De eventibus tragicis

51쪽

Iratus adpoenam, si quos trabit Deus Auserens mentem talibur primu let, Caliginemque undis, ut mantstias rentur in elades, si quas noxij

Accersierunt mitro con se malis . Salutare igitur erit Principibus, si libenter audiant Verit tenti; quamuis vulgatum sit in mundo: Magnates Verit rem avidire non amant . Et: Aule non ferunt liberas m nitiones, multo minus reprebensiones . At non ita ingeniati sint Reges & Principes: libertatem loquendi conc dant Dei Ministris, atque Constiariis sitis, nec ament a lae verba illa byssina, uti Plutarch.in Apophth. inquit.Co tra autem Asentatores velut diram pestem oderint, atqDP . fugiant,quia Regum opes sepius allentatio, quom hostis

euertit. Curthb.8. Caveant tamen Principes,ne dum vitant vitis,in contraria ruant,scilicet,ne delatoribus aures temera

praebeant,iisque facile oedant.Qui enim facilὸ credit, ficile decipitur, secundum illud tritu sermone vulgi prouerbium. Hinc Apol nius manaeus rogatus Rege Babylonis,

quonam pacto tranquille, uioquc regnare posset, simpliciter respondit: Si multos honoraucris,paucis mero credideris. Semper ob oculos sibi ponant Lmblema Epis barmi: et ισειν r Memento distaere . Namque Res mibifracta, fide: Res di dendo, retenta. Probe hoc ipsum Alexander ILqui,quando delatores alios delationibus apud ipsum inuoluebant, ait

Tam aurem obturare sistebat, diccns: Se aurem reo melaccusatoreseruare.

inamobi em cum viri Principes saepius habeant a com

siliis

52쪽

siliis doctissimos: at in consiliis dandis, praestitim in rebus arduis ac sermidolosis timidissimos,mortui, sine adulatione rectissima quaeque quam fidelissime moniti antes,sunt comsidendi , in quoru scriptis tanquam in speculo posito intue-nuir res gestas fortissimorum d quas in administratione S:

mentem consormare, Sc noitra consilia dirigere valeamus.

Olbuijs itaque vinis illorum sanὸ ac sapienter monita amplaetantur, & deostulentur Hr; Heroes. Nam hoc llud est Uaecipue,testimonio Liui, Dec. I .lib. I in cognitione rerum silubre & frugiferum: O metis te exepli documenia in illustri posita monumento intuer unde tibi is leg, Reipublicae quod imitere capias:*nd esci dia incoinufoedia exitu,quod lites.

Eis vero muti Doctores naturam dc ectus acerrimos prorsus mutare neque lataqaen latentem quandam energiam lubent, vehementia animi restringere, affectus viti reprimere culos,aum lingvam N manus ipsas flectere,'

Vt fiant mansuetiores alias H - atrocissimi, di discant vitare aberrationes in costili V lius Et hic praecipuus ustita fructus cst sapienter dictorii,atquc scriptoris Nam prateritoru cxcmplis instriaramur,& cum quid sequendii,tum fil-giendii,tum quid ad degendum Vitam conserat, moncipiar . Alexander M. tanti ficit bonarum S: laudatissima u disciplinarum sudium,ut aperte pronunciare dignatus sit, se male doctrina anteire adios quam opibus & dignitate.Iliade Homericam virtutis bellica viaticu nominare solebat, qua adeo in delicijs habebat,utra scrinio, aut O,gemmiS ac ma garitis artificiose perpolito coimebat, atque unacu pugiones iburatam puluino custodiae dabat. Hic idern ille Helo ab Harpalo mitti curauit medios inter armorum strepitus, Soriphoclis, Euripidis atque Asidetii tragoedia cum libris Plu

