communicetur ; illinue vicissim cum fratre altero communicet. Ac lices hac de re utraque si inter Bariolum de Baldum dissidium ; nobis tamen Baldi est verior visa sententia; quam sequiamur, & ante nos est complexus Sylvester verbo Peculium , partea.3. . dc An-
245쪽
gelus ante sylvestrum verbo eod. g. a . alios nuncupans Doctores. Ad Baldum Rosella migis flectit animum in verbo
mum duorum principum horum interpretum iuris, in interpretanda iere, si patruus, C. communia viriusque iudicii, dissentientes sententias ponit: deinde ex Baldi additione ad Barioli trachatum de duobus fratribus tres societatis species memorat. quarum prima dicitur omnium bonorum : secunda omnes quaestus: tertia certae rei , vel negociationis. 8. Nona dubitatio : Tradis opervio socio trecetos aureos ea lege,ut ducenti tibi fatui sint, & sint perieulo socij:
centum periculum ipse agnoscas, de lucrum ; lucrum autem ducentorum ad socium pertineat: iustene, an iniuste cum socio operarum contrahis ὶ Sylu ster in verbo Societ . r. quast. 1. scenoris labem in cotractu esse assirmat, & sententiae ducem nominat Alexandrum
AIensem. Nec desunt alij, qui usurae
nomine eumdem contracium condemnet : verlim si pecuniariae sertis dominus seciali animo peruntam tradidissiciae iusto pacto duarum partium pecuniae pericula ab industrio socio red misset, ut sic duarum partium,quae sibi periculosae sunt, lucrum ferret: quo lucro tum pericula suscepta, tum operaepositae exaequarentur, contractus condemnandus minivi esset,quem ipsum nee Maior in dist. ιν. quas . r. versu, quart. dubitatur, nec allit nonnulli conis demi anticontractu enim,quem appellant assecurationis, aut expresse, & tacito posse aut sortem uniuersiam, aue eius partem conseruari incolumem plerique pereruditi auctores minime ambigunt. Ac mirum est Corradum dc Sylvestrum,qui totam pecuniam socialem aequis passionibus periculo libe-
rant,negare e ternis, binas posse eripi. Decima dubitatio: A. nomine socie- 9.tatis ipsi B. concedit centum aureos,
quorum Periculum non vult a B. sibi praestari, ii Artuitum fuerit: cus si cutipa B. contigerit. sed A. certam partem post illucri. Res disputatur a Corrado plurimis verbis more suo ρη du Lque costituit: unum est, contractu hunc non esse simplicem, sed e duobus con- .cretum,ex contractu, inquam, secietatis, & ex contractu venditionis. Societas est in traditione pecuniae pvenditio est in acceptione lucri; quoniam incertus qui aestus, verbi caulla , duodecim
ven1tur lucro, quod est octo. Vel die Planius, ciun in hoc dontractu secietatis praestetur culpa leuissima, quod est praeter naturam commercij secialis, si pro culpa leuissima socij pecuniae dominus reponit socio:Qum iustitia prς- scribit, sine istiore contrahitur. Alterum est hunc conitiustum non esse se dendum: quia ianua esse posset ad usuras concipiend is. de re eadem disserit Sylvester in υerbo Soc μου, . quast. l. n
reprehendit. ipse post Xisti V. constitutionem hunc & proximum superi rem cotrachum dissiladendum arbitror, quia certi lucri pactio saepius ea constitutione prohibetur. Undecima dubitatio : Centum se- ro. stertia tradit A. ipsi B. ut iis ad negoti
sum quaestu mutatiir: sed ita, ut caput incolume redeat ad A.omnino: B.verbea lucri parte contentus sit,quae ipsi A. collibuerit, quid de hoc genere secietatis statuendum λ quid fl.igitio sina este, de iniquam, sermae secietatis plane co-trariam, speciem habet mutui cum tu pi foenore;iura societatis euertit.quemadmodum visum est Baldo in I. i. C. prosecto. clim contra riaturam secietatis sicut alius caput habeat integrum , alius
stactum. Qisd eoim si ille A. e denis parti
246쪽
p.ὶrtibus lilcri, citras promeritus est B. ci non IK'rmittat nisi via. m partem, aut duas Z Merito ieitur condemnatur a Baldo 'oco Oi.tra ab Agone Glo in ι-na, de Accurtio i 1 l.si non frenim .st. pro
ta ij num.1 3c Antonius in c. extremum, de uri dc Petrus Perusinus intra latuae sotietate, de Sylvcster in verbo Societin, . yuast. . quam allirmat Theologorum cIle sententiam.
