장음표시 사용
71쪽
MELITENSI. et Nhumanis subsidiis, quae nimis qui de ei sera suim visa sui,
sed opi diuinae omnem victoriam acceptam retulit. Ipse quoq; a nonnullis audiui, turcas pugnando interdum 'minae cuiusdam aspectu vestimentis albis indutar, interdus luestris cuiusdam , & pellibus induti hominis, sed diuini specie, interdum etiam candente quadam columba, quasi diuino quodam numine perterritos fuisse. Interea coacta est Christianorum classis, & militum cotractae copiae. Naues onerariae LX. Triremes hispanae, quibus prς- erat Alvarus Baranus I X . praeter eas , quas ex Hispania Cartia deduxerat sere XXX. Ioannis And rri Auriet triremes XII. Rei p. Ligurum Il. duce Iacobo Camilla. Ducis Sabaudiae III, quas ducebat Andreas Prouana. Ducis Florentiae IX , quibus praesectus erat Iacobus Appianus. Neapolis XII. quaru dux Sanctus Leua. Siculς X. tri, rarcho Ioanne Cardona. Melitenses II. itidem F. Gabrii Sorbetioni II. Exercitus vero compostus ex presidiis primum regni Neapolis, quorum tribunus Aluarus San deus: deinde Transpadanae prouinciae, quorum dux Saniacius Londogna; postremo Sardiniae, cum subsidiis recenter ex Hispania missis praesecto GonZale Bragamonte. Atq; hae quidem omncs hispanae cohortes hominum millium VII. praeter aliquot alias centurias praesidio Siciliae adscriptas, quibus Iulianus Romerus post Roblem imp rabat. Italorum tria millia ex Hetruria a Chiappino,&Vincetio Vitelliis ductata. Ex Vmbria collectς copi serius Messana aduenere. DCC. milites iam ante cum Po-peo Columna Ponti sex miserat. Ad haec equites Rhodii
CC. Praeterea magnus voluntarioru numerus omni u na. tionu, silmeq; fortunae, ac familiae: ut tota Christianorunobilitas ad hoc bellu couenisse videretur. Ascanius quoq; Corneus qui Romς in mole Adriani detinebatur a Potifice, Imperatoris Massimiliani, ac Philippi regis, & summor: principii rogatu ob insigne virtute, arteq; militare ad hoc sanctum, di religiosium bellu , in quo suma rerum Chri-
72쪽
stianarsi verti videbatur, emissi est. Paratis igitur omnibus rebus, quas belli usus exp cit Gartia primariorum virorum consilium habet: ac Melitensium rerum primu ipse statu exponit. Melita ita in angusto esse, & exham sana viris, S propugnaculis quassata; ut ni propere sis ueniatur, breui in hostium potestate sutura sit. Sibi a principio semper animum suis e decertadi praelio nauali, postquam essent inimicorii opes attenuatae: Nunc illos minus hominum opinione debiI tatos: Semper LXXX
triremium classem instructam habere, ad omnem; m tum plures armare possie: sibi vero minorem , quam p rabat, coactam. Nam Melitesci triremes, quae omnium
optimae sunt, desiderat; & nouas Neapolis n5dum exo
natas esse conqueritur. Sin tamen nauibtu rem gerenda existimant, quas contraxerit, enumerat ' naues,&militum copias, praeter eas, quas ex Sicilia colligeret, homunum sex millia. Sin alia via dimouendam obsidione censent, ne flammae rerum periculum sat, ouo Rex Philip pus inclinare videtur, libere sententiam Gicant. Hic variae sunt agitatae silentiae. Nam alii rem Melitensu d speratam habere, ac nulla rem arbitrari in discrimen vilia adduci debere: praesertim cum ex literis multorum intenligatur non retinendam ab hoste praesidi js Melitam , sed propugnaculis, & moenibus ex Solimanni madato fundiatus euertendam. Cuius rei vel magnum illud argumenta asserunt: quod quassatam D. Erasmi arcem minime rcs
cissent; siret tantum modico praesidio ad obsidedum ostiuportus firmassent. Quod si insulam praesidiis retinere v Iuerint, opinari se illa facilius recuperari tum potIe, qua nunc obsidione liberari. quoniam aegre illam tueri poterunt. Contra aliis videtur, omnibus nauibus, ct copiis aduersus hostem e udum numero quidem naurit priorem,
sed militu inferiorem, praelijs, aestu, laboribus, morbismeonsumptum. Verum Ascanii Cornei suisse dicitur haec oratio. Quamquam naualis disciplinae ignarum me esse
