장음표시 사용
231쪽
societas: cteto in rerum communione
it Lici, si liliit Secunda ratio.Fieri potest, ut ex coita societate nitul l lucrifiat, sed potitis d.imnum existat, nec ideo perimitur loci clas; ergo non in communicatione lucri, sed rerum, carumque adminiit ratione & negociatione est sita societas. Tertia ratio. Illa est ellentialis eroprietas societatis censenda, qua posita illa ponitur, & qua perempta perimitur : led posita communione rerum contrahendarum ante omnem quaestu ponitur societaso & sublata reru communione eadcm societas tollitur; cima societate sortis communicatio, scuius communi candi neque cogitatione
separari potest: siquidem, ut supra dictum est, substantiam & nomen huic contractui dilargitur. Denique saepe post dii tractam societatem patetitur lucr uni; cstque s ietatis finis:quare non ad eius substantiam potest pertinere. Adde qu&l communicatio lucri transit
ad heredes, cictas non transit, ex .nc-xns potest, o ex l. adeo morte. Τ. pro socio. Quapropter Caietanus sn a. a. qus i. t. art. a. in resfons quintι argume ι D.Thomae haec nostrae sententiae conuenienter emtus est, de contractu societatis verba faciens. .Adde tertium tamquam
eamnem ad iti fui imsemper struandam in hu no ιδ ilicet,quod ιι Princi'ο ἀμ- mentur singula sociorum portiones, ex fiat quasi una summa pecunia, communis isti proportionabiliter, id est secundum suas nuM. er deinceps tam in lucro, quam in rimno tu aemgione totius remanentis seruetur diuisio, ac si talem summam pecunia posuissent proportionaliter. V erHgraria, silunt tres soci3, unus ponit milti caton,
alter ponit operas aΠanaras mittit, alter po- ι induariam astimatam quingentis
sabibenda est societas. ac si hi tres posivis
sent duo millia, sir quingentos ducatos di, ita ramen, υι tertius semperpra medietatestet.. P. Comi Iolis Contract.
sic tuorum diuidendum est: vi fuerint
quinque, tertius habeat unum uterque --
Iem .iliorum duo. or tamdem quidquidsi peres , eodem modo disvidendum est: ita, quod nupersunt duo midia, Gr quin enthmide dentur uni, cst missi aheri, quιngenti terito. alioquin isti damnificaretur in perdita industria, ct ι de in operii, qiii apposuit pecuniam lucraretur. Haec Caicianus. In l. vird,ut sit ,sf. yro socio. rc in collatam in locietatem elle communem sumitur tamquam certii: nec non in multis legibuι Diges forum de commvns diuidunis. vi I. a. y 9. I. I. as. Dominium autem communicari cum dico, no ia illud intelligo dominium quod propric,&, ut loquuntur , formaliter cit dominium , quod cit relationis accidens, in eius,qui dominus est,uoluntate resides; verum rem ipsam seu subst/ntiam dominio subiectam, quod nemo vel mediocriter intelligens pernegarit. Rem autem subiectam dominio dominium quoque nuncupari non solum turba
Grammaticorum, verumetiam imperiata nouit multitudo. oppones ex D.Thoma in a. a. quaest. 78. artrc. a.ad F. eum, qui pecuniam traiutartifici,seu mercatori, per modum verba sunt sanistissimi Doctoris socieratu cuiusdam , non transferre pecunia stia dominium in illam , sed remanere elin, ita q. odcum periculi erm mercator de eatur, vel artifex operatur;osic licite potest partem lucri 3nde prouenientis expetere, tamquam de re sua. Haec ille. Respondeo duplicem cite transa-7tionem, siue pecuniae, sue alterius rei: unam cum abdicatione dominij, alteram cum eiusdem communicatione. Cum abdicatione in donatione,in mutuo,in emptione & venditione, in permutatione , in quibus contractibiis pe-eunia data amittitur,&.domin una - tat: cum communicatione traditur in
232쪽
societatem. Priore igitur modo trans- serri negauit D.Thomas,non posteriOre:nam si societas ius habet transferendi in alium res sociales, dith ahendo,
emendo,Vendendo, permutando ad lucrum captandum, carumde Terum d
minium ab ea participari necesse est. Sed longius, quam par est,excurrit prima proprietas. Pectiniae socialis dominium proprietatem transferri in so-eios defendit Corradus sysest. 3.cones. 2. Secunda ex intrinsecis est, ut lucrufictum e rebus communibus ad legemitistitiae commutatiuae, & sortis uniuscuiuique diuidatiir intersiaios: ut qui amplius communicauk, plus compen-i
dij fer. at Tertia proprietas stile ullo umquam tempore intcr socios partitio fiat, pacisci non licet nec pactio valet. quod his
verbis decernit lix, in hoc iudacium coue sar. f. de e mmuni diuidundo. Si con-ueurat, ne omnino diuisitostat ,hui modi pactum nutu vires habere manistatim
est. Haec proprietas in ca societate custodienda est,quae profana est,& ad primatum quaestum constituta. Quart.i: Damna,& lucra,quae nomine societatis contingunt, communia
sunt, ex socii .3 sicilia, fyr socio. Cum enim contrahitur societas , tam lucri quam imni comunio initur,l. ij. eod. illam cnim societatem, in qua v-nuς damnum tantum sentit, nullu vero lucrum , leoninam appellare Cassius selitus erat, i. si non fuerint, j. DιIlo, . eod.