Corradus inq:Mβ. ρ . ubi de re diligenter dispi ita u1t, duo concludit: alterum est, ii A. refundat periculum sortis impolitum B. cum illud ipsum imponere possit alicui tertio, iustum elle ex genere suo contractum: alterum et , non cite licitum contractum , quia habet speciem mutui usurarij.nam eadem ratione exerceri pollet mutuu cum v
ris:& qtita laedit famam sic contrahentis. Mihi considera tui periniquam esse conditionem , ut lucri percipiendi ab
socio B. arbitrium sibi rei eruet A. nec illa rcfusso ne a Corrado excogitata elui videtur polle macula iniustitiae: nequo abstergi labes animi tradentis pecunia; qui si animo seciali traderer,socialia iura contractus non tam n quiter perueneret. itaque ille socius A. leonin. apelle coopertus iniusti foeneratoris per seiram studet occultare , neque inter grauem usurae suspicionem , atque iniustitiam loci aliquid aequitati relinquit. Duodecima dubitatio : Sumit B. ab Α. cntum aureos hac lege,ut, si in mari perierint, Cypri reddat ue o. ii non perierint, I ao. ciliae hic ivllus contractus Neg it Sylveller citans Hosti ensem,iS, Ray m. in verbo SocietM, g ιδ. etiamsi Corradus de contractidus, tradi. 6. qaast.
o .casu o. conetur ratione quadam conis tr.ictum hunc ad iiii titiam i euocare.
Decimate ilia dubitatio : Quando a nescitur ratio, vel pactum coitae societatis, qiiid est sequendum ὶ Coia suetudo loci,& eoi si,qui illic contrahunti,quam
tamen consuetudine iustam elle oportet. Ea enim,quae sunt moris & coniue
tu dinis, in bonae fidei iudiciis de boni Venire,inquit lix, quodsi nobi , ρ.qui asidua ,1f. de adimio eάιc o. cum qua legestant ij, qui in huius generis controuersiis versantur ; legem verb , si non fuerint,sf. pro socio, quae decernit aequas
debere e sic partes, cum non ierut societati adiectae, intellige, aequas, id cst,itillas,vel etiam aequales, aut aequalitate propositionis,Vt, qtri comparatio est sortis cum sorte, eade sit lucri cum lucro, vel quado sortes in societatem collatae fuerunt aequat S. Decim aquarta: Estne tutum CoiTa- ΙΑ,
di consilium, quo is testatur aliquando se usum in fluctu operario socio dccernendo. Nequaquam tutu est,uult enim contractum societatis diliolui in contractum locationis, atque operario scicio illud ipsum persoluedum cile, quod alteri operam suam locanti datum suisset. Quod quidem praescriptum, si sequendum seret, lucrum fieret certum operario,incertum vero pecuniario socio : ac fieri r lici, ut compendium factum ex pecunia totum ellet operariIsocii: si modo illius opera uniuersum exaequaret lucrum. Aliud igitur de viri boni & periti sententia coissideratius
esset capiendum consilium. Decimaquinta dubitatio:Verane est I J- ea regula,quam Solus in o. lib. de tu fit.
Ur tur. quae i. s. art. I. contra Caietanum
excogitauit in metiendo lucro, quod sociis iusto societatis iudicio debet ob uenire.Mihi loge videtur a vero abesse.
Nam Solus vult in partibus lucri faciendis Dissili od by Cooste
247쪽
ciendis non ducendam esse rationem sortis, quam quisque in societatem c6- tulit, sed periculorum, quibuS ca exposita et t. Ex contrario Caietanus contendit in a. a. rara L ιγy. a ita a. ad Larssum. D.Tliomae aestimationem rerum attendi oportere : ut sciri possit, quid lucri cuique poli negociationem gestam tribui possit.Cuius propugnator sententiq
i iam a Caietano facit lex, si non fuerint, j. pro scio , i f. deicia, Institur. deseciet. ite. Nobis ad opinionem euertendam Soti argumenta haec comparata sunt.1t . Primum argumentum : Concedit
Sotus periculum amistendae sortis, non quidem in socium,sed in alium, qui -cius non sit, iusta pactione transferri polle. At clim eiusmodi pae o periculo pecuniaria sors liberata crit, eius domino lucro esse non poterit. Secundum argumentum:Illi rei asi1-gnandum cst lucrum, de qua illud vere nascitur : sed e Iericulis non nascitur, sed ex rebus in locietatem immissis: siquidem suapte natura solent pericula, non lucrum, sed damnum adferre. - Tertium argumentum Si meo sociodo bis mille aureos, quorum milic nJuigio deportat Byzantium, mille in ciuitate, ubi est dominus pecuniae, relinquit ; iisque in communibus gerendis
negociis utitur, pecunKae deportatae, S in ciuitate relictae dispar lucrum domino deberetur: multoque maius compendium ad pecuniarium sbcium peruenire deberet ex I cclinia maritima, cui a tempestatibus , a nauseagiis, a pyratis pericula fuerunt, quam in citi itate administratae, cui no paria conflata fuere pericula. At in parti edo lucro parem ex singulis millenis pecuniarius socius percipit Luctum.
