장음표시 사용
31쪽
urgens ratio reeedendi ab ea proprietate verborum , sumi debent in sensu proprio r in praesenti casu non datur sufficiens ratio ab ea proprietate recedendi , quia nulla datur d)ς- monstratio pro opposita sententia . Quamvis enim circa alia obiecta minus sensibusnimo fidelium obvia , quaeque non attingunt per connexionem verosimilem fundamenta primaria religionis levior ratio semeiat ad repedendum a proprietate verborum , etiam non demonstrativa et in iis tamen punctis , quae eonstituunt fundamenta Religionis , aut cum iis connexa sunt , censetur Spiritus S.
propriissimh fuisse loeutus , nisi ex subiecta
materia statim cuivis pateat , locutionemene impropriam . nam , ut patet ex Critica , omnia met phora vel auxesis nora sensibilis est mendacium , Iam vero motus Terrae est tale obiectum , qui videtur vero- similiter inferre pluralitatem mundorum sadeoque turbare mysterium Incarnationis ;improprietas etiam verborum non fuisset seir. sibilis , elim nemo habere potuerit argumen tum ex observationibus novis pro motu Ter
rae ; adpoque Spiritus S. deeepisset in re magni momenti in materia Religionis . Ad et . dist. Non voluit nos docere Phy-
si eam in iis , quae non sunt connexa eum materia Religionis eon. in iiν , quae sunt connexa n,a. si Deus nunquam voluisset attingere
- Philosophic , non dictasset primum Caput Genes s , Itaque quando Deus not aliquid docet in Philosophicis , praesumpndum est, potius rem pertinere ad illustrandam geomplanandam materiam religionia , quam lo--eutionem esse impropriam.
Ad idem respondeo , quod ad primum.' Ad 4. neg. ant. quia etiam in hypothesi
TerrR motae vos debuisse: Iosue inhibete
32쪽
motum Solis , sed Terrae tantum s clim enim miracula non sint multiplieanda sine necessitate, suffecisset , sistere: motum vertiginis Terrae. Dein , iam supra ostensum est, quam anum sit , cogitare , qubd Sol suo motu vertiginis sit eaura vertistinis in omnibus Planetis 3 cum in similibus casibus prorsus re pugnet e perientia , quod turbo circumactus circum stat alium turbinem eentum millia
Ad s. dieo : Definitionem motus Carte . sanam , qudd sit translatio eorporis in aliam viciniam corporum , esse falsam , ut ostet 'sum est de motu . Definitiones nominum explicare debent sensum verborum rece Prum , non vero possulit tribuere novum sensum ; prout annotavi in L.ogicax contra
eto Obi. 8. Natura semper agit via brevissima , & in compendio; ergo agit juxt Systema Coperniςanum, quod best simplicissimum. 32. Coquus non circumagit iacum circa ve su , & cirea cibos s ergo nec Deus sircymagii dolem circa Terram . 3. Corpori nobilissimo , quale est sol idebetur loetis nobilissimus , nempe medium Universi ; sieut eandelabrum ponitur innaedio. ε' 4. Si moveretur Sol & totum Univeretum, tunc daretur motus incredibilis astrorum, isque prorsua inutilis ; nam si verum
est , quod vult Cassiniis Iunior , qudd Su
rius , stella omnium vicinissima distet a Terra 438ooomo. diametrorum terrestrium et hoc sydus intra unius horae spatium conficeret 6oooooo. milliaritim Germanicorum , di
inter unicum minutum conficeret iter centum millium milliarium et Sed quid opus tam stupendis motibus, cum omnia possint
33쪽
praestari per unius Terrae vertiginem diu ς' nam ρ , RHp. ad 1. trans. .ant. neg. consi quia Systema Copernieanum non est aliquid sina- Plex ; sed quid intricatissanaum . quam vis in irostro PIanetarum vortiee videa tur multa explicare compendiose, & ordi nate , eum tanten ordinem amittit, quan do transitur ad stellas fixas ; elim enim ad mittat tot universa , quot sunt stellae si-Xae, nullum inter tot universa potest invenire ordinem , nullam subordinationem , nullum communem finem universalem Phy-sςum, ad quem omnes partes creaturae r ferantur et dum econtra nos ex Angelis ,
astris , Planetis , & hominibus iacimus unum quid , cuius omnes partes habeant subordinationem , & actionem ad invi- .cem , ut postea videbimus quaestione se
Ad di eo: Nee amari Planetas, nec e medi , ut Sol servire debeat instar et ;sed habet se instar saeis, quae praeire debet viventibus, & instar primi mobilis respectu Planetarum, & viventium. Ad a. dieor Ibi locum esse nobilissimum, ubi Sol versatur . Veios habitante Camillarune ibi Roma fuἰr. Ad 4. dico: Motum illum rapidissimum
