Auli Gellii Noctes atticae

321쪽

AuLI GELLII A P. XIX. I n purgari neque lavari peccatum, dum praetenditur pcatorum, qua alιι quoque peccaνerunt, similitudo. INcessebat quempiam Taurus philosophus severa at qtie vehementi objurgatione adolescentem a rhetoriabusis a facundia studio ad disciplinas philosophiae transgressism quod factum quidem esse ab eo diceret inhoneste Mimprobe. At ille non ibat inficias fecisse, sed id soli uim esse fieri defendebat turpitudinemque delicti exemplorum usu de consuetudinis venia deprecabatur. atque ibi Taurus isto ipso defensionis genere irritatior . Homo, inquit, stulte& nihili s te a malis exemplis

auctoritates & rationes philosophia non adducunt, ne illius quidem Demosthenis vestri sententiae tibi in mentem venit . quae, quia lepidis S uenustis vocum modis vincta in , quasi quaedam cantilena rhetorica, faciIius adhaerere memoriae tuae potuit nam si me, inquit, non

fallit, quod quidem in primore pueritia legerim, verbabaee sunt Deo sthenis, ad vel sus ciam, qui, ut tu nunc facis, peccatum suum peccatis alienis exemtum purga

πυέλου , eri τα ι ωκών ἐκαιαι , ουτως, α σὐνά αλῶς ἄλγου γ ι . Sic Taurus omni suasionum admonitionumque genere utens sectatores suos ad rationee

bonae inculpat*que indolis ducebat.

322쪽

zuid fit rogatio, quid lex, quid plebiscitum, quid pri

vilegium, ct quantum ista omnia disserant. OUaen audio, quid lex sit, cid plebiscitum quid rog. tio, quid primi lium Atejus Capito publicipi vatique iuris peritissimus, quid lex esset, hisce verbis definivit Lex, inquit, est generale iussum populi autri bis rogante magistratu. Ea definitio si probe lacta est: neque de imperio Cn. Pompeji, neque de reditu M. Ciceronis, neque de caede P. Clodii quaestio, neque alia id genus populi plebisve jussa leges vocari possunt

non sunt enim ueneralia jussa neque de universis civibus, sed de singulis concepta quocirca privilegia potius vocari debent quia veteres priva dixeriant, quae nos ingula dicimus quo vel bo Lucilius in primo sat rarum libro usus est. - abdomina thynni Idrenientibus priva dabo cephalaaque carne. Plebem autem Capito in eadem definitione seorsum a populo divisit quoniam in populo omnis pars civitatis omnesque ejus ordines contineantur plebes vero a diacitur, in qua gentes civium patriciae non insunt plebisci- nigitur est, secundum eum Capitonem , lex quam plebra, non populus , accipit sed totius laujus m iurisque, sive Quum populus, sive quum plebes rogatur, re quod ad universos pertinet, caput ipsum Siligori quasi fons rogati est ista enim omnia vocabula ce imur rogationis principali genere 3 nomine continei turque. nam, nisi popnius aut plebes rogetur, nullum plebis aut populi iussum fieri potest. Sed quamquam Ilaec

ita sunt, in veteribus tamen scriptis non magnam vocabulorum istorum disserentiam esse animadvertimus nam

323쪽

eso Au LIGELLI et Iaverunt eademque omnia consus,& indistincto vocabulo rogationes dixerunt. Sallustius quoque proprietatum in verbis retinentissimus consuetudini concessit de pririlegium, quod de Cn. Pompeji reditu serebatur, le-- appellavit verba ex secunda ejus historia haec sunt. Nam sullam consulem de reditu ejus lagem ferenum ex ramosito TR. L. C. Nerenniinprahibuerat. A p. XXI. mam ob causam M. Cicero his omnino verbis novissime, cynovissimus, uti observantissime itarit. Non paucis verbis, quorum frequens usus est nimide fuit, M. Ciceronem noluisse uti manifestum est , qudd ea non probaret velut est Mnor imru de m-vissime nam quum&M. Cato & Sallustius Malii lumque aetatis ejusdem verbo isto promisce usitati sint; multi etiam non indocti viri in libris id suis scripserint abstinuisse eo tamen tamquam non Latino videtur quoniam qui doctissimus eorum temporum fuerat L. Alius Stilo ut novo improbo verbo uti vitaverat propterea quid M. quoque Varro de ista voce existimaverit, verbis ipsius ex libro delingua Latina ad Ciceronem sexta d monstrandum putavi et Quod extremum, inquit, dic batur, i dic novissim Icarptum vulgo quod mea memoria ut Eum, sic senes alii, quod nimium novum e tam esset , vitabant cujus origo ut a vetere vetustis ac veterrimam, sic a nora declinatam nονius Ἀρνfi

mam.

