장음표시 사용
21쪽
us, saeerdotes , Beatorum sacrifieia , homine dia vinitus inspirati , miraeula , reIigionis spiritus , charitas purior , Deique spiritur apud Sinanses supra duo annorum miIIia perseveravit, ut nuIIa prois inde natio fuerit, eui plures gratia , vel dona eoniseefa fuerint s quod eorum religio sit eadem in Va-eipuis , principibusque eapitibus ae Christiana ,
cum eundem Deum Cae Ii, Terraque quem Christianἡ venerantur , veteres quoque Srnenses in templarum omnium antiquissimo ita coluerint, ut Cbνsianis
ipsis exemplo , ae eruditioni esse possint ta . Alii vero , qui seposito partium studio, ac ingenuo
veritatis amore sincera Sinicae sapientiae, ac religionis monumenta scrutari voIuerunt , non ea , quae incautis hominibus obiiciuntur, quaeque plurimos in oppositam sententiam abripuere, constanter asserunt nullam Confusio , nullamque
Sinensibus supremi Numinis notitiam affulsisse; ipsos corpoream sollim vim corporeo Coelo inditam agnovisse, quam sacris subinde, superstitiosisque ritibus venerantur, ut illi proinde inter atheos haberi debeant. Quanquam hac de re plura disserere nec iuvat, nec decet, cum plurima a doctissimis viris edita suerint , quibus vera Sinensium religio cognosci possit . Id unum addere iuverit Confusium plura de moribus egregie, sapienter, & eleganter admodum docuisse , ut ille proinde illustrioribus sapientiae luminibus accenseatur. Brevi tamen admirabilis illa Confusii doctrina languere caepit, atque omnium fere animis inseri impia Fοδ dogmata; cujus assectae, etsi publich suturum . vitae statum, iustorum praemia , ac iniquorum
22쪽
PRAEFATIO. Ir gant, neque ab impia Spinosae dot trina dissi dent, quae non modo religionis omnis , . sed E- thicae quoque , sive Moralis disciplinae lumenta. tinguit.
XII. Quemadmodum tamen Graecia scientiarum omnium gloria mirifice fioruit, ita quoque Moralis disciplinae studio ceteras nationes. omnes longissime superavit, quod Graeciae Philosophi, dum longo , diuturnoque itinere reteras gentes inviserent, illarum dogmata didicerint , trajectoque mari in Patriam taὶ derivaverint . Hinc orientalium more vitae praecepta , morumque leges , aut elegantissimis versibus illigarunt , aut suavi quadam allegoria , fabularumque specie velarunt b), ut illa lacilius in hominum animos illaberentur , & altius in illis , atque vividius insiderent. Cuius quidem argumento esse poterunt non modo Theognidis Megarensis Sententia elegiaco versu conscriptae, quae adhuc supersunt; elegantissimae , doctissimaeque Esopi fabulae, quae Omnium manibus teruntur I anti-
quissima Pitthei dicta, quae Plutarchus te ipse
Commemorat ; vertim etiam Hesiodi , & Homeri carmina, quibus innumera moralis sapientiae lumina , fabulis plerumque inclusa deprehenduntur .