Quinta: Non id quod interest unius ex sociis,sed quod societati expedit, ser
Sexta: Donationis catilla secietas norecte contrahitur, l. dona iouta caussa. f. e, q i5d ii in Actorum numerum adsciscaris, nulla abs te re communicata,
de lucri sis consors, contractus hic donationis , non societatis erit. Septima: Socius quamuis uniuersi-rum bonorum socius sit, plus tamen pure sea alienare non potest, L nemo, pro scio.
Octaua: P. istum ut intra certu tem
pus societas dillis tui non possit, tolli ii 5
potest, nis libera voluntate sociorum. id satis liquet ex l.in ιudamum,S si consumat f.de communi diuidundo. Nona: Nulla societas est aeterna, Lnusta=.pro socio. Decima:Cum detrimento seciorum renunciari societas non potvst,t.a Itane.
Vndecima:Paetum de societate heredibus transmitteda iure ciuili est nublum , L nemo potest societarem, 2 l. adeo morae. Verum haec lex posterior dietatem excipit vectigalium, quae alleg
ri potest .aὸ heredes. sed Glos Ia huius
legis tria, immo quattuor requirit, ut ad eos legitime migret. Primum aluyuipublica conducant vectigasea jecim-dum,ut ea lege contacant, ut in conductio. ne orsocietate heredes succedant: tertium,
ut qui siuccedet, idoneus sit. Potest, in quit Glossa,addi quartum,ut in cly non rantum cum locatore vecti alium , sed etiam interse pacificantur, quod heredes in scistate succedant. Haec in Glossa. Mihi sane legis excUtionem consideranti invectigalium societate,ius item naturae, de gentium, ipsusque secietatis naturam eontemplanti non videbatur proprietas haec ex intrinsecis esse; nec se pre natura malum elle pacisci de secietate heredibus tradenda: nam, si per se malum foret, nec vect galium societas heredibus posset delegari. neque vero secietatis iura laede tur, si cunctorum assenia sociorum in unius socij locum alter, qui ingenio, industria, opera, rationibus secietatis, aptus atque Utilis
foret, sussiceretur. Gare ut decima Proprie
233쪽
proprietas iure ciuili ex intrinsecis sit, iure tamen naturς & gentium inter naturales redigi potest,quae contrariis pacti anibus remouentur.
. Duodecima proprietas: i is, qui bona societatis possit det, viai ex sociis integram partem attribuerit, legitimamque portionem suam reliquis poscentibus sociis,tribui ea non possit, de int gra illius socii detrahendum crit: quo iure rc liquis s atisfiat, ex verum, s.cam Dei focilis pro Iocio obtinuit tamen Azonis sentcntia: vi,si alij socii integrae pritis, quam unus ille consecutus est, fuerunt conscii , longoqtae interuallo siluerunt, nihil ab illo ipso socio ause- .ratur ceteris reponendum : illud enim longinqui temporis silentitim tacitam qii. imdam habere videtur donationem, legitimaeque aduers is illum socium actionis remissionem; nisi seric peteredes litisIcnt,aut dolo,fraude, mendacio, que circumuenti , aut metu, seu vi deterriti,aut potentia,minis, aliave caussa prohibiti, quae donationem labefactam,trullamque reddere consueuit. Decimatertia proprietas: Socij Priosi procurator dissoluere eam seci tatem potest,quam socius, priusquam fureret, coluit.sic Iustinianea lege quae ysthem est, C. pro socio, sanciente : cui
legi hoc Baldi praeponitur scholium:
Curaver furis potest renunciare socie tifuriosi qui habet auctoritate legus min contradiu, habet etiam in distractu. Decimaquarta: Quod exsurto, vel ex alio maleficio quasitum est,m serietatem non Noytere coerri palam est: qtita HVio mxurpis atque foeda communio est.Planesi invi dium codatum sit,commune erit lucrum.
