Hug. Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

271쪽

is volenti sapientiam venum exponunt, ii Iophia vocantur , non miram infami vocabulo, quam s. meritorios di M. Sophistae enim vocabantur, ut ait Cicero Acad. Iv, qui ostentationis , aut quaestus causa philosophabantur. Magnifice Aristoteles Nicomachiornm Ix, I : πιι άμοι- cia πηι η εον γε ἀω ἄγροιώρεαν. αῶ F φίλου

2 προς θεους , 'νεις , mi Γνδε,-μυον. Reddenda gratia libera voluntate : ea emmes qua amicum is virtutem decet: ct sc facere oportet quibus philosophia communicata est. Neque enim ores dignitatem pecunia metiri licet: parenim aestimatio haberi non potest. Sed forte su*cit ut adversum deos ac parentes, id quod dari potest. Seneca de beneficiis II, II : Est intolerabilis res, postere nummos, contemnere Indixisti pecunia odium : hoc professim es: hanc personam induisti: agenda est. Iniquissimum est te pecuniam sub gloria egestatis acquirere. Vicinam sapientiae eloquentiam, bonarum artium principem, Silius apud Tacitum Annalium xr, non fert sordidis ministeriis foedari. Quintilianus pater declamatione ccLxv III : Nihil enim videriar philosophia habere praestantius, quam quod modicis contenta s. ampliores opes non de merat. Nam se cupiditates easdem , quas Gieri habent, Non Udeo quid propi. Et declamatione cc LXXX I I I , quae est patris abdicare volentis filium Cynicum : Quod se abdicationem ferre non potes, si te earere hereditate malum Iudica , deprehensim eniamus

272쪽

AD Ivs IUSTINIANEVΜ. 267 damno pecunia moveris, is detrimento fama : is homo qui has ipsim opes quotidie incuseas , tamen concupistis. Iustinus Martyr dissertatione cum Tryphone Iudaeo, ait,se expertum multos magistros philosophos, postremo venisse ad Peria pateticum , qui post paucos institutionis dies, pactum de mercede facere voluerit, ne inutii; ssibi esset haec consuetudo : se vero ab eo statim abscessisse , quod eum nec philosophi nomine dignum exiuimaret. Et Tatianus irridet philosophos , qui eum nulla re opus sibi esse dicerent , interim opus haberent non coriario tantum ob peram , textore ob tunicam , fabro obhaculum ; verum & divitibus, & coquo gulae explendae causa. Capitolinus Marco : Fama

fuit, quod sub philosephorum decie quidam oe

rempublicam vexarent privatos ; quod ilis purgavit. Idem sensus in lege Cari, Carini, de Numeriani: professo is desiderium tuum inter se discrepant: nam cum philosephum esse propon ,

vinceris avaritia θ rapacitate. Et onera qua patrimonio tuo injunguntur ius recusare conaris. Et

in illo Valentiniani & Valentis: Turpe es ut parria functiones ferre non possit, qui etiam fortunavim se ferre pro tetur. L. Reddatur, C. de pro fessoribus & medicis libro x. Themistius ora

os habitus, ct veri plena philosophia, non tamen

Pportet eam deyicere,esciendo ut pecunia a manda videatur.

273쪽

a68 Η vG. GR ΟΤΙ Ι FLOR. SP. DE CENSIBUS. L. TaBerytensis colonia in eadem provincia Augusti

beneficiis gratio H Id vide quae

ad Lucam I, 28. L. e Etatem.

Tributo eapitis obligantur J Vide ad Matth. TXLI, 17. L. Vettima. In Dsitania Paeenses ,sed is Emerit ensis,mis Italicioni J Coloniarum aliis dabatur jus Italiae: aliis Ius Latinorum , ut ait Asconius ad Pisonianam. ex voce Italici depravata videtur vox in Hispania Hidalgo : quanquam alii fi- Iium alicujus, id est ingenui,alii ex Gothis omtum interpretantur. DE PROXENETIS.

L. Si proxeneta. Videamus an possit quasi mandator tenerq Aut

ἔψη ς, quod constituit Plato duodecimo deIegibus. Vbi non est fide jussor pro pretio , sed secundus auctor , ut Vlpianus loquitur , quod in Glossis exponitur βες-ώτης, id est, pro evictione sponser. verum aliis legum conditoribus non placuit, aut venditori pro pretio , aut emtori pro re obligari pararium ne sic nimis periculosum fieret hoc ministerium mercantibus quotidie necessarium.

274쪽

significationibu S.

L. L.

Vrebum hoc siquis J Verbum dixit, non verisba : quia longo usu duo verba in unum coaluere , ut & in numquis 3c aliquis. verbum hic sume pro suavis parte orationis. Itaque quod in Basilicis est, --ο μμα- σημαιπας, id

σόας. Iurisconsulti enim aliter , quam grammatici , aut dialectici, voces istas promiscue usurpant. Tam mascudos , quam foeminaου complectituri Sic & quisquis feminino attribui ostendit Nonius ex Liv1o Andronico: Mulier, qui uis es, te volumuου : Caecilio: Duasio igitur quisquis es mea mulier: Pacuvio: Dui quis tu es mulier qua me insueto nuncupasti nomine. Nam & quis, olim pro utroque Renere positum, ut Plautus: Sed quis ea est mulier ' Et alibi: Dic mihi sodes , quis ea es, quam vis ducere uxorem ' Sic & ablativo qui veniente . quis in feminino Virgilius utitur: aeui eum partiri curas rde Acca loquens. quod ni esset, tamen sertusus omnium gentium , ut ubi desunt communia , masculina pro communibus poni possint.