XIII. Maximum deinde Iumen a celeberrimis septem Graeciae Sapientibus, Thalete nimiis rum , Pittaco, Biante, Solone, Cleobulo, Misone , & Chilone Moralis accepit , quorum dogmata , vel apophlegmata a Laertio , Plutarcho , Ausonio , aliisque pluribus memorata , atque a Buddeo variis dissertationibus illustrata , cla-
23쪽
riora certh sunt, quam ut hu susilis exponi debeant . Hos inter Solon incelluit, atque inter optimos legumlatores haberi debet ; quemadmodum ceteri , si Thaletem unum exceperis , Civitatibus suis prafuerunt sa). Hos tamen aetate proximE inserior, ingenii gloria , & Moralis studio longissime superavit Pythagoras , qui non mod5 Τhaletem , ac Phaerecidem Syrum , sed interas quoque gentes adivit, ut illarum legibus erudiretur, quas inde rudibus Graecis eleganter, accurateque exposuit, ut Aristoteles ipsum de virtute primum disseruisse arbitretur ib). Ac innumera serE sunt illa, quae ab ipso tradita circumseruntur, etsi Pythagoi ras ipse nihil ediderit, & Aurea proinde Carmina , quae illi inscribuntur , aut a Lysde, aut ab Empedocle, aut a variis potius Pythagoricae sectae Philosophis colle la fuerint, ut doctissimi viri arbitrantur. Porrd illud unum Pythagorae vitio verti fortasse poterit, quod, ut profanum
Vulgus arceret, aut maiorem arcanae doctrinae venerationcm conciliaret, obscuris admodum
verborum ambagibus , symbolis , enigmatibus dogmata celare consueverit, ut mysteriis sectinitiari viderentur , qui Pythagoricae sapientiae
--ὲ Pythagorae doctrina apud Italicos mirifice floruit, cum praesertim ab illo Charondas Rheginorum , Zamotais Getarum , & 'Zaleucus Locrensium legumlatores fuerint eru-
quoque sectae Philosophi, qui a. S.'a sunt instituti , hoc ipsum Ethicae studium illustrarunt , atque inprimis Anaximan-dcr , An agoras, & Archelaus, quorum opi
24쪽
tur. Cum tamen ipsi naturalium rerum admiratione defixi Physicam impensius colerent , Moralis studium brevi temporis iniuria , hominumque negleelu interiturum videbatur, nisi divinus ille Philosophus Socrates illud excitasset, vividius illustrasset , ad maximum denique laudis,& gloriae splendorem evexisset. XU. Socrates itaque , id quod eonnat interemner , primus a rebus occultis , ω ab ipsa natura involutis , in quibus omnes ante eum Pbiis Iosphi oecupati fuerunt , avocavit Nilosophiam , ad vitam communem adduxit, ut de virtutiabus , vitiis, omninoque de rebus bonis , malis quareret , coelesia autem vel proeul esse a nostra cognitione eenseret , vel si maxime eognita essent, nihil tamen ad bene vivendum conferis
re a). Qua vero ingenii doctrinaeque gloria novam hanc docendi methodum Socrates illustraverit, quam feliciter propagarit, eX innumeris quidem veterum testimoniis erudimur, nullum tamen illustrius fortasse, vel honorificentius haberi poterit, quam quod ille Apollinis oraculo , totiusque deinde Graeciae consensu homianum sapientissimus b est appellatus , quod Phi-Iosophia Parens te haberi meruerit, cumque o Pythagoras , ut Aristoteles ipse testatur, omnium primus de virtute dicere aggressus es, quam quam non rectὸ , illi Decedens Soerates de hae remeI, as pleraque disseruiι : sed ne ipse qsidem ro, quoniam virtutes scientias effficiebat, quod fieri nullo modo potes idὶ s in quo tamen Socrates ab Ari-
25쪽
Aristotelis reprehensione opportunius alibi vindicabitur. XVI. Eximia verb Socratis doctrina, cum Socrates ipse literam nullam reliquerit sa), eiusque epistolae ab Allatio vulgatae a severioribus Criticis apocryphae existimentur sb , aliis ex sonistibus reperi debet, praesertim vero ex Platonis , & Xenophontis operibus, quibus illa duo Socratica amanitatis lumina se praeceptoris doctrinam elegantissimh illustrarunt. AEschinis Gliam Dialogi supersunt & Cebetis Tabula, qui bus isti Socratis praeceptoris ingenium , & dogmata complectuntur. Quin etiam sapientes omisnes , qui in qualibet Philosophorum secta deis moribus disserebant, etsi varia subinde ratione dogmata propria proponerent, se tamen S craticos ω diei volebant, se esse arbitrabantur id) , ut ex incredibili nimirum Socratis gloria aliquis , etiam illorum doctrinae splendor accederet. XVII. Nullus tamen, ut antea dicebamus, hac in parte Platoni comparari meri id potuit, non modo qudd ille regii generis nobilitate , incredibili ingenii laude, & plurimis scriptis editis floruerit , ut sapientissimur Gracia vir , Ionisgὸque docti ut se , Philosophorum prineeps fὶ ,& Deus appellari consueverit, verum etiam quδd incredibili prorsus amore, gratique animi sensu Praeceptoris doctrinam est prosecutus, ut principem semper Iocum in dialogis illi concedat, nihilque ab illius doctrina dissideat, nisi fortasse hoc uno discrimine , quod ,
cum Socrates propriam sententiam ι egeret , erro
26쪽
re alios lavaret, ω in omni disputatione quἰd esset simillimum veri quareret ad , Plato , etsi , plerumque hanc ipsam docendi methodum servaret,& in illius Iibris nihil affirmetur, ω in utramisque partem multa disserantur, de omnibus quais ratur , ω nihil certi dieatiar ib) , plurima tamen certo, constanterque desinit, ut proinde Platonem ex illorum numero toIIendum asserat Cicero se , qui de rebus omnibus dubitarunt, aut nihil definire consueverunt. Impense quoque Pla- , tonem commendat Cicero dὶ quod omnia suavi quodam, eleganti, ac decoro dicendi genere expresserit, ut illius phrasim prosam inter ac poesm mediam dixerit Aristoteles se); quemadmodum etiam fertur Musas Platonis ore loquuturassi Attico sermone loqui debuissent f). Ρraecipua vero Platonicae doctrinae capita sustus, & op- portunius alibi explicabuntur: id unum obiter j dixisse iuverit nullum esse ex antiquioribus Phi- , Iosophis, qui de Deo , animi natura , morum- ue honestate nobilius , atque magnificentius isseruerit; ut illius proinde doctrinam Evangelio assiniorem putaverit Augustinus, apertEque dixerit Platonicos paucis mutatis Christia-Inos esse, ideoque veteres Ecclesiae Patres ipsius doctrinam mirifice , constanterque amplexi suerint.
