장음표시 사용
461쪽
Xm. Hostes interim, quorum dux erat Labienus, et
duo Pacidi aciem dirimunt mirabili longitudine, non pedi
tum, sed equitum, consertam; et inter eos levis armatu Numidas et sagittarios pedites interposuerant, et ita condensaverant, ut procul Caesariani pedestres copias arbitrarentur; et dextrum ac sinistrum cornu magnis equitum copiis firmaverant. Interim Caesar aciem dirigit simplicem', ut poterat, propter paucitatem : sagittarios ante aciem constituit equites dextro sinistroque cornu oppinnit et ita praecipit, ut providerent, ne multitudine equitatus hostium circumvenirentur: existimabat enim, Secum pedestribus copiis acie instructa dimicaturum. XIV Quum utrimque exspectatio fieret, neque Caesar se removeret et quum suorum paucitate contra magnam vim hostium artificio magis, quam viribus, decernendum videret subito adversariorum equitatus sese extendere, et in latitudinem promovere, collesque complecti, et Caesaris equitatum extenuare, simulque ad circumeundum comparare se coeperunt. Caesariani equites eorum multitudinem aegre sustinebant. Acies interim mediae quum concurrere conarentur, subito ex condensis turmis pedites Numidae levis armaturae cum equitibus procurrunt, et
inter legionarios milites jacula conjiciunt. Hic quum Cae
pius, quia in eodd. inter verba sa liger. Vulgo moseret; et rastramque gittariis et Mases legitur et se ei hene. - Colias eo lecti. Ita ei M. Vide notam praeeedentem euire, ut essent simul in Iea in eo CAP. XIII. I. Paridit Alii a spatio, quod ille extensus equitatus eides Nostri quoque codd. Paridei occupabat. Μ. - uisa - αι praestat Pacidii. Pacidius nomen inare. Cogunt eum se extendere in romanum non aliunde notum latitudinem,ne stet amplius densus. a. Gesai ae dis simpl. II mino a. Ex eo ensis turmis Gaias ard.ses troiam fur uri seiae si e Gui Me Ioco intelligit totam aetem p sobardus i. TV, P. 291, vel Via. II, ditum equitumque Mem mult. t. P. To8. Videra Alex. c. 37. M. n,P. oo. - Pedises Num ae Fodi CAP. XIV. . Se removeret. Sic, an edius e glossa nam in Codd.
462쪽
sariani in eos impetum fecissent, illorum equites refiigiebant pedites interim resistebant, dum equites rursus
eursu renovato peditibus suis succurrerent. XV. Caesar, novo genere pugnae oblato, quum animad-
Veneret, ordines suorum in procurrendo turbari pedites enim, dum equites longius ab signis persequuntur, latere nudato, a proximis Numidis jaculis vulnerabantur
equites autem hostium pilum militis cursu facile vitabant, edicit per ordines, ne quis miles ab signis IV pedes longius
procederet Equitatus interim Labieni suorum multitudine eonfisus, Caesaris paucitatem circumire conatur equites Juliani pauci, multitudine hostium desessi, equis convulneratis, paullatim cedere : hostis magis magisque instare. Ita puncto temporis omnibus legionariis ab hostium equitatu cireum entis, Caesarisque copiis in orbem compulsis', intra cancellos omnes conjecti pugnare cogebantur. XVI. Labienus in equo capite nudo, Versari in prima acie; simul suos cohortari, nonnunquam legionarios Cae
saris ita appellare a Quid tu, inquit, miles tiro, tam seroeulus es Vos quoque iste verbis insatuavit. In magnum
nostro cod. 5 7 6 8. - Lemon milites. Sic M. Davisti reliqui codices et edd. Vett. pedites Sed et milites et
atra est recentius assumendum. M. Forsan melius reciperetur vox
Pedises, etsi parum usitata, quum de legionariis agitur; ut opponerentur pedites minant umidis peditibus.