73쪽
pros teor; rogatus tamen sentcntiam dicere, non grauate . resipodebo. Nam omnes in hoc unum intuemur, ut tot
clarissimorum virorum, qui a barbarissimo hoste in Meli . ta obsidcntur, saluti,& dignitati, quantum in nobis est, considamus,& Christianam religionem pro nostra virili
parte seruemus. Primum igitur aio non tam graue esse,
quam ignominiosum, Molitam propinqua Siciliae a turris capi nihil nobis contra annitentibus, sed internecionem, sociorum spectantibus armatis. Animusq; cst deinde captam illam ex hostium manibus recipere Spectatores ne esse malumus sociorum calamitatis, 'uam auxiliatores Et sicilius ne ducitis inde turcas opelli, cu omnia occv parint, Quam id temporis, cum a nostris cuncta loca ; nenturi Minorisve negocii de integro tecta , ct propugnacida aedificare, quam labefactita rcsceres Aut iterumne aedificari turca aequo animo ea seret, ad quae diruenda tantam classem,& exercitum coparauit Aio igitur omni via, modoq; illis esse subueniendii. Sed de modo potius videtur si1scepta cosultatio: ut ne ullum in discrimen summam rerum coniiciamus. Primum quia classe intariores sumus, naualibusq; pracliis minus exercitati, nullo pacto nobis classe decertandum esse reor; sed eas copias in terram exponendas, quae obscos periodo libereqt. D Iectum autem militum seri oportere puto numerii vera delectorum non minorem , quam IX. millium. Vnius quoq; mensis parandum commeatum. Neq; vlla mancipia volumus, neq; lixas, sed qui arma secum , dc victum portet absq; vllis impedimentis strenuum militem . Hoc interim spatio Deus ipse prouiderit. Nec dubium, quins exponamur, victoria penta nos statim sutura sx. Sed de exponendo in terram milite maior oritur disputatio: quod ors maritimae ab hoste vigiliis teneantur. Nec sane res alia mihi dubitationem affert. Quae s demum omnia recte contemplemur non satis ardua apparet. Classis
quae milites portet, diligentius exornanda est, ct pluribus
74쪽
remigibus armanda : ut si nos a litore hostis prohibeat, ex celeriore cursit ad Siciliam perfugiti habeamus. Neq;
tot naves longae sunt turcarum, ut omnia litora tueatur:
neq; etiam illi plures armauerint, priusquam nos ipsos receperimus. Momento scaphis exponimur: atq; oppidani crebris ignibus tutum ad exponendum militem, & lochi,& tempus significabunt. Tempus nauigationis,&oram, in quam madci exponatur , agnoscat is melius , qui na ticam artem exercet. Haec itaq; sentio&subueniendum,' audendii esse. Nam in rebus arduis audere oportet: visi fortuna aduersetur, virtutem , quae sola est nostra saltu ostentasse videamur, non desidiam,& pauorem. Haec arvi usdam quoq; alios pro nutiata, atq; ab omnibus tane probata sentetia ust: visaq; superabilis difficultas exercitus exponodi. Quiobrem miles, classis,c5meatus,& quae sunt in rem opus, institu utur. Atq; adequites Rhodios Cartia rescribit, ut se Suracusis expectet: qui cum duabus triremibus ut dictu est ante vocati a M. Magistro in Melita ire tentaverant, superauerantq; Pastynii; sed cognoscentes Ortandum rei nauticq magistrum, qui cum cymba pnecesserat, ab hostibus captu litisse, captos etiam nocte quosdam sculos agrestes homines in ipsi hora litorali, quorum per conctatione in aduersariorum cogniti nem venire poterant, ac intelligctos a speculatoribus tres logas naues hostiles paucis ante horis e terra altum petii se, veriti ne se temere in apertum discrimen iniicerent. Syracusas reuersi fuerant, atq; inde rem omnem ad Gamtiam scripserant. Iam vero Sol Coelestem I conis domum egrestiis caniculae calores suo reces Iu teperare; anniq; pe mutatio ex longo aestu timeri. XIII. autem Kal. Septembris Gartia satis omnibus rebus ad prosectioncm apparaetis, nec re iam vitain ultra perserente cuctatione Messana soluit, ac tertio die cum LX. fere triremium classe Suracillas venit: quo ante naues omnes onerarias pram asserat.