esse causam omnium motuum in inferioribus ; eundemque servire ad stupendum concentum eculorum, in quo beatitudinem suam
34쪽
ΙN Systemate Terrae quiescentis tria solum
nova systemata Universi physi ea , seu ta- lia, ex quibus redditur ratio physica omnium effectuum in Universo. I Primum est Ueteium , qui dicebant recolos esse solidos , sicque pro quovis Planeta assignabant alium circulum crystallinum 3
quot numerarunt circulos, tot etiam numerabant coelos ἰ adeoque iuxta numerum Pla- Metarum dinumerabant septem coelos I deiit coelum syderum pro octavo, & coelum nonum empyreum, ubi est ignis; his altius est primum mobile , cuius revolutione omnes inferiores ecfli seu circuli circumaguntur . Vertim , licet numerus euelorum & denomminatro rectissima sit , cum dc D. Paulus se in tertium coelum raptum asserat , soliditas certe: elorum ae nemine hodie , nisia rei astronomicae prorsus ignaris & in hac te Idiotis defenditur . Itaque hoc systema dimittamus. 2 Secundum est P. Honorati Fabry , qui ruit omnes Planetas perpetuo versus Terram decidere, sed iterum reflem ad pristinam altitudinem. Uerum cum principium illud de reflexione a centro ad pristinam altitudinem nec eertum sit ratione, nec munitum exemplo in naturas nee hvie Systemati immoran dum reor. Principia enim , quibus inaedificantur systemata , debent omnium esse certissima , nec tantum possibilia ; sed & actu exissentia in casibus ac exemplis naturae nota controversis . sim a 2 2.
35쪽
versalia gravitatis edidit , ut dicat, Omma corpora istius Universi in eo loco esse posita, duo vi gravitatis suae pertinent, adeo ut, uomnia perturbarentur ac commiscerentur in pristinum chaos, omnia iterum sua sponte teditura sint ad situm sibi connaturalem. Motus omnium corporum in universo etiam vegetationis , di respirationis &c. explicptpet turbationem aequilibrii , inde fit , omnia in Universo perpetuo fluctuent , renitantur redire ad pristinum a qui libraum ;quod tamen nunquam fiet , quia Deus incutiendo novos impetus Universum 1empee conservat in hac fluctuatione , nec unquam
sinit illud redite ad pristinum persectum aco uietum aequilibrium ; haec summa est illiusvstematis . vertim , si Deus omnes essectet volvisset alligare huic fructuatioret , non fuit-set opua motu circulari coelorum. um G-so talis motus stupendus coelorum non possit e frustraneus in natura, videtur mihi convenientius , ex illo potius motu circulari , quam ex fluctuatione universali repetere om-b ea effectus Uni Vς si' e n . . 4 Itaque etiamnum inhaereo byllemati , duod i 723, edidi. Suppono I. dari in Unwer so partes gravnate diversas , ut eta 1 erra ,
Eam diversitatem se extendere usque ad Ccelum Beatorum , se ut supra aeremst aliud quid levius aere , quod vocamus aetherem aut subtilem materiamὲ & si ul-
. In his liquidis natare Planetas. . . Sineula liquida coire ad centrum pro prium; ut guttulae aquae vel mercurii. as. Ex eoncentratione liquidorum ei rea eo γpus densius formari Enipsim . ut fit in album L ne o i circa vitelli m. ia
36쪽
6. Materiam subtilem per revolutionem universi reflecti circa AEquatorem intra Tropicos a summo caelorum usque in teream, se tamen ut impetum moderentur sy-dera di Planetae. . Ex reflexione huius materiae Uersus terram nascitur actualis gravitatio omnium corporum verssis terram , in quantum enim corpora recipiunt plutes impetus hujus materiae, & in quantum reperiunt sub se minus Erave , in tantum vis gravitatis major est. Itaque gravitas corporun, intrinseca est ea dispositio, qua corpora sunt apta recipere plu res impetus materiae subtilis , dc sortiores , &- majori duritie seu tresistentia . S. Eadem subtilis materia instar torrentis delabentis intra Tropicos in terram deflectit ibi neces ario cursum suum versiis o polos, ubi est minor resistentias & se conciliat motum materiae magnetisae tendentis versiis polos. ς, Eadem materia perpetua agitatione sua est causa omnium motuum in plantis, &anina alibus, quia hi. omnes dependent a gravi tate, & calore, quorum utrumque dependet a motu subtilis materiae. Exactio remi hujus systematis delineationem quae rei in Λppendimee de Coelis. n. 28.
