장음표시 사용
52쪽
PAVLVS SERVVS DAEI, postolim autem Iesu Christ oecunduissem electorum Dei, O a nitionem deritatis quae secundum pietatem es,inspem ritae aeternae quam promisi, qui non mentitur Dew,amre tempora Iecularia: mani- inestauit autem temporibu uis Verbum in ergicatione, qua creditas mihi secundumpraeceptu Saluatoris nos, i Dei , Tito dileciti io pecrandum communem sidem, Iratia pax a Deo patre, O, Christo Iehu Saluatore uosero.
In D. Pauli Apostoli ad Titum episto
iam Commetarius, Collectore Clau
dio Espencaeo, Theologo Parisiensi.
RE VIs quidem epistol a , sed nihilo fructuosa minus,diuiditur in tres partes . Salutatione, epistolarem narrationem siue prosecutionem , & conclusionem,su O quanque loco adnotandas . Saluta Um autem personam tripliciter autor notita
53쪽
cat,nomine,conditione Due religione, & autoritate. Suo ergo more sic incipit, ψ,cu- . ius nominis rationem, vel rationes potius, initio prioris ad Timotheum reddidimus. S cunda nota est, Serum Dei, non misera peccati seruitute,sic enim Dei seruus non citet: ne V
teris quidem legis, sic enim Christi in Evange-s-ἰiοι A. lio non esset minister. Haec autem Pauli feruitus nobilis est,& dilectionis, ex amore, quar Dei sequitur filiationem, non timoris, siue extimore,quq contra eam condiuiditur,Ioan. Iq. rurulius m Rom.2. Gal. . 2.Tim. I. I.Ioan . . Hac autemii βε. filiali seruitute non Deo tantum seruimus, Mei clamamus Abba Pater,sed & nobis inuicem seruire praecipimur,Gal. s. Per charitatem ser- uite inuicem. quaque noster hic, cum esset limber ex omnibus , omnium se seruum fecit, I. Cor. i. Et alibi, Vester ait) seruus propter christum, siue, nos seruos vestros per Iesum, 2. Cor. . Hanc seruitutem habuerunt & vel res,Ego inquit Davidὶo Domine, seruus tuus, Pal.iis. Moyses toties Dei famulus appelletus, & in omni Dei domo fidelissimus fami lus, Numer. Ia. Heb. 3. Deut. 3 . mortuus est famulus Dei, Iosci. Famulus meus Moyses: αν ris ' ii Beata ad Angelu,Ecce Ancilla Domini,Luc. I. P '' quam cum superioribus absit, ut spiritum sese uitutis in timore,non in charitate habuisse credamus. Neque verd mirum sanctos quan libet homines,Dei tame seruos nobiliter appellari, cum Pater loquatur ad Filium, magnu est tibi Vocari te παῖδα a, Esa. Ap. Licet enim Graeca
54쪽
vox seruum significet & puerum, at in Hebrgo quaesiuit horti obseruator Hieronymus, di inuenit seruu esse scriptum, non pu tum,id est, A. Vnde Abdias Propheta, semuus Domini interpretatur, nomen ex famula- A tu Dei adeptus. Si quem ergo mouet uniuersi . Dominum, Dei dici seruum, non mouebitur 'ab eo Apostolis dici,Qui voluerit inter vos cς
se maior, seruus sit omniu, Mati. 2 . Marc. IO.
Forma igitur serui assumpta, Phil. 1. quae serui
simi,fecit,ministrare venit,& paternae voluta-
ii cu seruis ipse suis seruiuit.Sed me logius eue hit horu obseruator Hierony . Sequitur ossicij in Paulo dignitas, Apostilis aure Iesu Christ Obseruatide cum Graecis Paulli se indifferenter Mnullo discrimine, interdum quidem Dei se uum, & Christi Apostolum inscribere, alias Christi seruum,Rom.1. Phil.r.& eiusdem p Gsim Apostolum, commune nimirum Patris MFiiij dominium agnoscentem,& nullum inter eos discrime. Si enim Pater & Filius unu sunt, Ioaei o.&qui credit in Filiti,credit in patre,r . Pauli quoq; &. nostra omniu seruitus, indiscri-ininatim vel ad Patre,vel ad Filiu referuda est.