Interca turcar cuiustam perfugae verbis inducti ad itcran-
75쪽
dam pugnam, conti nuandumq; tribus diebus certamen, quod Christiani praeliorum frequentia contusi, ac omnibus malis defessi, attritiq; longam oppugnationem ferre non pollent, cum in diem XV. Kal. Septembris leuibus quibusdam certaminibus cominus, eminusq; rem gessi sciat, tunc omnibus copiis insulam Senglar, & Castellam
aggrediuntur, Omnemq; Vim roborum,& animorum intendentes omnibus locis instant, tentantq; acriter omnia.
Hos victoriae spes erigit, hos periculu, & ardor certaminis accendit: oc quisq; ratus in omni etemporis momento positam esse victoriam labores pugnae forti, & intento nimo sustinet, ac nihil incauti, nihil laguidi apud se patitur. Itaq; illis maiore vi semper annitentibus, his se, ne introrumpant, Opponentibus, nccn illis pedem reserentibus, neq; his locum deseretibus absumitur dimicado dies, ct in aliquam partem nodiis certamen extiditur. Media vero nocte ad tenta dum sessorum hostium excubias Metichionis stationem duo turcae sensim adoriuntur: Nec s fellerunt excubitores; conclamatumq; est ad arma. Et ne .quod spatium obsessis relinquatur aci recrcadum animos, di muniendum loca sciopenis, & ignibus aliam pugnam ineunt , atq; his iaculationibus noctem transigunt. L
ce prima ampliores cohortes educunt, ac corona moenia circumueniunt, adhortationibusq; inter se animati, incitatiq; eadem loca inuadunt , ac victores se statim fore ambitrantes , si paulo acrius anni tantur ,' vim semper adhiabent, impetumq; maiorem. Nostri nihilum animo, viribusq; desciunt; sortius, acriusq; resistunt. Res in m dium usq; diei perducitur omnibus aestu,&laboribus d fatigatis. Postridie ne quid respirare ad huc nostros p
tiantur, certamen iisdem armis resurarunt: pugnaturo
trinq; iis lem animis , eademq; virtute , ct euentu. Quae
certamina nostrorum vulnerarunt, Occideruntq; vix CC. . Iurcarum satis magna caedes memoratur. Quod tandem
igitur non vicissent, sed fuissent magno cum detrimen o
76쪽
repulsi laquam victos se habcre : quidam memora a caedis,
ct vulnerum serociam impetumq; remittere, quidam timore S maloru redio militi munera abnuere, quida vi, minis, verberibus cogi. Nostri ex muris hostium conatibus illudere, obiectarc ignauia, ad praelium iteruatq; itcruinuitare, vocare nutu, ct vocibus ad introcundum: contra illi contumeliam addentes verbis extra munimcnta in campum, arenamq; nostros prouocare. Quin iam etiam
ad statione Martellii tanta inita erat inter nostros, ct tu cas consiletudo, ut vicissim hinc inde bcnigne se se com- Iuliarent, ac dona ultro, citroq; darent, Sc acciperct: iuiq; ad deditionem nostros hortarctur obicctantes omniurerum inopiam,& monerent malle pactis ,&conditionibus sibi consulere, quam Ouitiam utinoris hostis experiri ;nostri vcro prosectionem illis suadent, ni opprimi vcllet, sibi nullius rei comeatum decsse, nullamq; rem amplius metuere. Quam consiletudinem Marisci alta dissoluit. Suspecta quippe semper inimicorum omnis debet esse benignitas, nihilq; certi haberi, a quo quicqua hostilem tuitur. Interim Cartia literas ab regu linhilippo accipit,
quaru gratia Syracusis immorabatur: quibus iubetur unualiquem, aut plures imperatores exercitui, qui in Melita portandus est, praeficere; quorum communi consilio, &authoritate bellum administretur, donec M. Magistro se coniungant, ad quem unum imperium reducatur: ipse e Sicilia rem curet. Et quamuisbclla a pluribus administr ta ut sepe rerum magister usiis edocuit infeliciter ccst
rint Nihil enim ita subitis eget costiis, & celeritate, ut
bellum ob repentinos , ct incertos casus, ac communem martem, ancipitemq; fortunam. caeterum plurium scientiae moras innectunt, & multorum aemulatio interdum bene gercndae rei consilium aut tegit, aut turbat tamen Cartia, quoniam verebatur, ne maioribus rem cont&i
nibus, aut odiis implicaret e quibus omnia rerum ciuilium lucommoda oriri solent si unum aliquem praeseci