verba sunt teris, quod autem ex furto ,1 ργο sicio subiungitur veib in I. si heitur, damnum poenae sensurum alterum socium , si sciebat rem collata in medium esse ex maleficio: aquam enim est, haec
inquit lex , ut , euim participauit latrum, parvesci cst damnum. Decimaquinta: Si socru uaiam ve- I o. g enter in societate egisset,in pse iserrie autem societatem auxti et, non compensatur compendium cum ne I eotia. cst tota lexa se oscio. demptis illis primis verbis, ct ideo : nec aliud itatuit lex proxima seperior.nec enim damnum illatum societati ab aliquo sociorum lucro compensatur, ut etiam Glos Ia affirmat legis, non ob eam rem,st. eod. Decimasexta: Omne aes alienum quod manentesocieta e contriit tu est, est de communi soluendam. sic respondet Paulus Iurisconsultus an l.Omne as,2.yropocio. Decimaseptima : Proprietas magno
legum priuilegio septa , si secim cum Iacio
rudicrosocietatis agat, non plus actor const-quitur,quam aduessarius eiusficere popest,
verba sunt ex para'rapho imperamio, rurastitui.alliombu ,σ.βd or si quis. & in Lverum est,st pro sotio. in vcstibulo legis: merum est,qu'd Sabιno vide ur, etiamst nouniuersorum bonorum s.cb Aut , sed uniturei, attamen in id, quod facere possum, condemnari oportet. Hoc enim Ammam rati
nem habet: cum βtiet in ivi quoddam fraterni alis in si habeat. Ac licet in i sium qui in id, st. de re;udica: a. hoc priit iligiunon videatur datum nisi sociis omnium bonorum , nihilominus,& Glosia,& communis opinio Doctorum, S quod pluris est, patagraphiis imperatorius citiuis societati adem ii iris imi ertitur. Condemnatio verd in id quod quis ficere potest,quam vim habeat,explanat
lex n condemnasione,st. de re l. iuru,Mrbis his loquens: In condemnatione personarum, qua in tu, quodsi aere possunt, δε-m Itir ro toti:m quod habe ut extorquem dum est Ρd ipsi ri m ratio habenda e i. Deveant. Et quamuis in ciuimo. l carissa alienum ae ς minime dc ducatur,e cepta
234쪽
sultus in Linter eos, f. de re iudicata. Is
quoque crus ex causa donationis conuenitur u quantum facere potest,condemnatur:
or qu tim is solus deducto aere alieno. sed& iii caulla pro socio,aes, quod societati debetur, deducitur, ex l. verum , g. id quod simu ,sf. pro socio. caret tamen hoc priuilegio,si vel dolo malo contraxit aes alienum,ex l verum,inyrincipio Τ pro socio; vel si infitietur se sectum. Sic enim in L ivum , in postumis verbιs: Non alias socius in id, quod facere potest, damnabιtur,
quam si consiteaturbe socium fuisse . neque hoc priuilegio potiretur, si iuratus spopondistet omne , quantum deberct, se soluturum , nullaque siue iuris, siue facti exceptione usurum,ut magni auctores admonuerunt. Quidam aliis cxceptionibus minuunt hoc priuilegium: quaecum non polleant iuris auctoritate,haud latis mihi tutae videntur. Itaque cum priuilegium iuris communis sit, quod &ae uitatem habet, de publicam continet societatum omnium utilitatem, quae priuatis pactis laedi non debet, ex L ivntu, g. pacta qua ,st. de paclis, mihi visum est in proprictates necessarias de intrinsecas ciuilis iuris auctori
r 1. Declina actaua: Si rerum, quae iure soci clatis diuidendae sint . boni viri a bitrio partitio permittatur,illi standum erit,i in Proposita.Τ.pro sicio. δύ co magis eiul incidi arbitrium sequendum eri
quia iudicium pro socio bonae fidei est.
ut tu ea tere inquit Proculus.
Decim inon : Ets legos lint multae, quod intempestiuam societatum prolii.
dire mus,quia ipso iure s cietatis intempestiua renunciatio in aestimationem venit, ut dicitur in I sidc socius, *.siab-
nihilominus tempora contingunti Nonnulla, ut aiax condictam diem io.
