Historia reipublicae Massiliensium commentatio

51쪽

etiam constitutam esse, eamque in immo honore habitam. Disreium simul ἔν τι - α ἐκοις πολεσι πανταχοῖ τιμ - τοῖς πρώτως -- την θεον, καὶ το ξοα--δωθεσιν - αυτ, καὶ

ταλλα νορυμ φυλαττειν - ώτα περ ἐν τη μητροπολει νε νομιστο. Ut relatam a Strabon hanc narrationem habemus, inventa quidem ea videtur, Ut qua Diana Ephesia cultus Massiliam devenisset, mythica quaedam esset ratio, unde facile credideris, deam illam,

quam satis constat Diana venatrico prorsus diversam fuisse Massiliam traductam esse, quo speciat etiam quod secum duxisse ex Ephesio templo Aristarcha sertur ανδ πιι sed quum primum in nummis, quorum longe furimi Dianae imagino sunt insignitin, non deae Ephesiae conspiciatur sed Dianae venatri. cis moes, deinde autem cum Apolline coniunciam eam vide

mus, cum quo Diana Ephesia nunquam neque onmesaia est, nec potuit consociari Ephesiae Dianae tantum nomen obtinuisse apud Massilienses, cultum longe alium fuisse apparet. Duo igitur sunt, quae jam explicari debeant, Derum, quae Dianae apud Massilienses fuerit forma atque ratio, alterum, si diversa ea fuit ab Ephesia, quid in caussa ponendum, cur Ephesiae deae illa nomen obtinueritia Menetreji symbol. Diana Ephesiae latu inimo illea Tomia VII. p. 359. misero. CL Doris I p. 386. et PauM H 2. 5.

VIII, 23. I. 2 Altera umorum eorum parte eonem vulgo excusum videmus, quem rosso pro universo habet assiliensium signo. Moria

Mare piso sed eur in anna Dianas nummis operiatur, eo explicari nequit, unde falsum illum esse videmus. An serta I. εκ Atialisia pheriae deae saeris a Massiliensibus raevi Miserit

52쪽

mnis Hirila dubitari poto an Phocaeae singularis sinit cultus, tum quod Ephesiun debebunt contendere, qui dueem sibi ad condendam miliam expeterent, tum quod a Phocaeensibus, navigationibus ac mercatui unice deditis, aliena fuit

deae iii veneratio, quae terrae quidem et animantium foecunditatis in rebus progignendis auctri ptitaret Lrr. Crantra Per. quam pro hiihil videtur, Dianam eam tittam esse hocaeae, quae Distynnae nomine occiirrit. Cujus quidem cultus quum

inprimis apud eos Graecorum populos vigeret, qui rei navali summum studium impenderent ipsisque sanctus esset Phocensibus, quos et ipsos in Ioniam migravius constat, facile ex inde potuit lassiliam quoque propam i , Dianae autem mei in nomen inscriptio,in' legitur Massiliensi ora 1 -M MA . Quodsi vero Diana ea ratione culta Μ - - fuisse statuatur, ut inomnae congrueret, eaequo marianae specie induta esset, commode potest Apollo quoque Delphinius cum ea consociari, quippe qui et ipse deus fuisse vi,

deatur marinus.

gia revocandus esse . unda aut Photidem Paus. X. s. indequa in Ioniam Paus. VII. 2 , aut e Creta sistim in Asiam minorem migravit. Nam Miletum certe constat Cretensem initio fuisse m

53쪽

quod vi Milienus haec Diis vomiti se a cibmissis indoes prosecium, quod Spheria numen in uis conliseri ipsi iani