324쪽

de falsa philosephia probruci quibus philosophos te

mere incessunt , qui emolumenta era philosophia ia

. Lato veritatis homo amicissimus , eiusque omnia X bus exhibenda promtissimus , quae omnino dici possint in elides istos ignavosque, qui obtento phialosophia nomine inutile otium .linguae vitaeque tenebras sequuntur, ex persona quidem non gravi, neque idonea, vere tamen ingenueque dixit nam in Callicles, quem dicere haec facit, vera philosonhiae ignarus, inhonesta indignaque in philosophos confert: proinde tamen accipienda lunt quae dicuntur , ut nos sensim moveri intelligamus, ne ipsi quoque culpatiz-nes hujuscemodi mereamur, neve inerti inanique d sidia cultum studium philosophia mentiamur. Verba ipsa super hac re Platonis ex libro, qui appellatur Gorgias, scripsi; quoniam vertere ea consilium non fuit quum ad proprietates eorum nequaquam post

326쪽

a OO --πo ho vim οἱ Haec Plato sub persona quidem, sicut dixit, non proba, sed cum sensu tamen intelligentiaeque communis fide, Ccum quadam indissimulabili veritate disseruit non de illa scilicet philosophia, quae virtutum omnium disciplina est, quaeque in publicis simul de privatis officiis eicelli , civitatesqua, rempublicam . si nihil pr i liridat.

327쪽

rs Au L GgLLII hibeat, eonstantervi sortitervi perite administras; sed de ista futili atque puerili meditatione argutiarum , nihil

ad vitam neque tuendam neque ordinandam promovente in qua id genus homines consenescunt male &fati, quos philosophos esse & vulgus putat, cis putabat , ex cujus persona haec dicta sunt.

Verba ex oratione M. Catonis de mulierum veterum victuo moribus atque inibi, quodfuerit jus marito ina ulterio uxorem deprehensam necare.

Q Ut de victu atque cultu populi Romani scripserunt,

mulieres Romae atque in Latio aetatem abit mira egisse, hoc est, vino semper , quod temetraria prisca lingua appellatur, abstinuisse dicunt institutum que ut cognatis osculum errent reprehendendi caustis ut odor indicium faceret si bibissent bibere alitem solitas feriant loream, passam, murinam quae id genus sapiant, potu dulcia atque haec quidem, in his, quibus dixi, libris pervolgata sunt sed M. Cato non1olum existimatas, sed multatas quoque judice mulie res refert non minus, si vinum in se, quam si probrum Madulterium admisissent Verba M. Catonis adscripsi ex oratione quae inscribitur, DE DOTs in qua id quo-oue scriptum est, in adulterio uxores deprehensas ius fuisse mariti necare. Vir, inquit, quum divortium fecit mulieri judex pro censore est imperium, quod videtur habet si quid perverse tetreque factum est a missiere, multatur si vinum bibit ficum alieno viro probri qui fecit condemnatur. De jure autem occidendi ita scriptum In adulteri uxorem tuam si deprehendisse , ne judicio impune necares illa te, Ladulterarre, digito non auderet contingere neque jui est.

328쪽

C A P. XXIV. Diei istini, die crastinio die quarti, o die quinti,

qui elegantim locuti sunt , non uti vulgo dicuntur

DI quarta de diequinto, quod Graeci ς τεταρτ tkπεμπ dicunt, ab eruditis nunc quoque ilici audio; qui aliter dicit, pro rudi atque indoi despicitur sed M. Tullii aetas ac supra eam non , Opinor, ita dixerimi die quinte enim & die quinti pro adverbio copulate dictum est,is secunda in eo syllaba correpta Divus etiam Augustus linguae Latinae non nescius, munditiarum patris sui in sermonibus sectator, in epistolis plurifariam significatione ista dierum non aliarer usus est is autem erit, perpetuae veterum consuet clinis demonstrandae gratia verba sollemnia praetoris p nere quibus more majorum serias concipere solet, quae appellantur compitalia ea verba haec sunt: DIE. N