53쪽

listi,ac Philoxeni secundum quorum sapienter monita sua regebat consilia, rerumque dubifi vicissitudine inde collige ba vel euitandam,vel eum serti parientia superandam. L. Lucullus rei militaris plane rudis ad Mithridaticam expeditionem a Senatu missus,lectione reru praeclarὸ gestaru,

peritorum conueriatione optimus Imperator factus , talem se in illo bello gessi, ut ipse Mithridates fateretur' a sciniatorem post Alexandrum non coMitum esse ducem. Dux PHApoemenes praeter libros de ordinibus militaribus, gesta Alexandri die noctuque de manibus nunquam deponebat, non ut de iis otioses haberet strinones , verum in magnis deliberationibus consilium peteret. Ti ahqrullo teste, ex utriusque linguae

scriptoribus excipe Volἡbat; ad Rempublicam adminia strandam quae pertinebant. Ptolowus Philade bus hortatu Demetrii Phalerii quos ..cumque de regno constriptos libros peruoluit, Vt ea inde hauriret, quae Reges admonere amici vererentur. Vlpius Nerua Traianus Plutarchu a latere nunqua diamist, et secundu ipsius consilia omnes actione stas dirigeret. Achilles Phoenicem Homericum familiarissimum habuit ut ab eo rerum administrandaruna rationem cognosceret. Scipio Africanus Panaetiu &Polybiu,homines omni Et ratura clarissimos, familiares comites oesiliarios habuit. Nercules quamuis magna vi ingenij praeditus erat, in

eo acres ad virtute impetus elucebant: tamen adolescens lit

ras ac Musica didicit, & senescens Athlantis doctrinae de suderii motibus studiosi stimus stit. Tacea hic Scipiones,Cras, sis, Marcellos, Antonio Lucullos, Hortensos, Brutos, Fabios,Cicerones, manae Reipublica columina Tacea Gnγ'

54쪽

lumna,Epaminonda,Temistoclam,Demosthenem ii mines literatissimos, qui non solum eruditioi pncomio nobilitati,veru belluris laudibus mir in modu conimendari statiQuis negot nullu melius ad dignius imperare,qua litciatum sciiti a S.Iλ- in laude T citi Imperaturui acclamam suit.Quippe cuinconstet septui labantes respublicas sa- p muratione ει orationei pretras, S in integrum restitutas fuissed epius in fuga conueribs λῆ sleficienteS exercitus eoru dem voce reuocatos. Qii Od de Demosthenis grandiloquentia Philippum Macedonem gloriari legimus, quando dicebat, se magis illam reformidare,quini Athenienta expicitus, arietes, catapula β,sio'Rς .h RPPMM , , . sisero

Vasimus suaviloquentiasψ' p tribus seditiose dissentientem ad sinitat euUDql μ.V kςm . Et quis nescit M. Antonii blandilom Ralla, qua militcs ad ipsum obtruncandum mi s Mino es Diino, dGςrret ab

imperata taede , & ut distri Vaginis, redderent, verbis cogi iles inflan

55쪽

malorum radicem stirpitus Philosephia extracturum esse. Proinde verὸ regia vox Alexandri M. haec suit: male se disci linis antecellere, quam opulentiis. At Arragonum Auphonsi Regis: Males perdere quae possidebat omnia , quam - ωt tantillum eruditionisue decederet. Carolus In Romanorum Imperator in scolam Pragensem aliquando ingressus una disputantes Philosophos per quatuor horas audiuisset, purpuratis suis id aegia serentibus,& coenae tempus instare annuentibus, Milii respondet,&pus est minimA nam baec mea coena est. - Ludovicus XII. Gallorum Rex potentissimus, Ticini Iasonis I Cti auditoliuidi ingressus,atque studiosis immixtus consedit, de doceoreis Glonem per horam audivit. Post i ctionem ver5 sibi letale P comitem Iasonem esse voluit, te- capite, quem toga aurea donauit. Franciscus I. Rex Galliae magna cum laude idem secit rQuo nemo suo saeculo artes liberales omnes vehementius -amauit,aut liberali iis prosequutus est,& pranden Sintque cczians,seper loquebatur de literis,sicuti scribit Slei n. lib.D. Vehementer itaque errant, qui regiu non esse putant di Icere literas Principii soboles,uti olim Regis Galliae Consiliarium quenda respondisse s ur,sufficere Regibus ac Principibus literatos habere a latere de consilijs. Quod responsul cx aiebat bovis esse non'li mi Aaddens, nobiles in diti tes e literatura esse vellus aureu, in Reges illiteratos esse asinos coronatos Eos non es e homines,qui literas ignorarer, Hugaris ac Bohemie Rex Ladislaus cu Romς versaretur dicere solebat. Nam sela scientia perfectos reddi uno ore fa

tentur omne S .