MD'Ablaneo re, Wallimite. Haud melius Turpis de Crisse, qui tamen
in excellentissima nota nos docet, per has voces in Orbem se reci ere, vel eo eui, non omnino accipiemdam esse formam orbicularem, sed formam modo quadrati, modo trapezii modo parallelogrammi, dummodo agmen stet consertum, et facies utrasque conversas habeat ad
hostes. Iam quis sit orbis expliea- imus, lib. V B. G., cap. 33; et B.
M. c. o. Intra cancellos eo μιλ
Cincti, inclusi.... Atqui hoc tempus Caesari per omnem Vitam unum omnium periculosissimum fuit. . Simili metaphora utitur Cicero pro Quinctio, cap. xo; et de Orat. I, I a. B. Quod quidem Periculum ab audacia, ne dicam Caesaris temeritate, qua cum paucis millibus exercitum sexaginta mill hominu
463쪽
mehercule vos periculum impulit Hasereor vestri maum miles' a Non sum, inquit, tiro, Lahaene; sed de legione X veteranus. v Tum Labienus: Non agnosco, inquit, signa decumanorum δε in miles: a Iam me quis sina,intelliges:
simul cassidem de capite desedit, ut eognosci ab eo posset, atque ita pilum, viribus contortum, dum in Labienum mittere contendit, equi gravidi adverso pectori adfixit, et ait: α Labiene, decumanum militem, qui te petit, scito
esse B Omnium tamen animi in terrorem conleeti, et maxime tironum circumspicere enim Caesarem, neque
amplius is re, nisi hostium aeula vitare. XVII. Caesar interim consilio hostium cognito lubet aciem in longitudinem quam maximam porrigi, alternis
conversis cohortihus, ut una post alteram ante signa tenderet'. Ita coronam hostium dextro sinistroque cornu mediam dividit; et unam partem ab altera exclusam equitibus intrinsecus adortus cum peditatu' telis conlectis in sugam vertit neque longius p ressus, veritus insidias, se ad suos recipit. Idem altera pars multum pedatumque Caesaris faeit. His rebus gestis, ac procul hostibus repulsis convulneratisque ad sua praesidia sese, sicut erat instructus, recipere coepit.
CAP. XVI. I. Tam miles, at . Haec namatiuncula juve aras et eat Guiaehardo, loco Citat. P. 2 3. Coo ei. Alii arnosia Maevius ad
ret. Haec ego non intelligo propter ignorationem rei militaria. Diligenter Tein exsecutua est GuiseMaedus Memo, mille. Via a P. 98 2 7, et t. a P. 279-28s), eminus ciar Putatione intellexi. nimiam tirem, statem acriptoria, emaxio et o scuram esse, qui rem tinctaeae M. Praemima praepositio et notat a vi dam, ut e. o. me loco inte in ampli-- quam pro simu descriptionem hujus et a Neaetim. Praelictaeum demus, verba ipsa elari
464쪽
A FRICANO. 443XVIII. Interim, Petreius et Cn. Piso cum equitibus Numidis C electis, peditatuque ejusdem generis
satis grandi, ex itinere recta subsidio suis occurrunt a que hostes, suis ex terrore firmatis, rursusque renovatis animis legionarios , conversis equitibus se recipientes, novissimos adoriri et impedire coeperunt, quo minus in eastra se reciperent. Hac re animadVersa, Caesar jubet signa eonverti, et medio campo redintegrari praelium. quum ab hostibus eodem modo pugnaretur, nec Cominus ad manus rediretur, Caesarisque equites jumenta, ex nausea menti, siti, languore paucitate, vulneribus defatigata, ad insequendum hos- perseverandumque cursum tar
diora haberent, dieique pars exigua jam reliqua esset; eohortibus equitibusque circumdatis, coh0rtatus imperat,
ut uno ictu contenderent, neque remitterent, donec ultra ultimos colles hostes repulissent, atque eorum eSsent Po
titi. Itaque signo dato, quum jam hostes languide negligenterque tela mitterent, subito imisuit cohortes turmasque suorum patque puncto temporis hostibus nullo negotio campo pulsis, post collemque dejectis, nacti locum, tque ibi paullisper commorati, ita uti erant instructi,
cap. XVI. r. m. Piso De Mevid.Taeit Ann. II, 43; et fur. c. 3. --. In omnibus codd. CCC aeriptum est m. Ita et edd. Vett. d. 4 8 et en 148s aliaeque. Contra Ven. 5x habet C; quod
masis eonvenit cum iis, quae e seq. narrantur. - Atque hostes. Alii, M.
