장음표시 사용
31쪽
t trasmittit: quae si Galenus diligetius expenclutet non ta facile in Platonis opinione cocessisset Por'r stoici volunt plantas neque esse animatas neque animalia, Peripatetici, animatas quidem,non anima a Platonici,non tantum esse animatas,sed ani. malia verum de nomine videtur maior quam de re contentio Aristot. enim duodecimo suae sapientie ubi lectis verbis apodici ic de deo scribendum erat,illum nominatim appellat animal, excusatur tamen quod illic generalius ah appellet vives cia Platone:non sentiens, ut solet passim est enim ψη vita non sensus, quomodo deus a Platone frequenter Vocatur animal, Similis omnino est de sensu, appetitu contentio Aristoteles enim pressius Mangustius , ali latiust generalius utrumque nomen usurparunt, quam doctὸ aliividerint,Aristot. videtur mihi loqui distinctius, minori confusione rem explicare.
liis parti salia ficubates esse' emi res, seue propria quaedam sunt Ziο--m instrumenta destinata
es attributa. 'in facultas pendeat a temperamento: iniit autem unius particulae unicum temperamentulia, quomodo fit ut eidem a ti sint facultates c5trari ,trahendi,puta expellendiὶRespondetur, in polychestro medicanaento simplicia suas vires retinent,sic in mixto manere qualitates, quae ut contrariae sunt, ita possunt contraria. Calor enim irigus utuntur humore,
32쪽
siccitate tanquam instrumentis, eorumque an sa contrarios effectus producunt Euidentius multo natura in eadem parte subiecti pro varietate fibrarum,trahit retinet,expellit. Eam enim partem natura trahere voluit cui rectas fibras congenuit,si
cui obliquas dedit,illam ad retinendi officium deputavit,quae vero trasuersas obtin' ait, destinata est excretioni, quae omnes simul habet, trahit retinet,
simul & excernit .lis signis non est dissicile, tiae sit
vis actio partis coniicere, Pars enim trahit qua habet rectas fibras, de vicisqim quae nata est trahere obtinuit rectas fibras Ita de caeteris senti edum est, iis exceptis quae sibi traliut, ut ossa: cartilagines, trahunt enim s lo calore, At ventriculus, exempli gratia,in communem, stim trahit retinet,quarenaaiori robored auxilio opus habuit. Externa semiendi facultates explicantur.
Actenus de naturali facultate, instat vi de
animali desseramu Cuius partes sunt,sei sus, motus, dc quae principes appellantur, Imaginatio, ratio, memoria De singulis ordine
dicemus, ducto initio a sensu. Hunc Plotinus definit sympthyiam vitae comunis ad partes suas, Aristot popularius, alterationem sensori a sensibili. Obiicit Galenus sentiunt ergo aer aqua, specu lum,quandoquidem a sensibilibus alteratur, Quasi vero sint sensoria Vrget alio argumento nobis aliud agentibus saepe acciri ut tra se antis imago humore cristallino velut speculo excepta non Videatur Itaque concludit definiendum potius: dignotionem alterationis factae in sensterio. Dissen-
33쪽
si tamen sensus distinctione conciliatur, Vnus nimis. terior particularis, cuius externum est obiectum ingulare, qui mouetur tantum ab eo quod adest quodque presens est, alter communis&interior, cuius obiectum internum est&commune,sentire enim est singulorum sensius communium niuersorum, hic est qui absentis rei Imaginem conseruat Externum Aristo definit vi perpessionis, soli communi dignoscendi vim cocedit: non enim oculus videt sed interior anima per oculum, Nam si facultas sensorio esset insita, cum v-troque simul oculo rerum imagines excipiatur,nihil num simplex videretur. Sensu exrerni sunt quinque, interioris veluti satellites excubitores, singuli sensoriis obiectis differetes duo necessitatis,si ne quibus nullum animal potest vivere,iactus iustus, Tres commoditatis, visus,auditus & odoratus. Anima enim colores videt per oculum, aure sonos excipit, naribus captat odores, sapore gusta lingua, tractabiles qualitates tam primas quam secudas cute percipit, de quibus ordine differemus ducto initio a visu, quia caeteris praestat, siue agendi spectes celeritate,
solus nim fit momento, siue sum de utilitatem, Nullus enim ad intelligendum tot rerum species suppeditat, Illius opera coelum aspicimus, cuius perfectionem nemo umquam auditu consequatur Eius oblectum,instrumentum,&medium, deinde videndi modum,percuriamus. De visu.