cietas dirimi possit, veluti si conditio
quaedam, qua coita est societas, remm cianti non praestetur: aut quia iniuriosus, aut damnosus socius si, ut non expediat eum pati:quae tempora excipiu-tur in i iconuenerat fispra socio. vel si renunciatio ex necessitate quadam facta sit,quae est exceptio uis,ailiane, f. oxi
' iges ma:Distbciamur renunciatio- Ine,morte, capitis diminutione, dc egestate, legesocietatem coirestero socio. dc ιn lege, verum est 6 .'po B emo . f. eod. Societas fluitur expersonas, ex rebus, ex volantate, ex actione i it hue siue homines, e res,'ue voluntas , sue actio interierat,di trahi videtvrsecietas. Intereunt autem homine maxιma, aut media capιtis dim/nuisone, aut morte res vero cum aut nulla retinquatur, aut coitione mutaverim. eque enim
eius rei, qua tam nusia sit, quisquam serius 6hneque eius i qua consecrata publica Aest. In lege quoque,quae incipit, Aetione quoque g.eod. modi explicantur accuratius, quibus disse luitur societas, quos item modos cogi oscere pol S ex A. 3. apostremo, cst proximo a postremo cisiit. desocietate. Capitis autem diminutio est cius iuris, quod vel ex libertate, vel ex diuitate, vel cx familia alicui proprium est. Maxima est diminutio, cum quis omnia tria amittit: media cum ciuitatem : minima cum familiam. Neque id ignorandum est, ctiam ii socii demortui heres succedere societati iure ciuilino possit,inis ipse recentem ineat; incho in tamen iregocia ab socio mortuo perficere debet cum reliquis sociis,ut pla
j. de negocιisgenis,st ex lege.heresseay,st pro socio. in qua lege his verbis iubetiuet
Heres soci1, quamuis socius non est, tamen ea.qriae per defunctum inchoarasim,per he. redem explicari debent. idcmqtie aliis le
gibus , sed non ita perspicuis verbi
235쪽
eauetur. sed , quae naturales societatis proprietates sint, breui explicatione, quoad tes serat, dispiciamus.
De naturabbin sitietinis proprie
r. Xpensas nomine societatis fictas, II & quae bono secietati sunt, agri stere desene reliqui socii : quema modum lex decernit , si fratres, si quuex siciis ,ss pro socio. Si quis, inquit lex, ex seciis propiescietatemprinetis sit,ue
mi ad merces eme--, eos dumtaxat siumptis societati imputabit,qui 1n eam rem impensi sunt. y6atica igitur , ct merιιπι rum, esstabiιlorum, ct iumentorum, arrulorum Dectu ι, vel siui, siue sarcinarum Harum alia, vel mercium recte imputabit. Hic est totus M. Immoderatos tamen siimptus ,&mensarum luxum, qui decori transiliunt lineas, non praestabit societas. Immo Maior infli. quaest. γ. Baldus,& alij qiii nominantur a Sylvestro, & Angelo , quos
ipsi sequunt ii taSylvest. in verb. Societas, δ. q./a.dc Angelus eod verbo , S. Ir astirmant iasi debere eos sumptus agnoscere,quos domi suae secisset.At Nauartus in Amm.1, ωρ. . num. a . magi S pr pendet ad opinionem Saliceti,cui contraria tribuit sententiam. sed mihi Sylvestri, Angeli,& eorum, quos ij citant, Verior SI aequior vidctur esse sei tantia. si enim, qui operas suas tradit societati, domi suis sumptibus vitam traducit, societati inseruit, cur domo egrestus, ficiens eosdem , traiiciet in socios ὶ Atque haec sit prima naturalium proprietas: quae tota potest contrariis pactionibus immutari,aut etiam iusta regionis consuetudine tolli. Nam
& socius cum sociis posset pacisci de
impendiis suo tarithm nomine tolerandis , modo partibus lucri aequaret impendia: vel etiam quando vilius opemaestimaretur cij, dc ad pares lucri partes vocaretur, quo is solus impensas sustineret. Hac enim ratione nec ius operarii socii, nec ius reliquorum sociorum quidquam detrimenticaperet.
Secunda proprietas naturalis: Si a. quis societatem contraxerit,quod em rit ipsus fit, non commune: sed societatis iudicio cogitur rem communicare. verba, siquωsocieIatem, pro socio. Hanc proprietatem ε numero non selum intrinsecarum , sed etiam natu ralium proprietatum excerpsistem, nisi extaret in iure. Neque enim sociali fide is agere videtur, qui cum sit communis negocii administer, & socius , ere communi proprium velit nancisci
dominium. Couaruuias in 3. varrarum resolutionum, cap. q.num. . cum iis,quos
laudat , testes , sic interpretatur legem , ut vera sit, quando socius rem emit nomine suo, non societatis communi utens pcculto r nam si societatis emeret nomine, societati acquire . retur dominium. Tota haec proprietas
iustiIsimis tolli potest pactionibus lege
imposita negocienti locio , ut ne quid rem gerens focictatis peculio utens si ciciatis, proprio nomine ac suo aut emat, aut vendat; aut pcrmutet, aut acquirat. si sectis agat, rei acquisit.t dominium sit societatis: nec non violatae
pactionis, & fidei poenam luat. Iam vero in variis prouinciis legibus regiis sancitum est, ut, qui chim re societatis negociant tu , non sibi, sed societati acquirant. consulito inibi Couarm-
Tertia proprietas: Soeij ret, ac scir- tis qumi quisque in societatam contu
236쪽
lit periculum & tam lucrum, quam
elairuium debet agi oscς re. Fateor contra hanc, csse non paucos , qui negent iustam a linitti poste pactionem: nam ex inti insoris contendunt etae proprietatibus,quae e societate iustis paelis iobli non Polliint. Quocirca ii quis in secietalcm pecuniam conserat, nec sortis amittendae periculum sustinere v. lit, scd n alicium transserat,& partem incerti lucri consequi velit,Ob eam rem
multo minor lucro contentus , non contra proprietatem naturalem , sed contra naturam contraditis agere arbitrantur. In his est Panormitanus, qui in caput, ventras, de donaticiniom in
m eon θρ' .primi voluminu,pro sua opinione acriter pugnat, ad eam aggregans Glossim inci n. Herique,
quae non concedit dari posses ecuniam sociis, ut is qui dat, peric um subire nolit, & GAedum in Di
Eadem est assirmatio Soti bb. o. de iust.