XVIII. Ex ipsa quoque Socratis disciplina
erupit Antisthenes Cynicae sectae institutor , qui plurima Cynicis Ethicae praecepta tradidit, quae tamen illi variis, ineptissimisque opinionibus , praecipue vero impudenti quadam viis
27쪽
Oendi ratione mirifice deturparunt; ut praese tim ex Stilponis, & Diogenis vita pulcherrime demonstratur. Quod intilens, ac perditum vivendi genus cum Zeno Citticus ferre non pota et, a Cynicis , quibus sese iam pridem addixerat , aperte defecit, novoque, ac severiori docendi genere delectatus Stoicam sectam instituit, in qua deinde clarissimi , sapientissimique
viri maxima virtutis gloria floruerunt. Ac dubitari certe non poterit Stoicos sententiarum gravitate , optimisque legibus reliquos omnes Philosophos antecellere, cum non mod5 de beatitudine, virtutis amore, de bono , ac honestate in genere loquerentur, sed insuper etiam accurate plura de singulis hominum generibus, vel conditionibus praecepta traderent , ut ex Cicerone , Seneca , Epicteto , aliisque pluribus intelligitur, alcue praesertim ex Lipso, qui illorum dogmata accuratissimh exposuit. Cicero tamen eos subinde vituperat , non modo quddineleganti , ac minutiori stylo uterentur, atque ab iis res fortasse verae, certe graves , non Itatractarentur, ut debent , sed aliquanto minutius ; verum etiam quhd plura vel absurda , vel paradoxa , vel impossibilia docerent. XIX. Ab hac Stoicorum gravitate, austeriorique vivendi genere plurimum abhorruit Aristippus, qui cum Socratem audivisset Cyrenaicam Sc stam instituit, in qua voluptas veluti summum hominis bonum mirifice commendatur , eX quo principio veluti fonte plura Cyrenaici deducebant , quibus tacitas religioni , &honestati insidias struebant, ut suis in locis accurate ostendetur.
XX. Nulla tamen do trina , quae a veteribus Philosophia de Moribus instituta fuerit, absum diora
28쪽
PRIEpΑΤΙΟ. I dior, religionique infensior haberi consuevit,
qu1m quae ab Epicuro tradita memoratur. Illa . nimirum animo nim immortalitatem , futurum vitae statum , Dei providentiam , ac Deum ipsum aperte sustulit , quibus veluti capitibus tota morum doctrina, omnisque religio prorsus innititur. Voluptatem etiam veluti summum bonum , hominisque finem proponit, ut ampi i ssimum proinde vitiis, perditisque moribus aditum aperui sisse, pravisque affectibus habenas omnes laxasse ovideatur. Hinc vehementet illae acerbissimaeque iniuriae, quibus Epicurus a Stoicis, & a priscis Ecclesiae Patribus traducitur , atque acerrime impugnatur. Quod si fortasse Epicurus ipse veluti nonestatis , morumque cultor haberi posset, quemadmodum certe omnes ingenii vires , ac nervos
omnes intendit Gassendus, ut hanc labem ab Epi- 'curo suo abstergeret, dubitari certe non poterit, quin illius doctrina iacit E in varios sensus trahi , easque sceleris suspiciones pati non possit pquin plurimi, ae omnes sere , qui in illius seria floruerunt, perditis fuerint moribus , ejusque doctrinam innumeris erroribus deturpaverint, ut de Ρisone, aliisque plurimis evidentissime demo nstratur.