, 3πη Vinu Dλειας λεγεὶ . Quamdomastudina enuntiantur, plerumque ea intesw- μγ ct de foeminis. Vti in edicto,quem liberum, supra de nomine libero exhibendo. Est autem inversa locutio , Tam mastulos, quam femis set

275쪽

a o HVG GROTII FLOR. SP. Pro , tam feminas quam masiculos complectitur. Quia de masculis nulla est dubitatio. Similes habes infra, L. pecuniae nomine. & in institutionibus de Legatis, ἔ. Tam autem. dc in L. solidum, D. de solui.

L. Vrbis.

Vrbis appellatio muris J Vrbes quasi orbes.

olim enim figura rotunda erant. Varroni ab urvo, id est aratro , ut & urbare , arare Festo. Mos Hetruscus signandi aratro moenia, ut Virgilius Ioquitur, unde muros concludere sulco, Ac similia. MurisJ Idem muri, olim moeri, 3c moenia.. N enim is R transiit,ut contra R in N, aereus,

aeneus. Ce autem & u saepe commutantur. Ita idem moenire & munire, coerare dc curare.

Ovidius:

Phogiaque tyranno discant minos,pacti pro moenibm aurum. Roma autem continensibus adsciis snitur JExempla vide infra , L. aedilicia. L. numquid, . 4, supra, de penu Legata. L. cum quae, s pra de LegatiS, III. Major pars in horarum septem J Iuvenalis: Inque diem septenis oderit horis. Primarum diei, non scpremarum J In legibus scilicet ad negotia spectantibus. Nam a septima hora incipiebant gestari,lavari,epulari. Est vetus Epigramma Graecum: ορ- μαλις λι--αlα αs 3 μετ αυ- ιμαει δεικνυήιν', ZO , λεγου Ubi Scholiastes vetus: . δει με ι ρ επι ώρας ἡ λεμερας My ο ε -ωτων, ἄν

276쪽

μ εχης. Hoc dicit, adsextam usique diei horam laborandum est: post eam, eundum ad prandium. ipsum horolo'ium indicat. Nam pos siextam horam nota , id est Z pro septima, H pro octava, Θ pro nona , I pro decima simia collecta faciunt Zi, di, id est, edere te jubent ut vivere puss. L. Itinere.

Itinere faciendo, viginti millia passuum in disssngulos peragenda, sc sunt accipiendaJ Id est,ubi lex viginti millia passuum dat in dies singulos,

ut tutoribus se excusaturis. L. scire , f. aliud, D. de excusationibus tutorum. Institui. f. qui' autem , e . tit. in eo qui ex cautione judicio sistendus est. L. I. D. si quis cautionibus : in bonorum possessione admittenda. L. utile, ν. si praeses , D. quis ordo in possessione servetur. Vbi lex nihil definit, viri honi erit aestimatio, quanto tempore diIigens paterfamilias confiiacere iter possit. L. continuus, de verb. obligar

Solent autem iudices in talibus plerumque id sequi quod lex in aliis definiit. L. si cui, . tam- diu. Ex quibus causis majores. Millia passitum incipiebant li continentibus aedificiis,& in viis militaribns per lapides signabantur. Passus hic intelligendi Geometr1ci, id est, pedum quinque. Si de die non conviniatJ Quod saepe fieri solet. L. de die, supra, qui satisdare cogantur. Dus qui apud hostes est hereditas dici non potes, quia serum decessit Nempe ex veteri jure.

277쪽

172 HVG. GRUTII FLOR. SP. Servi enim successores non habent. L. servus, C. comm . de legatis. Sed lex Cornelia facit, ut ejus sit hereditas, rem ita sumendo, quasi is decessisset, quo tempore captus est.

L. Nominis. Nominis appellatione rem funiscariJ In Basi

relata. Id Ciceroni & aliis est nomen facere. Asconius : Tituli debitorum nomina dicuntur,pra enim in his debitis, in quibus hominum nomina scripta sunt , quibu4 pecunia commodata Iunt. Hinc factum, ut 8c pro cautione nomen poneretur. L. si mulier , C. de pactis. Et fres uentissime pro ipso debitore , ut cum Cicero id se consecutum dicit, ut bonum nomen exi- .stimetur: dc cum Columella ait, vel optima nomina non appellando fieri mala , & cum in senatusconsulto Macedoniano dicitur, nullius posse filiiia1nilias bonum nomen exspectata patris morte fieri, & cum Scholiastes ad Horatium nomina recta, interpretatur idoneos debitores. Res hic est id quod debetur , το κε- Usως μονον μα , in Basilicis. Sic si quis nomen legaverit, id quod in actionibus est legatum intelligitur , non tabulae tantum.