As die non praetor dicit, non die nono. Neque praetor solum, sed pleraque omnis vetustas sic locuta est. Venit ecce illius versus Pomponiani in mentem, qui est ex Atellana, qua Maevia scribitur: Dies hic sextis , quum nihil egi: die quarte moriar fame. sappetit etiam Caelianum illud ex libro historiarum s cunulo: Si vis mihi equitatum dare, ct ipse cum cetero exercita me seqκi die quinti Romae in Capitolium curabo tibi aura sit cocta de historiam autem iertaim hoc sumsit Caelius ex Origine M. Catonis in quo ita scriptum est uuar uiatorem Tarthaginiensium magister equitum monuit Mitte mecum Romam equitatum die imi in Capito am tibi carna cocta erit. Extremam istius vocis

329쪽

vocis syllabam tum per e tum per i scriptam lepi nam sane quam coia suetiim iis veteribus sectit litteris nisil xumque uti indisserenter sicuti praefisci de proscine, proclivi proclive atque alia item multa hoc genus varie dixerunt die pristini quoque eodem modo dicebatur quod significabat die pristino, id est priore quod vulgo pridie dicitur, converso compostionis ordine, quasi pristino die atque item simili figura die crastini di

cebatur id erat, crasti die sacerdotes quoque popali Romani quum condicunt in diem tertiunt diem perendini dicunt, sed ut plerique die pristini ita M. Cato in oratione contra Furium die proximi dixit quarto autem Cn. Matius, homo impense doctus, in mimi ambis pro eo dicit, quod nudi quartus nos dicimus; aliis versibus d Nuper die quarto κt recordor , ct certὸ aeqv.trium urceum micum domistegit. Hoc igitur intererit, ut die quarto quidem de praeterito dicamus die autem quarte de futuro.

A P. XXV. Teliram ct iacinorum gladiorimique atque inibi navimqxoque vocabula, ita scripta in veterum libris represe

antur.

TEloriam , iaculorum , gladiorumque vocabula,

in historiis veteribus scripta sunt, item navigiorum genera nomina, libitum sorte nobis est sedentibus in rheda conquirere iisque vicem aliarum ineptiarum γcantem stupentemque animum occupare quae tum igitur suppetierant, haec sunt haIIa, pilum, phalarica, semiphalarica , soliferrea ciet a lancea, stari, rum ces, trifaces, tragula stameae, mesancvia , cateiae, rumpia, corpii , simia, sicilices, veruta, enses , μι macha - , stata, linguia, pugiories, clunacula de in

330쪽

xula quoniam est minus frequens, admonen illam existimo, lingulam veteres dixiste gladiolum oblongum in speciem linguae factum, cujus meminit Naevius in tragoedia Hesiona Versum Naevii apposui:

Sine niihi gerereo iorem videar, havd singila, versim lingula. Item rumpia genus teli est Thracae nationis postumque hoc vocalaulum in Elmi annalium quartodecimo Navium autem, quas reminisci tunc potuimus, appellationes hae sunt gaui, sorbita , caudici, uta , hippagines, cercuri . celoces, vel , ut Graeci dicunt, celetes , lembioria, lenunculi, actuariae, quas Graeciz--πους vocant vel λζαάδια, prosumia, vel gestο- retae, vel horiola, Mata, scaphae, pontones, acatia, hemiolis, phaseli, parones myoparones, intres, caupum, cavi ra, placidae, cydarum, rataria, calocopium.

transfretationem transgressiim dixerit is transgressos qui transfretassent.

ASinio Pollioni in quadam epistola , quam ad Plani cum scripsit, & quibusdam'aliis C. Sallustii iniquis dignum nota visum est, quod in primo historiarum nraris transitum transmissumque navibus factum , trans-rressam appellavit cosque, qui fretum transmiserant, quos transet se dki solitum est , transgressos dixit Verba ipsa Sallustii posuit Itaque Sertorius levi praesidio re Iicto in Mauritania nactus obscuram noctem , astu secunis furtim aut celeritate vitare proelium in transtressu conatu est ac deinde infra ita scripsit Transgressos omnis recinpit mons praeceptus a Lusitanis hoc igitur&minus pro prie & nullo gravi auctore dicitum ajunt nam transgress , inquit, a transgrediendo dicitur , idque ipsum ab A. ingressu