Persevi habeant Reses omni virtutum genere, litera

turae

56쪽

A D P R IN C Ι Ρ' Ε'S. xxxviiturae claros, quatuor futuro:Regi adhibere solent Doctores; vn inqui iis iustitiet praeceptis seu lagali scientiaseu instituat. Altera, tui veritatsi doceat. Te m,qui ad temperantia mo-peat. artum,qui in exercenda sortitudine ei calciar addat. Maximilianus Imperator quando Philippi sui filium rotum praeceptori commendabat, dicebat grauiter: Turpe esse magno Principi nescire literas. E Sigismundus Iaaper tor a Principibus qui literas

oderant, reprehenderetur quod homines obscuro genere natos ob literaru studia seuerenaeuad nilinquit, ame eos, quos . natura caeteris antecellere potuit .Alij plurimum tribuunt

generis nobilitati:at Carinprudei mus intellexit,in eruditis esse quiddam stemmatis p Mutius, illi habent aedium - , parietes clypei imaginibus depis P, si animum optimis

disciplinis exornatumu'orro ut natura animus praestantior: est corpore: ita ornamenta ingent; longe pulchriora sunt e a hi ternis bonis. At hic amplius non exaggerabo vim,virtute facultatem linguarum &sapientiae: nec in cumulandis exe- .mplis ero Occupatus. Nam cuius me teippus Osceret, quam verba huic negotio inseruientia..Vnico tamen dicam verbo, i laceras illas esse Respublicas & cho ruituras Ciceronis testii monio, ubi literati a consilijs simi exclusi, & literis imbuti 2 -nsi imperent,nec schola rude Musarii habeatur ratio. Id quod inoptime Mitylenaei intellexerunt, praecipua nimirum esse ins Republica vim literarum, vel hinc inde apparet,' quod po-i pulis a se bello deuictis poenam aliam ullam irrogarent, i quam ne liberos suos literas edocerent. Hoc intelligant Principes suum primarium ossicium esse, scholas bene fundare, & laudabiliter conseruare. Nascholae L sunt seminaria Ecclesiae de Reipublicae. Sicut autem socius 'aur opti

57쪽

cptini eictus,& seracissa mis arborihus uberrime eo tu , , atatem ac perennitatem obtinere nequit, ius inseminarsis, quae ita vocant,ac plantarijs, tenellae educetur ac formentur. arbores, mar in Iocum vetustate marcidarum ac mortuarii

olim succcdat:Ita status)Ecclesiasticias & Politicus,diu saluus do incolumis conseruhri nequit, nisi in scholis sermentur de educentur,qui alis tum Ecelesiae. Ministris, tum Viris Pol,licis morte abreptis Uro,ntur Ament igitur pis Reges & Hiiκipes literas & Viria litteratos Mullaenisti maior,aut Glidior histe in terris glosia paratur, quam studijs pietati, M artiu liberalium,quibus Dei praepotentis gloria illustratur salus subditor si promoueti L Vagnum enim decus & Orn

mentum est Principutri poes ala illustrium , si literis artibus libesilibus'sigi sui Memad-enim poma in patera argitea lassi eos i ra:ita Principes literati sint

conspectiores,& multa illusti ores Etenim virtus & erudiatio tu bene conueniunt Eum nauditate illustri dignitate, quam bene taburci rosae lili)s 'in ciuntur, Hinc Eneas pulchre dixit: Plebeis argenti, Nobilibus auria rincipitis gem rum loco I feras His debere. Huc sine tabloicis L iniantis. Imp.quaia o Insti

sat fd etia per legitimos tramius calumniauiti calamitates expellat. Hisce enim duobus nititur Orbis , nempe eti a lito 'ris adiuuentur arma, . ab armis literae s lineantur Idem sbi vult mago C. Iul Caesaris in symbolis Para dinitans Sin ca mundi globo . atque altera quidem 3riaiiu '

58쪽

gladium,altera vero librum tenet, cum hac is scriptione: Ea meroque . Quae enim insar interdiu armatus gerebat,

se populum abs do ita uvirtutis adiumentis, liust ex

libris doctorum homulam haberi possunt certissima. t:. 4 Alphonsus Rex si .entissimus,petcunctantibo, viti: rea . se debere plus fateretur,librism,a0 ymis' inquit, . . arma, in armoru iura adi iij esu se accepta serὸ omma, plutantissimus

Ir' animaduertit fiucturni natam artium,&ccile colligere putuit, quam infinita maia ex illarum iactura oriantur.