In oontraria tamen sententia ait Panormitanus esse Ioannem Andream in V. yer vestrad, de dote post diuort.1 est.&Hostiensem in summa , tit. de Uurta, an aliqvid. putat enim Hostiensis p chum de retinenda incolumitate sonis
non elic contra naturam contractus societatis, sed praeter: eiusmodi vel δ p cta iusta ac rata esse polle, id quod in ligi potest ex Me ι. f si conueniat, is depositi. & in L ium gemiMm , , si paciscar , diditur, qua non ad publicam υ- on m .sted ad remst nisi .rrem refherunt, pactsim licet .cui para grapho haec est summa Barioli adscripta: Pastum, per quia tolli:ur ius priuinum siti publica auctorisA- e conce son , v. ιkt. secvi si 1οderetur impublicum. Glossa:n l. paci sit. C. de pactis, scribit contra id, quod lex iuber, ves. prohibet, non lieere pacisci,contra bsiaeficium legis licere:quia unusquisque iuri suo renunciare potest. Barioli autem silmma, qua lex illa illsitrati ir, cst
huiusmodi: Contra teneram legis priuata utilitatem continenιem acisii licet. In
latere Codicis alij quoque ex principibus suris ciuilis explanatoribus significantur. Couamulas lib. i. vari refota.
eas et . num. 2. in liac ipsa opinione haerens illius propugnatorem profert Petrum Perusinum intras. de unci fratrib M , parte 4. γηλι. est se o. Ipsi hos addimus omnes ex Theologis: Ioannem Maiorem in . sint. dist. II. qu J. q. 2 1o. Corradum sn sum volumine de contractibin , stati. 6. quaest. 96. O s8. Sylvemum in verbo Societaε, ι f. a. Angelum eod. ver,. iit. l. 3. T. Armil-Iam Caietanu in in tris'.
37. re pens resFons M. qui , licet nolit pactu de incolumitate sos pnestzanda in secietatis contractu linei poni, dum ea initur, tamen post initam placet poste pactione fieri: quae tamen magni Theologi religio contemnitur ab aliis. Patronus ciusdem opinionis est N auai rus in s- cap. ι . a n-. 2F . ad
Praecipua huius caussae firmamenta sduo sunt. Primum est iuris Pontifici, auctoritas: secundum ratio. In capite enim perve iras,de donationi biu inter virum s vverem . scientissimus ille Pomtisex Innocentius III. cuiusdam mulieris ,cuius vir ad inopiam vergebar, dotem mandat alicui mercatoti committi : ut ita ex parte honesti luoi on rasustentarentur matrimos Et nimbrum ea mens videtur suisse Romani Pont. vi dos salua essenneque enim alis ter periculo, quod vitare volebat, se uenire potuisset. QuM si integra sors,seriranda erat, per contractum, quem vocant, assecurationis,ficiendum erat.