Nec enim sic Dei seruus de Christi Apostolus, quin &Apostolus sit Dei,& seruus Christi,sed ins ut innuat quod perChristum Deus Pater in mi nisterium Apostolatus Paulum direxerit. Sed quod idem alicubi tribuit imperitiae sermonis
Graeci:quod autem hic subiugitur, cu non pro
cosserit quasi sic nusquam apud Graecos
55쪽
A P M M DA Moperiatur, apud eos contia ex Grammaticis Triuniis annotat A s quenter pro copulativa conuuinionen poni, quod hoc loco factuni apparet.Tale aute hoc ei videtur, quale siquis dicat,Praefectus prpetorio Augusti Caesaris,ima sister exercitus Tiberij Imperatoris : utentu incidi iudices,qub nobiliores videatur, e regiebus qui by seruiui,& di vate qua intumescui, vocabula sortiuntur, nc Paulus grandem inter Ah. .I., si Christianos sibi dignitatem vindicὸs, Aposto Grasti au- loru. se Christi titulo prootat,ut ex iis a nomi
urit 6 ius autoritate lectitros terreat, indicas omnes
qui Cliti sto credunt,debere tibi Christi legato. esse subiectos. nec ab hoc abludit Bruno, Paulum more suo salutationem pr*miIIentem, dum se serui instar simplicem humilemque gnosci onam quidem esse simplicitatem in uere,ita tamen ut quiApostolicq sublimitatism imperium exigit, agat dc singulos coerceat:Tu. quoque exemplo meo sic esto simplex,ut pontificale officium nimia ne impediat humilitas. Θρψ μ' Disci fuit merito sane Apostolatum a seruitu Christiana: nec enim omnis qui Dei scruus,
hoc est, fidelis Christianus ,idem statim Ap stolus . Nam Christus super omnes fideles ex ' discipulis suis selectosduodecim Apostolos no
. Ecclesia sua dignitatis Apostolos, Eph. - . pribi inium quide Apostolos. Et nos in sua opinor,&Apostolorum persona inquit alibi primitias spiritus habemus, Rom. 8. Describitur exso
56쪽
Iesum Christum; . Gal. Ia- scire se agnoscebat; I. Cor. 2. dc annunciabax, 2. Cor. cuius Megarione fungebariir, a. s. Eph. s. dc autoritate nitebatur, in ciusdem Domini virtute Satanae tradens , I. Cor. s.
sed & in persona Christi donans , a. Cor. a. id
est,ut vicarius,& eius vice codonans. Sequitur,
Secundi dem electorum I G: Nec hic videt Eras. mus cur rursus impingat inscitiam Grςcanica Hieronymus,quasi Paulus Hebraeus ex Hebr is profundos senius graeco sermonetrio explice in verba vix promat, nisi forte quia es echos Dei, Vt antea seruum Dei. Erat Paulus Dei seruus:adhςc enim superiora refert,quod intulit, no iux- τὸ Mosaicam legem sed iuxta fide eorum, qui rid/ι mμοῖ- non tantum vocati sunt, sed& electi,vel secun- pse dum fidem,qua credentes electi sunt, qua initim fundit Deus,qua credetes facit,quos in pro , scientia elegit. Ego inquit) elegi vos, non vos me, Ioan .rs. Sequor ego ait Paulus &praedi, co fidem, quam tenuerunt, quaque ferirati sunt
electi, quique Dei Sic Latini. Nec minus nulti pliciter Graeci, ut dicat se Paulus factum Christi elle Apostolum, non ob sua merita '. nec eae recte factis,nec ex laboribus ac Ludoribus hacceptile dignitatem & autoritatem ; sed totum eius qui ei haec crediderit,beneficij esse, ac gra, tiae munus: q d.Non quod dignus essem,ut electos docerem, utque ij crederent, hanc accepi F A iij
57쪽
dignitatem.philosophatur Aquinas,ut sua sene aliis scientiis principia,sic in hac articuli fidei, eiusdem tandamenta, & substantia sperandorum rerum , Hebr.M. innotescunt cuilibet Gdeli secundum lumen infusum:Et hoc pertinet ad quenlibet. Quae autem sequitur,ad pastoresti doctores, doctrinae nimirum persectio, in ' agnitionem veritatu:hqc vero duplex,perfecta ita patria,cum videbimus facie ad faciς, I. Cor.I . 1.Ioan. .& imperfecta,per fidem,non per speciem ambulantes, 2. Cor. s. de qua Ioan. s. Si permanseritis in V esto meo,cognoscetis vcritatem veritas liberabit vos. quod Euangeliasta testatur dictum esse credentibus quidem, sed veritatem nescietibus,quam consequi ponsent, si in sermone Domini permanentes,liberi effecti, serui esse desinerent: Vnde hic electo. rum magnam esse colligit diuersitatem Hier nymus,pro ratione sensuum,operum, sermo- nu,ut no statim qui elect' est,uel iuxta electione fide possideat,vel iuxta fide,habeatveritatis scientia.Factus itaq; sum Apostolus,ut electide crederent, Sc veritatem diuinam agnoscerent: quasi totum hoc illis illorumque saluti acceptum ferar, non meritis vero suis. Quod etiam alibi dicit, Omnia vestra sunt,sive Paulus, siue Apollo,sue Cephas, r. Cor. 3. Nam qui secus enarrant,quasi non totam Deo ascribat sui vocationem,nec utcunque hoc sibi contigisse aecocreditum esse munus, quia crediderit 5 v ritatem agnouerit: ideoque nec hoc aliis Deus
58쪽
AD TITVM. CAP. I. γcrediderit,Grqci statim corrigunt, Sc veram de ina Deo notitiam,Dei, prout est, gratiae esse, non η'tu 'mvero nostram agnos uni. Cognoscam ait no-g Aster sicut cognitus sum, r. Cor.rs. Et alibi, Si quomodo apprehendam,in quo dc apprehensus sum a Christo, Phil. 3. Prius ergo agniti, sic
agnouimus,& vocati, tunc demum obediuiamus. Obserua primo loco fidem occurrere, ab Fia i ρνὼν hac deinde veritatis notitiam, non a ratiuncu- γα ustiit . lis emergere,Nisi credideritis,non intelligetis, Esa. 7. Et nos credimus, de cognouimus quod tu es Christus,Ioan. 6. Cur autem ad anteriora
iungit, quaesecundum pietatem est, quasi vero sit v. ἰiis .ia aliqua vetitas non in pietate posita, ad cuius e diam Dodistinctionem hoc inseratur: Est plane,qualem in piem εmagno hic consensu Graeci, Latinique expo-m nunt,artium liberalium & illiberalium peritia. Nam non rationem modo colendi agri, de rei rusticae notitiam,aut aedium struendarum, sed de humaniores disciplinas adeo in sua quamque scientia veritatem habere, ut Granam lica recte loquendi,Dialectica inter vera& falsa diiudicandi rationem profiteantur. Est de in , philosophia seculari multiplex multarum veri-xatum cognitio , sed non iuxta pietatem seu Christianam religionem, de verum Dei cultu, ut non dica in stientiis humanitus inuentis tam ultas esse falsitates admixtas, Quam. enim multa in Platone de Aristotele,verius licet aliis Pia , ,
Aristoteles non jsempermerisui.