Quartum: Diccndum cIlet .socictatem non rerum, sed periculorum coiri: P. ComiOL de Gnirati. nam earu per se societas est, quae emolumento possunt cile societati ut ex canone Soti emolumentum & quaestus contingit ex periculis. Quintum argumentum : Unituique socio certa atque cxplorata ea debentcsse, quae inter se ad communem qtiaestum communicant: scd pericida ignota siluit,& incerta; ergo horum no comparatur societas ad quaestum. Sextum: Eorum,quae sunt,& adsunt, I . aut quae prope certum est futura esse, solet esse societas: led periclita,cum initur societas,non sunt, nec scitur futuracssE; ergo ex iis quaestuosa non existit societas. Septimum ac postiem tam , hoc inuento Soti mercatores non soliti sunt
uti;ergo tamquam inane explodendum cst. Gae vcio contra cum argumentati sumus proprio eam locictatem attin-gxint, qtiae ex pecunia & opera confla tui nan de hac quoque locutus est Sotiri. Nam eam societatem, quae coItionem & communionem habct omnium bonorum, complet hi res ccitas,&incertas, praesentes, S statui S,vel cuiuis
leguleio, qui tui a pro socio quasi pertransennam praeteriens strictim ad lyc-xerit, potest essἡ p rc plum. Decima sexta dubitatio ex Angelo in i 8- verbo ocietas, i. g. s. & Rosella eod D u6 7. Vidua, vel quiuis alius tradit memcatori centum aureos paciscens de ii columitate sortis: sed tamen ea mente, ut pecunia in societate sit suo periculo,& pactionem ideo adhibet,nc a merca tore circumueniatur, quid de hoc contractu sentiendum λ Sciatiunt isti Doctores contractum societatis esse; ne usurae labe aspersiam; nec, qui sic conti axit, ulla restitu elidi lcge tener i. hu- tuique sent tritae auctorem citant D. Bernardinui . Adduntque avidua, siue
alio quovis leuialem contrahi culpam;
248쪽
quia pernicioso mendaeso infamiae notam sibi inurit:debereque omnino aniami sui consilium in apertum proferre:
ne serte vidua immaturo extineta interitu scelerate agendi, S in nctatio contractu perseiterandi praebeatur Occasio. Vt igitur contractus hic nec ius societatis,nec animam iugulet, contrahentis viduae, suae mentis significationem confietat , suaeque infamiae iniustique damni ac ostensionis occasionem praecidat.
Tradit A. mercatori centu, ut ei quinquaginta pereant, & totidem domino nummariae sortis: lucrum verb aequis portionibus diuidatur. ratusne est huiusmodi contractus Z Negant S. Bernardinus,& Rosella in verbo Societas, num. s. de alij multi, ut testis est Angelus in
verbo Societaι, δ. g. st nam perinde est,ac si A. nummarius mercatori mutua deis
disset quiliquaginta cum lucro sibi reddenda.
1 o. Decima hau a dubitatio:Clim totupecuniaru caput sine socij industriam& operam ponentis culpa siue lata, siue leui, perit,pritne pectiniae socio,an
ei ctiam, qui cum ea negociabatur, ita ut damnum actuosus etiam & industrius socius sentire debeat Grauis est hoc de genere inter Doctores concertatio , aientibus aliis, negantibus aliis. Ideo mihi constitutum est, quod nunc in qtraestionem vocatur, in eo, quod sequitur, capite concertatum, diiudicatum, dc eon sectum dimittere. In quo
eapite , de socialis peculatae & operae natura, de de iustitia partitionis r Tum,erit paullo diligentius disserendum.