77쪽
set ex tot ducibus, quorum nemo ut est hominis suapte natura superbum, arrogansq; ingeniti non se parem aliis
virtute putaret, Aluarum Sandeum clarum inter hispanos ducem, atq; Ascanium Corneum castrorum magistrum , praesidiorumq; Transipadanae prouinciae, ac Sardiniae prae-kctos , tum Italoru ductorem rogabatur autem Chiam pinus Vitellius ob egregiam viri dignitatem, atq; virtutem ductor esse: verum ille priuati nugis, quam ducis pers nam hoc besto gessisse visus est ercitui praeposuit: qu
rum communi consilio,& authoritate res gereretur . Ve-,runtamen nomina darentur, quae ipse prsscripsisset, suoq; nomine edi sta furent; donec sic M. M igistro iunxissent: ad quem unum cuncti imperii fiamma deserrent. F. qu que Didacus Gusmanus dux equitum Rhodiorum hon ris gratia cosuli dubebat. i His ita decretis magis ad hominum rationem, quam rerum, thris, uma cum religi ne confectis, expiantibus.quibinq; ira, ut Christi no docet, peccata sanctissimis ecclesiae lacr mentis consessione,
de eucharistia , cu duos ante dies Auriam pmmississet ad exponendii hominem in Gaulo, qui praesecisi insulae doceret aduentu Christianet classis, ct ignes saceret, cu M litae ora videret ab hoste vaςui ine, ipse in iunosa mor . retur quet insula in lybicomann6 longe abest a Melita, veteribus opinor Ast usa appeslata prima vigilia Syraci
ss Gartia proficiscitur. Appetente die una e tribus maris onerat is nauibus, quae cum sium elo ad meningem, Tripolim a Mumpha misset fuerant ad moleda, cc cci
'irenda cibaria', noctu longius Melitam praetervecta ad Pachvnum capitur *b Andrea prouana; qui primum n strae cladis agmen agebat. Caprili una sunt LXX. turcat adscripti praesidio nauis: siquidem nauis erat Dalmatarii. Et quamuis interim turcae praelio abstinerent, nunquam tamen ab operibus militaribus, & munimςntorum opti gnatione cςss bant. Munitiones alias, atq; alias faciunt,
78쪽
diuἀt, I sodiendo iam Ricciae munimcntum ita subrus Tant, Vt per patentem adeo munimenti ruinam facile introrum perci, una dumtaxat tabula interiecta. equidem inter hostes,& nostros XII. pedum latitudinis muta mentum plerisq; in locis interiacebat. Quae ruina ob frequetem coniectionem globorum interdiu resici non potuit: exitus diei expectabatur. Ad vesperam turtae redintegratis viribus, & animis, & in quandam victoriar spem ali cti hunc locum serro, ' igne acrius, quam ullum antea inuadunt. Sed tanta vis aquae e coelo immittitur , ut tommentorum , s operiarum , omnisq; usiam ignis inutilem faciat. Hastis, telis, mucronibus pugnandii cominus est. Nostri a tormentis, Copcitisq; tuti supra muros, & mi ni menta su se attollero, tela inludere, saxa coniicere, insolentius, atq; audacius premere, arma armis, corporibus corpora opponere, consertimq; huc omnes ruere, ubi in maiori periculo magis probari operam suam, & enitere virtutem poste sub oculis omnium cognoscunt. Tadem hostes praecisa introrumpendi spe vim obsistentium diutius sustinere no possunt, multisq; suorum amissis sensim se pugnae subducunt. Nostri maiore cum solertia munimentum resciunt. Eodem quoq; tempore pugnatu pariter est ad Castes lam ubi leuiorem interdum pugnam hostes ad distinendas nostrorum copias faciebat paritoq;
res eundem tuentum habuit. Et grauius certe turcis erat
ab hoste vinci iam prope expugnato , quam opinor si
vicissent, laetum. loci; virci illis in dies, animusq; sen scunt. Ac metue ita sibi magis a Christiana classe, instructis pluribus rostratis nauibus aliquot dies frequentius insulam circumire, atq; oras maritimas diligentius obseruarc . Gartia e Puetallo soluit, quo primum Syracusis nauigarat: nauigantemq; illum ac uersa adco ex Austro , &Euronoto LXcitata tempesas consequuta est , ut Vaslsim disiecerit, neq; unum omnes primo cursum tenere potu rint. Correcto tandem cui sit ad Fauagna nam quam insulam
79쪽
