장음표시 사용
221쪽
pleiaeque venditiones a venditore p. ctioine adiecta redimetiui. Alis triennales , ut locationes praediorum Ecclesiae: alij nouemiales , ut emphyleuses, de quibus Sylvestrum consule in verba E 'teusta, num. a. 7, Nec tacenda est liaee diuisio. Quidam obligationi rei praestandae apponunt diem,quidam non apponunt. idici appolitio item habent , aut habent, ut faueat debitori, aut verb, ut credi
toti prosit. fi ut debitori sit utilis, hie ante constitutam diem soluere potest, si velit. sic enim est in lege, quod tu diem, V. de soluManibus. Quod in diem certum promissism est, vel statim tari potest: telum
enim medium tempus ad soluendum pra-misori siserum relinqui inteluitur. Sin dies constituta est, ut prosit creditori, cam praevertere non potest debitor ex lege, eum qui , f. de annuis legatis. Is vero, qui ante tempus debitori conce sum ibi utionem urgeret, iniuste age-c et, ex cap. Unico, depus petitiombin. nisi
in tribus casibus, quos leges ipse excipiunt. Primus est in debitore ad inopiam vergente. Secundus in fugiente. Tertius in suspectos post contractum. vide Sylvestrum in verbo Solutio, quast. extrema, istos casus certis legibus U- probantem. Quod si dies non est obtrugationi adiecta , monendus , seu interpellandus ante citationem est debitor: si enim non prius admonitus citaretur,expensas citationis creditor pr.
staret debitori g. Tamen inquit sylvester , in verbo
Mora, ruast. . In conscientia si ereditor debitum petere non audet ex timore etiam re uerentiali, debitor in mora constituitur. σincurrit poenam mors post innans, in qu arbitrio boni Oiri satisfacere debet, ρο-
rest. Ali.is autem in mora non constitui
tur: quia, ex quo creditor debitum scit, Ursne omni restellu petere potest, Urs P
tit, videsar ransenpira dilationi. crsie intellige legem, in omnibus di litonibuου de reg. iuris. 9 Theologos in . . Haec ille, quem consulere poteris, in verbo Mora, num. i. st in verbo obligatio, quast. q. crin verbo solutio, qua l. ροHrem.t. Angelus in verba Stipulatio, num. loquens de obligatione stipulata pure, sine additione diei, vel conditione sententiam essere paragrapho , quem citat, platae contrariam. Nam Angelus negat, quae ex eiusmodi stipulatioire debentur, c
dem die, qua persecta est stipulatio,
polle peti. Ating. Inniuut. de verborum obligat. omnis . aliter pronuntiat Imperator. cuius haec sent verba: Omnis putatio .rut pure, aut in diem, aut sub conditione sit. Pure , velut: QSiuque aureos
daresponde; λ idque cosestim petiyotest.
Atenim, victa inque concepta fit obligatio, aut dandi, aut quidpiam praest,ndi, iustum impedimentum excusat , ut in verbo Mora probat Sylvellet num. r. citans legem, Celsius,ss de receptis arbitris. σε caput, cum dilieti, de dolo es contumacia. sed lex magis ad rem facio.
Additque idem Sylvester: intelligo, quam citim potest commode ct honesta, ruta hoc posse est iurassicum. Glosa in canonem, faciat, 22.qκ . a. qui est D. Augustini
ex libra contra mendacium, crest. IT. qua
druplex posse distinguit. primum iuris;
secundum facti ; tertium honestatis; quartum commoditatis. de quo polle commoditatis cst lex, Cesus . V. de verborumsignisicatione. Memorris lite diona sunt illa Ulpiani verba, cuius cli prima
lex de solutioniblu. e quismum est croditorem ita agere rem rib toris, et isuam ageret. Quis auisim ignoret hoc optaturum creditorem, ut res sita comm de & iusto impedimento remoto agatur 3 Atque ita pedetentim ad extremum caput diuitionum, ad infimas,in
222쪽
De diuisione contractus ex aliorumsententia in extremi infim/que pectes,m a Gratid atomae,
1. Ontractus species,quae a Logicis subalter irae dicuntur, & quibus aliae continentur, contractum pari icndo adhuc persecuti sumus. Nunc quae ab aliis insimarum specierum contractus facta sit pat titio, videamus. Nec vero illud ignorandii est, non omnium Doctorum eam clem esie sententiam in contractus speciebus vltimis numerandis. Scotus in .sent. dist. II. quaest. 2.art. a. species atomas contractu collecturus , carumque numerum effecturus , hoc quasi initio Sc fundamento utitur, dominia aut publica , aut priuata auctoritate transferri. publica, aut legis, aut Principis, aut communitatis : ita publica legis auctoritate, cui populi voluntas minime obsistit, unius dominium rem suam negligentis v capione praescriptione transscit in alterum. Privata verb auctoritate rerum dominia,& earum usus diuersis cotractibus iustis ab alio in altu migrat. a. Fundamentum hoc parum mihi firmitudinis habere videtur : quoniam contracitus omnes non solum priuata, vertim publica ctia auctoritate ineuntur. liqv:dem,& duo Principes, & duae ciuitates, δί duo communia inter se contrahere possunt ex empto & vendito , ex pormutato, ex locato de conducto, X mi I uo, S ex aliis. Quid cnim prohibet populum libenim, populo libero aut castrum, aut agrum publicum vendere, aut permutare, aut Publicas, seu seruoriam , seu iumentoru operas usumve locare. Sed quemadmodum Scotus species ultimas coise
tractus, & earum mi merum conficiat videamus, totamque eiu S commenta. tionem auctoris verbis dcscribamus.