L. qui chirographum, D. de legatis m , tabulas intellige , in quibus scripta nomina. Ideo Cicero in nominibus esse , & in tabulis Pro eodem ponit , & opponit pecuniae nu

meratae.

278쪽

L. Rei appellatio.

Etiam ea qua extra computationem patrimonia

nostri fiuntJ Vt jura sepulcnroruin, dignitates. Cum pecunia significatio ad ea referatur, qua in patrimonio suntJ id inde, quia vetustissima

pollessio pecora, ut notat Columella, additque apud multas gentes unum hoc usurpari diutitiae genus. Comprehendit ergo pecuniae Vox,

apua nostros auctores , non numeratam tantum pecuniam,ut L.mutuum, β. creditum, D.

de rebus creditis. L. I. D. de S C. Macedonia no. L. si vero , D. soluto matrimonio , sed 3cipis corpora. L. pecuniae verbum , infra, hoc tit. 8c jura. L. pecuniae nomine, infra, eodem hoc titulo. Et fructus. L. Ballista , supra, ad S C. Trebellianum. Quod vero dicitur in L. receptilia, C. de constituta pecunia , sub pecuniae nomine Omnes res exigi, intellige ex hoc loco, eas quae in patrimonio sunt. Sic Horatius:

Et genu , o formam regina pecunia donat. Et alibi: Abstinens

Ducentis ad se cunctalecunia. Et in Glossis : Pecuniosus πιλο re locato conducto. His verbu Lateo signia scari ait id om quod Graeci vocantJ Ut domum, navem, columnam, statuam, basim, apud Ciceronem: balneum, theatrum, stadium. L. si is, ε. quaedam. D. ad legem Falcidiam. Vsurpant sic vocem γλτελεσμαl γ , Plutarchus & Polybius. Aristoteles etiam dia, hoc sensu usurpat initio Nicomacheorum, dicens ubicunque finis aliquis praeter op

279쪽

x HVG. GROTII FLOR. SP.ram proponitur, ibi εργα, id est opera esse praestantiora ονεργε ων, id est operis. Qui opus facere debet, is propriam formam dare debet, quae ex consummatione contingit. d. f. qua ciam. Quae facti sunt, dividuitatem non recupiunt, ut ibidem dicitur, & L. stipulationes non dividuntur, supra , de verborum obligationibus. Persecisse aedificium is demum via detur , qui ita consummavit, ut usui esse pos. sit. L. aedificia , f. perfecisse, infra, hoc tit Io. Argentum coeptum fabricari, factum aliquatenus dicitur, quia plane is , id est infectum non est. L. cum aurum, β. insecti, D. de auro, argento mundo. Sed perseetum aut opus dici non potest. Plinius minor in Epia

grammate :Vt iam in cera, mollis eedensque sequatur

Si doctos digitos, jussaque sat opu . L. Nominis., Nominiis s rei appellatio ad omnem contra Eum is obligationem pertinetJ Non male illud,

rei, hic sumas a nominativo reus. Reos appellatos,inquit Cicero,non modo eos qui arguuntur, sed omnes, quorum de re disceptatur. alia hi : reos appelgo quorum res ea. Sic stipulandi Bepromittendi reos dicimus. Verbum exleobm sicaecipiendum est, tam ex

tegum sententia quam ex verbisJ Vide quae dicta ad legem, Scire leges, D. de legibus.

L. Sponso. Sponsio appetiatur, non solum qua perston με

interrogationem si l Id est per illa verba , Jo viles 'spondeo. sponsus, ut ex sponsu agere.

280쪽

Sed omnis stipulario promissoqueJ vr, dabis' dabo. L. Herbum oportebit. Verbum oportebit tam prasens, quam futurum tempus AD, secati verbum oportebit, ubi additur vocibus quicquid, si, si quid, solet ἀου ςsumi. Sic & erit, infra, L. verbum. Ablaturum esse. L. Novissime, D. ratam rem haberi. At contra , verbum oportet, ad futurum non resertur. Ideo addi solet, oportebitve. L. si stipulatus, ε. cum stipulamur. L. si h colono, D. de verborum obligat. - Actionis verbo non continetur exceptio J Suntonim haec contraria. ExceptIo actionem e

cludit. Actio datur per si: Exceptio per ni. Recte tamen reus in exceptione actor est , id est. actoris partibus fungitur , quia suum ni probare debet.

L. Marcellus. Verbo perisse, is scissum, is factum contineri,

o vi raptumJ Fio, vaeneo, pereo, sono sunt neutra, significatu passiva, opposita activis facio, Vendo, perdo. Pereunt res ab lute,si se mam suam amittant, quod fit in rebus artificialibus, scindendo & frangendo, ita ut ubi id evenerit, abesse res dicantur. L. mulieris. L. Labeo, infra, hoc titulo. Pereunt nobis, si e tra potestatem nostram fiant, & desperata sit persecutio.

L. Creditores.

Ex quacunque actioneJ Puta commodati, pia gnoris. L. I. D. de rebus creditis. origo vocis credo est a do, id est, concedo, tanquam cre-M 6 vissem,