Auli Gellii Noctes atticae

331쪽

Aut GELLII ingressurca pedum gradu appellatum idcirco verbum,

transgredi, convenire non putavit neque volantibus neque serpentibus neque navigantibus sed his solis qui

gradiuntur .pedibus iter emetiuntur propterea negant apud scriptorem idoneum aut navium transgressam reperiri posses, aut pro tranfretatione transgressum. Sed quaero go , cur non , scuti cursus navium recte dici talent, ita transgressus etiam navibus factus dici possit praesertim quum brevitas tam angusti freti, qui terram Africam Hispaniamque interfluit, elegantissime transgressionis vocabulo quasi paucorum graduum spatium definita sit. Qui auctoritatem autem requirunt, χροgant di etiam ingredi transgredi ve in navigantibus volo uti respondeant, quantum existiment interesse, ingredi atque ambulare. Atqui Cato in libro de re rustica, Fodus, inquit, eo in loco habendus est, uto oppidum i et amplum sco viare aut amnis , qua naves ambulant. Appetitas porro hujuscemodi transsationes habitasque esse pro honestamentis orationis, Lucretius quoque te- simonium in hac eadem voce dicit in quarto enim ii, bro clamorem per arterias & per fauces gradientem dicit, quod est nimio confidentius , quam illud de naxibus Sallustianum. vcrsus Lucretii hi sunt: Praeterea radit voxfauces sape facitque Asteriora foras gradiens arteria Limor. propterea Sallustius in eodem libro non eos solum, qui navibus veherentur, sed scaphas quoque nantis progressas dicit. Verba ipsa de scaphis posui. Eartim Iia paululum progressae nimio simulo incerto onere, quam

paro corpora agitarerat, deprimebantur.

332쪽

Bistoria depopulo Romano derive populo Paetum, quod ri propemodum vigore fuerint aemuli. IN litteris veteribus memoria exstat, quod par fuit quondam vigor Macritudo amplitudo tu populi Romani atque Poeni, neque immerito aestimatum nam

cum aliis quidem populis de uniuscujusque reipublicae,

cum Poenis autem de omnium terrarum imperio decem

latum ejus rei specimen est in illo utriusque populi er- factum quod Q. Fabius imperator Romanus dedit ad Karthaginienses epistolam, ubi scriptum sui popu-hun Romanum misisse ad eos hastam & caduceum gnata belli aut pacis ex quis utrum vestent eligerent; quod elegissent id unum ut esse missum existimarent. Tarthaginienses responderunt neutrum sese eligere sed posse qui attulissent utrum mallent relinquere quod re liquissent , id sibi pro lecto futurum Marcus autem Varro non hastam ipsam neque ipsum caduceum missa dicit, sed duas teshrulas in quarum altera caduceum, in altera hasta simulachra fuerunt incisa.

C A P. XXVIII. etat finit in pueritiae, juventae, senectae, ex Ta- ,ποstis historia sumtum. C. Tubero historiarum primo scripsit Servium Tullium , regem populi Romani, quum illas quinque

clisses juniorum, census faciendi gratia , institueret, pueros este existimaste, qui minores essent annis septemdecim atque inde ab anno septimodecimo, trod idoneos iam esse reipublicae arbitraretur, milites scripsshreosque ad annum quadragesimum sextum juniores, suraque eum annum senipres appellasse Eam rem pro-

333쪽

pterea notavit, ut discrimina quaeseerint iussici a mor; bosque majorum pueritiae, juventae , senectae, ex ista censione Servii Tullii prudentissimi regis noscerentur. C A P. XXIX. Quod particula, atque, non complaxiva tantum sit, sed τim habeat plusculam ariamque. ATque particula , a gramna alicis quidem coniun-6tio est dicitur connexivari S plerumctu sancconjungit verbari connectit sed interdum alias quas. clam potestates habet non satis notas, nisi in veterum litterarum tractatione atque cura exorcitis nam&Pro adverbio valet, quum dicimus aliter ego feci atque ruusgnificat enim aliter quam tu, geminasset, iiset intenditque rem, de qua agitur r ut animadvertimus in Ennii annalibus nisi memoria in hoc versu labor :Atque atque accedit muros Romana juventus. Cui significationi contrarium est, quod itidem a vetCra-bus dictum est deque. praeterea pro alio quoque adverbio dicitur , id est, statim quod in his Virgilii, sibus existimatur obscure Minsequenter particula ista P sta esse. - - se omniafatis In pej ruere , ac retro sublapsa referri. Non aliter quam qui adverso vix umiη lembi Remigiis subigit, si brachiasorte remi sit, Atque illum in praeceps prono rapit alvein amni.