Deprimo sit hac conclusio, qua est fecunda
huius articilli: Dominus alicuius rei non
prohibitus a lege, M a superiore, a cuius voluntate dependet in dando, vel transferendo, vel donando, potest donare rem μamat volenti accipere. Hoc probatur: quia ex quo per actum voluntatis sua suis demianus argo pervolumatim potest cessare esse dominus: er non prohibet aliqua caussa superior illum desinere, er istum incipi re esse deminum; erio per donationem 1 iam sit vere or iuste transano rim:nj. Ex hoc patet quid requiratur ad iustam donatiο- nem: quia tiberalis transtatio ex parte δε-
lius , cui sit donatio: liberim ex parae amborum, huius donandi, rnιus recipiendi: hoc est, quώd nulla tege siserioris prohibeatur i te, vel ille, nec per astrum al. terius a quo dependet in illa tranflatione. Huis autem correspourit in transatione 3. us libιralis accomodatio, Ur habeι similes leges ad hoc, quod siti iusta: quia requiritnν in accommoLnte libera voluntas, est in accibente, quod velit recipere rem accommodatam ad Uium: quod non sit aliqua voluntas legis, vel principis ob itns illi a commodationi. tilia transiuio , vel a commodatio non est mere liberalis : sed i bitransferens expectat Aliquid κ qui uasens ei, quod transfert , cst dicitur proprie contra-Eius; quia ιλ simiιl irahuntur voluntates paratum: trahitur enim iste ad transserendum in illum a commodo, quod ex se fiat ab illo, vel ex sectat tranferendam in se. Huiu adi contracius, in Suibus dominia transferuntur , quidam suus rei villo prore utili immediate, sicus viniργ ι blado, crhuiisenodi: cr dacitur rerum mritatio,
Do vi dei, vel, D. si des. Quidam rei
223쪽
Otilis pro numismat , vel e conuerso: quia
enim difficile erat res usuales immedia treeommutare, ideo im entum est medium, per quoa talis co nutatio ficiti ter fieret: σὰ citur comatatio num minis pro re Uualie uo; e conmerso vero venditio. quidam tertio nisis malis Pro numism ιte, Ur dicitur mutuι datio, er mutus acceptio. Sunt ergo tres contractus in quibus transfertur domin si, quibus correlon et ali' coiracim, in quibas trafertur Uiis, vel ius υtenssi re tento dominio. nam reνu comulinioni correstaudet mutu.r, vel Aermutata accomodaιιο:emptιons correoodet condi ιHιο, cst venditiani locatio. . Intuationi no corresfundet aliquid proprie in trii latiοπe Uus. 4ec totide inque verbis Doctor subtilis. Itaque
ex hac omni excogitata ratiocinatione Scoti in partiendo cotractu in eius ato-
mas species facile intelligi potest, illi
aut septem , aut quinque u ecies esse contractus. septem si emptionem &venditione duos velit este contra His: itemque duius locatione, & conductionem: quinque vero, si ex venditione de emptionet unum efficiat contractum; nec non unum cx location , & conductione. nam ipse planis verbis a contractu segregat donationem liberalem, deliberalem accommodation m.
