장음표시 사용
11쪽
obsecro Vos ego, mi auxilio, oro obtestor, sitis et hominem demonstretis qui eam abstulerit. quid ost V quid ridetis novi omnes: scio fures esse hie complureS qui vestitu et iret occultant sese inique sedent suasi lint
hoc propterea pendere videtur e Graeca fabula, quod in ea, si quido fidos tribuenda est Aristophani, spectatores plus quam semel appelliibantur. Praeterea autem non ignoramus Plauti aetate nullum hominem sedentem spectaculis adfuisse; ergo haec res aut interpolata aut a Plauto ex Graeco exemplari translata neque ullo modo mutata est. Quam sententiam habere in se aliquid veri, unus quisque concedet qui inmemoriam revocaverit Athenis spectatores sedere atque Aristophanem ranarum fabulae versuras hιερευ, διαφυλαξον μ', ιν ω σοι ξυμποτ)ησ, respicere acerdotem Dionysi, qui in primo gradu theatri locum obtinebat, quam rationem poetam illum non semel usurpasse ex fabulis colligas velim Deinde cum quantam familiaritatem inter hos duos locos Plauti et Aristophanis esse negari non possit, illud Plautinum referendum est ad Graeeam originem. Quoniam autem Plautus ipsum Aristophanem non praesto habuit, sed fabulas novae comoediae, illa spectatorum mentio pendet ex his fabulis, quae talem iocandi rationem ab Aristophane didicerunt. Itaque iam ex hac re apparet id quod illi viri docti
pronuntiaverunt, non tantum habere fundamentum quantum deleri et dirui non possit, nam si Plautus re vera mutassoti quod non quadrasset ad res Romanas, certe hos Versus non Scripsi SSet. Accedit quod non desunt versiones Plautinae quas stricte cohaerere luce clarius est cum fragmentis comicorum Graecorum nobis SerVatis, quorum nonnulla exempli gratia exscribere
I ef praeterea Mil glor. 81 eqs rQui autem auscultare nolet, exsurgat oraS, Ut sit, ubi sedeat illi qui auscultare volt.
12쪽
Mil. glor. 68 : nam bona uxor, si ea duci potis e S usquam mentium ubi eam possiem invenire Cisteli. I. 1, si per Dionysia is mater in m
P a in me Spectatum duXit . . . .
Dii in redeo domum is conspicillo
que ad foris. In amicitiam insinuavit eum matre et here vim simul l blanditiis muneribus doni S. Stich. i2o: ex multis malis malum quod minum umst id minum est
Possum multa alia afferre, sed ne longus sim in re iam fortasse omnibus nota haec hactenus Unum mutem locum
13쪽
addere volo, ex quo necessario sequitur quam arcte coniunctus sit poeta Umber cum Graecis exemplaribus. In Poenuli fabulae versu g Collabiscus ad spectatores conVOrSus udVocatos confert cum canibus qui lupum in plagas compellant,
tali modo: Cum iraod hic lo dies incedit venatos domum; canes compellunt in plaga lepide lupum i),
quem lupum Lycum lenonem esse ex integra cena elucet. Qua ex re intellegimus in Graeca fabula poetam lusisse in nomine lenonis Λυκου atque in ea bestia cuius nomen est , υκoc. Quod Plautus invenit atque transtulit neque mutavit illud nomen lenonis se 1υ κου mentionem recepit cum Verteret lupum, qui iocus in lingua Latina valde vacilla et claudicat, quam ob rem iam Lambinus nimium diligens Lycii inseruit pro lupo. Sed quoquomodo res se habet, nos mutare hanc lectionem non fas est, cum inde intelligamus Plautum ita vestigiis novae comoediae institisse, ut Graecam
iocum ipsa Graeci poetae verba accuratissime secutus proferret atque ea re ob Acuraret. Praeterea autem hic versus dignus est qui conspiciatur, nam eo certiores facti sumus etiam nomina personarum non numquam a Plauto translata esse
Itaque cum haec omnia consideremus, nonne consiOdsere
debemus , illam quaestionem suo iure propositam ESSE, quod summi momenti sit diiudicare quid sit aut Graecae aut Romanae originis in comoediis Plautinis Quoniam autem una disquisitione omnia ad hanc rem Spectantia percurrere Emo potest, equidem mihi ut aliquid proferrem lio loco proposui, ros ad historiam fabularem speetante OxuminarE. Priusquam autem ad ipsos locos, qui ad historiam fabularem Spectant, adumbrandos accedimus, nonnulla praemoneri haud a re fore visum est. Tractentur enim illi versus, in quibus personae cotidianae vitae componuntur cum heroibus vel aliis mythologiae figuris rebus eorum comice collatis cum
1 sic enim scribendum est codice Ambrosiano duce quam lectionem Goetetius et Loewe in Poenuli editione adsumpserunt.