XXI. Porro, quemadmodum Aristoteles ingemnio, doctrina , ac eloquentia Philosophos omnes excellere existimatur, ita certe Moralis etiam Disciplinae gloria reliquos Omnes , qui ante idisum noruerant, longissime superavit; eumque varias Philosophiae partes uberrime pertractaveis xit , nullam tamen uberius , atque nitidius illustravit, quam quae de moribus disserit, ut inserius ostendemus. Hic enim Platonis, quem vi. Finit annis, audiverat, vestigiis pressius insistens
ab Academicis plurima in Peripateticos deriva.
29쪽
vit , unde idem fons erat utrisque , ω eadem rerum expetendarum , fugiendarumque partitio . . . O . . communis ha c ratio , utrisque bonorum m. nix videbatur s omnis illa antiqua Philosophia sensit in una Virtute positam esse beatam vitantis a). Ex plurimis autem operibus, quibus ill hanc morum doctrinam luculentissime eXornavit,
X. libris, quos ad Nicomachum filium dirigit, principem locum deberi intelligimus , in quibus Ingenuo quodam amore, selectisque ac illustrioribus vitae praeceptis filium erudivit. Neque enim facile probari poterit Ciceronis opinio , qui libros illos non ab Aristotele , sed ab ipso Nicona cho conscriptos esse putavit, ut plurimis argumentis facile ostendi posset b) . Plurima tamen . sunt, quae in gravissimo hoc , sapientissimoque viro reprehendi merito possunt ; quippe quae ab ipso rationis lumine. optimoque Reipublicae statu prorsus abhorreant, ut variis subinde locis
XXII. Atque ista quidem de variis Graeciae Philosophis dicta snt, qui eximiam hanc Philosophiae partem aut praeceptis , aut scriptis editis adornarunt, ut illa series ostendatur, qua Mor iis paullatim adolevit, atque ab illustrioribus Philosophis est exornata. Quod enim ad Romanos attinet, ut antiquissima Numae praecepta, ac XII. Tabularum leges ex finitimis plerumque magnae Graeciae, vel Pythagoricae Sectae Philosophis derivatas praeteream , illi Moralis praecepta , ac discipIinas omnes ex subacta Graecia in Patriam. transtulerunt; ut omnes proinde Philosophorum Sectae r
ia; cie. acad. l. e. . 6. bὶ Petiri miseel. IV. . . . Im Accurate scripti de moribus libri die untur illi quidem esse Aristotelis , sed non video cur non Potuerit
patri similis esse filius Fin. κ. c.
30쪽
Sectae, illanimque studitini apud illos floreret, ut eX Cicerone , Valerio Maximo, aliisque plurimis
intelligitur. Veteres tamen Romani hane ampli simam omnium artium bene vivendi diseiplinam Nita magis , quὰm literis perseeuti sunt f itaque illius vera , eIegantisque Philosophia , qua aucta a Soerate in Peripate ieis adhue permansis , nulla forὸ Ciceronis aetate erant, aut pauca admodum Iatina monumonia saὶ .XXIII. Praeesaris itaque de Patria , ac de Philosophia ipsa meritus est idem Cicero, qui incredidi bili opinionum omnium cognitione, acerrimo que iudicio , adhibita admirabili orationis elegantia , nobiliora Moralis disciplinae capita in V. liis bris Tusculanarum Quaest. , in V. de Finibus, in II. de Divinatione, in libris aliis de Fato, de Senectute , de Amicitia, Paradoxis , praesertim verb in III. Iibris de ossiciis , quos Aristotelem imitatus ad Marcum filium conscripsit, Cives suos ad haec severiora sapientiae studia mirifiach excitavit; eamque doctrinae gloriam, quod in votis habere se dixerat, languenti iam Graeciae prorsus eripuit ; quod praest rtim in libris Osciorum apparet, quibus, sive rerum ordinem, sive praeceptorum gravitatem, sive uberrimam rerum
copiam consideres, nihil certe, quod ex illustrioribus Graecorum scriptis comparari posse vi
XXIV. Paucos tamen habuit Cicero , qui hane doctrinae gloriam aemulari contenderent, adeoque Graecia Romanos Cives Scriptorum numero miri fice superavit , cum nulla pi opemodum post Ciceronem Philosophiae scripta memorentur. Ρroxime post Ciceronis aetatem Nero nis imperio fuit Seneca , cuius plurima, & eximia Moralis opera