4. Mihi tamen multa displicent in haediuidendi ratione Scoti. Primum displicet, quδd donationem liberaleque
commodatum de numero cotractuum
excerpserit: id quod tu in legibus, tum Iurisconsultis, atque iis, qui in hoc ge-- nere institutionis nobis debet elle magistriaest valde dilientaneum. Displicet,
quod mutuum dixerit commutationem numismatis pro numismate: nam laat commutatio, non mutuum, sed cam-bium proi ite dicitur in quo, quemadmodum est a nobis in disputatione dei recentiam collybitiarum pecuniariani militiatione demonstratum, oportet. P. comitet de Contra l. ita agi inter permutantes, vinum m Nim diuessitas,ila dictu retia,se item quae numeralis dicitur a Philosophis, intercedat. N. im hac una re cambium a mutuo maximc distat: qudd,qui coiitraxit ex mutuo, & qui muta. in sumpsit pe-
Cunimn,tὶec ea cic tamen usus, numero
eamdem rc idere potest: at permutatio pecuniaria cxigit neccitatio pecunias, quae ultro citroque datatur, numero di L
Quod si pro Scoto opponas legem a. s. AED.=rium petatur,vlbi Paulus Iurisconsultus scribit his verbis: e tatuum δε-
depositum sed .dem genus. nam si alindige-nvi, veluti p yro tritico vinum recFlamus,
non erit mitiuum. In quibus verbis Iuris consulti species idem valet, quod res indiuidua , vel numeritia; genus vero species. respondebimus hoc tantum ealcge significari, non posIc necessitarem imponi ab eo, qui credit pecuniam ei, qui mutuam accepit, ut illam ipsam adnumerum restituat: nam eam,vel alter. ura ciusdem probitatis reddere est ei libetu. Tettio loco displicet: quod dicit
tribus coii tractibus, quibus transfertur dominium, permutationi, venditioni& emptioni, ac mutuo alios respondere, quibus transfertur usus: & postea negat contractum esse qui mutuo respondeat, cum velit permutationi respondere permutata commodatione,& venditioni atque emptioni, locationem es conduristionem. At peracutus magister videre poterat mutuo respoiadere liberalem accommodationem. Quinque igitur species liasce conci dere videtur Scotus : permutationem, venditionem & emptionem, mutuum, quibus transfertur dominium : permuistatam commodationem, locatione de
conductione, quibus transscrtur usus.
224쪽
ς. Gerson in suo tractam is contractibin octo species facit. D. Antoninu. μ 3.
para. tit . . cap. a. duodecim: sex,in quibus transfiatur dominium ; qui sitiat,
donatio, pei mutatio, Cambiu, emptio, venditio, mutuum. sex aliaes,in quibustians sertur usus:id est, mutuam,seu permutatam commodatonem , quae respondet permutationi, conductionem, quae emptioni,locationem,quae vcnditioni, mutuo pignus,cuius aliqv.am sed tenuem gerit similitudinem nec enim proprie alius cotractas mutuo respondet,ut sentit D. Antoninus. A quo pignus non debuit referri in numerum contractuum transferentiu v se ira: quoniam pignus non permittit creditori v- sum; quo si utatur, usurae crimen incurrit,ex cap. r.ct a. de et suris. nisi forte sm-ctus o pignore perceptos in sorte conserat. & si usus pignoris aestimari pecu nia potest,debet cile creditori pro ser-te,vi Sylvester in verbo Ps nus, quaest. I. auctoritate probat D. Tlaomae in a. a. que non indicat articulum: qui est secundus, in quo respondens sexto argumento, ubi aperte scribit usuram es.se si voluntate domini quis ob pecunia
mutuam utatur.pignore, cuius usus,pecuniae h ibere potest aestimatione: nam si contra voluntatem domini utitur, surti tenetur. ut idem Sylvester inibi testimonio confirmat Panormitani in cap. r. ἀ- deposito. . D.Bernardinus in a arasern=.32. sab
duodecim constituit species cotractus, qui nominati solent appell. ari: sex,qtiae transsationem habent dominij: sex, in quibus eis translatio usus dominio retento : & sex posterioris ordinis ait reis spor, dere sex prioris ordinis sed tamen in posteriore ordine no reperit sextum, qui sexto respocleat prioris ordinis: immo nec qui respondeM quinto. verba
mutui acceptioni non corre Iondet aliquid proprie in translatione usus rei. sed qui iii ratione partiendi secutus est Scotum, mirum non est, si similiter, ut Scotus ostendit. Sylvester v rbo Contractus, quast. 3. Lamplexus est octo species:donationem,
permutationem, emptionem, Sc venditionem, mutuum , quibus transfertur dominium : commodatum , mutuam commodationem, locationem, & conductionem di pignus, quibus no trans
fertur dominium,sed usus.& vult commodatum respondere donationi, muttiam comm .itionem permutationi, locationem & conductionem empti 'ni & venditioni, mutuo pignuS . mutuo
verb, inquit Siluester, aliqualiter assimilatur pignus. Sed iam dictum est pignus non ex eo genere es Ie contractu si, qui transferes usum, transscri tantum postes sollem, S custodiam: nam a cir-stodia ac pollessione domini migrat in custodiam & posscssioncm creditoris.