1. Pressper. q. cursum tardiora.
Alii tardiorem. Sed tardiora bene sevi e eod. Ursini Consentiunt et alii Perse reare etiam active C. eipitur Iustin. II, 6, Perserem λε ε Cis pro Quinctio, , αε, ιοι sum id emere re. Cohortibus equia Mariae eis Matis. An circumstantinus, et eingentibus Caesarem p . Oud mallet circumitis, si liceret per codd., ut B. C. III, 94, acies circum- ita. Istud quae additum equitibus esse manu Ithrarii, elare patet, judice Guischardo, pag. o7, qui locum sic reddit: ehiaque eohorte etait n-que deci ea leris Verum in Em. cris Pag. 5as, istud que sensui non stare censet, qua de re dubitaro licet. B. - hortatus Addidithoe e codd. Oudend. Posset abesse I in mallet omittici erat, ut, et
legi eohortatur OB.-Uno ictu. --nes uno eodemque ictu telorum,unst omnes, uno impetu. Μ.
465쪽
leniter se ad suas recipiunt munitiones itemque adve sarii , male accepti, tum demum se ad sua praesidia con
XIX. Interim, ea re gesta, et praelio dirempto, ex adversariis perfugae plures ex omni hominum genere, et praeterea intercepti hostium complures equites peditesque: ex quibus cognitum est hostium consilium, eos hac mente et conatu venisse, ut novo atque inusitato genere 'hi
tirones legionariique pauci perturbati, Curionis exemplo, ab equitatu circumventi opprimerentur et ita Labienum
dixisse pro concione, a tantam sese multitudinem a Lliorum adversariis subministraturum , ut etiam caedendo in ipsa victoria defatigati vincerentur, atque a suis sup
rarentur; v quippe qui in illorum sibi confideret muli,
3. Itemque adfersam etc. In no tro codice R. 5768, verba sequentia usque ad voces erisD Hur ev sequentis omittuntur; et legitur itemque Moersarii, perfuin ures, etc. Μale, et sensu contorto Eadem lectionem oneri eodex Victorinus a Goduino citatus, sed emem datiorem. Itemque adoresainfecerunt et o vae Piares ea O-Hienere fi
minum, et Winterea, etc. Non male certe; nam hie saltem Verbum. .-cerunt non deest.
CAP. XIX. I. Perseo Plur . Deest verbum, ad quod hocperfuin reseratur. OOD Gudius censet Ieg.
Perfugere, quod placet Oudend. ni
deleas et ante Winterea OB. a. Tirones temonariique. Oud. leg putat tirones lenonarii mucia quae vistarii, vel veterani. - rionis exemplo. B. C. , II, 4o. DAV. 3. Labieniam dixisse omnes --
diues hahent Iubam. Sed Iuba aliquandiu Post venit; id. c. s. M. EM. veri. etiam Iubam. Sed ea. rs et Labienum Celsus, P. 219, I bam, additque nomm renus item et stulta Regis evitatio. Dignior sane
ruerit harbaro Rege quam Labieno, judices nileio Mihi videtur te
Porum ratio turbata, et ea vox Iubae
alia occasione audite a Nostri quoque habent Iubam. maia.... multitudine. Vix duo odissi laetione hujus Ioel eonspirant, ac singuli propemodum singulas varietates exhinent. Vulgatam, in multitudine sibi eonfidere, Oudend. dubitat latinitati eonsentaneam; et caret hie loquendi modus exemplis. Etsi ergo nihil certi a me qui indici potest tamen verbum minit diri sine dubio spurium est, et in prioribus verbis codices constanter habent, vel qui non illorum, vel em nullo illorum M. Vox miatis-- multis codd. a st Optimus Mid.