237쪽
. Verba Cationis hic sunt: Mandamviqi renin dotem assignari satiatu eid msub ea, qua potet iis cautione praylare: vel saltem alicui mercatori committi , ut de parte hone ili lucra diZim - onera ρσίμωtνimoni3μ Lutare. Ratio hoc ipsum persuadet. Nam si cum aliquo, qui ib-cius non est , contrahere pol sum de via uo seruando incolumi, cur non idem licebit eum socio3 Respondet Sotus,li
cere cum non socio , quia cum eo non
contrahitur ratio mutui; quandoquidem is pecuniam, cui restituendae fit obnoxius, non recipit. At sociiv recipit , & restituere cogitur; quae duo absoluunt rationε mutetiae ui cum lucrum accedat, seruore contractum infici n celle est. Hoc Soti responsum ideo sa- 6. iis probare non possum, quia videre poterat non retuso ingenio magister eumdem hominem plures personas sis stinere ; socij quidem, eam recipit,nec lege restituendi tenetur: incolumita tem autem pollicentis, & suscepta pericula vendentis domino sortis, cum Pecunias,quarum restituendarum sub- iv onus, non recipit, sed tantum iustum pretium seceptorum periculorum aut numerato, quod fieri pollet, aut pluribus lucri partibus condonandis, quae ceteroqui socio minime deberentur: debentur autem, quia eius sponsione tum Ars, tum nonnulla lucri pars eripitur periculo. Itaque t
cum possum ita pacisci:vt pro sortis securitate, quam mihi praestas, a me s mas quinque in singulos centenos ; ω Iro securitate, quam propter eratumucrum mihi polliceris, stimas qua tuor. vel aliter : ut ex verisimili lucro, v. c. duodecim, sumas tibi quattuor pro securitate sortis , & quattuor altera pro securitate lucri: ut ad me
Quattuor tantum ex fingulis centenis portineant, ad te vero de toto meo incerto compendio octo. Hic, s recte animaduertis, in securitate sortis vendis mihi iusto pretio pericula sortis su Dcepta: in securitate verδ lucri incc tum mihi vendis lucrum iusto etiam
eretio, ac mercede. sitiri ergo tres coii- tinctus: viri s societatis, alter securitatis propter sortem, tertius securitatis propter fructus. Atque hi tres contractus non sollim diuersis temporibus iniri possunt, Armaliter, & explicite,
ut aiunt; vertim etiam uno eodemque
negociator palam profiteretur par tum se esse ad acccipiendam a quolibet pecuniam, cuius promissa securitate Attis . certique lucri: sed ita, ut pro duodecim, quod lucrum existeret ex centum aureis datis, reddere dumtaxat velit quattuor, sbi quattuor pro securitate sortis, ac totidem pro lecuritate lucri reseruatis. Erit item perspicacis Theologi ani- 7.
maduertere non varios existere contractus iustos ex varietate tantum hominum contrahentium, sed multo maxime ex diuersa ratione, ac iusta contrahendi , siue cum eodem homine, sue
cum diuersis contrahatur : atque eamdem pecuniam in alium tiansferri posse, alias tamquam mutuam, alias ipmquam pretium, ut in emptione, alias tamquam communem ,& soci.ilem, ut in societate, alias tamquam locatam,vrcum quis eam Posceret ad speciem quamdam , & oiteritationem. Quod igiti irpecuniae sociali continens est, de ad eum neces lario assixum, id est, ut communicetur ad quaestum: ut autem eius sustineatur periculum, nequo ex necessariis, neque ex internis est societatis proprietatibus. Ad rationem perantiqua accedit consuctudo, quam in niuitis Disitired by Cooste
238쪽
multis tum Galliae partibus, tum Italiae Iocis usurpatam cile auctor est iii sua
summae Nauarrus. Ecclesiae ei im, viduae , & pupilli mercatoribus centum
tradunt, ut quattuor certa lucrentur:
cum verisimile lucrum sit vel duodecim, vel quindecim. qtiae consuetusinefati a cilci, nili his contractibus , ut diximus, defendoretur.Nam dicere pcrheneficium, & gratiam Ecclesiis , viduis, S pupillis concessu es le ut lucrum facere postini. ex mutuo, intolerabile est: cum neque pro captiuis redimendis usui as exerceri polle sancitum sit in cap. super eo, deus r. Huic eidem sententiae auxilia petunt nonnulli a lege , si non uerint, g. I.