Solus in f Iib. de sust t. cst iur. qtuast.2 mari . t .recipit septem. Digerit enim .eonistractus,qtii suis certis ac propriis vocabulis nominantur, in tres ordines. Priamus ordo est eoriam, quibus rei trans. fertur dominium:secundus eorum,qui bus usu fructus: lcnius eorum,quibus
usus. In primo ordine collocat libera lem donationem, cui adiungit liberum legatum:cambium, quod alij permut
tionem appellant, emptionem, ac vel
ditionem, mutuum. Ad secundum oris dinem emphyleusin reiicit: in qua retento dominio ususfructus trans aucino quidem gratis,sed certo pretiorquae,
si perpetua sit, dominium utile habere
dicitur. Ad tertium ordinem reuocat commodatum, quod habet usum gratuitum permutatam commodationem. cum usus rei usu alterius rei commuta eur.
225쪽
tun se ut clim tibi commodo panem, ut choro abstrahat ut:vd meritb nobis aliam hi vinum commodes, seu equum,Vt meditanda sit diuisio, in quam tum si ipi. mihi bouem tuum utendit tradas: cietas , tum depositum locum obibile iique locationem,& conductionem. neat suum venditionem aute, atque empti ς ----- duos ciscere contractus,itemque duos
locatio item , de coraductionem, negat
Sotus ullo probabilitatis colore posse defendi. Depositum verb,pignus,fideiussionem a speciebus contractus ideo remouet, quia duo postrema ad robur& firmitatem contractus adhiberi solent I depositum vero, quia nihil est aliud, quam depositio rei apud alium custodiae caussa. Verum de deposito a
Soto distentio: quia omnia iura id tamquam verum legitimumque contractum agnoscunt. xo. Corradus in βιο volumine δε αρου
triginta persequitur species, cuius diuisioni stomachosius his
verbis succensuit Solus : Sed Corra , quod si Am i 'genium est, ad hyecies numero triginta diuisionem inuit pertrahit porro ies non sunt,sed rerum potius con- numeralso, in qu bin confici contractim possunt. At permirum est, tot magistros theologica eruditione & doctrina e cultos,in emimeradis infimis cotractus
speciebus depositum & secietate praeterisse: clim vere & proprie contractus esse constet ex se te u gentium, prope intimine,=de pactu. ubi numerantur eae conuentiones, quae in proprium coimi tractuS nomen transeunt,quq sunt emptio, venditio, c5ductio, cietas, commodatum depositum : dc in I ex constem de a tionibu er obligarionibu ,, in Inititu Ombiu de oblitruionibi' ex compensiu. societas in eo reponitur Contractuum genere, qui conrensu perficiuntur. Ac nimirum contractui societatis
longe longestire plurimum tribuedum
Censeo: neque ulla ratione dignam puto,quae a nomi torvin containuum
contra diuisio in s ecies ultimas ex auctoris sententia. O Vando tot non levium auctorum I. diuisonibus obtinere nequiuimus, ut nobis certus ac legitimus contractuum numerus constaret; experia mur ips,numne commodiore ac minus
siliente diuisone cosequi id possimus.
Ceterorum, quas indicauimus diuisiones,sundamento translationis,dominij, dc usus,aut etiam ususfructus serme nitebantur, oepositione neglecta; quae si in mediis speciebus custodita fuisset, forsitan in ultimis indagandis δέ percensendis rectius collineallant. Quod est igitur ab iis praetermissum, nos eo
utemur,oppositione, inquam, quae numerum veriorem patefaciet.