I, habet, quin e quis in iliarem usia eo . Unde Oudend. oonficit,
466쪽
tudine primum, quod audierat, Romae legiones Veteranas disssentire, neque in Africam velle transire; deinde, quod triennio in Africa suos milites consuetudine retentos, fideles jam sibi effecisset, maxima autem auxilia haberet Numidarum equitum levisque armaturae. Praeterea ex suga praeli inque Pompeiano Labienus , quos secum a Brundisio transportaVerat, equites Germanos Gallosque ibique postea exhibridis libertinis servisque conscripserat, armaVerat, equoque uti frenato condocuerat. Praeterea regia auxilia,
elephantes CXX, equitatusque innumerabilis deinde legiones conseriptae ex cujusque modi genere amplius duodecim'. Hac spe atque audacia inflammatus Labienus, eum equitibus Gallis Germanisque DC , Numidarum si senis VIII millibus, praeterea, Petreiano auxilio adhibito, equitibus C, peditum ac levis armaturae quater
q. qui sine αμ siti cons. Cur a tem sibi viribus suis yeonfideret, ex seq. patet Sequor. Vulgo legitur . Mi in illorum sibi onfideret misitudine. m. Nostri duo R., quire quis in illorum sibi eonfideret.
Vox de abest. χου veteri dis-4entire Promissa illis ruinata Cae--, nondum linito bello, dare noluerat: inde Romae aeditionem moverunt. Appian lib. I, v. a pag. 485. Μ. . 4. Labienias. Nomen hoc e codd. addidit Oudend. Habent et M. Min. Μω. Vascos. etc. Contra deest in edo Ven. 148a , et 1517, 4t in Aldinis, unde sequentes neglexeaee. OB Nostri codd. habent. Ruridis. Ex patre Romano et matre peregrina natis Glandor ius. vox ista diversimode scribitur: re lius forsan A ridis a Gr. υερις, quod eontumeliosa ista origo haberetuT. colem nostro loco vocem hibridis tanquam glossema deIendam censet, quo nomine reprehenditur ab d ad Suet. Aug. v. 19. OB. s. Duoderim. Codd. sera omnea inter quos nostri addunt millibus. Sed ait Oheri verbum millibus stare non posse: post Lipsium Eleet xx, asymonuit Cessarius; nam Labienus habuit legione amplius dum decim. Sic pro generis cum quihu dam codd. Iegetur genere, et intelligetur hominum M. Milicet Iegitur Vulgo ex vj que generis a l. --.mulutis. Sed Milus deest a codd. tribus citatis a Goduino, et Pro ς neris codd. Peto et Nomio habent genere. Sic Cellarii lectio habet quo se tueatur, eamque recipio. Nee improbat Oudend. Onania made causis vocem millibus delevimus. 6. Atque ea audaeis Tollatur ea,
quod a trinus Oudendo si eodd.
467쪽
tanto sagittariis ae funditoribus hippo notisque compluribus his copiis pridie Non. Ian. y post diem tertium, quam Asticam attigit, in campis pionissimis purissimisque ab hora diei quinta, usque ad solis occasum est decertatum. In eo praelio Petreius graviter ictu ex acie recessit. XX. Caesar interim eastra munire diligentius, praesidia firmare majoribus copiis, vallumque ab oppido Ruspina
usque ad mare deducere, et a castris alterum eodem; quo tutius ultro citroque commeare', auxiliaque me periculo sibi succurrere possent tela tormentaque ex navibus in eastra Comportare Dremigum partem ex Classe, Gallorum, Rhodiorum, epihatarumque armare, et in Castra evocare, uti, si posset, eadem ratione, qua adversarii, i is armatura interjecta inter equites suos interponeretur sagi
tariisque ex omnibus navibus, Ityreis, Syriis, et cujusque generis ductis in castra compluribus, frequentabat suas copias audiebat enim Scipionem post diem tertium eius diei, quo praelium factum erat, appropinquare, copias
suas cum Labieno et Petreio oonjungere, cujus copiae legionum octo, et equitum trium missium esse nuntiaban-
468쪽
tur ominas serrarias instruere, sagittasque et tela, uti fierent complura, curare glandes fiandere sudes com parare, literas in Siciliam nuntiosque mittere, ut sibi erates materiemque congererent ad arietes, cujus inopia in ΑDica esset; p terea sumam plumbumque mitteretur. Et animum etiam advertebat, frumento se in Africa, nisi importatili , uti non posse priore enim anno, propter adversariorum dilectus, quod stipendiarii aratores milites
essent facti, messem non esse factam Irast rea ex omni
inica frumentum adversarios in pauca oppida et bene
munita comportasse, omnemque regionem Aisicae exina
nisse umento oppida, praeter ea pauca', quae ipsi suis praesidiis tueri poterant, reliqua dirui atque deleri et
eorum incola intra sua praesidia coegisse commigrare;
agros desertos ac vastatos SM.