f. pro socid, est ex S. de ista , in Insi. des cietate. in legis particula prima, est scriptum his verbis: Ita coira societatem possivt nullam panum damni aetersemim, tis erum vero commune sit,Culsu p M.q-dita demum vale it , ut Sabiniu sors tanti sit opera, quanti damnum silarumque enim tanta est industriaβαν, ωρ secutati conferat, quam pecunia. id est, si sim nauiget, setis peregrinetur: pericuia Fibeat solus. In S. vero Insis. haec sunt. Et adeo contra minit Muti' sententiam obtinuit, ut illud quoque conuiterit polliconuenire, ut quis lucri parum ferat, de damno non teneatur: quod st ipse Seruius conuenienter sibi fieri eximmauit. Aluod
tamen sntemgi oportet: vi ,si in aliqua re lucrum, in aliqua damnum illatum sit,
νnteitigatur lucri es. Verlim animaduertendum est in his iuribus de incolumitate sortis verba non seri. Accii ritus respondet, quod in illis iuribus habetur, valere iure conuentionis, non societatis. quae interpretandi ratio sereprob.rtur ab aliis. Panormitanus locis
supra indicatis, iura allata intelligit in socio qui ponit operas, quae possunt
interdum esse tanti, ut damnum senis tire is minime debeat. Quamqua quod ad legem attinet, in ea Vlpianus memoret diuersorum luris consultoti imopiniones , & Cassianae Aristonis, in qua vestigium figit,opponit. Nam in s. Aristo, suam Ulpianus tententiam his verbis exprompsit: Iniquissimam enim genus scutatis est, ex qua quis damnum, non etiam lucrum lectet. i Atque ut ipse quoque sententiam s. meam indicem. Pol Xilli V. constit uonem de cotractu societatis promulgatam non censeo cuiquam suadendum esse, ut in contrahenda socictate, aut de certa lucri parte consequenda, aut de salute sortis, siue de ea non amitin tenda , aliqua pactione cauealmam bis terve hoc neci vetat. Ac licet Cardinalis Toletus,& Cardinalis Anchia Seuerinae, quibus conscribendae legis arasto partes fuerunt impostae , Patri StephanoTuccio Societatis Ie Theologo, mi hsque voluntate atque studiis coniunaissimo confirmarint ut is ad me epistola missa narrabat) prolii-bere societatis iustos contractus noluisse Pontificem: nec, qui ante suam constitutionem liciti erant, sua leges ille sublatos; tamen quia haec duorum Cardinalium testificatio latet quam plurimos, quae tamen ipsa a me
perscripta est in 3. lib. reqoserum mora'. que i. ιa. num. vitare dcbent eos contractus de vivo incolumi, ac certa par
te lucri, si se per narum legis laqueis
cupiunt expedire. Raeliquas percurramus proprietateS. Sit quarta: Damna fatalia, & quae imprudentibu4 accidunt, socio prae standa non sunt. I cum duo ι vicinis, S.
damna, 1. yra socio. sed tribus modis haec tolli potest proprietas:ex culpa, ex
mora, ex pacto atque conuento.
culpa: ut si tibi nomine societatis proficiscendum a ligeo by Corale
239쪽
eiscendum sit Romam, & alio conuer-
. tas iter: vel cum oneraria naui nauiges in aliam partem: nu cum nauigium appellere debeas Venetias, ipse transmittas Contristinopolim. Ex mora: ut, si tibi cum redeundum cstet ad Kal. N uemb. moram dierum multorum sine ulla necellaria caulla traxisti .Ex pactione, conuento: ut cum ipse pericula & casus sortuitos sponte recepisti ;maxime vcrd clim eam ob rem pretium mercedemve accepisti. II. Quinta: socitis non tenetur nisi de
culpa lata, de leui, non item de leuisi,ma. Lex enim, socii βtio , Τ. yro socio. vult socium teneri nomine desidiae, Zcaaegligentiae, quam in rebus suis caueret : quod si socius non sit diligentissi
mus, culpam in eo statuit, qui socium admisit. comprobantur haec f. imperatorio in In titur. βριus socio, de societate. verba paragraphi: Culpa autem non ad exactissima diligentium dirigenda scissL
eit enim talem diligentiam communibus re
bus adhibere solium , qualem sivis rebuι adbibere silet. Nam , qui parum diligen-aem socium sibi assumit, do si queri debit: hoc est, sibi impurare debet. Socius igitur, qui aut dolo , aut culpa lata, vel leui, damno societati suit, non solum ciuili, sed iure etiam conscientiae id omne praestabit. Nam in quolibet contractu, in quo ambarum partium agitur commodum , cuiusmodi societas est , locatio , conductio , de lata de leui culpa teneri contrahentes in his com mentandi rationibus exercitati magistri iam pridem docuerunt. Quid verblata, leuis de leuissima culpa sit, in 1.
parte nastra huius lucubratim , c. st plura. ribus ipsi docuimus. Versim haec quinta proprietas immutari potcst dupliciter, additione, inqu.am, & detr.icti ne. additione, . s in socium deoneretur
culpa item leuissima. quae deoneratio, P. Cinviol. Δ rassit. ut iusta sit, duo exigite alterum, ut socius is sit,qui culpae leuissimae possit esse affinis, & res administrare,quemadmodum administraret diligentissimus. Nam, si ita factus ellet a natura, ut ad hominis diligentissimi nauitatem atque industriam peruenire non pollet, stulta Se inanis pactio foret, quae eiusmodi culpam in socium transferret. Vt enim lex, sic pactum rerum, quae fieri
non possiunt, nec iure, nec natura consistit. Alterum est, si culpam leuistimam
capere potest socius, aut maiore lucri parte, aut alia iusta ratione compei fetur : siquidem onus illi imponitur, quod ferre ratione contractus non debet. Detractione vel ollaec proprietas quinta evanesceret, si socius nec latam, nec leuem culpam volt et agnoscere. In quo duo animaduerti oportet. I rum est, ut ne culpa lata, qtiam dolo finitimam iura faciunt partem doli ad te traducat: tunc enim pactio de ca non praestanda non valeret. istud enim nulla ρο-
ctiaue e ci potest,ne dolus praestetur,inquit lex, si unm, g. illud,sf. de pactis. 2 l. l. illud, f.depositi. Illud non probandu est do.