Contractus alii sunt gratuiti: alij no 2- gratuiti. Primi dicuntur gratuiti, quia
rem gratis in alium triansserunt, nulla mercede pacta, nullo pretio, seu emolumento conuento. Non gratuiti sunt ij, in quibus res pro re traditur: siue ea res streiproprietas siue vis,sive v- suuructus,sive opera,siue pecunia .Primi generis contractus beneuolentia, amicitia,& naturali chari a te,qua coriis
sociatur homines, subnixi sunt, de suoque sponte largiuntur, nec quidquam, quod alterius sit,& pecuniae aestim
tionem habeat, flagit.:nt, beluunt n-tiam dc memorci igniti an in .i voluntatem exspectare posIimi: ted licaec pecuniae renuunt aestimationem. Secundi generis cotractus iustitia, qua Ics com-D d. a. mu
226쪽
mutantur, & commercia ς mendantur, dc gubernatiuir, procreauit: in quibus aequalitas dati & accepti inprimis requiritur. Primi generis duo sunt, quibus
traiissertur dominium, donatio, de mutuummon quod necesse lit gratuita do- . natione semper transferri proprietatis dominium, clim proprietλte conserua
ta, possit quis praedij sui fructus a solo
separatos alteri concedere , vel etiam
eiusdem praedi j v sum fiuctum, vel breuioris,vel diuturnioris tempore concedere. Mutuum vero gratuitus est contractus , non eam ob catillam, quia res
data non reddi debeat, sed quia rei d
tae, quae usu consumitur, gratis usus co- ceditur, de eiusdem rei liberu ius conceditur accipienti:vt de eo faciat,quod eollibuerit. 3. In eodem primo genere duo sunt,
quibus transscrtur tantum usu S , commodatum, & precarium et inter quos duos contractus hoc interest, qudd incommodato est usus tui certus, praesinittim tempus,ante quod clapsum retrocari non potest . puta si tibi commodaui librum descii bendum , ad critum usum dicor concussille, atque ad certii temporis spatium, quo commode possis exscribere. At precarium non habet
definitum tempus, vcl usum, arbitratuque concedentis reuocari potest : nec rc uocatur morte concedentis, ut inquit Gictorius IX. in 3. Decretali de precam G. sed reuocaretur obitu concedentis, si rei utendae tempus arbitrio suo reseruasset: ut obseruat Sylvester in verbo P/ecarium, quae i. WAngelus eod. verb. nu n a qui id colligunt ex cit .sigratiose, de resicriptu, lib. o. Atque ambo hi contractias versalitur in iis rebus, quae non Consumunt tir usu: quandoquide utenti necessitas imponitur eiusdem rei numero restituend.e domino. in quo maxime distant ii mutuo, quod in iis rebus, quς usu consumuntur,consstit pecunia, oleo,stumento,uino. Postremus
contractus gratuitus cst depositu, quod non habet nisi ius 3c officium rei alienae bona fide custodiendae, dc conseruandae.
In genere non gratuitorum insunt A. hi: permutatio,emptio & venditio, cietas,locatio S conductio,e m phyicu sis,permutata commodatio. In permutatione transscretur dominium rei vcilis,pro dominio rei utilis. In venditione atque emptione dominium rei utilis pecuniae dominio commutatur. In societate usus & domini u rerum com municatur , sed non abdicatur , neque iis ineuntibus contractum , interit: sed periculo amittendi exponitur. In locatione & conductione pecunia OpCrae,
vel rerum usus comi tantur. In cmphyleusi v suffructus rei immobilis de
corporcet conceditur cum mercede certa soluendam eque huic contractui, qui Graece dicitur , barbarum illud melioratio, apud non paucos Scriptores Latinos respondet: quos GCaeci vocabuli vera interpretatio latuit Nam si verbum Latinum par Graeco rcddendum sit, emphyleusin insitionem diceremus; fluit enim a Verbo , quod est insere; fortaste,quia in eum,qui emphyleut icariam pollessione habet, aut ius fructuum inseritur , aut etiam dominium utile, si perpetuus est coiris tractus. Est permutata commodMio in
qua usus unius rei, alterius usu commutatii Cuicum tibi commodo equum
ut ipse milii commodes bovem I com- modo tibi librum Aristotelis , ut ipse mihi commodes librum Platonis. Ita ex hac nostra inita subductaque ratione undecim contractus atom. e species colliguntur:gratuitae quinque,donatio, mutuum, commodatum, precarium,
depositu. non gratuita seX: permutatio, venditio. meo by GOoste
227쪽
iiditio & emptio, societu, locatio& conductio, emphyteulis , permutata commodatio. Certum enim habemus venditionem & emptione, unius partes esse contractus, quae inter se referuntur , locationem item & condu-chionem unum item efficere contra
I. Verum, quae in hoc capite explicata sunt,duplicem iniiciunt scrupulum, &dubitationem; quae tollenda est. Prior dubitatio est huiusmodi: Depositum cximendum est e contractus speciebus; quoniam clim in omni contractu, qui dat, is de re sua aliquid de ius aliquod . in alium transferat; is, qui apud alterum rem deponit suam, nihil iuris in