a, faelo est apud omnes A stronomos cer ta. prob. I. Si coeli essent solidi, tunc nore permitterent liberum transitum Cometis rsed hoe est falsum; ergo. M. prob. quia CΟ-
metae sunt corpora nonnunquam milles ma
37쪽
non possunt sine compenetratione transire pocrystallos coelestes. m. patet ab observationi-hus recentioribus Astronomortim,ex his enim
constat , qubd Cometae a regione luprema Planetarum descendant ad tuum Apheli uiri usque ad regionem Martis, Veneris, & et-
x Prob. t. si coeli essent solidi, non pol-set salvari insens excentricitas, & Ellipses Planetarum 3 constat enim, quM Saturnus, di Iupiter in suis Apheliis sint in immeα- sam distantiam remotiores a Terra , quam
et salvari, quomodo Mercurius , Venus& Mars aliquando defendant insin Solem , de aliquando astendane supra Solem, sic ut Mars aliquando tantum distet . terra Iamo. aliquando autem som . semidiametris temetae & ne tunc quidem , quando est in tuo perigeo , vel apogeo , semper habet eandem a terra distantiam : sed maior est 1Ilius propinquitas ad terram , quando eli in
oppositione ad Solem , quam dum est insoni Ra ''' obse vationibus Maraidi eonstat , --mas stellas fixas habere motum proprium, in quantum aliquando pro pius accedendo ad terram fiunt visibiles , aliquando vero invisibiles t hoc uerum non
contingeret si caeli essent solidi .s Prob. ,. Si coeli essent solidi, tune inevitabiliter et flecterent & refrigerent lucem rhoe est falsum , ergo . M. patet, qui mate-xia lucis tantum potφst penetrare per poros vitri aut crystalli, non autem c penetratur eum corpore 3 adeoque inevitabiliter multum lueis reflectitur ab omni vitro , in quantum magna illius pars impingit indextIam partium solidam, di hoc ipsum evidens est per
38쪽
experientiam , quia iii si multum lueis refleeteretur a vitro, vitrum non seret visibile. Prob. n. si radii reflecterentur 1 eonvexitate Coelorum tunc I. nunquam noctu haberemus tantas tenebras , quas experimur, quia ra Hii Solis sub terra transeuntis reflecterentur tanquam h speculo ex parte. Opposita coeli itam ostros oculos. 2. Uideremus etiam noctu Solem, utpote in speculo. 3. Nasceretur ingens confusio radiorum reflexorum ex Cy-
is, S Epicyelis; atque sic quotidie nova
Da miranda plicenomena in coelo . Uerum sollim nota & aperta sunt peritis in rebus mathematicis , si quis tueri voluerit oppositiana, suadeo, ut cum tali homine non Imtigetur, rederemiam a is nuneup Obiectisnera ,
6 Obn r. Iobi det. dieitur, qu6d eelitam ςuam aera fusi fini: Sed nihil est aere solidius,
aergo. nec coelis . a. Si coeli essent liquidi, tunc vivis lyderi deberet assignari baiulus , quὶ deferret illud in suo ambitu, ne decideret ire terram: Sed hoc diei non debet, quia Dei
Iiori modo potest obtineri motus caelorum .u motor sedeat in oriente, & sic circumagat suos circulos, 3. Si e celi essent liquidi, tune sedera tam Mupenda celeritate secando vasta coelorum aequora ederent immanem strepitum ; si en ina globus.tormenti bellisi intra unu nan inutum tantum percurrit tria milliaria D i. ut 3IQ6- vult Academia Regia do.C. clips. & tamen tant lim in aere edit sibilum ,
quanto majorem ederent Planetae,eum Saturnus intra unum minutumipercurreret: OOO .