Visibile non potest vii nomine exprima; Quae dam enim videntur per medium illustrarum,ut o
34쪽
. . pςx p cum,V splendor,nam bombix, ba cedula/quamae: oculi piscium videntur in tene- . . i. Ignis colore interdiu noctu splendore con- si spicuus est quid multa instrumenta visus prae sp cipua sunt, spiritus, humor cristallinus, inquit spiritus visivus per neruum cauum, opticus ab usu nominatur, qui originem habet a primo pari neruorum. Plato in Timaeo respiciens ad spiritum,instrumentum visus scribit esse igneum, Aristot Verb lib. de sensu, spectans humorem cristallinum, quem illic κρίὴ pupillam Pollux ο νμεσω - ων nila grum in oculi medio interpretatur sorte etiam
totius oculi naturam dc temperiem considerans organum vitus contendit esse queum.
Medium, est corpus diaphanes , simplex,ut caelum,aer,aqua,Vel mixtum,Vt glacies, vitrum: quae omnia quamquam genere distincta, in hoc tamen communicant , quod sint perspicua, luminisque praesentia illustrentur hinc lumen,actus perspicui, ab ossicio notiore,definitur differt a luce,quod lux sit lumen in suo sonte lumen lux in alio. Porro ut ait Auem pace, lux necessaria sui propter colores, videri enim no possunt sinemedio illustrato Hinc
Averrois negat in tenebris colorem remanere,color enim inquit, habet suum actum in eo quod asia piciatur, videri autem non potest absque lumine, quς opinio iampridem explosa est Colorata enim res est,etsi a nemine videatur,satis est si sit aspectabilis: Pergit tamen vir argutissimus hoc modo, a qui non est aspectabilis nisi per mediu illustratum, crgo habet color suum actum a lumine. De modo videndi nobilis est quaestio interita
35쪽
tonem dc Aristotelem ille enim existimat nos videre emittendo,hic vero recipiendo, Galenus Arstotelem his argumentis oppiletna: oriz
adeo angusto pupillaesoramine Seeundo Vna itam multis simul&46 so
videretur. quibus noti est si I
gnitudo enim non videtur per se. s. V do cuius sola species immaterialis in eu tim oti ah ter V m imago in speculum admittitur: Cdm e go species sit diuidua, tui incorporea oti .