334쪽

dici solita sit.

IM AEus in historiis, quas oratione Graeca de rebus populi Romani composuit , de M. Varro in antiquitatibus rerum humanarum terram Italiam de Graeco vocabulo appellatam scripserunt; quoniam boves Graeca, tere lingua αλοι vocitati sunt quorum in Italia masna copia silerit bucetaque in ca terra gigni pascique solita sint complurima conjectare autem possiimus ob eandem causam inlibd Italia tunc esset armentosistam , multam, quae appellatur suprema, institutam in singi los duarum ovium, boum triginta pro Uia scilicet uis, proque Ovium penuria sed Uiumcjul modi multa pecoris armentique a magistratibus dicta erat, addicebantur boves ovesque alias preci parvi, alias majoris emque res faciebat inaequalem multa poenitionem idis circo postea lege Ateria constituti sunt in oves singulasceris deni, in boves aeris centeni. Minima autem multa cst ovis unius. Suprema multa est ejus numeri, cujus diximus ultra quem multam dicere in singulos jus non est de propterea supreina appellatur, id est, summa E maxima quando igitur nunc quoque a magistratibus populi Romani more majorum multa dicitur vel minuma vel suprema, observari solet, ut oves genere virili appellent urci atque ita M. Varro crba haec legitiina, quibus mirum multa diceretur, concepit M. Teren-rius ovaxdo statvi neque restondit neque excusatus est, ego

335쪽

ei unum ovem multam dico ac nisi eo genere Iceretur , neoaverunt iustam videri multam. Vocabulum autem ipsum multa idem M. Varro in uno: vicesimo rerum humanarum non Latinum , sed Sabinum esse dicit idque ad suam memoriam mansisse ait in lingua Samnit tim, qui sunt a Sabinis orti sed turba grammaticorum vitia I αύίφωanx, ut quaedam alia, hoc quoque dici tradiderunt. Quum autem usus & mos sermonum is sit, ut ita tunc loquamur, ut plerique veterum Iocuti sunt, multam dixit, inita dicta est non esse ab re putavi notare, quod M. Cato aliter dixit nam in quarto Originum, verba haec sunt: nperator noster, si

quis extra ordinem depugnatum ivit ei multam facit potest autem videri consulta elegantia mutas verbum quum in castris Min exercitu multa fieret; non in comitio nec ad populum diceretur.

C A P. II.s Od eligantia apud antiquiores non de amarmore ingenio

sed de nitidiore cultu atque ictu dicebaturi, eaque in τiti ponebatur.

ELigans homo non dicebatur cum laude sed id sere

verbum ad aetatem M. Catonis vitii, non laudis,suit est namque hoc animadvertere, tim in quibusdam aliis, tum in libro Catonis, qui inscriptus est, Carmen de moribus. Ex quo libro vero haec sunt, raritiam,mnia vitia habere putabant sumtuosus, cupidus, eligans, vitiosus, irritus qui habebatur , is laudabatur ex quibus verbis apparet rigantem dictum antiquitus non ob ingenii eligantiam, sed qui nimis lecto amoenoque cultu victuque esset postea eligans reprehendi quidem desit: sed laude nulla dignabantur, nisi cujus eligantia erat m deratissima Sic M. Tullius L. Cras, Scaevolathon meram eligantiam, sed multam parsimoniam istam laudi

336쪽

NOCT ATTICAE. Lib. II. Q laudi dedit Crassin, inquit, erat arcismus eligantium; .