'l sooo. milliaria Germanica λ maxime cum stat incomparabiliter majora corporλ
39쪽
Eosp. ad i. dist. Coeli sunt aere lusi in o
dine ad orationem precantis. e. in ordine admotus syderum . neg- Iob tantum eonqueritur, quod eoeli sibi lint ad ed duri dum
preces suae non eXaudiuntur, ut patet legen
- Ad l. dido Planetas suspendi in aethere, ut naves onerariae suspenduntur in aequore; sicut ergo navis non indiget bajulo , ita, nec Planetae e s supponantur Planetae intus es'rulicui ab ambiente crassore aethere , & insuperseie tantae esse densitatis ,' ut ad interiora non possit per poroa intrare aether eat te. xior, facile continget , ut quantitas Planet levior si s mili quantitate vicini aetheris: ob smilem enim causam etiam vesicae, di glo-hi vitrei, aut cuprei etiam' natant in aqua ἐ& nubes in aere:
Ad a. dist. Fieret sibilus, nIs simul eum
Planetis eircumagantur di moveantur superna maria . e. seelis. ne . quando navis deser- lux secundo sumine, non fit strepitus, qui aestumen ipsum movetur eum navi, sc etiam, dum totum universum revolvitur , simul r santur fluida caelorum usque ad nostrum aestem , qui ultimo aliquid partieipat de illo motu & quamvis inaequali celeritate desea Tantur Planetae & eorum Atmosphaerae, non tamen id saetet strepitiim , quia & aqua sub' navi oneraria celerius transi, quam ipsa nain vis oneraria , ut patet ex aliis corporibus itavioribus in eadem aqua prope navem onera' xiam transeuntibus i nec tamen propterea fit strepitus. - 2.. Si eccli essent liquidi , tune Planetae Reando aetherem ubique in transitu causarent ingen res vortices , sicut quan do per aquam celerrim E traducimus bacu-
40쪽
rum: Sed hoc est falsum, quia alias per re. Hexiones & refractiones deberent sentiri tales vorticeS.
Σ. Si coeli essenti liquidi , pateret nobis prospectiis usque ad coelum empyreum: Sed hoc est falsum ψ ergo. g. Si coeli sunt liquidi, non potest explica ri , quomodo simul idem planeta moveatur in
0 RUp. ad I. Ut prius , simul moveri maria illa aetherea cum planetis, ut contingit in nave oneraria, quae desertur in flumine. Caeterlim non est certum, saltem non aliquan do in coelo causari tales vortices; quia sorte talium argumentum.est , qu bd nonnunquam in occultatione fixarum per Lunam observata
sit aliqua Atmosphaerae species ue & quod bene
notandum est, id tantum observatum est iaimmersione stellarum non vero emersione ς immersio reperitur ex parte anteriore Lunae
secundum eius motum proprium , ubi dari deberet vortex, siquis daretur . Similiter in Eelipsibus Lunaribus totalibus tantum ante. initium obscurationis usque ad immersionem totalem observatiir antecedere Lunam quaedam densa umbra, quae etiam observatur aliquantulum extendi extra Lunam; & ea umbra non observatur in emersione Lunae in parte occidentali Lunae, quod forte itertim pro causa in adaequata habet talem vorticem, maxime dum Luna transit prope conum umbrς terrestris , ubi per se iam datur talis vortex circa latera, ut alibi observavi , & probatur ex umbra dupli et ejusdem corporis oppositis duabus candelis. Ad a. neg.ant. Quia in aere & aethere dantur innumerae partes solidae, quae prohibent transitum subtili materiae lucis, sicque terminandri sum ; sic& prospectus eripitur, si invicem