XXI. Hac necessitate Caesar coactus, privarus ambiendo et blande appellando aliquantum humenti numerum in sua praesidia congesserat, et eo parce utebatur opera interim ipse quotidie circumire, et alternas cohortes in
non intelligerent, dederunt sagittae. 3. Immis itis. Ene sic o d. Atii, im ore o. ame ooem jam vadimus, B. G. I. E. . . Si mnatarii araetores, qui eo tint agros viae lege, ut tributum annum sol---. . Ernesti Clin. Cis in Seia anusiarius et Armor M. 4. Eapauea Misa addidit Oud. e codd. Sensusest: Caesaremo egisse Pompeianos oppi diruere, delere, Praeter ea quae se tueri poterant. CAP. XXI. I. Aliquantum frumen e ma erum. - - -- m tolli vult Cisrhius, quin verho Histi tu tam honi auctoris Ex ut adtestivo aerumtur: et abest a M. Mid primo; adscriptum tamen in alia in m. n. In plerisque vero eodd. Iegitur a Mantum numerum frumentiqvo Verrem Prito, et, ut aerius, mutatum. Exempla collegit Oud ad
quanto detrimento. - Auernas. 6 gatum Mituimus, quas confirmaturatiotoritare. Ss God. Praeterea, est rationi eonsentanea Codd. viii eoaerupte habent alaeras, vel ad trans, vel ad reas Cod noster s764, AD ' ras, o . s 68 . --: nomas di mda sunt his lectiones, et sume praeserenda lectioni Oud. - ternas, quae, latina est, et firmantur in toritate lectionis inoeris B. G. , lib. VnI, v. humana nummum. Djsj1jgsui QOO Ie
469쪽
statione habere, propter hostium multitudinem Labienus
Saucio Suo , quorum maximus numerus fuit, jubet in
plaustris deligains Adrumetum deportari. Naves interim
Caesaris onerariae errabundae male vagabantur, incertae locorum, atque castrorum suorum quas singulas scaphae adversariorum complures adortae incendebant, atque e
pugnabant'. ac re nuntiata, Caesar elasses circum insulas portusque disposuit, quo tutius commeatus surportari posset.
XXII. . Cato ' interim, qui Uticae praeerat, Geium
a Deligatos. Quorum vulnera fasciis deligata erant: nam vulnus et membrism deligare, et e Celso notum est, et dixit Quinctilianus, is, 17, 9, et alibi. Quidni ergo saueius dicatur deligatus miror, interpretes cogitasse de saueiis vel
eonstrictis hostililex, vel alligatis,
ne excuterentur. Caeterum a paucis codd. abest hoc Verbum. Μ.3 Deendebant atque e Moabant. Alii, incenderant atque προς--munt.
Lipsius malebat inuenderant. Bene Vulgata se habet. 4. Guar. Sic Clain et Mend. codd. et edd. vett. Vulgo Caesari. CAP. XXII. . M. Cato. Etiam hic post Pharsalicam pugnam in Afrieam effugit, interque Pompei nos aemper fuit magnae auctoritatis. Sed quum oblatum assii imperimm non suscepisset, ne Scipioni proconsuli eripuisse videretur, effecit ut Pompeiani, non optimo duce Scipione usi, eo facilius vincerentur. Uticam quidem, cui Praeerat, egregie munivit, omni bellico ap- Paratu instruxit, ducendoque hello Caesarem debilitari voluit; sed Scipio non obtemperavit Plutaris in Caton. c. 56. seqq. N. M. Pometia Cato. Ex illustri gente Poreia plebeia , ut patet ex lege de provo
catione oriundus Mat. Nomen ejus a Poreis derivatum est. Nomina, imquit areo, lib. n, C. , - -
αι utroque pecore, a majore et a m nore. A minore Porcius, O AEngs,
minus ala a majore 'rit 1, etc. Catonia familia ex municipio Tusculano oriunda. Tria illi fuere e nominara Cato, quasi eati et sapientes Laeca, a iacea, quae est prietas lingendi, unde iacearitas et iaceator, gulosus, GI Isidorsa tantis, unde Licinii, id. q. Lutanus, cui sunt parvi ocelli et brevis visus. Horum euherrimus M. Porcius
Cato quaeator an s49; Proq. sso; trib. - . 554, aedilis plebis eodem anno; praetor provincialis an Sss; dein consul evin L. Valerio ma oss8 proconsul in Hispan. missus 5ss, oppida oo in potestatem romanam redegit, unde illi tri-phus nobilis M. PORCIUS M. F. CATO PRO SANN. MDLIX EX HISPANIA CLTERIORE .... Marm. Cui Tandem censo cum eo in Valerio
470쪽
Pompeium filium multis verbis assidueque objurgare non desistebat a uus, inquit, pater istuc aetatis quum esset, et animadvertisset, rempublicam ab audacibus sceleratisque civibus oppressam, bonosque aut intersectos, aut exsilio multatos, patria civitateque carere, gloria et animi magnitudine elatus, privatus atque adolescentulus, paterni exercitus reliquiis collectis, paene oppressam funditus et deletam Italiam urbemque romanam in libertatem vindi
cavit idemque Siciliam, Africam , Numidiam,maurita
niam mirabili celeritate armis recepit. Quibus ex rebus sibi eam dignitatem, quae est per gentes clarissima notissimaque , conciliavit; adolescentulusque atque eques O- manus triumphavit. Atque ille non ita amplis rebus patris gestis, neque tam excellent majorum dignitate parta neque tantis clientelis nominisque claritate praeditus, in rem publicam est ingressus tu contra et patris nobilitate,
et dignitate, et per te ipse satis animi magnitudine dil1-
orator Praeeedentis nepos, qui consulatum gessit anno 35, cum Q. Μarcio Rege et in magistratu mortuus est; dein L. Porcius Cato, praecedentis filius, oe oris nepos, eos cum Cn. Pompeio Strabone,
an 664, occisus in magistratu bellimrsici temporibus demum . Porcius Cato Uticensis dictus Marci filius, qui frater erat Luciis ea dicti. Is trib. plebis accepit
an 691 quaesis fuit vis sata, tr. pleb. aedilis, praetor et propraetor 696, in Cyprum insulam missus. Ηane dignitatem non Praenergressus est mures nummos cudit. Μ CHO
PROPR. Desuper ΟΜΑ. Caputii aetatis qui typus commentario
non eget . Ex aversa parte, Victoria sedens, do Palmam, sin coronam in memoriam proavi sui, qui teste LiV. Dec. TV, l. V aediculam Victoria vis 3 prope aedem Victoria
dicavit an. 561 ; in imo VICTRIX;
unde Pro motoriae miminis, in Livio Fulvius legi vult tetricis Idem fere typus omnibus eius nummis. a. Isthue aetatis Testantur Veli. Paterc. et Plutarch. Pompeium a
gnum suisse natum XIII an quutu
Carhoni obsistere coepit. Ab ἄ-dac scel. cirumario, Cinna, Carbone Con Pro audacibus, in codd. Iegitur vel arduis, vel nardiis, vel marduis. Ergo nescimus, quid scriptor ipse hoc Ioco dederit. Μ No