rat illam totam exigua upilli siti us Picu's , a
prelie di cum innumeris specillis eius de re uuata qualis est imago simul rei resens
eiusque venenati,radi j emissione quomodo
&lamiae creduntur fascinare se hii hi oh i
poeta, nescio quis teneros oculus mihi fascinat proditum est Nec praetereundum Indorum regem
dono misisse ad Alexandrum puellam, ii tio primis annis nutrita, illi asipectu interficere Annon mulier per lunares ut tione, i ii serus iiscit aut lippus ophtalmi contagem itit trasmittit,quia spiritusvisuusa:apore u i 'sci ur, alique seminarii concipitian no animali,
multa, ut noctu vespertilion α quod a Tib
rigine scribit Cardanus ut mitta nyctalopas videri noctu optico radio acre sussicienter illustrant trino Aphroda saeus ipse quaqua iuratus peripateticus an problematibus quaerens, cur quida cominus
36쪽
dent non eminus alis contia respondet eos quibus paucus est de tenuis spiritus , acute videre, sed cominus i propinquo tantum, quia in aere crassio obtunditur radius, extinguitur in rigido: Alios ver , quibus multus est a densus, quia te nuatur motu paulatim acuitur, procul videre non prope Suntque huius generis permulta problemata, quae nemo post italiterquam emissi spiritus dissimilitudine explicare. Sic Aristoteles sociando caeli, non stellas scintillare , sed nostrum radium propter distantiam Et Iridem feri nostro radio a centro nubis relato ad solem, scribit tertio meteo m. Idem , Antipheronti propriam
e ligiem obuersari solitam scribit in libro de sensu , quod cum esset visi admodum infrino aer esset illi pro speculo, a quo nimirum visimus
spiritus res erretur Ob haec accusatus inconstantiae Galeno quam interpretes excusant , ubdita loquutus sit ex aliorum sententia i Suam enim , inquiunt , opinionem A istot solet proprio .conueniente loco demonstrare , alibi loquitur cum vulgo Averrois eius opinionem duobus argumentis confirmat, prius est ipsius et Ariastor. Omnium sensuum eadem est ratio , Audimus, olfacimus, gustamus, tangimus recipiendo, Ergo eo modo videmus: Posterius est Aphrod1s i. Nil videretur stante vento quid ni quia opticu radius simul cum aere agitatus integram rei speciem ad oculum ies erre non poster In quam sententiam toties incidit Galenus , quoties in tum esse actionem stilinat, sensum vel , perpes
37쪽
Controuersit me iudice sic poterit componi. Spiritus proculdubio necessarius est ad videndum qui cum externo lumine coniunctus propter o i - Η est in Timaeo, species reserat, ad interiorem sensum transmittat qubd Aristot ipse non negat. Quidam enim incluit, iuxta tempora vulneratus, sectis neruis opticis, repente visum amisit, non externi luminis, sed interioris priuatione non aliter quam extincta lucerna: Quenroi. In tenebris , inquit, fricatus oculus, micat, propteranternum lumen , nec fingi potest ut feles joctuae in tenebris videant sine oculi irraditione. In
pupilla , inquit Lactantius , scintillae luminum
accensae continentur, eaque fracta perditur visus: Non dixerim tamen spiritus substantiam ferri extra oculum ad videndum, sed qualitatem solum splendorem. Ergo non absurde videtur Platoni fieri emittendo , non minus docte Aristot contendit fieri recipiendo, fit enim partim recipien-d , recipitur autem species sitque visibilis per spiritum , partim emittendo, non spiritum, sed radiosam visiui spiritus qualitatem.
sonus est obiectum auditus,aura tenuis: qui e t quam membranula includit, analoga pupillae eiusdem seniori a quae quo tenuior estri quietior' eo audrius acutior;Neruum auditorium quem ha beto quinta coniugatione Aristot praetermisit qui tamen tam necellarius est ad audiendum quam'
38쪽