Phocaeenses arbitrabantur. Nam quae steterum popularum inpri, mi autem Graecorum fuit diversorum porum eodem nominesco sociandorum studii im, in Diana luciquet hocaeensium hoc et fecissis videtur, ut e Iehratissimum Ephesiae dea nomen ad Dianais suae, cujus inde vel decus vel gravitatem augeri putabant, cui, tum traducerent. Ipsum mulieris, quam Dianae sacerdotem I gerant, nomen , cultu depromtum videtur. Certe 'Aetin χειον

inerum quoddam huius dea in nil a Plutarcho Qu. Gr. 'vocatur summo autem rumore eam saeerdotem fuisse, indopolissimum apparet, quod aetate etiam misiuriis Phoeae eam arcessero a Massilienses solebant, id quod in et ovis imis tantum sacerdotiis fiebat. E e ut ait Uin dies seboiia,im Diana Ephesia cultus emassilia Romam quoque translatus esse a Strabone perhibetur, ubi in Aventino quidem momis seruit Tullii imperio sanuin eius miruetum erat. Huius tamen an ista vera ruerit origo, ex iri qua supra attini de quisquissima, quae N ebatur, Romanomam ac Massiliensium conso Haiione, magnopere dubi

1 Memorabilis est. - ἀρχιερεως hujus mentio fit. Interiplio p. Spon. Misceli erud anti p. 349. . . . . 'Λσιας ναου

λλις . . . .

54쪽

, --in Ephesiam secluae eulius est hi lini Apinis Delphinitis. Em quidem et ipsum nullus dubito P in ei Mum diis adnumerare. Nam primum nemo ignorat Apollinem

omnes Iones in Asia praeter Neptunum pro summo deo habui se, deinde Delphinium Mileti Iocum habuisse iam antea vidimus, eundemqtie etiam aliis in oppidis Onum doratum esse, crediis hil est tum quod a Phoeensibus atquct theniensibus a tum quod a Cretensibus o delerri potuit. Unde eo facilius poterat Phocaeam transferri, quo aptior dens marinus, qualis Delphi.

nius illo Apollo, Phocaeensioni sint studiis. Quid se tu minis, quod ei tima iam ilium iuuin secum ducebant Cum Apollinis Dianaeque sacris Thargelia debent conjungi, sestum Apollinis celebratissimum Quod quidem adiassiliam

revocari de hst ex hoc Petronii loco D rinam Massilienses, quoties pestilentia laborabant ianus E ex pauperibus offerebat, Iendus anno integro publicis et purioribus et his, hie postea verbo, ni ornatus et vestibus sacris, circumdabatur per totam civitatem cum exsecrationiblis , ut in ipsum recidereut mala civitatis, et

iae projiciebatur. argelia autem Mimiis dem celebrari

x Plutarch. hel. 12.14. 18 Paua. I, 19, 1. MEIIer Dor. I. p. 24 2 In nuntia plerisque Apollo eum tripode in aliis eum tauro occum xit eis non onatat, an immoe cum hoc quidem eonjunciae d. Apollina suismo debeant certe non habemus, quo tauriis in A an miseremunt. a Meura Graee. ter. Θαργήλια Gron uiri. T GHL a ra , muter Orchom p. 166 Dor. I. p. 326.4 Peuram sauri c. vi Serv. ad viriti A. III, M.

55쪽

solebant sexto quoque e septimo, argelionis die V, , mimim priori homo aliquis publico sumptu nutritus tanquam civium piaculum interficiebatur. I quo quis fuerit ritus, Iocus ostendit Taetetis Chil. V. c. 25. , digni mus ille, uin auis a Pe

es,itat amita de Thargeliis intinuenda esse ax ir ii De caeteris diis Ma Rilia adoratis sero nihil la abemus, nisi nummos et alia ude tu in monumenta, quorum tamen admodum dubia est auctoritas. Jovem uuum esse amassiliensibus,1 Meurg. I. I. 2 Ipsos quoque Phocaeenses Dianae Tauropolae homines immolasse, exprobratur iis ex ' ibocto vota hiii. Gram p. 410 a Ciem. M. Protr. I, 3. p. 36 Pori Φωκαεῖς', ἡδὶ γὰρ αἰτοὶ παροπέμψομαι τοιουτονς, ΠτΘοκλῆς ἐν τρίτω περὶ 'sere, ς αῖ α ρπιτύλου ' τέρμα ου ρωπον --ουιν ἐσπορεL