cum transferre videtur, no dominium, seu proprietatem,non usum, no usum-sructum. Dices forsitan in eum transferri rei depositae pollessio irem, quia
eam tenet. Atqui id lex negat apertes de acquin renda , vel amittentipossessione,cqui uniuersu, g. pontremo, quae non vult propter commodatum, locationem,ac depositum amitti possessitonem. Responderi potest dupliciter. Primum, ut dicamus, naturalem pollessionem rei depositae in depositariu transire, quamuis citi ilis permaneat apud dominum: quem modum dicendi indicat in eo g. Glollae, vel ut dicamus deponentem rem sitam in cum, apud quem deponit, ius transferre illius custodiendae, &conseruandae , depositarium vero onus subire custodiae , i cons cru. tionis.Vel dic transferre in depostarium pollelsonem 1Mn eam amittendo , sed com
6. Posterior dubitatio hec est:Enumeratae species non videmur ultimae ,quoniaearum Vnaquaeque in rebus versantur specie differentibus. Verbi causta:emptioni subiiciuntur agri, domus, animalia, Vinum , oleum , frumentum:
quae He specie , & plus quὶm specie
m flerunt: ut animalia, frumenta, ut fiuchus,& arbor. Respondeo, materiam venditionis propriam Sc lNitimam non esse res, qua natu Cales sunt,
sic enim differre postulat dc specie , dc fenere: sed qua venales, aut vendibi- es. este autem venale, seu vendibile differentiam, seu proprietatem induit speciei, uniusque rationis, cunctis re-btis,quq veneunt,communem .Quem .
admodum color albus, niger, phaeniceus, caeruleus, specie disserunt in eo, quδd tales sunt: at in eo, quod ad spectabiles sunt , eiusmodi disterentiam exuunt. Vel aliter respondere licet: in contractibus, qui rerum translationem habent,tria consideranda sunt;res, quae transfertur; modus transferendi; obligatio ciuilis, & legalis, quae tianslationis est comes. Res ipla, ut res, non largitur speciem coni actui: quia illa ipsa
cum sit, aut una numero, aut una specie, inseruit contractibus specie distantibus,ut donationi, permutationi, emptioni : quia res cadem & donari, dc permutari, vendi potes . At doliatio, permutatio,& venditio contractus sunt diuersarum specierum : sequitur igitur, ac cogitur, varias si ecies dimantae tum ex variis modis res transferendi; qui modi in hoc capite octauo ostens sitiat: tum cx varia ciuili obligatione, quae non potest a iusta tranLitione dui elli. aliam enim obligationc iri iura, ut suam de propriam assignant mutuo, aliam commodato, ali nn pr cario, aliam societati, aliam deposito, aliam empticini,aliana locationi. Ac nimirum hic finis id m, tot ius T. diuisionis contractus, atque uniuer tractationis suturus erat : huius, inquam,octaui capitis exitum, totius methodi crepidinem , extrem fimque lineam esse oportebat. luandoqludein,
228쪽
quae tria martem me traditurum eram pollicitus, principia, proprietatra,&artes Contra stus , quae partiendi adibita disciplina poterant inuestigari, ro tenui ingenii mei facultate praestiti:
usceptiqtie muneris partes cunctas absolui. Hic mihi immortali Deo bonorum omnium parcnti, & auctori, nostrarumque cogitationum , conlilio rum , studio rhim, conatuum, cunctorumque laborum non solum adiutor , sed etiam moderatori ac duci, gratiae agendae erant, & habendae, quas nunc ago,& habeo quam maximas. Ueriam-Cnim etiam nunc est aliquid , quod a nobis noua exigit opera,quod brcuibus
dilueidisque praeceptis instrui debet. Quid istud est composta quaeda ratio
cuiusque cotrachias speciei pertractandae. id quod nunc docente diicentdque Iesu nobis laborandum erit, exemplo in explicanda societate constituto
D coninictusocietatis exemplo prσομο
D Octo xi contractuum, qui ordine
extri aream disciplitiam sequi vellet, quattuor meo quidem animo cumprimis necessaria, tenenda cssent. Primum uniuscuiusque contractus propria natura accurata disquisitione inuenienda foret, ac propria definitione aperienda : deinde proprietates insitie,& q uae non polliant a natura auelli, intrespiciudae: tum,quae naturales dicumtur, & quae aduentitiis remoueri possunt pervidendae litae vero sunt extrinsecae omnino, & aduentitiae, libero &vago contrahentium arbitrio fabric , quae saepe contra ius dc naturam
contractus re ignare solent, non est quod in tractanda specie coῖ noscat: quia non pollet. sed de iis in singit ini& indiuidito contractu , si quae fortuinerint,iudicabit. Postremo erunt quaestiones, si quae inciderint tam intrinsecarum,quam naturalium proprietatum
Sane quattuor harum rerum,in quas a.