scripserint,falsa, absurda .impia Z Est aute verae pietatis ci piet veritatis scientia, no sie Dei lege,
59쪽
intelligere Prophetas,Euagelio credere, Apo- Selintis e- stolos non ignorare, quam multi habent, sed νερ πηυ , non statim S aliarum,de quibus meminimus,
artium veritatem,aut notitiam. Iuxta veritatis
ergo, sed Euangelicς, non vero vel philosophicae,ac ne Mosaicae quidem, notionem: PaulusCὰymbuis creatus est Apostolus. Ad discrimen enim Iudaicaru caeremoniarum dixit veritate quod veterulea.. eae veritas ipsa nec olim quidem essent, nec tamen mendacium,sed typi vimbrae. Vmbram enim habebat lex futuroru bonorum, non ipsam rerum imaginem,Heb. quibus etiam caeremoniis pietatem. Opposuit, ut quae cum nunquam potuerint,ne sub lege quidem,iuxta conscientiam perfectos facere accedentes,atque seruientes, Hebr. 0. Io. multo minus sub Euagelio satis superque prς sertim ubique prostmulgato, pios imo non nisi impios, sui enim fiducia maxime & necessitatis opinione, imo potius errore,obseruatores, quales Iudaei mordicus eis hodieque adhaerentes,facere possunt.
Mis, .sa bunt enim post Christi mortem,& Synagoga
C hyso eoni illi commortuam,atque cum honore coseputimoriva edi tam legalia, ut egregie inter praestantissimos conjepiato. doctores, Hieronymum de Augustinum disputatum est, non solum mortua,sed etiam mortus tibialia fera. LVς ergo, siue religio,siue pietas ver-rid. latur, ipsa est,inquit Iob: 28. Sapientia; cultus 1 eo tam ut creatori,quam uti patri debitus,&describitur ex fineans em,sime cum v I sub spe, parum enim refert: Hiae haec ait) veritas,
60쪽
imius cognitio iuxta pietatem est,ei qui se ei Mouerit,prginium tribuit im mortalitatis. Petndem enim acceptam, & agnitam veritatem, speramus nos aeterna consequiaveritatis autem
absque pietate notitia delectat ad praesens, sed
aeternitatem non habet praemiorum. Satis qui dem in se erat,ac vice mille retributionum,u titatem cognoscere, ab erroris laqueis liber Ii,haec,inquam,nobis erant magnae benefice
tiae loco : verum non contentus enumeratis
praesentis vitae beneficiis, quibus nos Deus or nauit,addit de quae in posterum bona daturus est, non Iudaica illa, nue terrena. pergit enim
in ea quam cepit, legis & gratiae distantia, &collatione. Illi aiebat) tunc electi Dei, nunc
nos:hanc enim gratiam amiserunt,nos accepiamus.Illi praesentia.Qui enim ea fecerit,inquit, vivet in eis,Leuit. IS .EZech. 2o. dc repetit Paulus, Rom.IO.Gal. .Nos sempiterna mercedem
cxpectamus,nec frustra,quia p-m promisit, qui no metitur,ό αψενδης Hieronymo & Augustino, locis paulo post citandis non mendax, Ambrosio verax Deus, non quia mentiti possit,&nolit in falsitatis verba prorumpere , sed quia pater sit veritatis, adeoque ipsa veritas , nedu verax, nullum in semendacium habens, iuxta illud, Fiat Deus verax ut & immortalis. Omnis autehomo medax,Rom. s. Psal. iis . non quddia quidam alij sint & veritatis amatores,ut cimmortales, sed & veritatem &immortalitribri diuina largitione consecuti. Solus autenmess