tum non esse praeIlandust conuenem: nam hac conuentio contra bona fidem sontiaque bonos mores est; st id o nec starema est. Alterum est: ut socius , qui ab se amoueri vult culpas, quas ei natura contractus imponit, tanto mimas lucri percipiat, quanti prudentis viri arbitrio onus illarum culparum praeliandarum aestitnabitura
Sexta proprietas: Nulla societas est taeterna. t. nulla ,st. prosoc:o. Proprietas haec iure ciuium,quo utitur Romanum imperium, videtur esse intrinseca. iure Vero naturae,& gentium partim intri seca, partim caetrili seca censenda crit,
pro varia significatione illius appositi,arema.Prirno igitur usurpatur aeternum
pro esse, & operari, quod est totum
240쪽
simul, nulla principIo seu fine circui
scriptum: in quod nullum creati temporis discrimen cadit. Hoc primo modo nihil est, aut potest esse aeternum PCaeter Deum opta Max. Altero modo aeternum dicitur id, quod principio &fine carere posiet: hoc modo mundum este aeternum e veteribus Philosophis multi verae fido lumine orbati crediderunt. Huiu simodi aeternum possit ne a Deo effici inter Philosophos ac Theologos est acris contentio. Tertio modo dicitur aeternum, quod quidem est Ομtum,sed numquam interibit:in quo genere reperiuntur animi rationales, Angeli beati, corpora caelestia. atque adeo elementa ; quae licet dicantur in sacris litteris peritura: id dicitur vel comparate, id est, si eorum firmitas eum fi
mitate vel diuitiae natum, vel diuinae locutionis conseratur: vel quia murabuntur a statu mortalitatis ad incorruptam naturae integritatem. Quarto thodo aliquid dicitur aeternum, cuius non apparet certus exitus: veluti aeternum odium, sempiternae inimicitiae.
Tribus prioribus modis nulla humana, aut gentiu lege fieri potest,ut sit vita
cietas commutatiua aeterna: postremomo lo dari potest aeterna secietas,cuius nullus eonstare possit exitus r vis duae aliq aae ciuitates in aliquo genere bonorum perputuam contrahant societa
Septima proprietas: Heredibus δε-
cietas non transmittitur xl. nemo potest, orex. l. adeo morte, st. pro socio. Proprietatem hanc quae, si ius naturae, vel gentium consulatur, nec inter intrinsecas, nec inter naturales haberetur. Ius ciuile secit intrinsecam: ut incit . de Pro-ρ retatibus antrinseos, proprietare I p. dictum est. verum,si heredes communibus secietatis rationibus ac negociis,ipti essent, sine dubio honesta pacti ne ad eos migrare secietas Posset. Quocirca, qui Romani Imperii legibus non
tenentur: aut ad eas regiones terras.
que commeant, ubi aliis vivitur legia Sus , societates inire pollunt, quibus seccedant heredes, ipsis societatibus
Octava proprietas: Socij mei socius, meus socius non est. ex lege, nam sci', Τ. pro serio. Verum honesta pactitane effici potest, vi socius in societatem
cooptatus, cooptare ipse alium possit, qui ius societatis adipiscatur: neque id videtur posse rite controuersi. Nona proprietas: Intempestiua so- I s.cietatis renunciatio non permittitur. in promptu sivit leges: ut lex,si conuenerit, ct lex, sed rescius, cst lex,actione, g. diaximus. Atenim, cum Contingere possit, ut diu vacent, & iaceant societiatis negocia : itemque fieri ut communes rationes eiusnodi renunciatio non laedat, honeste ab hac proprietate posset dis cedi:& tunc dumtaxat existimanda foret intrinseca, cum intempestiua renunciatio corvinoda communia corrumpita Decima proprietas Per alios renuniaciati potest societas. l. actione, g. renunciare. sed quoniam non socio, sed alio nomine socii renunciante dolis ac fraudibus circum ueniri societas posset, dc variis vexari incommodis, ideo honestis posset effici pestionibus: ut renunciare secietatem non si concessiam nisi Gelo: cum is commode posset,ia ve litteris, qiue fallere postunt, & OMscure saepe loquuntur, committeretur renunciatio; eiusmodi enim cautiouibus decet leges sacere, non officere:vt quae intercludant iter iniuriis. Vndecima proprietas: Si non sue intpartes secietati adiecte, aequas eas esse constati verba sunt legis ,si non uerint, in principio , f. prosocio. Proprietas haec ,