nostri explicatoris munus descripsi-m us, notitiam de thesauris suis suppeditabunt, partim iura ciuilia, partim etiam Pontificia ; Partim Iurisconsiuiti, partim sacrarum Lanctionum interpretes ; partim theologicae disciplinae magistri, partim qui contracti uim rati nes, officis, S: iura clim inuestigarunt,& scientiat, tum etiam editis libris conseripseruiat: qtramuis non cavia ac methodo,quam praescribimus ipsi.Nec vetb magni laboris est citiusque coise tractus definitionem ex iis thesauris&fontibus, qui commonstrati sunt, haurire. illud ardui de spissi operis est, proprietates tam intrinsecas , qu in naturales eruere, & alteras ab alteris secernere:qub nemo est adhuc, quod sciam, ingrcitust tamε non est reformidadus introitus, ac diligens pervestigatio. Exempli caussa,est a nobis contractus i. societatis pemoscendus. Primum eius definitionem,quae vim intimam & naturam secietatis ponat in conspectu, indagabimus t definitionem autem exeo,quod est societati cum reliquis contractibus commune, atque ex eo,qti Odsocietatis proprium est, conflabimus. Communia ea sunt omnia,quae de con- 'ractu uniuerse in superiore methodo ,
nobis disputata sunt: quae singillatim in definitionem coniicere minimὶ est
necessarium . nimium namque immoderate se funderet definitio. nomen ipsam contractus pro genere potest as-uimi , quod Potestate complectitur
229쪽
omnia,quae tum de natura,tum de proprietatibuscontractus generatim condistituta sunt. Quemadmodum, quum hominem definimus, non quaecumque in natura insunt animalis, quasi numerata ponimus: sed nomen tantum animalis pro genere adhibemus. Pro disse- sentia vero id sumendum erit, quo maxime societas a quolibet alio coiitractu seiungitur: & quod intrinsecarum pr prietatum est seminarium. Neque in
eo a me opera consumetur, ut quae vel
ad pecuniariam, vel ad pecuatiam, vel
ad fraternam, vel ad coniugalem societatem tam qua propria referuntur, comquiram , ac disserendo ponderem: ue iam ea tantum persequar, quae ad societatem generatim arbitror pertinere.
Huius societatis definitionem, & pr prietates eonabor ponere in conspectu. nec dissimulabo nonnulla , quae dignam ac praecipuam habent quaestionem.
Dckietatis desinuisne,atque de pruriet
Contraistus societatis nonnulli ex M. Tullio hanc adserunt definiationem. Est duorum pluriumve conuentio, honeste contracta, ad uberiorem quaestum,& commodiorem usu in. Vel um hanc definitionem Ciceronis non este tria mihi persu ident.Primum, quia eius mihi libros omnes non semel peruolutatui numqua eam memini occurrit scideinde quia conuentio non est Tullianum verbu:postremd, quia conuentionε eontrahere haud scio an Latinε,nedum Ciceroniane dicatur. Mihi igitur, haec, quae nostro more contexetur, magis probatur devitio: Soci tas est contractus libera eoru , qui eontrahere pollunt, voluntate effectiis, in rerum communione positus, sacro &damno pro iustitiae commutatiuae r tione communicato: ad uberiolia quaestum, dccommodiorem usum.Peripa
tetici explicatae definitioni minime re pugnarent: ideo, quδd Omnes caullas complexa est;quae si alicui notae Sc per-
speta stiri, paene nihil, quod ad huius
contractus scietitia spectat, ignoratum esse poterit. Finem indicant illa postrema verba, ad uberiorem est eommossiorem Uum: caussam conficientem illa ,-ωntrahere possum,hberas voluntate: materiam illa, in rerum communione positus : forniam illa, buis damno pro ratione in tuta Lommutaria
E quibus caussis multae contractui tineieratis accersentur propitcrates,quq ab eius natura diibahi nequeunt, vel a quibus eius natu apquit avelli. Harum autem proprietatum bipartita est ratio In quavis contractus specie: aliae
enim sint communes, quae cum gene ris natura cohaerent. dc hae societati eonueniunt ut contractiis est: de quibus explicata iant capita permult.i in secunda parte huius methodi. Qti Nam cietati conueniunt, ut talis contractus est. Quamquam fatendum estienim) in hac contractuum disciplina
neque disserentiae, neque proprietatcssint tales, quales in rebus aut naturalibus, aut diuinis inueniuntur; quae ei rei , cuius sunt, conueniunt f i, &semper, cumque rei natura vicissim retro commeant: nos satis habeamns, si eiusnodi reperiamus, quae in contractu necellario incile debeant,& ex quia biis de contractus iustitia iudicare possimus, ac dcbeamus. qua de re in pocstremo capite totius libri erit mihi agendum copiosius.