insulam a quibusdam Sacram, a quibusdam ATDsam dia ci video incolunata ad unam omnes perueniunt, paucis modo scaphis dcperditis, quae puppibus alligatae trahebantur. Ad quam Rhodii equites cum duabus triremibus,
quae primae ex turbulenta nauigatione aduenerant, eduabus, quae hic latitabant, Unam piraticam biremem deprehenderunt..altera cursu cilugit. Α uria vero, ut Martinem
hominem , quem supra memoraui, in Gaulo expositit, qui rem omnem pr secto exponeret, aquandi causa L . padusam petit insulam propinquam AEthuis. Quod pi- .ratae quidam animaduertentes, qui id loci vel e tempestate, vel consilio aliquo se receperant, actuaria nauigia habebant autem duo biremibus breuiora co subduxere, quo triremis applicari non posset; ac paucis hominibus relictis in nauibus, reliquos in terra collocarunt: illi accessum ad naves, hi descensum in terram prohiberent. At Auria cupidus aliquid cognoscendi, ct agendi, ne quid tureis r nuntiaretur, quando scapham non habet, parua quadamnauicula alios post alios exponi, primosq; post rupe quanda cotinere se, atq; alios expectare pronuntiat. Serapia tamen signifer hispanus vel impatiens morae, vel inuidens alterius gloriae temere nimis cum paucis hostes invadit. qui pugnam solus suscipientes nostrorum alios capiunt, alioscidunt , alios fugientes ad undas postqvuntur : primusq; Serapia interscitur. Vnde Auria vel leuiter ipse quoq; prope genam ictus sagitta, duobus in Linosia hominibui cum literis relictis, ciuibus venturo Galetiae quicunq; eu nerant ordine exarasat, hinc Leocatam Siciliae oppidum abiit. Pr sectus igitur Gauli tres ignes edit e specula; quia bus aduentum auxiliorum oppidanis significat. Oppidani M. Maoistro idem notis inter se signis ostendunt. Atq; altero die literae in oppidum ex Gaulo asseruntur, quibus Omnia declarantur. M. vero Magister, quo sidclius omnia percipiat, homin ad oppidum mittit . qui it, reditq; incolumis. Hoc interim turcae mobilem turrim ad Riccie
80쪽
stafionem admouerunt altitudine muros superantem; In qua XX. homines stabant,qui sci operiis ex munitione prPsidium arcerent. Quam nostri uno primum tormenti globo petiuerunt; sed incassum ille emissus; tum petitam altero globo confregerunt , iniectoq; multo igne, atq; in
materia adhaerente momento teporis aliquot dierum opus
incensum est. Q nod spectaculum nostras risum, & laeti- ltiam, hostibus iram, & dolore peperit ex delusa sine ullo
certamine industria. Atq; etiam nostri in Castella cuniculum in planitiem quandam egerant, Unde pugnare tum cae prε munimentis consueuerant, multumq; pulueristo mentarii supposuerant, quem inter pugnandum in hostes incenderent: tal re a transfuga quodam patefacta', tu aelocum ad frangendum dolos adierunt quos excubitores ad pugnam uenire arbitrati, dum alios ad certanae vocant,
illi interim puluerem sustollunt; sublatumq; nostri ad c
niculum accurretes viderunt. Ita res variant, aloemantq; ,
ae quibusdam vicibus secunda aduersis copensantur. Nec semel quidem in Castella utrinq; cuniculis tentata res est. Ea iam sere omnis ad oppugnandii pertinens materia co sumi turcis omnisq; generis commeatus deficere. Quamobrem Mustapha ira, ct dolore permotus, quod neq; vi, neq; pactione ulla bellum conficeret, statuit iterum p gna belli fortunam experiri , ac pretiio proelis interesse; si quid magis imperatoris conspectus aut metu, aut pud re milites ad certamen accenderet. Eductisq; ad pugnam cohortibus ita loquutus sertur. Quid incusem nescio, m am ne sortem an ignauiam vestram,& inertiam Pudet dicere tot milites turcas paucos hostes nominis Christiani sine fossa , sne muro , sine vallo, sne munimento ullo, labore, aestu, praelijs sessos, fractori; nondum potuisse deuincere ,& in patentes adeo murorum ruinas introrum-liere. Quonam illa gloriosa verba, quibus vos bello m iores esse iactabatis, & scelestistimorum piratarum inte-rixum, atq; insulae vastitatem minitabamini verbis, quam