Scavola parcorum eligantisiimus praeterea ex eodem lia. bro Catonis luc etiam sparsim & intercise commeminimus Vestiri, inquit, in foro honest mos erat domi

quod satis erat equos carius quam coquos emebam poeti ca artis honos non erat si qui in ea re studebat aut sese ad Oninia applicabat, grassator vocabaturila quoque ex eodem libro praeclarae veritatis sententia est: Nam vita, inquit, humana prope uti ferrum est flexerceas , con: ritur: si non exerceas, tamen rubigo interficit item homines exercendo videmus conteri si nihil exeiceas; imrria atque torpedo plus detrimenti facit, quam exercitio.

A P. III. Q galis quantaque sit , pro particula varietas deque exemplis ejus arietatis.

O Uando ab arbitriis negotiisque otium est, iotandi corporis gratia aut spatiamur aut vectamur quaerere nonnunquam apud memetipsum sol co res ejusmodi, parva quidem minutasque & hominibus non b Liae eruditis aspernabile. sed ad veterum scripta penitus noscenda Mad scientiam lingua Latina cum primis necessarias velutist, quod force nuper in Praenestino recessu vespertina ambulatione solus ambulans considerabam quantaque ellet particularum quarumdam in oratione Latina varietas quod genus et praepositio pro.

aliter enim dici videbam , pontifices promo egi decrevis 'se , aliter, quempiam tellam introductum pro testimonio divisse aliter M. Catonem in Originum cluari , proe liumfactum depugnatumque pro castris, scripsi iles: Ἀ- tem in quinto, urbis insulasque Omnis pro agro Illyrio esse aliter etiam dici, pro ad Castorisci aliter , pro ο- stris .aliter, pro tribunalia aliter pro concione atque

aliter.

337쪽

omnis dictiones , qui aut omnino similes pares, aut usquequaque diversas existimaret, errare arbitrabar. nam varietatem istam ejusdem quidem senti, capitis, non ejusdem tamen esse finis putabam. Quod profecto facile intelligct, si quis adhibeat ad meditationem suam intentionem. habeat veteris orationis usum atque noti tiam celebriorem. A P. IV.mὸm in modum Ennius versus armidi aemulatus Euripidi versus sunt in Hecuba verbis, sententia, brevitate insignes illustresque I ecuba est ad Ui1xem

dilem et Το δι αξίωμα καν κακῶς λεγη et σοῦν, Hos versus Ennius , quum eam tragoediam veri ret, non sane incommode aemulatus est versus totidem Enniani hi sunt

IIa tu es perreri dices , facile Acbiros sex

ris.

Nam quam valenti loquuntur pariter atque en

biles Eadem dicta , eademque oratio aqua non que a-

338쪽

C A P. V.

De Pyrrhoniis philosephis quadam, deque scademicustriactim notata, deque inter eos disserentia. Vos Pyrrhonios philosophos vocamus, ii Graeco cognomento ma οριυὶ appcllantur id serme signiscamias quaesitores .consideratores nilii enim decernunt, nihil constituunt , sed in quaerendo semper considerandoqtie sunt, quidnam sit omnium rerum de

quo decerni constituique possit ac ne videre quoque plane quicquam neque audire sese putant; sed ita pati assicique quasi videant vel audiant eaque ipsa quae aikctiones istas in sese essiciant qualia xcujusmodi fiat,sunctantur atque intillant , omniumque rerum fidenaveritatemque mixtis confusisque gnis ver atinae falli ita inprensibilem videri ajunt;ut quisquis homo est non prq-ceps neque judicii tui prodigus, his uti verbis de atquibus auctorem philo phiae istius Pyrrhonem essetium tradunt: εἰριαγλον κτως ἔχιάδε ς μνως ἰουδgέρως.judicia enim rei cujusque& sinceras proprietates nessant

posse nosci percipi, idque ipsum docere atque ostendere multis modis conantur, super qua re Favoriniis quoque subtilissime argutissimeque decem libros composuit, quos miρρωνμων et οπων inscribit. Vetus autem quaestiori a multis scriptoribus Graecis tractata est, in quid quantum Pyrrhonicos Academicos philosophos intersit utrique enim σκε ειυι Ἀφεύα, , - ῆι--ἰ dicuntur; quoniam utrique nihil afirmant, nihilque comprehendi putant sed ex omnibus rebus proinde visa seri dicunt, quas piis ας appellant non ut rerum ipsarum natura est , sed affictio animi corporisve est