De socialis neunia'opera natura, σε daratione partiendarum rerum post diremptam societatem. Ocietatem uno pecuniam conferente, r. alio operam dame,posse contrahi magis obtinuit. His verbis tota lex prima continetur, C. pro socio. Verum quae natura& vis sit utriusque rei, quam ad societatem socii adserunt, pervidere necessarij est muneris : & non ignorare, quid post distbluta societatem in rebus partiendis sequi oponeat. socij est nihil
iniusti assinantis,& arbitri nihil temere iudicantis. Erunt igitur duo haec capita,quam molimur,disputationis tum philosophica trutina , tum theologica statera examinanda : ad quae socialis commercij praecipuae difficultates re
Ergo nonnulli acute viderunt in - 2. cietatem pecuniam eonferri non qu quo modo , sed ut ficilitatem habet quaestuosam, si ad eam accedat induia stria: quidam hoc ipsum his verbis exin planant , ut habet idoneitatem quamdam ad aequisit nemucri.Sicut enim
semen mandatum terrae , eiusque gremio exceptum frugi serum est; sic pecunia , ubi industriam naui soch manu nacta est,fit fructuosa, quamuis suapte natura sterilis sit. Verum cum in pecunia,quae in societatem traditur, tria e
gitari possint, eius substanti deinde v-ius,siue commoditas quaestuosa, seu facultas ad faciendum lucrum cum negociatoris opera sociata: tertium pei culum, cui subest in ipsa negociatione; quaeri potest,num tria hqc omnia communicentur cum sectis, an non omniaΘqudd si non omnia,quae, aut quid e tribus in secietatem conferatur, Issi communi Diuitiaco by Coral
249쪽
munieari pericula I ure contractus, sed
peties eum, qui rem conseri, manere, inter omnes magistros, qui doctrina sunt instructioies conuenit.Usum veIo facultatem ve illam lucri faciendi communicari constat inter omneS.
3. De substantia dumtaxat potest esse
distensio. Baldus in commentayio , quo primam Coaecu legem , pro socio , illustrauit, vult,cuinde re,qua de nucagitur,ambigitur,dici potius debere usum rei, quam rem ipsam in societate poni. quam sententiam D. Bernardinus in
Rosella in verbo Societas.qua'. p.seu nn me o. verba recitantes Midi, eiusque describemes quςstiones sequi videntur. De cuius me optiuone necessaria deducunt argumenta. Res enim quae in societatem traduntur, eiusmodi debent esse , ut commutari possint, & ab uno transferri in alium: led non talis est v-sus; cum sit accidens, quod nec commutatur , nec misrata subiecto in subiectum,nec a perlona in personam; ergo res ipsae ad secietatem pertinent.
Deinde usus est quaedam actio, quae sine substantia agente, de sine substantia
patiente, seu recipiente, consistcre n quit:ergo substantiae, quarum communis est in societate usus, communicari
debent. Deinde non substantia substantiam non gignit: sed lucrum seciale est
ex categoria substantiae ; ergo ex sub-s tiis debet existere. Postremo pec lium sociale nemo dixerit ex accidentibus eonflari, sed ex substantiis potita
. Dices: Opera soci,& industria,accidens est: quae ipsa est in societate pro
sorte. At conuertitur ratio. sicut enim opera non communicatur nisi cum
persona operantis, ac negociantis: sic nec usus cuiuilibet alterius rei, sine re, cuius est usus. Iterum oppones diu priama parte tramum de contractu uniuerse, a nobis constitutum est materiam proximam contractus actionem elle dandi,aut sui edi aliquid: ergo eadem materia debet elle societatis. Concedo: sed non sine rebus, in quibus versatur actio aut dandi, aut faciendi, & haec quidem Contra Baldum disputata , atque conclusa cum vera sunt in uniuerso genere rerum, quae in commune sociorum rediguntur , tum velissima in genere nummorum, quorum proprius usus Corum est in commutationibus
ciuilibus contumptio, atque dii tractio, sicut ex Aristot. intelligi potest in I.