opticus ad videndum, per hunc enim colores, per illum , soni vehuntur ad communem sensum. Medium,aer vel aqua, Uno nomine , i, ,Meatum auditorium de industria sinuosum secit natura, ut esset sensorium ab externis iniuriis tutius, nec tam facile, a sono grauiore laederetur Ob id enim qui merguntur,ad extremum auditat,quod dissicillime aqua subeat per labyrintheos anfractus. bonus est collisio solidorum, nam suste percucsus,aut leuiter commotus aer , non sonat, ubdresistat,habet rationem solidi resistit autem si quis eius distulium de dissipationem vehemetia aut celeritate motionis anteuertat Hac causa boreas est sonorus ,αη τῆ βρῆ a boatu boatus ab impetu. Vox est sonus ab animali certis organis naturae dearticulatus. Sermo,est vox nunties interpres propriae cogitationis,Stit enim aues muliae vocales,ut sittaci, picae, quae humanam vocem tam bene exprimunt, ut si tu illas non videas homines loqui putes,non aues sed dant sine mente sonum, nec sciui quid dicant de loquantur .Homo, ut solus discurritic numerat, ita solus ita dicam seriimocinatur , sic fere Aristot in problematii, de quarto de historia animalium, ut intelligatur iniuste accusari a Gale-
o ubd vocem cum sermone confuderit, quamquam Plutarcho videtur il ρνη dici παρατῆ φωτοi,quia
sit interpres mentis , Vocem ergo ille non distinguit a sermone. Modus audiendi est admodum dubius Mobscurus, non enim quemadmodum videmus momento, etiam stellas firmamenti quia cristallinus humor,ut speculum,imaginem propter hesin, exci
39쪽
pit inalterato medio, sic si nos auditu percipimus,led cum tempore iaceessione ta bν argumento est quod ventilatus aer impediat auditionem An vero commotus sonos transmittat ad aures,an potius species immaterialisque qualitas eo conuolet, dubium est: Ego speciem tantum soni ad aures peruenire existimo, primo: quia una vox a multissimul percipitur, Secundo: qui audimus, non videmus, per medium solidum, propter continuitatem aeris externi cum interno: quomodo autem posset vox integra, si materialis audiretur, solidum per
Caeterum pisces esse mutos,etiam prouerbio celebratur Athen qua tamenis, octavo, In litore sumine vocales esse affirmat. Sed credibile est sonum quem ediit attritu brachiarum, ut in Achaeloo flumine, illi, ut plerisque aliis, imposuisse Aristo t. solii Scaru sue fluviatile scribit voce edere veru de auditu satis multa, plura proximus liber explicabit.
Sensorium simile est suo sensibili, cum sit poten
tia tale, sensione ex utroque quodammodo fiat unum,atqui odor exhalationi,calida siccae, ut fa-por vapori, similis est, ut ergo visus sensorium Platoni igneu, Aristo t.aqueum est,auditus verb, viriq; aerium, sic odoratus dici debuit igneum: propterea enim ut per hyeme nil aut minimu exhalat, ita minimum odoris redditur, neque illum ex accensis odoratis,quae ut plurimum sunt calida sicca, illatum percipiunt, qui sunt humidiore vel frigidiore cerebro: n disimili causa,calidius cerebrum, paucis erceptis, ut rosa,camphiara, santalis, offen-
40쪽
De sede sensorij non conuenit Galeno, cum Aristotele hic enim illud intra nares sub interiore me-branula cartilaginibus obducta constituit, ille intra caluariam: sibi tamen non ubique constat, Nam tertio de locis affectis videtur illud reponere in anterioribus ventriculis celebri, at septimo de placitis,Non in ipsis inquir, ventriculis, sed in extremitatibus,quo narium meatus pertingui; Carunculas
spongiosas, papillis similes in fine narium positas
appellat. Quidam interpretatur processus albicantes de neruis similes in anteriori parte cerebri caluariae amplitudinem qua cerebrum continetur, cffatu digna portione non egredientes. Qia Omodo ergo,quaerit Auenrois,odor alimentiqui cum vapore cerebrum petit,non percipitur An oppleti meatus sensum odoris impediunt An odor admistione vaporis corrumpitur)An odor naribus captandus est externi aeris inspiraturi propterea
cnim naris, odoris descrens instrumetu appellatur. Medium est aer vel aqua,prout natura communi participant,quam primus Theophrastus, appellat;Vt enim color videtur per medium diapha nes, sonus peri η ex auditur, sic odor per i i percipitur,unusque ad numerum aer pro diuersa ratione,tot nominibus appellatur. Cur nos ut pisces sub aquis non odoramur qui purum d immistum aerem inspirare non possumus.
Hoc sensu vincimur a multis animantibus , iis praesertim quae ex rapinis vivunt, ad hoc enim exquisitum habent odoratum ut odoris sensu duca tur ad rqdam,