Hug. Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

21쪽

ει ό, ἀυ b τύ λμαν. Provincia dividuntur alia ter alias, nunc vero ita ut Caesar constituit Augustus. Nam is cum citatas ipsi regimen isterii permisisset, ita ut dum viveret,esset pacis bellique δε- minus , terras omnes bipartito divisit, partemque sibi sumensalteram populo reliquit. FP dcunqiω ergo Imperator per epistolam consis mi J Philostratus Aspasio : αιτοκώχme

ρήπως, ἁλλὰ δόξης. ουδύ - ασαφειας , επεισάννομους φλέψεθ. σαφίμεια θ ερε αγας νομου. Imperator quoties epistolas scribit, non opus habet enthymematis, aut argumentationib- ,sed enseu G- presso. neque obscuritate. legem enim enuntiatrpressicuitas autem legis en interpres. Naturalia quidem jura, qua apud omnes gentespemque observantur, divina quadam providentia conssit ut a semper frma atque immutabilia permanentJ Dionysius Tyrannus dixit: τους ψμπολεως νόμους , τους , ἡ φυμως ιαν, Se civitatis quidem leges frangere posye, natura aurem non posse. Eas Vero, quae naturae dicuntur leges recte Deo asscribi, & nos in protegomenis de jure Belli ac Pacis, librique primi capite primo ostendimus, & late Origenes libro quinto contra Celsirin. Ea vero qua ipsasbi civitas constituit, sepe mutari solent,vel tacito consenseupopuli, vel alia posea lege lata J Varro de lingua Latina libro vis IrAn non saepe veteres leges abrogata novis cedunt 'Cicero ad Atticum III, 23: Scis enim Clodium

sanxisse,

22쪽

AD Ius Ius ΤINI AN EUM. Is sanxisse, ut vix aut omnino non posset, nec per S natum, nec per populum in mari Rua lex. Sed υλdes nunquam observatata esse sanctiones earum I gum, quae abrogantur. nam se id esset, nulla ferme abrogari posset: neque enim ulla erit, qua non ipsa se sepiat dissicultate abrogationss. Sed cum lex ab rogatur , illud ip=m abrogatur quo non eam abrogari oporteat. Omne autem μου quo utimur , vel adpersonas pertinet,vel ad res, vel ad actionesJ Non multum dissimile Donati illud Adelphis II, 4: omne quod geritur,aut in rebuου est, aut inpersoni aut in

attributis eorum.

DE IURE PERSONARUM. Persona, a personando dicta, ut censuit Ga- bius Bassus apud Gellium v. 7, proprie id est quod ad fabulas agendas assumitur, ἐπ mmν Graece quod ori apponatur. Sed tam Latina Vox fuam Graeca transferri coepit ad omnes qualitates, quas nobis vita haec, velut fabula quaedam, imponit. ita apud Ciceronem saepe: Vos mihi hanc personam imposuistis : quod alibi dicit partes. tres personas sustineo,meam, adversarii, judicis. Sic personam dicit Principis, Magistratus, petitoris, accusatoris, pers nam quaestoriam. Sic apud Lactantiuna, alia est persona domini, alia judicis. coepit deinde ab origine longius trans serri, ut ipsos homines significet, ut clim dicit Celsus medi-Cus neminem periclitari velle in splendida per

sona o

Libertawquidem, ex qua etiam liberi vocantur,

en naturalis faciatm , quod cuique facere libet, nises quid vi aut jure prohibetur J Libertas pene

a raliter

23쪽

αo HVG. GROTII FLOR. s P. raliter considerata, satis recte dicitur. facultas agendi quod libet. Aristoteles: ἱλα ινισην ἐω τι οπ αν βέλοG mς et Libertas cta quesitas en facere quod velis. Sic E contrario Zenoni apud Laertium': --b--προγας ' Servitus est tm arbitrio siuo carentis. Platoni in Lyside servus, ω-ήμη χαιειν ων on υμει. cui nihil liceri facere eorum quae velit. Persius: An nuι quam in adiud liberinis ducere vitam. Cui licet, ut voluit '