14쪽
rebus illorum, ad quod genus comicum provocati sunt poetae comici tragoediis, in quibus illae fabulae ex mythologia sumptae componebantur Sed unum aes in re necessarium esse videtur quod summi momenti est poetam ea res praescribere, quae ei qui spectabant, non ignotae, sed vel ex lectitando vel lx audiendo motissima, fuerunt Quod imprimis fuisse apud Graecos saeculi quinti it quarti supervacaneum
est monere, nam unus qui S Ue Atheniensium noVerat poetas
fragicos patriae atque fabulas ob iis in tragoediis tractatus. Atque hoc praesertim probatur fragmento Antiphanis comoediae, cui est titulus ποίησισ, ubi leguntur haecce μακαριον ἐστιν γ τραγωδία
itaque personae tragoediae vel historiae fabularis in tragoediis deseriptae nemo fuit quem fugerent, quo factum est, ut Athenienses cum in comoediis vitae cotidianae comparatas vidissent personas cum heroibus, talia paratrago dumenis perspicerent, ut illis risus excitaretur Quae res num ita se haberent apud Romanos cum in comoediis Plautinis occurrerent rebus ex Graecorum historia fabulari sumptis, examinandum mihi proposui Quam disquisitionem ut instituerem permotus sum per tuos viros doctos, quorum sententiata altera cum altera pugnant neque umquam componi possunt Atque primum qui de maies stingius in analeci. Plaut particulae alterius parte Secunda mea quidem sententia suo iure contendit paratrago dum ena in Plauti comoediis non ex latinis aequalium tra- goediis detorta esse, sed ex Graecis comoediarum exemplaribus auxisse, cum Naevii Enniique fabulam non ah saepe agerentur, ut et Plauti memoriae singularum cenarum argumenta et facete dicta praesto essent et Spectatores statim talium iocorum consilia agnoscere possent i) Bibbeckius vero
15쪽
in fragmentis poeseos fragicae Romanae cum agere de fragmento Ennianno Andromachae hocce o pater, o Priami domus plane expressit, ad hanc rem iocavisse Plautum in Bacchidum fabula, ubi verba invenimus o Troia, o patria, Pergamon, o Priami periisti senex quae sententia pugnat contra Niessiiugium. Quae cum ita sint, meum esse existimo Bibbeckii sententiam refellere, qua in re spero me tesstingi verba vel amplificaturum vel firmaturum esse. Atque primum quidem aggrediendum est ad tragoediam Romanam, quam eodem modulo nos metiri necesse est atque tragoediam Graecorum, itaque hasce res breviter percurrere proponimus primum diiudicetur, num Romani fabulas quae inveniantur in tragoediis noverint, tum exploretur, num Romani illas tragoedias ipsas legerint. Quod ut repugnem, iam Elossiingius . . monet, fabulas non statim in legentium manibus VerSata esse, cum non ignotum sit, quam diu lautinae comoediae in scenicorum solis scriniis delituerint, ut scribendo multiplicari non possent. Et hoc propterea fieri non potuit, quod magistratus vel dominus gregis a magistratu iussus fabula a poeta emebat, qua re factum est, ut illae in possessionem, ut ita dicam, domini regis transirent. Accedit, quod Plautinis temporibus fabulae modo ut representarentur, fingebantur neque umquam agone i inter poetas vel tragicos vel comicos facti sunt. Tametsi Terentius fabulas conscripsit, quae vel ab eius fautoribus vel a populo legerentur, tamen hoc in Plautum non quadrat, qui neminem habuita quo adiuvaretur. Quid quod etiam Ennius qui medium locum inter hos comicos obtinet, sine dubio non tali vitae conditione initio usus est, ut tragoedias ' vel comoedias proponeret lectoribus, cum constet eum anno Go. a. u. c. a Catone Romam deductum, post hunc annum a Scipione adama-