corum, ad quos ea visa Iaerveniunt. Itaque omnes omnino res, quae sensus omnium movent, F προς

dicunt id verbum significat, nihil esse quicquam quod 3 cx

339쪽

16 Au LIGELLII ex sese constet, nec quod habeat vim propriam isat ram, sed omnia prorsum ad aliquid referri taliaque videri esse, qualis iit eorum species dum videntur, qua liaque apud sensus nostros, quo pervenerunt, creantur; non apud sese, unde profecta sunt. Quum haec autem consimiliter tam Pyrrhonii dicant quam cademici ;distrere tamen inter sese, propter alia quaedam, vel maxime propterea existimati sunt , quod Academici

quidem ipsum illud nihil posse comprehendi , quasi

comprehendunt. nihil pos decerni, quasi decer nunt Pyrrhonii ne id quidem ullo pacto videri verum dicunt, quod nihil esse verum videtur. A P. VI.mod mulieres Roma per Herculam non jWaxerunt, negiis

iri per Castorem. IN veteribus scriptis neque muscres Ronaana per

Herculem dejurant, neque viri per Castorem sed cur illa: non juraverint Herculem, non obscurum est nam Herculaneo sacrificio abstinent. Cur autem viri Castorem jurantes non appellaverint, non facile dictu est Nusquam igitur scriptum invenire est apud idoneos quidem scriptores, aut mehercle seminam dicere, aut mecastor, m. AEdepol autem, ito jusjurandum per Pollucem est, xviro & femina commune est. Sed Varro asseverat antiquissimos viros neqtie per Castorem neque per Pollucem dejurare solitos sed id jusjuraim. dum fuisse tantum seminarum ex initiis Eleusiniis acceptum paulatim tamen , inscitia antiquitatis viros dicere o depol coepisse factumque esse ita dicendi morem rsed mecastor a viro dici, in nullo vetere scripto inveniri. C A Pa

340쪽

Noc T A TUI CAE. Lib. II. 26 IC A P. VII.

Uerbis antiquisiimis relictisiue jam ct defitis minime utem

VErbis uti nil nimis obsoletis exculcatisque, aut it, solentibus novitatisque durae cillepidae, par esse delictum videtur sed molestius equidem culpatiusque

esse arbitror, verba nova, incognita, inaudita dicere, quam invulgata Iordentia. Nova autem videri dico etiam ea, quae sunt inusitata&desita, tametsi sunt v iusta. Est adeo id vitium plerumque serae eruditionis, uam Graeci ο γυαθω appellant ut, quod numquami diceris , diu ignoraveris , quum id scire aliquando coeperis, magnifacias quo in loco cumque quacumque in re dicere veluti Romae, nobis praesentibus, v tus celebratusque homo in causis, sed repentinari qua si tumultuaria doemina praeditus, quum apud praefectum urbi verba seceret, dicere vellet inopia quendam , seroque victu vivereri furfureum panem estare, vinumque eructum, foetidum potare. Hic , inquit, eques Romania apludam edit, floces bibit Adspexerunt mnes qui aderant alius alium, primo tristiores turbato requirente voltu, quidnam illud utriusque verbi foret; post inde , quasi nescio quid Tusce aut Gallice dixisset, universi riserunt. Nerat autem ille apludam veteres rusticos frumenti furfurem dixisse , idque a Plauto in comoedia, si ea Plauti est, quae Astraba inscripta est, positum esse. Item Ioces audierat prisca voce significare vini faecem e vinaceis expressam, sicuti fraces ex oleis ridque apud Caecilium in Polumenis legerat, eaque sibi

duo verba ad orationum ornamenta servaverat. Alter

quoque a lectionibus id genus paucis apirocalus, quum adversarius caussam disterri postularet , Rogo praetor. inquit, subrem succurre quonam usque nos bovinator