pla Principum illiteratorum,qui sepenumero non laudem, ted labem,& irrisione sibiacquiliuerynt. Nam sci'us Ne a Seneca emendia. casset,quo die pro Rostris defunctu laudare de ba AdnotabatSem ω,inquii eit. L3. Annalquibus otia vetera i praesentia contendere,primum ex ijs qui rerum:

Iotiri essent,Neronem alienae facundia eguisse.Na Dictator

59쪽

caesarsummis Oratoribus aemulus, . Augusto prompta ae profuem,quae deceretPrincipe,esoquenti utari riti aute quoque calubat,qua verba expenderet,iu validus με ibus, aut cosulto ambiguus. Elia CCaesaris turbata mens mim dialcendi non corrupit. Nce in Claudio,quoties meditara dissereret legentia require; es. NERO puerilibus satim annis fiuiduanimum in alia defiesit caelare in pingere, canitis,atit pegimen equorum exercerσῆ in Hiquando carminibus 13 1endis inesse sibi elementa doctrinae ostendebat. ui . Multu itaque iuvabit si nostri seculi Principes filios si ioptimis lagistris cruducios tradent,Vt illos essiciat oratores Verborinacioresq3reris sicut Phrenix apud Homeria inquit. -ι comes tque Magister . . Sumdatus, it praecepi tib rerumque bonarum. ι

Verborumqui darem; rebusque me fortia agendis Esses, ineterbisposis Orator habcra ... t . . etcrum quia paeimus disiendi ardor, inquit D. Ambrutlib.ce Vi g. xcellentia est Magistri, omnino videndum est

quibus Praeceptotibus,Principis tener animus committatur; ne niminu hominibus maculosis: quoniam tesse Boet. Distat

schol Nulla res discipulo ta pernitiose,quam vita I sagi i :contumelio . Inquirendi itaque iis Praee tores tradit Plutarch.cle liberis educi pioru mira nullis obnoxia lcriminibus, irreprίbensimor s, in optimum experimentum Ea propter Theodosius Imperator cum Arsenio: filios in Edisciplinam tiadidistet, sempiterna memoria dignum,& VC- .re Imperiale illud proloquutus est Si tatisse praebituri essene. τί mores etitamque suam ad disciplina in leges Dei compo-s

nerentiropensu se ore, ut ijs Impertu in manus tradat ad . ciuiu subditorum commodum in vii Iat e accommoda- i

60쪽

iunn Sis minus,conducibilius θι sic priuati litam

agerent,quam doctrina nulla cum periculo imperarent.Nia ceph.lib. I I .c. 23 Sed & illud memoratu dignum , quod de eodem ex Metaph.narrat Saroniusta annum Chr.3 83. quondam ingressus scholas vidisset Theodosius Arsenium santem,Arcadiumque auditorem sedentem, indignatus est quod magislari; gradu parum decore seruasset,cum stans ipse doceret Arcadius vero filius sedens addisceret.At vero cum Arfnius se mensaret, diceretque traud decere sedentem se docere imperatoremsndignatione illa commotus, abstulit ei Imperatoris insigne,sedereque in throno Arsenium compulit ilium vero detecto capite auditorem profiteri, illud inculcans, tunc prolem suam vere Imperio dignam, si cum scientia aeque imbuta silerit pietate. - Hare: Exempla psi Reges & Primipes semper ob oculos sibi ponant, in quae inruantur,quantum ipsis sint necessaria literae,& cogitent,viros doctos & sapientes sibi non tantum utiles,quos consiliis suis Sc deliberationibus adhibeant, sed etiam necessarios esse, quipse quorum opera carere non possint. Scientiae sebolas erit IUSTITIA,quae omnium Domina, Regina virtutum est,Principumque magistra, atque m deratrix, sine qua Respublica haud diu stare,vel admin strari possit,optima sunt tum Graecorum,tum Romanoru testia monia. Immo legibus tum diuini ijsque quae naturae congruunt: tum Ecclesasticis, tum etiam suis quae in contracta, abierunt, Principes obligantur. IdQq; Plato Philosophoiuille Princeps, Iustitiam nominat in πολεων, h. e fulcrum ciuitatu Aristoteles veris,Praefantispma omnia ciuitatu rHinc M. Cicero vere concludite Fundamentum perputua