πους. Id enim pi auferre ct detruncare quod sum--m es libertatis , fl quis demat hominibus dicere,ac facere quod velint Sed quia hic de hominibus agitur civilem vitam degentibus, quorum nemo, si rigide loquamur, liber est , quia legiabus tenetur quae est nλεια eo ut dicebat Zeno inde servus quidam apud Philistum:

ideo non male pro re subjecta, additur definutioni legum exceptio. Persius: Vindicta postquam mem a Pratore recessi, Cur mihi non liceat, jugit quod voluntas. Exceptos quid Masuri rubrica notavit 'Dion Pruseeensis dieta jam oratione: οσα ψη

24쪽

AD IVS IV ST IN I ANE V Μ. 2r η ελα ερ . Qui facultatem habet faciendi. que vult, exceptu qua legibus vetita sunt, aut Iussa, is quomodo non sit tiber' Vim excipi nihil opus fuerat, quia est jus ipsum nec adimit, neo circumscribit. Attamen sicut multa in popu- Iaribus descriptionibus magis nominum quam definitionibus adjici solent, ad vitandam loμώ-

νυμίων, non omnino supervacua est haec exceptio , ut sciamus per vocem facultatis, & verbum paris sensus, licet, intelligi hic id quod juris est, non quod facti. caeteroqui si Iibe tatis nomen ita laxe sumamus, ut non minuuea quae facti est , quam quae juris comprehen datur,non est liber qui costitur. Et ideo Stoici sapientes solos esse Hunt liberos, quia cogi n

queunt: aut enim morientur potius, quam quid turpe faciant, aut si res turpis non est, sponte facient ne cogantur. Arianus Epictete rum I v : έλαθρος εων ο ζῶν ως βουλε M , ον ου' ἀναλώσM ἐων ουττ κωλυσ , lis τε , Libere t qui viυit ut vult, hui neque cui, neque proh beri, neque vi impelli potest. Iulianus adversus

is enim vere se mea cui adisust dominatur Moerim cogat, quod Iubeatur facere ue os nolit, eum torqueat, Θ, utjoeta loquitur: duros det ferre labores. quibus optime conveniunt quae habent Horatius libro II, Satyra VII. Persius Sat. V. Sed haec hujus non sunt loci. Dixit autem Iustinianus naturalem facultatem, quia naturae convenus

25쪽

aa HVG. GROTII FLOR. s P. nit. nempe eo sensu quem explicavimns de jure Belli ac Pacis II, 27. Duod imperatores captivos vendere, ac per hoc servare, nec occidere solentJ Vendere solebant coronatos. Gellius V D, q. Cum liber homo major viginti a tis ad pretium participandum se e venundari passis es 4

Nempe spe decipiendi emtoris. nam jure Romano directe semel Vendere nemo poterat, quod apud Graecos fieri erat solitum . itaque Diogenes dicitur ex libertate in servitutem venum iisse. Gellius.II, I 8. DE LIBER ΤINIS. Sed quoniam dedititiorum quidem tessima conis ditio Iam ex multis temporibus in a uetuinnem ieratJ Hinc est quod Tacitus Annalium xviduas tantum manumittendi memorat species. confer Salvianum de avaritia lib. III.

Nec domini manumittentis J Lege dominii. Nam oliin alii plene erant domini servorum, alii eos tantum in bonis habebant. QSIBUS EX CAUSIS ΜΛN mittere non licet. Cum libertate heredem instituere J Id enim exprimi debuit: alioqui nulla fuisset institutio: sicut nec legatum valet, quod quis servo suo reliquit, non adscripta libertate. Plinius Iriepist. Io. In fraudem autem ereditorum manumittere videtur, qui vel jam eo tempore, quo manumittit,

solvendo non est, vel qui datis libertatibuου desiimvm in solvendo esse J Scaevinus apud Tacitum Annalium xv: Pec ias s libortales semis,