56쪽

asserit linius H. N. XIV, 1. , Minervam eamque sedentestatua, traditum est a Strabone. Neptuni imago in numis 'reperitur, item inrcurii x tisiniartem plures Hibero nummi videntur si monumentis Da Grinsonio allatis aliqua est fides et ipsa Cybes es saera Massiliam translata suem Fortasse moralium, quas memoravit Iustinus', nomino intelligi debent Anthesieris quibus quidem congruunt, quae a Iustino de hoc est traduntii Hinc simul Bacchi cultus admonuenissuaduceretur, quod per se satis quidem probabile videtur, quamquam in nummis non inveni, quo Bacchi imago quaeva ad eius sacra pertinerent accurate excusa essent 10 . Latinae inscripti ne Ianum, Saturnum, Iovem, Mercurium, Apollinem, Vulcanum, Neptunum, Solem, Bacchum, Cybelen, Lunam, Cererem,

Dianam, Mineratam si habent E quibus tamen nihil ad amtiquum cultum intelligendum proscitur.

1 Grosson Mon Mars P. 136 137. cf. p. M. 191.2 Grosson. p. 130. P. 149. 3 Grosson. l. 4. r. I. . 4 Nomos Massiliae nitidissimo descriptos id tumus. Hunter. Opeo

57쪽

Di in sertasse ringulari minest imi villatur, quae initi, Mi Gallorum ae Massiliemium euiunii vis ex erum . Naindu assidem irraecorum a Gauis poterati adsesin eorumque , di im inera ad Massilienses traduci sed perquam dubia haec res est explicatu propterea quod dii exterorum populorum plemnque nominibus aut Graecis aut Romanis designari in libria veterum solenta . Neque E Gallorum sacris Massiliam et tis quicquam inveni, nisi Ammiani locum XV, 230 Dr dum sacris usos esse Massilienses mulgere quis possit. Cui a

jici potest Lucam III, 403.

CAPUT V.

DE ERCATUR A. Quum mercaturas quidem opportunitas tum condendae his ansam praebuisset, tum salutem ejus ac norem maximam

partem contineret, summum mssilienses ad ommercia studium atque industriam contulerunt. Patebat autem tum mare mediis terraneum, quo exercerent illa, tum Gallia atque Hispania. Dicatur primum de maritima eorum mercatura, si prius da opificiis rebusque Massiliae productis, quarum in mercando usus esse

poterat, monuero. 5 Caea. B. G. VI, 17. Quamquam eonioetandi quidem libidini a. tiua in hoc genere exspatiari licet. Si Isidia cultum aliquis iedoetus a Francogallis, demonstrare sibi risus est, per Massiliam

58쪽

Ex quae ipsa terra Massiliensium progignebat, ad meriscaturam adiliberi non poterant, nisi oleum ac vinum, quo abun-d in illa dicitur quamquam dubitari potest, an tanta eortim fuerit inuentia, quae evehi ea ad vendi permitteret. 1ar ei camassiliam magnam liabebat piscium multitudinem, qui in me ignoramus an mercando inseruierint ' Contra artibus et opificiis mercaturam magnopere adiutam esse, non est quod di humus. Haec enim Massiliae loruisse, praeter veterum loco quosdam tum numi a declarant tum alia, quae servata adline

extant, momampnta a , etiamsi serius ea atque corriaptius a vum prodant. Sunt autem ni glypha, Statuae, columnae etαExstabant etiam singillaria opificii collogia veluti endropho. rorum 4 , qui pollinem deum habuerunt tutelarem et ad naves aedificandas operam videntur contulisse. Comparari possunt,

quae in coloniis Massiliensium v. c. Antipoli nerunt utriculario rum, Tignuariorum, Centonariorum est in Res autem navali Mascllienses Ra mi eximo, ut egregie instructam eam haberent, pluribus maxime Cae s ae Ara bonis locis apparet', In quis non tantum apparatu nautico eminerunt, sed etiam su- mati rum remigumque dexterilato ac sesentia. M Euriath ad Dionys. 5. Moh. o. r.