230쪽
3. Ergo in communibus, ac necessariis ponemus: ut, qui societatem coit, is sit rationis compos, tu iuris rei alienan- amittendae, &adminalti an diae: vinec metu, nec vi, nec dolo, nec stati- de , nec crrore indilistus contractum hunc ineat; tollunt enim illa libertatem cuique contractui maxime nece D. sariam , ut mala fides abiit, quae clim
omnes contra haScorrumpat, dum ma
xime la anc societatis ; quae in contractibus bonae fidei solet numerari: ut ne
contra .iura fiat, ut ne contra morum honestatem. Gn ratiIcr enim tradι- rur rer:im in bove iam n nullam e se societatem, inquit lex, nec praetermittendum,
. pro socio. ut id , quod in commune consertur, in rerum natura existat: sngula enim haec cuiuis contractui si ab lint, irritum faciunt illum, ac nullum, sicuti ei l a nobis in secunda huius voli
minis pqrte ostensum. 'Proprietates minitis communes
sunt. add, cdm societas si ex contractibus, qui consentu perficiuntur, neque scriptura, neque Passientia eget, neque rebus traditis ; satis enim est, si
sint inter contrahentes pactae,5 .con' uentiae. Vnde, inquit Imperator, snsmistitutionibus de obligationibus ex consensu; siufeit eos, qui negocia gerunt, constutire. IVnde inter absentes quoque talia negocia' contrahuntur , ut iura per epistolam , vel per nuncιum. haec enim omnia societ ii communia sunt cum ceteris contra- stibus, quoru ex consenta oritur obligatio: qui nuncupantur ιum conpersu, rn disset. de obligationibus ex consiense um ιin l. eousiense, de altionib. ct obhgationib.Sed de consensu quo contrahitur societas est lex propria f. proscio, qui
adrnittitur. sic enim in ea lege: Gm enim sciet.υ constrisiis contrahatur , scim mihi se non potest, quem ego suetumo .nolui.
mis soci3 mei sectus , socius meus non est. lege vero . . f. eod. Modestinus, cuius ea lex est, sic ait: Societatem coιre re, σve bis , ct yer nuncium posse dubium non est. Verumtamen ad ea , quae magis
propria huius coiitractus sint, propius accedamus. Cuius intrinsecas qualita- s. tes mihi contemplanti haec princeps
occurrit, quod est communicatio rein nim, seu neccssitas carum communicandarum ad communem quaestum. Neque naeo quidem animo ex cunetis
societatis proprietatibus est una, quae eam magis, a quolibet alio contiactu distinguat. Vt satis demirari non possim, quid cuidam recenti Theologo, qui luculenter & copiose de contractibiis scripsi, in mentem venerit amI- mare, in societatis contractu non requiri arecestatio communionem , ut is
loquitur, capitalis, sed lucri. Clim magis intrinseca sit socictati sortis & rerum communicatio, quam lucri, quod nore multo post intelligetur. Quam vero sine ratione huius i ii indocti magi.
stri affirmatio sit, ex his percipi potet .
Traditione iuysigentium acquiritur rerum dominium, ex lege , qua ratione, g. littere, de arquirendo rerum dominio, est in Inliit. de rerum diuisione, g. pertraditionem quoque. idque verissimum est, cum non nuda est traditio , led cum caulla ae iusto titulo est comtexa: quemadmodum est in lego, numquam nuda traditis . f. de acquir. rer. dom. sed
Ies, quas inter se tradunt Aci, titulum
habent, cum traduntur, socialis contractus, & luers: ergo eiusmodi tradiatio vim habeat necesse est communia candi domini, Probatur idipsum rationibus meos quidem animo pernecessariis. Prima ratio. Priusquam qii idquam lucri ex qculta s.cietate fiat, est iam contracta' societas: Diuligod by le