ante

26쪽

AD Ivs IUSTINIANEUM. 23 ante dono datas: sed ideo tunc largius, quia tenui Iam re familiari, O infantibus σeditoribuου, te mento distfideret. Apud Confli J D. C. S. De consilii sententia in notis. manumissus ad consilium, in inscriptionibus Gruteri v. 63 I. Iusta cause manumissionis approbata fuerintJ Donatus in Adelphis v, 8: inscribi enim causas manumissionis in jure formula H. Nos mediam quodammodo viam eligentes JQuod facere solent prudentes , ubicunque est me ξις, id est perplexa quaestio quae vox Graeca etiam ad Thalmudicos eo sensu pervenit. Vide rerum illarum doctissimum Constantinum I'Empereur in Middoth. V, I. DE LEGE FUSIA CANINIA tollenda. mperator Τacitus in testamento suo mansit intra legem Caniniam, ut narrant qui vitam ejus scripsere.

DE HIS QUI SUI VEL ALIt-ni Iuris sunt. Ex eonstitutione Divi Antonini, qui sine causa

fervum, um occiderit, non minuου puniri jubetur,

quam si alienum servum Occiderit J Qui vitam

mancipio extorquet alieno, crimine non caret, ait Macrobius Saturnalium I, I 3. at in servum nihil non domino licere vetus dictum est, cujus meminit Seneca inControversia de Parrha-- sio. idque jus Romae valuit stante republica. Imperatores temperamentum adjecere, quo servos sibi obstringerent. Seneca de beneficiis

III ,αι et At qui de injuriis dominorum inservos audiat

27쪽

nudiat postimen, qui s saevitiam ct libidinem,

ct in praebendis ad victum necessariis avaritiam compescat. qui servum castraverit, aut capite punitur, aut deportatur: Paulus sententiarum libro v, tit. 13. adde Lampridium Adriano. Nec tamen hoc sine exemplo introduxere Imperatores. Nam apud Athenienses de servitia in servos cognoscebatur, ut Xenophon nos docet de republica Atheniensium. quin & Iiceiabat servis aut certa pecunia se redimere, ut Plautns Casina nos docet, quae Comoedia Attica est, aut poscere ut venderentur, quod est

σπῆαν αἰτε 4 Plutarcho, Aristophani qnoque, di Eupolidi apud Pollucem, & Philoni. Ca terum quod in Cati institutionibus nunc legi tur : Sed)m distringendi in servos dominis projua

potestate permittitur: occidenda tantum ser ossuos domini licentiam non habebunt: nis forte servud, dum pro culpa modo caditur, case restan moriatur. nam se rem dignum morte crimen admiserit, iis judicibus, quibus publici ossicia ipsas cam missa est, tradendus en, ut prosiso crimine puni tur : hoc omne norit lector non C i eile , sed Aniani, qui Caium pro suorum temporum moribus interpolavit. Expedit enim reipublica ne sua re quiseque mala staturJ Est haec sententia apud Sopatrum. Ad statuam confugerunt. J Vice statuarum postea fuere Ecclesiae. in jure Graeco romano r

Si quiι serum fame ac nuditate ex imperio herilindym ad Ecde in confugiat, nisi hexm his malis

28쪽

AD Ius IVS ΤΙΝΙ AN EUM. Is malis remedium adferat, vameat servus alii δε- mi , ne despectu intereat. DE PAΤRIA POTESTATE.

. fligos exjustis nuptiis procreavimm J Hinc in notis I. N. Q justis nuptiis qi tus. Proprium est civium Romanorum J Vide quae de hac re diximus de jure Belli ac Pacis librora, cap. V, 7, & in annotatis. D E N U P Τ I I s. emira vero viripotenteri Anno m. Id ideo constitutum ait in Numa Plutarchus,ut animi rudes facilius se conjugum moribus aptarent. Cum vero per emancipationem adoptio si di solutatoteris eam uxorem ducere J Exemplum habes in M. Antonino Pio. Duorum amem fratrum, vel sororum liberi, vel

fratris is sororis coqungi possunt J Vetus id jus

RoInae, non tamen ab initio, teste Tacito Annal. xI I. & mutarcho quaestionibus Romanis.