2 niaximam partem argentei. 3ὶ Grosson Mon Mars seel. II. 4 Inscr. p. Grosson. p. 273. f. Papo hist de Prori Toni. I. p. 28.42.5 Papo p. 30 4 5 Calae disseri soli meo monumen M. gulier de Utricula ire da Cain illo n.

59쪽

Missilienses satis omini coloniis potissimum in ora Galliso et Hispanias meridiam conditis, omneli sere per hos itideintractiis mercandi copiam sit, vindicasse. H. autem an ita instituerint, ut quod Carthaginienses a recentiori aevo populi qui

dam egerunt, coloniarum mercaturi omnem ad se tradiicerent, veterum tacent testimonia. Dubitari tam pri vix potest, Olonias in Gallia, quippe propiores Massiliae opibusque ne tropoli longe inferiores, ita subditas ei uisse, ut possent sane Massilienses sin magna replignantia tale quid instituere. Iaud ita grave fortasso Ilii perium fuit, quod in Ibericas colonias imprimisque

Emporias, opulentissimam ac norentissimam urbem Hiberem quamquam neque de eo dies explorati quicquam potest si Mexteris terris quaeratur, quas navibus suis adierint, saene apparet, dum Carthago noruerit, plurium terrarum aditum interesse sum iis suisse, o te earum, quarum Carthaginienses imperium

tenerent. Contra latius patuisse mercandi libertatem, quum perdomita esset a Romanis Carthaginiemium potestas. Neque oh stat, quo minus omnia, quibusciam mercatus iniri poterat, Ioea adiisse Massilienses credamus. De plerisque hoc demonstrari potest, etsi quorum nam singularis fuerit ad mercaturam Massiliensium gravitas, Prorsus ignoramus. Sod alteram exordiamur quaestionem eamquo do terrestri Massiliensium mercatura instituendam. Si narrationi illi e P

l1bio a Strabones prolatae inhaerere iuvaret, quippe qua inte

1 Demosth. in Zenom. p. 82 Raish. Cui tamen si fides habenda, mercator assiliemis, quem oratione hac impugiuisit, Hunici tur iem exemplo auo male consitio iti

60쪽

otai a seipions assilienses, tartinnenses, millonenses de

Britannia nihil habuisse dicuntur, quod responderent, alienissimos sane et,assilienses et reliquos Gallos fuisse a mercaturae quadam contagione cum aliis populis septentrionalibus certum et exploratum putaremus. Sunt autem ala pauca, quae alia prorsus statui habeant. Primum enim Ogitari non potest, o

Pulum eum, cujus omnis paelis in mei eundo posita sint salu' uuluinnam inmmerciorum cum barbaris instituendmtum o asi neu praetermissim . Deinde Narbo et coctilo u oppi nis eat dicuntur celeberrinia. Denique ex . ipso Polybio 3 Hannibal, quum ad Rhodanum nusium accessisset, magnam navium copiam invenit, quarum ad merces in fluvio deportandas usus spectabat. Ipsi autem Massilierises, qui insulam tenebant, Rhodani ostiis formatam, templum ibi Dianae Ephesia exstruxerunt Eo fortasse tonsilio, ut navigantibus in sum in consulerent; red plus vero uos a vectigalibus, quae e fossismarianis so-

Iebant exigere, ita auxisse feriantur, ut de navium, quae illis veherentur, copia et numero inde possit concludi 'Asserenda haec dura, ut, quae de stanni ac succini mercatu iam explicanda essent, in clariora iace ponerentur. De illo

autem hae sere quadrare ad Massilienses videntur. Stannum satis constat inde ab antiquissimis temporibus a Phoenicibus atque Carthaginiensibus mari e Cassiteridis insulis devectum es 1 Diod. V. p. 36, mesa. Strab. IV. p. 186. 2 Strab. Iv. p. 9

3 Polyb. III, 42.4 Strob. IV. γ'