nonnulla proferunte nullum autem ob iis illatum Si argumentum, quo sententiam tueantur. itaque id comprobare operae pretium esse videbatur. 1 es. Momms hist Rom. ig. 886 adnot. Brix in adnotat AEdTrimmuni, To6. 2 Nempe eas tragoedias respexi, quae ex Graeco translatae Sunt
16쪽
tum et adiutum anno G S. a. u. c. cum Fulvio Nobilior in Aetoliam profectum esse, ut Plauto vivo Romae non valde floreret, unde equitur, eum Plauti aetate non tam saepe fabulas egisse. Quibus ex rebus apparet, Romanos tragoedias legere non potuisse, quod quamquam a comoedia ad tragoediam transtulimus, tamen nenio erit qui stulte iudicatum
cenSeat, cum non ignoret et tragoediam et comoediam ex eisdem incunabulis ortas esse neque solum tragoediam, VPrum etiam comoediam ad eundem rem spectavisse, denique neque hoc levius est, eodem Enere oeseos ontineri.
Sed altera oritur quaestio, num Romani fabulas in tragoediis peractas perspicere potuerint. Quamquam negari non potest, Graecas litteras Plautinis temporibus Romae cultas Esse tamen Semper cogitetis velim, illam litterarum cognitio-nom o notitiam in istis familiis floruisse, ex quibus una notissima nobis est gens Scipionum. Ei autem qui Plautinas comoedias spectabant, illas fabulas spectando cognoScebant atque valde differunt ab eis qui gloriari potuerunt se Graeco more ducatos esse. Atque si erant hoc modo instituti, certe libentius fabulas ipsas Graecas legerunt quam illas latine Ver- Sas. Adde quod neque umquam Romae ludi scenici ita exstructa erant ut Athenis, cum non a civibus representarentur
civibus, qui bene eruditi erant, sed ab histrionibus incultae atque rudi plebi ' delectandi causa, quae minus delectabatur ipsa fabula quam histrionibus, qui eam representabant. Atque illi plebi semper fabulae, quae mythologiam alius populi
excorPSerunt, noVae atque inauditae esse debuerunt, et uuiis
qui Sque concedet, talem plebem iam psychologica ratione novi aliquid non statim penetrare potuisse, sed aliud cum alio miscuisse. Quae cum ita sint, dubium esse non poteSt, quin illa plebs Romana fabulas Graecorum mythologiae non DOViSSe neque praesto habere potuerit, cum in Plauti comoe-
17쪽
diis aratrago dumena ex Graeca historia fabulari inveniebantur. At dixerit fortasse quispiam, quamvis qui adfuerint, non penetraxerint, quam comice alludat poeta ad res mythologi eas, tamen tragicos poetas Romanorum illas fabulas transtulisse, ex quibus haurire possent comici. Sed mea quidem
Sententia sana mente haecce ratiocinatio postulatur cum Plautus comoediarum Graecarum vestigia persequatur, quibUS O-mico usui fuisses tragoedias non ignoramus, et Romani illus tragoedias etiam transferant, ex quibus Graeci comici sumpSO-runt, Plautina autem paratrago dum ena reperiantur in Graecis vel com ocis vel scriptoribus, veri est simillimum Plautum eas re quae crant in Graecis comoediis, non ex tragoediis Bο- manis ipsa observatione sumpsisse, verum ex ipsis Graecis stabulis hausisse quae ei praesto erant. Quod singulis locis ita probari potest, ut inquiramus utrum paratrago dum Ona Plautina in comicorum fabulis Graecorum inveniantur, Ua nemo perspicere potuit nisi homo Graecus, necne. Qua in E Xuminanda liceat singulas fabulas percurrere perpaussi Eurum' que aratrago lumena adumbrare. Initium faciamus velim ab Menaechmorum fabula, ad quam respicit,lossiingius l. l. ,
a quo ad hanc rem explicandam ornatum esse me libere confiteor. In Senaechmorum s. sit TI mulier conviciabunda comparatur cum Mecuba: Non tu Scis, mulier, iecubum qua propter cunem,
Graii esse praedicabant ion equidem Scio.Quia id om faciebat Mecuba, quod tu nunc fuci S. Omnia mala ingerebat, quem quem aspEXErut Itaque adeo iure coeptas appellari canis. Ad quam rem spectat Euripides IIecubae s. I 265:
18쪽
Aριστοφάνη διὰ τό εκφερεσθαι τL κατγ κυνασ. Eandem rem tangit Aristophanes in Pan. s. ras 3:αλλ ουκετ .m γυνη 'στιν, αλλ' ηδη κυων. atque e cubam ab lecates in canem mutatam esse, legimus in Lycophr. Alexandr. II g eqs.:ω μῆτερ, α δυσμ=ητερ, μυδε σον κλεο σαπυστον σται Περσέω δε παρθενοσΣριμιώ οι μορ*ο θήσεται,' ἐπωπίδα κλαγγαῖσι ταρ λυσσουσαν εννυχοι βρυτουσ. cf. Scholiast. ad hos versus τεον Σκαβile tum ref Ovid. Metamorph. XIII. v. 555-5 5 qui hausti sunt ex fonte Alexandrino, denique res Dictyis Cretensis belli Troiani libr. V, cp. 6 Ceterum post abscessum Ulixi, ecuba, quo servitium morte Solveret, multa ingerere maledicta imprecarique infesta omina in exercitum di qua et motus miles lapidibus obrutam Eum messat sepulcrumque apud Abydum statuitur appellatum Cynossema ob linguae proterviam impudentemque pedulantiam. Atque Cynossema nominatum iam legitur apud Euripidem, cf.Ηocub. I 2 2 eqs.:Θανουσα τυμβc' ' ονομα σoν κεκλησεῖαι. - μορ*γj ε- φδον, γ τί τῆ εμῆ ερεἰσ; Κυνο ταλαίνη σ3ῆμα ναυτίλοι τεκμαρ. atque Atheniensibus non ignotum erat propter possessiones in hoc loco. Deinde sis Pollue V, 5. Sed quid verbis opus est, Plautus ipse testificatur, unde hauserit illud cum adfert Graii praedicabant. Tum in s. Ig3 Menaechmus profitetur se nunquam illam feminam IdiSSe neque o ViSSE: ego ae simitu novi cum Porthaone; atque paulo postris Ig8 novi cum Calcha simul:
eodem die illum vidi, quo te ante hunc diem. De Cal-
19쪽
chante Graecorum augure omnia nota sunt ex Iliade atque Porthaon ut pater Oenei in Euripidis fabula Oeneo nominatu erat, praeterea autem eiu memoria exstat in Eupolidis fabula Ioλεoι, cuius frag. in schol ad Aristoph. an. 56I Mein II GId ii nobis traditum est: ου αργαλέα γj ἐστι πασχειν ταύτ εμε, τον Λευκολοφίδου παῖδα του Πορθαονοσ; Ceterum prae Calchante illius Porthaonis mentio hoc lo eo satis ignota Meineckius quoque . l. non perspicit quid sit quod Leucolophidam Porthaonis filium fecerit Bergkius vero in adnotatione dicit: Un das man sicli de Bedeutun des Namens noli bewussi mar, eigi die neu dote, melcho Polyaen VI. I, 6 o Meriones, dein sein rude Jason onPherae, nasilidem e ih Euvor heimlicli seine Schalge be-raubi alte, einem eben eborene Soli de Namen ugeben ebot ergahit: Mηριο νη δέ, τειδή τι ηγγείλε αυτω
πεπορθησθαι την οικίαν δεξαριενο τό οἰωνισμα, νομα θετο
τῶ παιδίω IΠορθαονα. Atque ilamowitgius in Luetjohannide Apulei de Deo Socratis libro dissertation. g. 8 GrypS. I 8 8 progr. censere videtur, his locis Porthaonis nomen Ermetonymiae figuram pro vastatore adhiberi. Sequuntur versus 3 eqs., ubi Syracusanus Menaechmus simulans insaniam ut absterreat socerum fratris dicit: Euo Bacche, heu Bromie, quo me in silvam Venutum VocuS.
ad quem versum adscribes illos rex AEuripidis iacchis dabula sumptos II 8s eqs. :
Σακχιο κυναγετα σοφο σοφῶσανέπηλ' m θηρατουδε ,αινάδασ. Versus indo-86 sequuntur :Ecce Apollo mihi ex oraclo imperat, Ut ego illic oculos exuram lampadibus ardentibus. Nunc hunc impurissimum Barbatum tremulum Tithonum, qui cluet Custino patre Ita mihi imperas, ut ego huius membra atque OSS Atque artua
Comminuam illo scipione, quem ipse habet.
20쪽
Atque Tithoni, qui non Cycno prognatus est, sed sui Laomodontis filius, fit mentio ut significetur senex decrepitus. Sic upud Graecos exstat proverbium Tιθωνου γ ῆρασ, et Zenob. G. 8, quod dilucidius fit illo Mimnerme apud Stob. Flor.
γ jρασ, ο κ G θανάτου μίγιον αργαλέου. Tum apud Aristophanem Senex quidam omparatus cum Tithono in Acharn. v. 88 describitur:
Talia paratrago dum a movi aliena fuisse a comoedia testis est Aristophanes in Ecclesiaχ. v. Io 2:
τ, ν γῆν απασαν ἰδιποδων ἐμπλήσετε. Iam tessiingius l. l. perbene disseruit illud enuntiatum de Cycni filio non pertinere ad Tithonum, verum ad illum di crepitum Senem, socerum Menaechmi alterius, qui cur Cycni filius appelletur, ex insequentibus facile est intellectu Nam Menaechmus paulo post versi 858 dicit:
faciam quod iubes, Securim capiam vincipitEm atque hunc
osse fine dedolabo assulatim e Viseera. atque securis ancipitis vel bipennis signo Tenediorum civitas publice in nummis utebatur, eamque ipse gerebat Apollo Tenediorum ποώουχο teste Aristide paro emiographo apud Stephanum Bygantium s. v. ἐνεδοσ καὶ φ=ησιν 'Aριστείδησκα αλλοι τοi ἐν Γενέδω πολλωνα πέλεκυν δια τα συ ιβαντατοῖ περι ἐνην ). Ergo verbis Plautinis nihil exprimitur, nisi illum sensem decrepitum componi posse cum enodi insulae conditore. Atque illius Tennis fabula Critiae tragoedia celebrata et comicis erat proverbio, nam Zenobius VI O proverbio: ενέδιο ανθρωποσdi explicato pergit μέμνηται ταυτ)ησ1 Plura de hae re vel de fabula Tennis vel de proverbiis ad hane fabulam spectantibus si quis quaerat, adeat velim Paus. X. 1. 1 Plutarch. Qu. Graec. 28, Heraclid Politiar libr. P. VII, Steph. ByZ. s. v. Eugdoc, scholiast ad Iliad. A, 38. Nam hoc loco de his proverbiis sententiam proferre longe a re fore visum est.