Exemplum habes L. Lucius Titius, M. filiam, D. ad senatusconsultum Trebellianum. Post Iustinianum mutavit id jus: unde & mutationata in Theophili codice.

sine mire sed Nimirum ex joco, quia

S. Ursignificabat sine patre , & eodem modo Spurius nomen Romanum scribebatur. ut in notis Valerii videre est. Vide Plutarchum Quaestione Romana cII.

Dotalibuι instrumentis J In Glossis: dotale in--

DE AD OPTIONI B VS. . Dua Jecies adoptionibuου dicitur arrogatioJ De adoptione specialiter sic de arrogatio-

29쪽

χε HUG. GROTII FL OR. Sp. ne, & quid differant Romano jure veteri vide Gellium V, I 8. Causa arrogationis an honestast Jερω, Σα,νιυν η κομηθαοπι- η τῆς ἀολώας επι- νοιοι ἡν 3. ne forte per Satanicum amorem, aut malitiam aliquam commentum arrogationis fati est in jure Graecoromano.

Remina quoque adoptare non possimi J Mutavit id Leo, qui seminis, etiam virginibus, hoetjus indulsit. Eum semum quem dominus aciis intervenientibuου stium cum nominaverat, liberum esse comptiuimu/J Est apud Quintilianum Patrem conintroversia numero C c c x L Ii, ubi ancilla matronali habitu ad archipiratam missa velut filiarius qui ipsi erat dominus, defendit se esse Iiberam ex lege: qui voluntate domini in libertate fuerit, liber sit. ubi ejus legis adferuntur exeminpla : Iudex inter duos convenerit, o sententiam tulerit volente domino: liberum esse hunc voluit, ut ea res quaJudicata erat, haberet sevum Mem. postea : An vera m m in hoc putamuου esse momentum, ut circumverteres mancipium,aut si una

voce liberum esse jusseris,quam se habitum dederis,

solam dedens ' quod ne manumissis quidem omniabula contigit. deinde: profecta est, parum Hi dicere quos ingenua, quase honesta,quasi Mia tua. Multa sunt in eadem controversia de species aequitatis induci possit huic constitutioni Iustinianeae. Sed,ut modo dixi,servis praeter leges antiquas, faverunt Imperatores suae securitatis causa. QSIBVS ΜΟ DIS IVs PATRIAE.

potestatis solvitur. Gil ex consitutione nostra summa patritiatus dio

30쪽

AD Ius IVS ΤINIA NEVΜ. 27 ignitata,ussico imperialitivi codicistis praestitis litim a patria potestate liberat J Ad exemplum honoris olim habiti Vestalibus, de quo vide Gellium

I, et 1. & Ρlutarchum Numa. Ρatritios vocatos ait Isidorus quod sicut patres filiis, ita provideant reipublicae. Per imaginarias venditiones 4 Libra adhibita ut mos erat in omni mancipatione, sive, quod idem est, emancipatione. docet id Plinius lib. xxx o I. Apud Scholiasten Horatii est r Librao are comparare. apud eundem : Emancipatu , serum factus. Haec omnia ex jure X D tabularum, quo filii servis pares. DE ΤVΤELIS. Tutores quast tuitoresJ Varro lib.ur: tueri duo vsigniscat, unum ab Uectu, ut dixi, unde euilis lud, Tueor te senex proh Iupiter.

mi pater, aut cognatus volet vos contra tueri Alterum a curando, ac tutela , ut cum dicimu ,

Bellum tueor..tueri villam, a quo etiam quι-dam dicunt ilium qui curat ad sacras , adituum. Sed tamen hoc ipsum ab eadem profectum est or,gme,quod quem volumuου domum curare, dicimu , Tu domi videbis, ut Plautud cum ait, Inim para, cura, vide quod opusfuat.

Duia persona non cause vel rei rutor datur JImproprie ergo vox tutoris usurpatur in notis B. T. bonorum tutor.

Etiam posthuma, vel posthumo J Vera scriptio Videtur postuma, velpostumo. quomodo veteres

citumum, ultumum, Intumum, extumum di-B a. cebant: