장음표시 사용
11쪽
vidit D. Paulus Philippus Premoligularium S. Pauli, & in Ecelesiana Bononiae Poenitent. pro SS. Dcto XI v. Archiepiscopo Bononiae . Die as. Octobris I 74o.
RE IMPRIMATUR. F. Ioseph Paulinus Rogerius Provitas
Cleric. Re Metropolita . N. Benediis
12쪽
OElestem , ac divinam esse Sapientiae originem, quam graeco deinde n mine Philosophiam Pythagoras appellavit , non modo clarissimis rati nibus , sed vuteri' quoque , & constanti Sapientum voce erudimur. Quid enim aliud Socrati videbatur, ubi sapientiam a Prometheo quodam veluti accensam facem a Coelo in te os delatam ta) dicebat, nisi quod eximius ille sapientiae splandor , qui ardentes in nobis, ut
13쪽
inquit Plato , excitaret amores si videretur a , e coelo solum mortalium oculis affulsit quid aliud Cicero cum Philosophiam donum , ω inventum Deorum bὶ vocavit , quo nihil a Diis immortalibus uberius, nihil florentius, nihil prasabia ius hominum vita datum est se , nisi quod illa degeneres omnium sere hominum animos erigit, pristinaeque dignitatis immemores esse non patitur quid denique illustrius adhuc , & ex-sressius divinae literae testantur Deum ipsum ve- uti Iuminum patrem d; in ipsis hominum viasceribus sapientiam posuisse , nisi se ut aperte nobis ostenderent ex uberrimo, ac infinito divinae sapientiae fonte tenues etiam cognitionis nostrae rivulos profluxisse pII. Quod si partes omnes Philosophiae, resisque singulae , quae in amplissimo Sapientiae studio pertractari solent , coelestis, divinaeque originis haberi debent, id meliori certe jure de illa Philosophiae parte concedi poterit quae, cum moribus hominum dirigendis, riteque informandis sit instituta , Ethica , sive Moralis disciplinae nomen obtinuit. Ceterae nimirum Sapientiae, vel Philosophiae partes in sola rerum contemplatione Versantur; ista vero non silum honestatem contemplari desiderat, sed
operis etiam modum eXequitur: illae facem - suppeditant, qua nos in naturalium rerum coinfestione ipsum Naturae auctorem cognoscamus ;aec essicit , ut honestatis amore , virtutum ornamento Deum imitemur et illae non omnibus
lucent, nec ab omnibus inquiri debent; haec
14쪽
PRAEFATIO. singulis hominum generibus adesse debet, nuII;
praelusa omnibus patet, omnes admittit , omnerinvitat taὶ , nec est quisquam gentis uilius, qui
dueem Naturam nactus ad virtutem pervenire
non possit ib): illae denique ad rerum naturam perscrutandam nos impellunt; haec ad beatit tem , felicitatemque nos dirigit, ut gloriam , cuius amore incredibili prorsus incendimur , fi cile, ac iuchindissime consequamur. III. Sapienter itaque ab antiquissimis usquo temporibus est institutum, ut haec uberrima, ac maxime necessaria Sapientiae pars accuratisi sime exponeretur, atque ubi mens ipsa rerum cognitione illustrata iam seret, voluntas etiam gravissimis Moralis disciplinae luminibus excoleretur; etenim eunitio , eontemplatioque Natu ra manca quodammodo , atque inchoata foret , si nulla actio rerum eo equatur e) . Nos certe , qui egregiis Adolescentibus omni bonarum artium
splendore, praesertim vero pietatis, ac honestatis studio erudiendis ex Instituti nostri conis silio operam, animumque libentissimE addiximus, si quid in reliquis Philosophiae partibus adornandis conferre potuimus, hanc sane prurei dignitate pertractandam alacri , serenoque sanimo suscipimus; nihilque magis in votis habuimus , quam ut adolescentes ipsi ex his p tius Moralis disciplinae fontibus, quam α n
turalium rerum contemplatione verae felicitatis , ac sapientiae rivos derivent. Clariori ita. que methodo, meliorique rerum delectu, & et gantia illustriores omnes veterum, recenti xumque Philosophorum sententias complecteis Α 1 mur sta) Senee. de Benefui. e. 13. lbὶ cie. Leg. 1. e. Io. lcὶ de
15쪽
mur, tum quaecumque primis Ethicae principiis , rationique proxima videbuntur, eligemuS, ne quid in huius etiam pulcherrimae facultatis studio optari posse videatur. IV. Atque, ut ab ipso Moralis, vel Ethicae nomine, ac definitione exordiamur, illa describi , vel definiri merito solet Ars bene viis mendi s ars vita aὶ s saeultas dirigendis, permetendisque moribus instituta ; fetentia boni , ω mali, aecuratius denique , & clarius fetentiata
tractica , qua voluntatis actus eo Herat quate
nus iIIi honesatis Iegibus eonformati ad aternam hominis felicitatem diriguntur . Illa nimirum singulas humanae voluntatis operationes considerat non quatenus ab ipsis hominum viribus producuntur, quod ad Physicam pleno iure, spectare debet , sed quatenus illae honestatis , aut pravitatis capaces ad finem dirigi possunt,
ut inde bonae, vel malae existimentur, quod sustis, & uberius ostendetur , ubi de bonitatis, atque malitiae caussa , & origine disseremus. V. Nec aliud sane sensisse videntur illi , qui
scientiam hanc, recteque vivendi artem aut Omnium primi adornarunt, aut novis certe praeceptis auctam nitidiori methodo pertractarunt . Cum etenim animadverterent ingenitum esse meordibus hominum boni, vel honestatis amorem , impreios quasi virtutum ignieulor , ω θ--ina b , ipsamque hominis naturam ad finem
dirigi, quo beatitudinem consequatur , atque , altera tamen ex parte intelligerent homines ab ejusmodi fine, & amore partim sensuum illecebris , partim terrenariun rerum cupiditate, partim degeneri quodam, humilique affectu , parin
tim laὶ Cic. Fix. III. c. r. ib, cic. Fin. W7.
16쪽
tim denique incerto, & obscuro boni, malique
discrimine deflectere, varias subinde leges in- Venerunt , quibus a bono malum facilli distin gueretur , morum honestas nobili sis effulgeret , addito virtutum splendore animus vividius iniscenderetur , degeneres demum affectus illi , qui nos abripere plerumque solent; pacato, ac se reno rationis lumine , mitioribusque naturae viribus vincerentur . e
VI. Hinc dubitari certh non poteritu quin ab antiquissimis usque temporibus , cum adhuc rudes , ac efferae gentes forent, nullumque scientiarum lumen illarum oculis affulsisset , cum
nempe Physicae , aliarumque disciplinarum studium, quae speculativa dicuntur, nondum florere coepisset, tenue quoddam Moralis disciplinae specimen appareret: neque immeri id fortasse conjicere , vel suspicari quis poterit patres fami-lIas , quos diuturna rerum experimenta doctiores , fracta jam laboribus aetas severiores , corrisendisque juvenum moribus aptiores , canities apis , orisque majestas venerabiles, pacata denique spirituum tranquillitas mitiores, audiendisque naturae. vocibus alacriores reddiderat, Plura Ialios, nepotesque graviter docuisse , quihus In vita rith peragenda seliciter uti possent ἴunde , quemadmodum experimento ipso , & accurato ciborum delectu eorporis tuendi caussa Medicina inventa est, ita rerum illarum, quae
moribus obesse, sive prodesse poterant, obserVa tio , Moralis ipsa , quam proinde Cicero me arcmam animi appellat , inventa, ac illustra
17쪽
uerit: hoe uno discrimine, quod ciborum utilitas vario, ac fallaci plerumque sensuum iudicio explorari debuerit, at morum honestas innatis quibusdam , clarissimisque naturae luminibus distinguatur '. VII. Quae cum ita sint, immeri id prorsus inquiritur quis omnium primus hanc Sapientiae
partem invenerit, quo primum tempore illa
floruerit 3 intelligi nimirum , ac demonstrarisaeith poterit Moralis originem nihil ab ipsa humani generis origine dissidere, primumque
hominem, cui certe virtutum omnium semina , honestatis amor, rationisque lumen affulgere di buit, quae nostris omnium mentibus,
vel cordibus impressa sunt, primum quoque Philosophum , vel Moralis disciplinae cultorem extitisse. Quod enim Socrates Ethicae inven- tor haberi soleat, ut inserius ostendetur, id Dium probat, quod ille mortalium animos in
sola fere sensibilium rerum contemplatione- , naturaeque studio defixos ad honestatis amorem excitaverit , ideoque Moralem ex omnium animis collapsam erexerit, illustraverit, meliorique loco , & ordine haberi iusserit . Ceterum Moralis disciplinae studium ante Socratis aetater extitisse non modo ipsius facilitas, utilitas, atque praestantia mirifice ostendit, sed ex innumeris etiam viris id demonstratur , sui ante Socratem , ac reliqua graecanicae sapientiae lumina laudabili quodam vivendi genere, morumque doctrina floruerunt, ut Moralem proinde
ceteris Philosopluae partibus aequalem, nisi
18쪽
fortasse verius antiquiorem esse putemus; chim . praesertim Cicero ex Moralis cognitione, vel shidio reliquas Ρhilosophiae partes profluxisseis arbitretur , dum expressh dolet, quod forum verborum amore sapientia , fortitudinis, iustitia , temperantia prasantissimis ingeniis homines se ad FbiIosophia studium eontulerunt aὶ, atque Η ratius ob ipse commemoret prima sapientiae semina in dirigendis , excolendisque moribus e
,-,-- fuit bae sapientia quondam Oppida moliri, leges incidere Iuno, Publiea privatis secernere , saera profanis δ iquemadmodum certe ab antiquissimis usque, temporibus. Divestres homines Deer , Ξnterpresque Deorum Cadibus victu fado deterruit Orpheus Dictus ob id lenire tigres , rabidosque leones 3 Didius Amphion Thebana eonditor areis saxa movere sono tesudinis , o prece bIanda
VIII. Atque utinam quidem veterum Sapientum praecepta siseressent, quibus illorum d ctrina, & expressa quaedam nascentis sere M ratis imago videreturi Sed, cum ejusmodi scripta, pariim temporis diuturnitate , partim rerum vicissitudine , partim etiam dissidendi, i novandique studio , quo Graeciae Philosophi extera , ac vetera contempsere, prorsus excideis
xint , hanc pristinae, nativaeque sapientiae speciem eamque seriem , qua sensim illa adoleverit , eonis templari non possiimus. Credibile est tamen AD
tu Pin. 2. e. I6. ibi Art. Poet. v. 3ω. omnia sumnis Philosophiae ad beate vivendum re Aunum expetentes homines is ad hisitudium contuleruat . cic. Fin. n. e. 2I.
19쪽
i frios , Chaldaeos, Persas, & Arabes , AEgyptios .
ceterasque gentes , quae Orienti proximae sue- rant, hoc illustri sapientiae ginere floruisse, ut ex aliquibus illorum monumentis , .quae adhuc supersunt, clarissime demonstratur. Eiusmodi certE sunt Chaldaeorum oracula , quibus uber rimam lucem addidit Clericus sa , quaeque alioquin obscura maximE , & perplexa forent. Il-Ia nimirum plurima praecepta continent moribus informandis idonea , de quibus alibi disseremus . Chaldaeos aemulati sunt Persae , qui Zoroastro duce plura de morum doctrina , Deois rumque cultu pertractarunt, atque eximiam in primis oporam in regiis adolescentibus erudiendis collocarunt, ut ex aureis Zoroastris Carminibus , Platonis Alcibiade , & Xenophontis Paedia cognoscimus. IX. Paullo obscurior , ac difficilior est AEgy-' ptiorum doctrina , cuius nulla sere monumenta supersunt, cum praesertim libri, qui Mercurii Trismegisti nomine circumseruntur , a severioribus Criticis inter apocrypha numerentur. Plurima tamen, illorum praecepta, quae Moralem respiciunt, a Porphyrio ib) , aliisque Graecis Auctoribus memorata Marshamus teὶ , ac Boiasuetus d, accuratissimh collegerunt, quibus a perth satis ostenditur, Hermetis opera , atque sapientia non modo ceteras Ρhilosophiae partes, quarum memoriae duabus columnis inscri- ptae fuerant unde Pythagoras , Plato , Dem critus plurima derivarunt te , sed hanc etiam apud AEgyptios maxime floruisse .X. Hoc
20쪽
X. Hoe etiam eximio , gravissimoue dotyriianae studio Brahhmanes, & Gymnosopnistae apud Ethiopas, ac Indos celebres extitere. Illi ni mirum , etsi in rudi quodam , austuro , strinoque vivendi genere , ac variis opinionibus , quae superstiosae prorsus, ac inanes suerunt , irrideri potuerint , aliqua tamen Iapienter admodum de animorum immortalitate, suturo vitae statu , de sanctitate, iustitia disrebant, ut Strabo ta), Philostratus b , aliique commemorant. XI. Quid vero , ut ultimos etiam , remotissimosque Orientis populos complectamur , quid de Sinensibus , illorumque duce Confusio dicamus , de quo variae , ac dissidentes adeo doctissimonim hominum sententiae , sive judicia seruntur, ut definiri vix posse videatur, quo Ioco, & pretio illorum dogmata, ac religio haberi debeat 3 Plerique nimirum ita Consusii,
ac Sinensium mores, atque praecepta Venerantur , ut praeclaris Ethicae, ac Politicae scientiae Iuminibus , quae apud Sinenses florent, gentes omnes , quae in Europa aliqua doctrinae gloria celebres extitere , vix comparari posse contendant e); illum existiment non modὸ purum, nu dumque Philosophum a ratione formatum , sed etiam virum divinitus inspiratum ad novi Oris bis reformationem id): atque ex pluribus Sinenis rum historiis inserant manifestissimE ostendi , quod iIIi non foliam religionis spiritum eo erv runt , fed pracepta quoque puri a ebaritat irexereuerunt, qua religionis persenso , atque ebura aer haberi debet ; quod Ethica puritas , sanctitarmorum , fides , interior , exteriorque veri Dei eulis