neque fieri potest,ut tuae pecuniς usum alicui concedas, atque eidem substantiam pecuniae utcdam neges:sunt enim isthaec ἀνυπαραώ. Res igitur ipsae & earum usus com- s. municantur cum sociis. Legem sertalle obiicies ,si tibi area mea, Τ deprasicriptis veris. in qua ita constitutum est: Nemo scietatem contrahendo rei sexa dommmesse desinit. de D. Thomas in a. a. quaest. e 8.anic. a. ad Ille, qui committit pecuniam μam vel mercatori, vel arisci per modum societatis cuiusdam, non transfert dominium pecunia in istum , sed remanet rim. Huic D Thomae, ac Iurisconsulti auctoritati dupliciter responderi potest. Primum dicimus nec re, nec Vc
bis, haec paria cile,rei suae esse dominu, eamdem non alteri impertiri , seu
communicare : nam rem nostram damus alteri custodiendam iure depol ti, vel gratis utendam, ut in commodato, & precario: vel non gratis,ut in locato, peries nos retento dominio; ergostr societatem quoque inferre rem nostram possiimus non amis Io dominio: quamuis illud inter socios communicatum
sit. Quod supra diximus, hoc item loco. iteramus, nomine domi iiij rei quod cωGL λ Muni
250쪽
inimieati in sociali contractii confirmamus,non intelligere domi iapum sor- male, sed materiale, ro, inquam, subiecta dominio. Ex liac prima responsionelaaec secunda extitit, pecuniae dominum perseuerare, qui eam collocat in lbciet.ue: non quod, tui negociu commune bona fi se gerat non ius habeat illam alienare, & iusto contrm tu in alterum
trans serre, Sc quod dominium non cum sociis sociove communicetur: nam reipsa communicatur.
Sed quinque nominibus licuit D.
Tliomae dicere, qui suam pecuniam societ. ati committit , eius manere , qui committit, nec in alterum illius transferre dominium. Primum, quia nummarius socius collata: peculane est simpliciter dominus: reliqui tantum communione quadam. Deinde, quia tr.idi ra pecunia ante coeptam negociationem, in eius qui tradidit vero dominici Nancta Tum, quia postquam societati commendata est, periculo est committentis. Post, quia si post operas positasti ecdiltracta, nec alienata est , si distrali attit lbcietas, tota remigrat ad suum dominum. Ad extremum: quia si alienata est,c in alium dominum translata. si tantum factum est lucri, ut eadem summa detrahi polliit, de sors pecuniaria eximi, de communi lucro eximendu est , eu pecuniario socio reddenda, qtarmadmodum suo loco dicetur. Hue ad ac, qu .r ιπ&rρ. /o. de prima si cietatis proprietate intrinseca a nobis explicata sunt: nec Cnim eius explicationis nos Pi nitet, arc calculum rcducimus.
Conseqtiens est, ut quibus periculis sit foetalis pecunia si apte natura subiei' i videamus i quem locum persubtiliter exequitiir Caietanus ινι sit mina,verti Socistas, utens ius verbis: Aduerte, 9
niam Fubstet duplici periculo. sicilicet peian
μι eiusdem pecunia : qui etero pomI industriam ,seu operas luas ,subllet uni tantum periculo , sicilicet perdendι usium indus riae, seu operarum serarum. Et pδst aliquanto idem Caietanus: Ponens autem Muis priam, vel operas, quia silum ροt6t perdere et sum induartae , vse opera Ilia ,scilicet in vanum laborando, ideo nihil de capital saluo ei ribetur: shbstantra namqne ver rum siuarum non ex negociaraone , sed ex necessitate materia perit ἔ quia scilicet ress ccessua in motu cynsiuiens: si enim res Permanentes essent, ei essent salua. Ac licet opera pro pretio sit ii con- 8. tractu societatis, ut ait Bald. legem euolueris primam Cod. pro socio, quod ex lege
colligit, cum duobus, , si in coeunda, ν pro socio. plurisque interdum possit cile
pera,quam pecunia,uti est ιn legesinon fuerant.= eod. or Institui. desecretate,*.2. Baldus tamen codem loco sentit operam no cum pecuniae summa, sed cum eius, ut is loquitur, interusorio conferri debere ; de quo allentiuntur illi
tur tribus his sunda metis, primo, quod operarius socius sortem suam habet
natura sua fluentem, ac Vanescentem; qu alis est natura motus, ac temporis; contra pecuniarius socius suun llantem,Sc fixam: secundb,qudd opera non capiti pecuni: , sed eius commoditati reipondet: tertib , qudd nummarius sicius sitae pecuniae periculum totum usque sustineat , inuentu pci facilis est ratio rerum partiendarum iocictate distracta. Nam, si pecuniae caput incO' P. tum Diuiligod by Corale